Alþýðublaðið - 24.04.1920, Side 1
1920
JMþbl. kostar I kr. á mánuði.
Bát hvoííÍF.
Tveir menn drukna.
Á miðvikudaginn var voru
menn að fara í fiskiróður austur
i Vík í Mýrdal. Voru þeir komnir
örskamt frá landi, þegar brimalda
skall á bátinn svo honum hvoldi.
Varð öllum bjargað nema tveimur
bræðrum er hétu Kári og Sæ-
mundur Jakobssynir, báðir ókvænt-
ir menn. Sæmundur var fyrirvinna
móður sinnar, er mist hafði mann
sinn í sjóinn fyrir fáum árum.
Báðir þessir menn voru ungir og
mjög efnilegir. Þau eru orðin
mörg mannslífin, sem fórnað hefir
verið ægi á þessari vorvertíð.
fri ðanmðrka.
Khöfa 22. apríl.
Vegna þess, að tap svo miljón-
um skiftir, á smjörútflutningi vof-
ir yfir, hefir samvinnufélag bænda
samþykt að annast sjálft um út-
flutninginn, ef sjómannaverkfailið
hættir ekki.
Bakaraverkfallinu heldur áfram
og er alþýðubrauðgerðin (Arbejd-
ernes Fællesbageri) hætt að starfa.
Kosningarnar.
Khöfn 23. apríl.
Þessir flokkar taka þátt í þing-
kosningunum (á mánudaginn):
Vinstri menn (J. C. Christensen),
róttækir vinstri menn (Zahle), óháð-
ir jafnaðarmenn, iðnflokkurinn (Er-
hvervspartiet, — fékk einn mann
við sfðustu kosningar, klofningur
úr íhaldsmönnum), íhaldsmenn og
socíaiistar.
Laugardaginn 24. apríl
Viðskijtakreppan.
Sú fregn hefir flogið eins og
logi yfir akur og reynst söun, að
íslands banki neiti að selja ávís-
anir til útlanda, og ástæðan sé
sú, að bankinn skuldi svo mikið
erlendis sem stendur, að gjald-
traust hans þar sé þrotið, og
hann geti því ekki útvegað þar
neitt fé til þess að ávísa. Afleið-
ingarnar eru auðséðar. Landsbank-
inn er miklu áhrifaminni banki,
en íslands banki, sem hefir svo
að segja allan seðlaútgáfuréttinn.
Landsbankinn getur því vitanlega
ekki staðið straum af öllum við-
skiftamönnum íslands banka, sem
nú leita til hans til þess að kaupa
ávísanir á útlönd, og verður þá
líka að neita um yfirfærslu pen-
inganna. Jafnframt hafa bankarnir
hækkað forvexti upp í 8%, sem
þó sennilega er of lágt, eftir á-
standinu að dæma.
Ástandið er sem stendur þann-
ig: Þó áð menn eigi inni fé í
bönkunum, þá kemur það að litlu
haldi. Fyrst og fremst geta menn
ekki fengið það greitt með gulli,
og því næst ekki með ávísunum
á erlenda banka. Bankarnir greiða
þessar skuldir sínar ti! innlendra
manna aðeins með seðlum, — þ.
e. a. s. eigin skuldabréfum — sem
hvergi eru gjaldgengir, nema hér
á landi, og það aðeins á meðan
almenningur ber traust til þeirra.
Aftur á móti.er ómögulegt að fá
þannig greiðslur, að hægt sé fyrir
þær að kaupa lífsnauðsynjar frá
útlöndum. Peningar manna hafa
nú aðeins verðgildi eða kaupmagn
innanlands. Algert viðskiftabann
er þvf við útlönd, nema á út-
flutningi.
Aðalbanki iandsins, íslands
banki, hefir fengið seðlaútgáfurétt,
skattfrelsi og margvísleg önnur
hlunnindi, með tvent fyrir aug-
um: að hann sœi viðskiýtafjárhag
landsins borgið út á við, og að
hann héldi uppi verðgildi seðl-
91. tölubl.
anna í landinu sjálýu, með því
að leysa þá inn með gulli og sjá
um að ekki væru gefnir út fleiri
seðlar, en viðskiftaþörfin krefði.
Hefir bankinn brugðist skyldu
sinni í þessum efnum, og þá
hvernig?
Um stjóm íslands banka á vid-
skiftum landsins út á við er það
að segja, að bankinn hefir aug-
sýnilega ávfsað fyrir menn meiru
fé til útlanda, heldur en Iandið
hefir haft ráð á. Almælt er að
bankarnir hafi ávísað til útlanda
frá nýári samtals 22—23 niilj. kr.,
og af þessari upphæð hafi íslands
banki einn ávísað 16—17 milj.
kr„ en inneign bankanna er-
lendis hafi verið á nýári um 10
milj kr. Gjaldtraust bankanna er-
lendis hafi því ekki verið nema
um 13 milj. krónur, sem nú séu
eyddar. Þá er spurningin, til hvers
þessar 22—23 milj. kr. hafi verið
notaðar. Svo lítur út, sem bank-
arnir hafi aðeins ávísað litlum
hluta af kaupverði nýju togar-
anna, því að megnið af verði
þeirra standi í lánum í Englandi.
Þó munu hafa gengið til þess
nær 2 milj. kr. En rúmar 20 milj.
kr. hafa þá gengið til annars, að-
allega vörukaupa, þó að megnið
hafi ekki gengið til kaupa á lífs-
nauðsynjum. Það er augsýnilegt,
að ef bankarnir, og þá aðallega
íslands banki, hefðu stemt stigu
fyrir töluverðum hluta af þessum
miklu greiðslum, þá hefði landið
nú haft peninga erlendis til þess
að greiða með lífsnauðsynjar. Og
það minsta, sem Islands banki
hefði átt að gera, var að tilkynna
kaupsýslumönnum með sæmileg-
um fyrirvara, hvað stæði fyrir
dyrum. En önnur orsök þessarar
viðskiftakreppu sást þó fyrst, er
litið er iengra aftur í tímann. Ef
íslenzku afurðirnar, aðaílega kjöt
og síld, hefðu verið seldar á rétt-
um tíma, en ekki verið haldið
áfram stjórnlausu braski með þær,
eins og almenningi er nú orðið
kunnugt, þá hefðu bankarnir nú