Alþýðublaðið - 14.09.1951, Blaðsíða 5

Föstudagtir Mi't seþt. i
ALÞtÐLfBtPÁÐIfi
I A'
r
Viðfal við 95 ára gamlan sjómann:
vorPEii
HIÐ NÝJA TÍMARIT „Heima er bezt“ (ristjóri Vil-
hjólmur S. Vilhjálmsson) birti í septemberhefti sínu eft-
irfarandi viðtal, sem Hjörtur Hjólmarsson átti við Krist-
ján Halldórsson á Kaldeyri, 95 ára gamlan sjómann vest-
ur á landi.
Vriðtalið er tekið upp hér með góðfúslegu Ievfi ritstjór-
ans.
u arn ai
inni. Nógur var maturinn cg ég
drakk úr lýsistunnunum á
hverjum degi, það kom kjarki
í mig“.
„Já, þú hefur víst verið all-
vel a5 manni, þegar þú varst
upp á þitt bezta“.
„©jæja, svona eftir stærð.
Ég var alltaf lítill. Einu sinni
vorum við niður við cjó, og þar
voru nokkrar lýsistunnur. og
þá sa.gði Gísli, að það væri nú
ekki nema manntak að láta svo
leiðis tunnu upp í bát. Þeir
voru nú flestir stærri en ég
vinnumennirnir. en enginn gaf
sig fram. Þá fór ég tíl og tók
eina tunnuna: ég varð að lyfa
ÞAÐ ER BARIÐ á dyrnar hjá j aumingja íólkið. Ég skóf vnrp
mér, ofur lágt og varfærnis- in á skónum mínum, þegsr þeir |
lega. Ég opna, og úti fyrir stend voru orðnír ónýtir, og steikti
ur gamall maður, lítill og j þau og át. En svo komst é? að
grannur, en furðu kvikur í ^ Lokinhömrum, til Gísla Odds
hreyfingum. Þetta er Kristján | sonar. Hjá honum var ég í 23
Halldórsson á Kaldeyri, eða j ár. Það voru bezti
bara Kristján á Kaldeyri.
Þannig er hann venjulega
nefndur.
Ég þykist vita hvert erindið
er, ellilaunin. komu nefniiega
í gær. Hann heilsar mér á sinn
venjulega, hýra hátt, og ég
býð honum inn fyrir og. að fá
sér sæti. Hann sezt á legubekk
inn og leggur frá sér húfuna
sína. Það er yfir honum þessi
afsakandi feimni, sem oft er
hjá gömlu fólki, eins og hann
sé að afsaka það, með hverri
hreyfingu, að hann, þetta eink
isverða gamalmenni, sé að eyða
tíma manns, sem enn er í fullu
fjöri.
Ég næ í kvittanaspjaldið j henni upp á brjóst, því bátur-
hans, og mér verður litið á dag
setninguna efst á spjaldinu, f.
4.8. 1856;
„Nú, þú ert að verða 95 ára.“
,Ójá, svo á það að heita, og
nú er heldur ekki mikið eftir
af mér, ég er alltaf í rúminu
inn var stór, en út í fór hún. Þá
sagði Gísli: „Sæmilr^a hef ég
alið þig, strákur.11
En ég var alltaf dálítið snar.
Einu sinni vorum við að leggj-
ast á skútu á Bíldudalshöfn. og
það þurfti að koma keðju í bauj
öðru hvoru, og konan alltaf | una, sem við áttum að liggja
veik. Nú verð ég Iíklega að
drepa kindurnar í haust.“
„Já, einmitt það“, segi ég,
og mér kemur í hug að í fyrra-
sumar sá ég hann hlaupandi
hátt uppi í hlíð að elta geml-
ingana sína. Þau búa þarna tvö
ein á Kaldeyri, gömlu hjónin,
í litlu húsi niðri við sjóinn. Fyr
ir ofan er dálítill grasblettur, og
þar heyja þau fyrir kindunum
sínum, þ. e. a. s„ það er nú
mest hann, sem hefur orðið að
annast heyskapinn. síðustu ár
in, konan kemst ekkert, nema
við. Það var versta veður og
var mönnuð út julla, sem átti að
fara með endann að baujunni,
en þeir réðu ekki við neitt. Þá
bar skútuna að baujvmnni, og
ég stökk niður á hana með
keðjuendann, gat dregið hann
í hringinn og rétt þeim aftur, en
vont var að standa á baujunni,
hún valt svo mikið.“
„Þú stundaðir lengi sjó,“
segi ég, því ég hafði heyrt, að
Kristján hefði verið sérstakur
fiskimaður.
,.Já, fyrst kynntist ég sjónum
þegar hann styður hana út á hjV Gísla { Lokiuhömrum
blettinn þeirra, svo hún geti
notið góða veðursins. Blettinn
þeirra, hugsaði ég ósjálfrátt,
Hann kenndi mér að stjórna
bát. Hann lét mig vera við stýr
ið, en sat sjálfur á öftustu bóft
en reyndar eiga þau ekki þenn ■ unnj> 0g svo sagöj haim: ..T.áttu
an blett, goðviljaður nagranni I fara svon» Ég var formaður
hefur aðeins lánað þeim íiann,;hjá honum margar vertíðir. og
það er svo gott að hafa hann hann sagðist ]ata segja sér það
þarna rett við huínn, pa er t tvisvar eða þrisvar, ef eitthvað
styttra að bera heim heyið. yrði að hjá mér
„Ójá,“ segir gamli maður-
inn, „ég get þetta ekki leng-
ur, nú lyfti ég varla 100 pund
um. Ég var búinn að setja
niður í garð. en kindurnar
komu og evðilögðu það. Það
kemur sér ’Vel að '’á ellistyrk-
inn.“
•— Mér kemur í hug sagan,
sem þessi maður á að baki. og
ég fer að spyrja hann um fvrri
ævi.
„Ég er fæddur að Kleifum í
Skötufirði“, segir hann, ,,og
hef víst verið á flækingi f-yrstu
þrjú árin af ævinni. Þá komst
ég að Baulhúsum til Sigurðar
Péturssonar, bónda þar. Þar
leið mér vel. Svo fór ég að
Dynjanda og var þar í 6 ár. Ég
var heppinn þegar ég slapp
þaðan“.
„Jæja, leið þér ekki vel þar?“
■ ,,Nei, það var svo fátækt,
akkeri. en ekkert dugði. Þá
stikkaði ég þeim frá mér, því
ég sá, að eina ráðið væri að
reyna að bjarga sér á seglum. '
Strákarnir voru niðri, þeir voru
alveg búnir að missa kiarkinn,!
aumingjarnir. Ég sá að okkur
ætlaði að bera á Laxdalsból-
verk'ð. svo ég setti stýrið fast
og hljóp fram á og kallaði til
strákanna. að é.g skyldi mola á
beim hausinn, ef þeir færu ekki
unp og kæmu upq fokkunni.
Svo hl.ióp ég að. stýrinu aftur.
Þeir komu nú upp og fóru að
revna þetta, en höfðu ekki
krafí á því angaskinnin, svo ég
cetti fact aftur og hljóp fram
á og hjálnaði beim. og svo að
stýrinu aftur. Þá fékk hún s.krið
en svo nálægt var komið. að
afturendinn á bómunni rakst í
kubbaðíst af, og skansklæðn-
ingin brotnaði. En við komumst
í sandinn og öllu var borgið.
Mér þótti gaman á sjónum.
Guð lijálpi mér að horfa á hann
núna og geta ekkert. Konan vill
ekki að ég fari út á fjörðinn að
fá mér í soðið, af því að ég er
orðinn svo slæmur yíir höfðinu
og svo er hún þá ein heima.
En rnikla björg befur hann
gefið mér, þó hann væri stund-
um erfiður við að eiga. Þegar
ég var í Selárdal í Súganda-
firði reri ég oft út einn á báti.
Einu sinni fékk ég svo mik-
ið rok, að ég varð að hleypa til
Bolgunarvíkur. Daginn eftir
var betra veður. Þá fór ég af
stað heim. Þeir v.ldu ekki
sleppa mér, en ég sagði, að öllu
væri óhætt. Svo þegar ég var
kominn nokkuð áleiðis, mætti
ég fjórum mótorbátum. Þeir
buðu mér allir að draga mig
áleiðis. Ég spurði þá hvernig
vindurinn lægi, og þeir sögðu.
að hann lægi vestur með. Þá
sagðist ég vera einfær. Svo
þegar ég kom út undir Göltinn,
hægði, og þá reri ég út á Kví-
ar. En svo fór að hvessa aftur.
Ég komst upp undir nesið og
setti bátinn þar upp og gekk svo
I t ■
peræiiisian riKissjoös
Enn hefur ekki verið framvísað skuldabréfum, sem
hlutu eftirgreinda vinninga í A-flokki Happdrættisláns
ríkissjóðs við útdrátt 15. okt. 1948:
1.000 krónur:
90.863, 101.039.
500 krónur:
1.724. 5.762. 9.520 11.800, 13.371, 24.113, 24.429.
-34.340, 34.370, 47.813, 47.997, £0.37.8, 53.057,
53.526, 58.643, 63.764. 90.363, 90.983, 97.791,
99.103, 102.269. 109.447, 125.154. 128.000. 129.562.
133.276, 133.356, 134.788, 138.311, 148.137, 149.247,
250 krónur:
1.632, 2.722. 4.834. 5.938, 8.343, 14.071, 14.207,
19.631, 19.853, 20.664, 33.049. 34.952. 38.079,
47.620. 48.598, 52.605, 62.327, 63.915, 65.173,
' 69.136, 70.788, 74.029, 79.583, 90.821, 92.371,
92.493, 96.992. 98.344. 99.497. 101.234. 105.254,
106.238, 109.032, 109.241.. 114.700, 114.986, 115.009'
118.390, 129.573, 137.855, 144.149, 145.570, 147.562,
147.698.
Athygli skal vakin á því, að sé vinninga þessara
eigi vitjað fvrir 15. okt. n.k., verða þeir eign ríkis-
sjóðs.
Fjármálaráðuneytið, 13. sept. 1951.
ég væri að gefa honum þessa
peninga. Þetta gerir flest gamla
fólkið. Það viðurkennir ekki
að það hafi unnið fyrir ellilaun
unum sínum. Og það var eins
og hann færi hjá sér, þegar
hann tók við þessari ,.gjöf“,
gamli maðurinn, og þá kom
mér í hug, hversu mörg hand
tök hann hefði gefið landi sínu
og þjóð á þessum tæpu 95 ár~
um. Hjörtur Hjálmarsson.
úr árdögum jafn-
aðarsfefnunnar á Finnlandi
-----------—■»-----—
,Rauða strikíð“ eftir ílmari Kíantó kom*
in út í íslenzkri þýðingu Hagaííns.
HELGAFELL hefur gefi'ð út fræga skáldsögu úr árdögum
jafnaðarstefnunnar í Finn.’andi. Nefnist hún í þýðingunni
„Rauða strikið“, en höfundur hennar er hinn víðkunni skáld-
inn í Selárdal. Ég var þrevttur j sagnahöfundur Ilmari Kíantó, sem er í fremstu röð núlifand#
Já, hann var góður húsbóndi
og góður stiórnari og ffóður
kennari. Ég hef oft stiórnað
bæði skútum og bátum í vond-
um veðrum og aldrei fengið á
míg báru, bara fruss, og bað á
ég honum að þakka næst gtiði.
É.v vrtv 58 sumur á skútum og
alltaf hæstur í drætti þar t:1
síðasta sumarið, og þá hætti
ég. Ég hafði he:tið bví strákur
að vera ekki á haldfæraveiðum
nema ég væri hæstur“.
— Mig rámaði í að ég hefði
heyrt að einhverntíma befði
Kristján’ bjargað skipi með
miklu snarræði á ísafjarðar-
höfn. og spurði hann um það.
,, Jú, það gerði aftakaveður og
ég var um borð með tvo stráka.
Sum ski'pin sleit upp og rak í
land, og einu hvoldi á höfninm.
Við lágum fyrir akkeri, en fór
að reka. Svo kom ég út öðru
og blautur. Þá var gott að
koma heim til konunnar".
— Ég spjallaði við Kristján
enn um stund og hann sagði
mér margar söaur. Sögur úr
starfi og stríði kvnslóðar, sem
tók við landi í örtröð og lagði
þann grundvöll, sem við eigum
nú að byggja á.
Svo rétti ég honum kv:ttana
spialdið og bað hann að skrifa
nafnið sitt á það.
„Ég get það ekki“, sagðijdrægni og áróðurs, lífi fátæk-
/.ann, ,.ég er orðinn svo skjálf > ssta folksins í sveitum Finn-
hentur". — Svo kvittaði égjlands. En jöfnum höndum er
á spjaldið fyrir hann og í'ékk hún fræg fvrir náttúrulýsing~
honufn ávísunina lians. Hann ar sínar, enda er það margra
þakkaði mér íyrir, rétt eins og mál, að Kíantó sé snillingur
rithöfunda Finnlands viS hlíð'’ Sillanpáa og Mika Waltari. Er
„Rauða strikið“ tíunda bókin í flokki Hé’gafells Listamanna-
þing II.
„Rauða strikið“ kom út á
frummálinu árið 1924 og er
bókmenntalega séð talin næst
bezta skáldsaga Kíantós. Hún
er fyrsta skáldsagan í finnsk-
um bókmenntum, sem lýsir af
þekkingu, raunsæi og samúð,
en ná ti'hneigingar til hlut-
ynienii
óskast. — Upplýsingar í skrifstofunni.
HlutaféEagið HÁMAR
máls og stíls á borð við slíka
meistara sem Sillanpáá og
Lehtónen.
Ilmari Kíantó er fæddur ár-
ið 1874. Hann er ættaður fra
Súómusalmi, gem er austur við
landamæri Rússlands, og þar
settist hann að sem bóndi þrí-
tugur að aldri, þegar hann
hafði lokið námi og verið kenn
ari og ritstjóri um nokkurra
*ára skeið. Þar bjó Kíántó til
ársins 1940, er bær hans var
brenndur tií grunna. Tók hann
virkan þá'tt í menningar- og
þjóðernisbaráttú Finna á styrj
aldarárunurri bæði sem ræðu-
maður og rithöfundur', og hann
er einn kunnasti og áhrifa-
mesti málsvari finnska Alþýðu
flokksins á ritvellinúm.
..Rauða strikið“ ei- þýdd af
Guðmundi Gíslasyni Hagalín.
Ritar þýðandinn stuttan for-
mála að bókinni, þar sem gerð
er grein fyrir sögunni og höf -
undi hennar.
-----------«.---------—
GULLFOSS kom til Reykja
víkur í gærmorgun fullskip-
aður farþegum, eða samtals
211. Skipið fer um hádegi á
laugardagi nn áleiðis til Leith
og Ka'upmannahafnar.
rá.k