Tíminn - 15.01.1964, Side 14

261
WILLIAM L. SHIRER
. tignar á miðnætti 30. ágúst, sem
þýðingu hefur fyrir mannkynssög-
una, heldur það sem gerðist á þess-
um stormasama fundi, og varð til
þess að Hitler kom með sitt síðasta
klókindahragð, fullkomnaði þekk-
ingu Neville Henderson lávarðar
í því, sem við kom þriðja ríkinu
þegar það var orðið um seinan.
Ribbentrop leit varla á brezka
svarið né hlustaði á tilraunir Hen-d
ersons til þess að útskýra það.
Þegar Henderson vogaði sér að
spyrja um þýzku tiLlögurnar um
lausn á pólska vandamálinu, sem
Bretum hafði verið heitið í orð-
sendingu Hitlers, svaraði Ribben-
trop fyrirlitlega, að nú væri orðið
um seinan að leggja fram þessar
till'ögur. þar eð pólski fulltrúinn
hefði ekki verið kominn til Berl-
ínar á miðnætti. Samt hefðu Þjóð-
verjar gert nokkrar tillögur, og nú
ætlaði Ribbentrop að lesa þær upp.
Hann las þær á þýzku „með
ofsahraða, eða öllu heldur ruddi
þeim út úr sér ems fljótt og hann
gat, í mesta óánægjutón.“ sagði
Henderson í skýrslu sinni.
— Ég náði hrafli úr sex eða sjö
þessara sextán greina, en það
hefði verið algjörlega ómögulegt
að á-byrgjast jafnvel nákvæmni
þess, sem ég hafði náð, án þess að
fara nákvæmlega í gegnum allan
texlann. Þegar hann hafði lokið
lestrinum, bað ég um að fá að sjá
tillögurnar. Ribbentrop neitaði, og
kastaði skjalinu með fyrirlitningu
á borðið og sagði, að það væri úr
gil'di gengið, þar sem pólski sendi-
boðinn hafði ekki komið fyrir mið-
nætti.
Það hefur getað verið gengið úr
gildi,, ef Þjóðverjar vildu hafa
það svo, en það, sem var þýðingar-
meira, var, að það hafði al'drei
verið meiningin, að þessar þýzku
„tillögur" væru teknar alvarlega.
Þær voru ekki annað en gabb. Þær
voru svik til þess gerð að fá þýzku
þjóðina, og ef hægt væri, allan
heiminn, til þess að trúa því, að
Hitler hefði gert tilraun til þess
á síðasta augnabl'iki að komast að
réttlátu samkomulagi út af kröf-
um hans á hendur Póllandi. For-
inginn viðurkenndi þetta. Dr.
Schmidt heyrði hann síðar segja:
„Ég þarfnaðist fjarvistarsönnunar,
sérstaklega vegna þýzku þjóðar-
innar, tii þess að sýna henni, að
ég hefði gert alLt, til þess að frið-
urinn mætti haldast. Þetta er
skýringin á hinu rausnarlega boði
mínu um samninga út af Danzig
og Hliðinu."
í samanburði við kröfur hans
síðustu dagana, voru þessi boð
hans rausnarleg, og það svo undr-
um sætti Þarna krafðist Hitler
aðeins, að Danzig yrði afhent Þjóð-
verjum. Framtíð Hl'iðsins yrði á-
kveðin með þjóðaratkvæða-
greiðsiu, sem færi fram fyrst tólf
mánuðum seinna, eftir að óánægju
öldurnar hefði lægt. Pólland héldi
áfram hafnarborginni Gdynia.
Hver, sem hlyti síðan Hliðið í
þjóðaratkvæðagreiðslunni léti
hinn aðilann fá veg og járnbraut-
arteina yfir Hliðið, sem hvorugt
-yrðu undir lögsögu þess aðil'a,
sem réði yfir Hliðinu — þetta var
breyting á „boði“ hans frá vorinu
á undan. íbúaskipti áttu að fara
fram og fólk af hvoru þjóðerninu
fyrir sig að njóta fullra réttinda
í báðum löndunum.
Maður getur leikið sér að þeirri
hugsun, að hefðu þessar tillögur
verið bornar fram í alvöru, hefðu
þær án efa getað orðið undirstaða
að samningaviðræðum milli Þýzka
lands og Póllands og vel' getað los-
að heiminn undan því að verða að
ganga í gegnum aðra heimsstyrj-
öld á einum og sama mannsaldr-
inum. Tillögurnar voru lesnar.
í útvarpi fyrir þýzku þjóðina
klukkan 9 að kvöldi 31. ágúst, átta
og hálfri klukkustundu eftir að
Hitler hafði gefið út Lokaskipan-
irnar um árásina á Póll'and, og
eftir því, sem ég gat bezt séð í
Berlín, heppnaðist Hitler að
blekkja Þjóðverja. Og tillögurnar
blekktu einnig höfundinn, sem
varð mjög snortinn af því, hversu
réttlátar þær voru, þegar hann
heyrði þær í útvarpinu, og sagði
síðan frá þeim í útsendingu sinni
til Bandaríkjanna þetta síðasta
kvöld friðarins.
Henderson kom aftur til sendi-
ráðs síns að kvöldi 30. ágúst, fulL-
viss um, „að síðasta vonin um frið
hefði rokið út í veður og vind.“
Samt hélt hann áfram að reyna.
Hann vakti pól'ska sendiherrann
klukkan 2 um nóttina og bað hann
um að koma strax yfir til sendi-
ráðsins, og gaf honum „hlutlausa
og nákvæma lýsingu“ á samtali
þeirra Ribbentrops, minntist á að-
skilnað Danzig og þjóðaratkvæða-
greiðsluna í Hliðinu, sem tvö aðal-
atriðin í þýzku tillögunum, og lýsti
því yfir, að hann gæti ekki betur
séð, en að „þær væru ekki alltof
óréttlátar“ og stakk upp á því við
Lipski, að hann mælti með því
við stjórn sína, að hún styngi þeg-
ar í stað upp á fundi milli Smigly-
Rydz marskálks og Görings. „Ég
fann mig neyddan til þess að bæta
við,“ sagði Henderson, „að ég gæti
ekki ímyndað mér að nokkrar
samningaviðræður, sem Herr von
Ribbentrop tæki þátt í, myndu
bera árangur.“
Á meðan hafði hinn óþreytandi
Dahlerus ek^j auðum hönd-
um. KlukSiea 10 að kvöldi 29.
ágúst, hafði Göring kallað hann til
heimil'is síns og skýrt honum frá
„ófullnægjandi árangri" fundar-
ins, sem var rétt að Ijúka milli
þeirra Hitlers, Ribbentrops og
Hendersons. Hinn feitlagni mar-
skálkur var í einu af taugaveikl-
unarköstum sínum og helLti yfir
sinn sænska vin, reiðilegum orðum
um Pólverja og Breta. Þegar hann
fór að róast, full'vissaði hann vin
sinn um, að foringinn væri þegar
farinn að vinna að „göfuglyndu"
(,,grossziigig“) boði til Póllands,
þar sem aðeins yrði farið fram á
að fá aftur Danzig, en framtíð
Hliðsins yrði undir þjóðaratkvæða-
greiðslu komin „undir alþjóðlegu
eftirliti“ Dahlerus spurði mildi-
lega u: ^rð þess svæðis, þar
•sem þjó kvæðagreiðslan yrði,
og þá ri öring síðu úr gömlu
landakort g skyggði með litblý-
anti „pólsku“ og „þýzku“ hlutana,
og þeim síðarnefnda fylgdi ekki
aðeins prússneska Pólland frá því
íyrir stríð, heldur einnig iðnaðar-
borgin Lódz, sem var 80 km aust-
an við landamærin frá 1914.
Sænski milligöngumaðurinn komst
ekki hjá því að taka eftir með
hversu „miklum hraða og andvara-
leysi“ jafn mikilsverðar ákvarð-
anid voru teknar í Þriðja ríkinu.
Samt samþykkti liann uppástungu
Görings um, að hann flygi þegar í
stað til London aítur, og legði þar
á það áherzlu við brezku stjórnina,
að Hitler vildi enn þá frið, og léti
í veðri vaka, að sem sönnun um
þetta, hefði foringinn þegar gert
uppkast að mjög svp -ausnarlegu
tilboði til handa Pól
Dahlerus, sem virðis r.afa verið
óþreytandi, flaug til London kl'ukk
an 4 aðfaranótt 30. ágúst, og eftir
að hafa skipt nokkruin sinnum um
bíl á leiðinni frá Heston til borg-
arinnar til þess að villa um fyrir
blaðamönnum (augsýnilega vissu
engir blíðamcnn svo mikið sem
um tilveru hans), koin hann til
Downing Street klukkan 10:30 um
morguninn, þar sem Chamberlain
tók þegar á móti lionum og einnig
þeir Hal'ifax, Wilson og Cadogan.
En nú gátu Hitler og Göring
ekki lengur haft áhrif á þessa þrjá
brezku stjórnmálamenn frá Miin-
chen (Cadogan, sem hafði vérið
fastur starfsmaður utanríkisþjón-
ustunnar, hafði alltaf verið ónæm-
ur fyrir töfrum Nazismans), og
Bretarnir voru heldur ekki sérlega
hrifnir af tilraunum Dahlerus. Sví-
inn. sem vildi svo vel, fann, að
50
? 5? ll
jð v;- \ k IF IV
þra.tuepli, að allir kvensjúkling-
ar hans verða ástfangnir af lion-
um. Að sjálfsögðu get ég ósköp
vel skilið þær. Hann er svo, svo
íjá.'i myndarlegur í hvítum slopp,
og þegai hann brosir — já, hugs-
aðu þér, þær slöðva mig á göt-
unni til þess að tala um brosið
hans!!
Min hló, og Page leit gremju-
le.aa á hana. — Mér geðjast ekki
að tví, sagði hun þrjózkulega.
— Eg býst við, að því sé líkt
farið með allar eiginkonur kvenna
i.xkna.
— Hvað áttu við,
— Eg hef sterkan grun um, að
ni.lar konur veiði hrifnar af lækn
inum sínum, livort sem það er
Phil eða einhve.: feitur náungi eða
jatnvel ■ gamall skröggur með
,-kalla Það er ekki bara af því,
að hann sé svo elskulegur við þær.
Þnð bara er svcna. Þær dást að
lækninum sínuiri og óska þess, að
hauii strjúki þaim um hárið segi
þeim að bær séu töfranrli og bjóði
þeii'. á stefnuir.ót.
— - Og þsð e/ ætlazt til þess að
mér geðjist vec að þessu,
— Nei, ekki mundi ég nú segja
það. En þetta hlýtur að vera nokk
uð, sem allar ciginkonur kvenna-
lækna verða aó' venja sig við.
— ’ svipaðan hátt og ég verð
að • < - að tak? því rólega, þegar
þú ír og segir mér, að þú sért
ást.'ar «inn af eiginmanni mínum,
sagði "'ige hugsandi.
— • sagði Min vandræðalega.
— Eg er að velta því fyrir mér,
hvernig Phil mundi geðjast að
þfcssum samræðum okkar. sagði
Page hugsandi
— Honum mundi alls ekki geðj
ast að beim. Kailmenn kunna því
ekki. að tilfinningamál séu lögð
á borðið. eins og hver önnur við-
skiptamál. Það er ómögulegt að
ræ'^a slík mál hreinskilnislega við
kar’menn. Þeii eru beinlínis
hræddir við þau.
vage brosti lítið eitt. — Þú
skelfir mig nú líka dálítið með
hreinskilni þinni, Min, viður-
ke’-jndi hún. En ég virði hana og
dáist að veglyndi þínu. Það hefðu
ekki margar konur boðið upp á
svo heiðariega keppni um hylli
kavlmanns.
- Eg gat ekki annað, Page, and
varpaði Min mæðulega. Eg kæri
mig samt ekki um neina aðdáun,
ég á það ekki skilið. Eg hefði ekki
vííjað neitt annað fremur en
krækja í Phil fyrir framan nefið
á þér og láta ailt veglyndi lönd
og leið.
— En hvers vegna gerðirðu það
ekki.
-- Eg er búiii að segja þér, að
ég gat það ekki Eg hef ekki
glevmt því, sem þú gerðir fyrir
mig. þegar ég var í nauðum í St.
Luir og eftir að ég var kominn
hingað til Berilo. Eg varð að koma
til bín til þess að við stæðum þó
jafnt að vigi í byrjun.
Page andvarpuði. — Þetta væri
nú <'.!lt saman úgætt, ef ég hefði
nara hugmynd um, hvernig ég.ætti
að nota þetta ágæta tækifæri.
— Ó drottinn minn, hrópaði
Min upp vfir sig. Þú stendur þó
var.'a vérr að vígi en þegar þú
töfraðir Phil upp úr skónum í St.
Louis. Þú crt <:nn jafn gáfuð, og
þú ert enn jafn falleg. Að vísu
sk.il játað, að ég geri ekki ráð
fyrir að þá getir töfrað Phil í þess
urn hræðilega k.jól.
Þér finnst kannske, að ég
æDi heldur iS vera í þröngri
pcysu ipurði Page í fyllstu al-
vövu
— Hvaðan í osköpunum fékkstu
annars þennan kjól?
-- Eg keypt. hann hjá Trish
Layne’s.
— í öllum bænum haltu þér frá
Trish. Kerlingin þar ráðlagði mér
að klæðast svörtu. Mestu gull-
hær.rar, sem rnér hafa nokkru
•sinni verið slegnir. Og ég sé, að
hún hefur ekki fariÁ betur að
ráði sínu við þig. En að fela þinn
falltga vöxt í ollum þessum píf-
um og hnöppum og hnútum.
— Hvers virði er mér fallegur
vöxtur, ef ég veit ekki, hvernig
ég á að nota mér hann kveinaði
Pate. Og það cr annað, Min, sem
er miklu, miklu verra.
Min horfði spyrjandi á hana.
Hvað átti hún við?
- - Eg bý til hörmulegt kaffi, ját
aði Page aumingjalega. f raun-
;n.,i er ég hörmuleg húsmóðir.
Þessi játning hefði verið hlægi-
leg, hefði öðruv isi staðið á, og Min
lá við hlátri. E'< — þetta var ekk-
ert fyndið. Þetta var hryggilegt,
og Page hafði á réttu að standa,
— þetta var það versta. Og slík eig
int „na var illa sett í baráttunni
við að halda í elskaðan eiginmann
sinn
ÞRETTÁNDI KAFLI.
Áður en Page gat farið nánar
út í öll sin vandræði í sambandi
við húsmóðursíörfin, var dyra-
bjöPunni hringt, og Min yfirgaf
húsið. meðan Page var enn að
reyna að sannfæra frú Whitehil’i
um það, að hún þyrfti ekki á þess-
um eggjum að halda, sem frúin
haið: komið með handa læknin-
um.
Svo kom Prii! heim til kvöld-
verðar, en hann var varla búinn að
sfinga upp í sig fyrsta bitanum,
þegar síminn iiringdi, og hann
varð að snúa aftur til sjúkrahúss-
ins. Svo að Page hafði allt kvöldið
op hálfa nóttina til þess að hugsa
um samræður þeirra Min og komst
að þeirri rökréttu niðurstöðu, að
Min væri bjání, ef hún notaði sér
el-ki þá aðstöðu, sem hún nú hafði,
efiir að Page var búin að opna sig
fyrir henni og játa, hvílík hörm-
ungareiginkona og húsmóðir hún
v.rnj'i Og snotra, brúneygða Min
var engin bjáni. Þess vegna mundi
hún nota tækifærið. Það var Page
nú '■annfærð um
Og — Min var óneitanlega í mik
iili freistingu. Það mundi verða
svo auðvelt að r.á Phil frá Page.
Drykkjuveizian. sem hún hélt,
skömmu eftir neimsókn hennar
iil Page, var einn liðurinn í áætl-
un hennar um að draga athygli
Phiis að sér, þó að hún vildi ekki
viðurkenna það fyrir sjálfri sér
né öðrum. Eg þottist skilja, hvað
fyr'r henni vakti, og ég var á-
hfggjufullur úr af Min — og út
af mér Ef hún léti til skarar
skríða væri all' eyðilagt á milli
ckkar — fullkomlega.
F„reldrar Min voru í sumarleyfi
út -neð ströndmni. Og Min notaði
tækifærið, meðar hún hafði hús-
ið "g garðinn til umráða, cg boð-
aði til stórkosflegrar gleðiveizlu.
C>11 klíkan og meira til ætlaði að
safnast þar saman. Við áttum að
koma „frjálslega1 klædd og hafa
með okkur drykkjarkönnur. Garð-
stóiar smurt brauð og vín vrði
fyri: hendi, tilkvnnti hún.
betta hljómað) stórkostlega í
es7«um okkar flestra, en ég efast
ekki um, að veslings Page hafi
fyllzl skelfingu og ekki langað hið
niinnsta til að taka þátt í þessum
fígnaði
Og kvöldið kom. Það byrjaði
stói kustlega. Waií hafði dregið
íra.n hræðilega grímu, og kven-
:ó!kið hljóp hviandi undan hon-
um í hryllingi. og Lois blés án
afiáts í iátúnstrompetinn sinn, svo
að allir ætluðu að ærast. hlátra-
skcll hljómuðu um allan garð, leið
indasvipur sást ekki á nokkru and-
iiti.
Min yar yndisieg á að líta, eins
og nýútsprunginn blómknappur.
Hún var með silfurgráa hárkollu
mef slöngulokkum, sem dönsuðu
urn rjóða vanga hennar, kringlótt
gleraugu í gylitri umgjörð runnu
stöðugt fram á litla indæla nef-
bro ldinn, hún var í sandölum og
svörtum þröngum buxum, og lit
auðug mussa sveiflaðist um hana,
þegar hún gekk — eða hljóp —
um á milli gesta sinna. Eg átti
eríitt um andaidrátt og gat varla
haft af henni augun. Lífið var dá-
samiegt — þangað til ég sá Phil
ganga hröðum skrefum í átt til
heni'ar og taka báðar hendur henn
ar 5 sínar með sigurvisst bros á
Ijómandi andl'tinu. Örlög okkar
ali.-s virtust réðin á þeirri mín-
útu.
EU
FYRIKLIGGJAND)
Þ »« RGKÍMSSON & Co.
Suðuriandsbraut 6
TÍMINN, miðvikudaginn 15. janúar 1964 —
14