Alþýðublaðið - 20.09.1951, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 20. scpt. 1951
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Framkvæmdir og fyrirætlanir i Krýsuvi
KRÝSUVÍK er eitt þeirra hverasvæða Iandsins,
sem mestar framtiðarvonir eru við bundnar, og mestar
tilraunir hafa verið gerðar á með virkjun fyrir augum.
I eftirfarandi grein, sem tímarit ungmennafélag-
anna, „Skinfaxi“ birti fyrir nokkru og byggð er á upp-
lýsingum Jens Hólmgeirssonar, bústjóra í Krýsuvík,
varðandi gróðurhús og búskap, og Valgarðs Thorodd-
sen, rafveitustjóra í Hafnarfirði, varðandi jarðboranir
og raforkuframkvæmdir, er gerð allítarleg grein fyrir
því, sem gert hefur verið í Krýsuvík.
Gosið úr nýjustu borholunni í Krýsuvík.
Á SÍÐARI ÁRUM hefur
margt og mikið verið rætt og
ritað um framkvæmdir Hafn-
arfjarðarkaupstaðar í Krýsu-
vík. Verður hér stuttlega skýrt
frá því, sem þegar hefur verið
gert þar og helztu í'yrirætlun-
um.
Krýsuvík liggur um miðbik
Reykjaness að siinnanverðu,
milli Grindavíkur og Herdísar-
víkur, en suðvestan við Kleif-
arvatn. Fyrr á tímum va,r þar
höfuðból með sex iijáleigum,
og um síðustu aldamót lifðu
bar um 40 manns. Var sauð-
íjárræktin undirstaða búskap-
arins þar og sömuleiðis sjó-
sókn. — Síðan tók fólki stöð-
ugt að fækka og byggðin að
eyðast. OIli því að sjálfsögðu
breyttir búskaparhættir og
þjóðarhættir, og auk þess sam
gönguleysi. Kom þar að lokum
að aðeins einn maður dvaldi í
Krýsuvík, og hafðist hann við
í leifum af kirkjunni. Leið þó
ekki n»ma einn vetur, að
mannlaust væri í Krýsuvík,
áður en starfsfólk Hafnarfjarð
arbæjar settist þar að.
Hafnarfjarðarbær fékk eign
arrétt á ræktunarlandi og hita
svæði í Krýsuvík árið 1937.
Undirstaða framkvæmda þar
hlaut að teljast vegarlagning
þangað, en lög um Krýsuvík-
urveg höfðu verið samþykkt á
alþingi árið 1936. Síðan sá veg
ur tengist Suðurlandsundir-
lendinu, hefur hann komið í
góðar þarfir á vetrum, — ekki
hvað sízt á síðastliðnum. vetri.
— Milli Hafnarfjarðar og
Krýsuvíkur eru 25 km.
Framkvæmdir í Krýsuvík
eru þríþættar, og hafa þessir
þrír þættir frá upphafi verið
aðskildir, þótt á síðasta ári
hafi tveir þættirnir verið sam-
einaðir undir eina stjórn. Þess-
ir þrír þættir eru: Ræktun f
gróðurhúsum, grasrækt og
kúabúsframkvæmdir Og boran-
ir eftir jarðhita.
GRÓÐURHÚS
Vegna jarðhitans eru skil-
yrði til ræktunar í gróðurhús-
um ótakmörkuð í Krýsuvík.
Nú eru gróðurhúsin orðin fjög
ur, og eru ca. 1600 ferm. undir
gleri. Tvö þessara gróðurhúsa
(600 ferm.) voru tekn í notkun
vorið 1949, en hin tvö er verið
að Ijúka við. í gróðurhúsunum
eru einkum ræktaðir tómatar.
agúrkur, gulrætur cg blóm. í
sambandi við gróðurhúsin er
■ auk þess hálfur hektari úti-
ræktar, þar sem gert er ráð
fyrir að rækta alls konar græn
meti. Jarðhitinn, sem gróður-
húsin eru hituð með, er vufa,
og er hún leidd í þró. þar sem
katli hefur verið komið fvrir,
og hitar gufan þannig vatnið í
' hitakerfi gróðurhúsanna, en
: það er venjulegt miðstöðvar-
kerfi.
í sambandi \nð gróðurhúsin
hafá verið reist tvö íbúðarhús,
ca. 360 ferm. að grunnflatar-
máli, fyrir bústjóra og starfs-
fólk. Eru í húsunum öll þæg-
indi, vatnsleiðsla, ;kólpræsi og
rafrnagn frá dieselraístöð.
BÚSKAPUR
í Krýsuvík eru ea. 300 ha.
ræktanlegt graslendi, en auk
þess melar, sem e. t. v. mætti
rækta með sérstakri aðferð.
Kom fljótt til íals að setja
þarna á fót stórt kúabú, er
jafnan gæti séð Hafnfirðingum
fyrir ferskri og góðri barna-
mjólk. Á þessum grundvelli
hafa verið hafnar ahmiklar bú
skaparframkvæmdir, þótt enn
megi þær teljast á byrjunar-
stigi. Þegar hafa- verið brotnir
um 30 ha. lands, en vinnslu er
misjafnlega langt á veg komið.
vinna undir grasfræssáningu á
þessu vori. Grafnir hafa verið
8 km. langir opnir skurðir til
landþurrkunar, en ca. 45 km.
löng lokræsi (kílræsi). Tveir
súrheysturnar hafa verið reist-
ir. Eru þeir 5 m. í þvermál og
14 m. háir. Fjós fvrir 154 kýr
og tilheyrandi ungviði er kom-
ið undir þak.
Hér er komið framkvæmd-
um í búskaparmálum í Krýsu-
vík, en um framhaldið verður
ekki sagt á þessu stigi málsins.
Það er rétt að geta þess, að í
Krýsuvík er mjög votviðra-
samt, og verður bví naumast
gerlegt að vera háður náttúr-
unni með verkun á heyi. Gera
má ráð fyrir. að þarna mætti
hafa um 300 kýr.
ÖIl mannvirki, sem hingað
til hafa verið reist í Krýsuvík,
bæði vegna rætkunar í gróðúr-
húsum og fvrirhugaðs búskap-
ar. eru hin vönduðustu og af
fullkomnustu gerð.
RORANIR EFTIR JARÐHlTA
I Krýsuvík er e'tt mesta
jarðhitasvæði á laudinu, enda
ber Reykjanesskaginn ailur
ljósar menjar mikiila jarðum-
brota og eldgosa. — Festi Hafn
arfjarðarbær ekki hvað sízt
kaup á Krýsuvík vegna iarð-
hitans, enda hafa jafnn mjklár
vonir til hans staðið og standa
enn.
Fvrstu jarðbornir í Krýsu-
vík voru framkvæmdar af
rannsóknaráði ríkisjns árið
1941 og 1942. Var þá borað við
suðurenda Kleifarvatns. Þetta
var aðeins gert i rannsóknar-
skyni til þess að kynnast jarð-
lögum. Festust borarnir þðum,
og engin gufa kom.
Næst var borað 1945. Raf-
magnseftirlit ríkisíns hafði þær
boranir með höndum, emnig í
tilraunaskyni. Borað var við |
svonefndan Austurengjabvér |
og í Seltúni. Jarðborar vo~u:
grannir. Nokkurt gufumagn,
kom þó. en þar sem hohnnar
voru þröngar. stifluðust b*^r
fMótt. enda var hér um rann-
sókn að ræða.
Haustið 1946 var ÓIafurI Jó-
hanns,'on úr H’^°r’agel'ði ,fen"-
inn til að bora eft.m md'u vey,'|a
væntanleera nróðuvhúsa. Þá ,
vnru borðara 3 hoinr, rh :
aúsóðum áran«ri, oq er ibúð- :
arhús stayf.«fó]k« jrrnðii’-cfrgv-
armrtar hitað með c’P-,
Um áramót:n 1 o nj .47
til starfa í j
ho’-. sem Hafnarfiarð?rb->r j
ha^ði keypt, en Fsf'2:íu Hafn j
arfiarðar var falið eð anud i
rekstur hans. Þessi bor e- fa1]-
bor, en fram til bessa höfðu ver
íð notaðir spúningsborar. Fall-
borar geta bo”að vl??”5 hpw
en snúningsborar, þótt véla-
orkan, sem knýr þá, sé hin
sama. Enn fremur er minni
festuhætta fyrir bá ge”ð. en
áður hafði það taf>ð mikið, hve
borar vildu festast.
Með fallbornum var fyrst
borað vegna gróðurstöðvavmn
ar, skammt frá henr.i. Sú bor-
hola mistókst. Var þá borinn
fluttur í svonefnt Seltún og
byrjað að bora með tilliti til
væntanlegrar rafo rkuvirkjun-
ar. Meðan á því stóö. var aft'ir
fenginn bor frá raímagnseftir-
liti ríkisins til þess að bora
uppi í fjallinu ofan við gróður-
stöðina, í svonefndum Hvera-
dölum. Voru þær borairr
vegna gróðurhúsanna og gáfu
nægjanlegt • gufumaga fyrir
bau eins og þau voru þá. —
Þessar holur hafa þó stíflazt,
og hefur fallborinn þá verið
fluttur upp í Hveradalina til
bess að bora upp þessar stíflur.
Enn fremur hafa viðari holur
verið borðara með iallbornum
í Hveradölum. sem heppnazt
hafa, og gefa þær samtals um
10 tonn af gufu á klst. Gufu-
magn, sem fvrir hendi er úr
borholum í Hveraduhim, er
brefalt meira en gróðurstöðin
barfnast, eins og hún er nú. í
Seltúni hafa boranir gengio
ur>o 03 ofan. enda er jarðvogur
í Krýsuvík sérstaklega erfiður
viðfangs fvrir jarðboranir.
Með fenginni revnslu tókst þó
að endurbæta svo borvélina á
Sfórkosfleg verðlækkun
á kvenskóm með hrógúmmísólum. Hú er iækifæri iil að
gera góð kaup á göiuskóm iii vetrarins, verð frá kr.
75.00 - 95.00. Einnig er ennþá goft úrvai fii af hinum
ódýru kventöskum.
LARUS G. LÚÐVÍGSSON
SKÓVERZLUN

ur
Hinar margeftir-
spurðu og þekktu
ELECTRO
RYKSUGUR
eru nýkomnar.
K. ÞORSTEINSSON «&
J. SIGFÚSSON, S.e.L
Aðalstræti 16.
(Gengið inn frá Bíla-
stæðir.u).
síðastliðnu ári, að borun hefur
gengið mun greiðar en áður.
Hefur nú tekiz't áð bora allt að
13 m. á dag. en stundum áður
varð ekki komizt nema nokkra
.ceniimetra niðúr á degi hverj-
um.
ÞaS var 12. sept. síða«tl„ að
veru’egur árangur va”ð af bor
unum í Seltúrii. Þá kom
skvndTega gos úr ho!u. sem
v°rið var að fcora. o% orSin var
229 m. djúp. Hola *.?ssi er
fóðruð með 8 tommu v'ðutri
’árnpípum 190 m. niður. Go«ið
heíur sífellt haldið áfrarn síð-
an bað byrjaði, 03 kemu’ úr
bolunni allvatnsblónduð gufa.
Hefur magnið verið mælt við
mismunandi mótbrvsting b. e.
brengt fcefur verið mismun-
andi mikið að go«:iiu. Gin'a sú,
sem úr ho’.unrii kémur, muri
geta /framleitt um 5000 kíló-
vött rafmagns. En auk jiess
koma úr holunni um 30 1. af
100° heitu vatni á sekúndu,
sem nota mætti í hitave'tu eða
til annars. — Til samanburðar
má geta þess. að Hafnarfiarðar
bær notar nú 3000 kílóvctt raf
magns. Gos kemur úr 5 bolum
alls. þótt gosið úr fyrrriefndri
holu sé langmest, en heildar-
gufan úr öllum holunum er 60
tonn á klst.
í ráði er að virltja þarna i
Seltúni, og hefur ýrnsurn fyr-
irtækjum í Evrýpu og Banda-
ríkiunum verið seud greinar-
gerð um þetta efni og óskað
eftir tTboðum um vélar cg’
tæki. Komið hefur í liós, að ít~
nlsk og svissnesk fyrirtæki ein
telia sig ^°ta sinnt svo sér-
stæðu verkefni, sem hér urii
ræðir. Stendur Rafveita Ilafn-
arfiarðar nú í samb.andi við ít-
ölsk fj'rirtæki varðandi þessi
mál.
Bráðabirgðaáætlun sýnir. ao
«lík gufuvirkjun yrði nokkru
ódýrari en samsvarandi vatns-
virkjanir. Stendur rafveitan í
sambandi v:ð ítöJsk orkuver,
sem revnslu bafa af gufuvirkj-
unum. Hafa ítalir guíuorku-
ver. sem framleið.a 300 þús.
kílóvött rafmagns. Til saman-
burðar má geta þess, að nýja
Sogsvirkjunin, eins og hún er
nú áætluð, mun framleiða 31
bús. kílóvött.
Bo”unum er að siálísögðu
haldið áfram í Krýsuvík.
-----—,----«------------
Göfurnar fyrfr
smáhúsin heffa
aflar ,,-geröi"
NAFNANEFND Reykjavík-
ur hefur gefið niu götum í
væntanlegu smáhúsahverfi við
Sogaveg nafn. Enda þau öll á
,,gerði“. Nöfnin eru þessi: Ak-
urgerði. Grundargerði, Breiða-
gerði, Háagerði, Hlíðargerði,
Melgerði, Mosgerði, Steina-
gerði, Teigagerði. Hefur bygg
ingarnefnd samþvkkt þessi
nöfn.

T9V