Alþýðublaðið - 03.04.1952, Page 7

FELAGSLIF:
Farfuglar.
Munið félagsvistina í kvöld.
Þeir, sem ætla að dvelja 1
Snjóhúsi og Heiðarbóli, gefi
sig fram á spilakvöldinu í
kvöld í V.R. kl. 8,30.
Keflvíkingar, — Suður-
nesjamenn!
MuniS kvöidvöku Kven-
félags Keflavíkur. næsta laug-
apríl, í húsi U.M.F.K.
Stjórnin.
Framhald af 5. síði’- is séu. Sex til sjö þúsund
lognmolla í kringum þjóðleik | manns sáu hvort um sig. Það
ardag 0.
KR. Páskavikan.
Þeip, ;em ætla að dvelja í
skála félagsins í Skálaíelli um
páskana, láti skrá sig í_ verzl.
Áhöld, Laugaveg 18 fyrir föstu
dagskvöld.
Skíðadeildin.
Pedox fótabað evðir '•
skjótlega þreytu, sárind-:
um og óþægindum í fót- •
unum. Gott er að láta ■
dálítið af Pedox í hár- j
þvottavatnið. Eftir fárra;
daga notkun kemur ár- •
angurinn í ljós. :
Fæst í næstu búð. ;
CHEMIA H.F.:
hús Islendinga. Slík veðurblíða
er cþekkt hjá þjóðleikhúsum
annarra þjóða, hvað þá hjá
okkur íslendingVm, sem erum
ailra þjóða gjarnastir á að
finna að öllu, sem gert er. og
deila urn það. Þess verða gagn
rýnendur að vera minnugir.
að þeir gegna miklu ábyrgðar-
starfi. Þeir hafa betri áðstöðu
en aðrir til þess að móta, með
gagnrýni sinni, iistasmekk þjóð
arinnar. Með því að benda les
end’. tí á gildi góðra leiksýn-
inga, hvetja þá til þess að kynn
ast þeim boðskap, gagnrýni eða
feguið, sem þar er að finna.
Ef þeir aftur á móti reyna að
koma fólki á trú um með.skrif
um sínum, að gott sé lélegt
og lélegt sé gott, þá eru þeir
blátt áfram hættulegir, þá
sprlá þeir listsjaekk fólksins,
hyort sém þeir gera það vit-
andi 'vits- eða ekki. Listg'ágn-
rvnandi má ekki leggja annað
t;l gfundvalláf, þegar bann
dæmir, heldur en listina sjálfa
eins og hún birtist, hvort sem
hún sýnir sig í góðum eða lé-
légum salarkynnum. og hvort
sem höfundurinn er kunmvr
eða lítt bekktur. Auðvitað er
gagnrýnandi háður sínum per-
sónr.’egá smekk og ekki víst
að liann sé í samræmi við
má því með sanni segja að hér
séú, tiltölulega margir ágætir
leikhúsgestir, sein kunna vel
að meta það bezta, þótt efni
leikritanna sé þannig, að veru-
legrar umhugsunar krefjist til
þess að r.jóta þeirra. Slíkir leik
húsgestir eru ómetanlegiv
styrkur fyrir leikhús, sem vill
reyna að gera vel.
Ahuga á góðri leiklist reynir
þjóSleikhúsið einnig að vekja
hiá yngri kýhslóðinni með ó-
dýrum skólasýningum, þótt
það hafi, eins og svo margt,
verið misskilið af sumum, og
svo rfieð sýningum á góðum
barr.aleikritum.
Fjarri fer, að ég' vilji halda
því fram, að þjóðleikhúsið
skuli eingöngu sýna þungskil-
Stakar síðbuxur — ódýrar sportblússur.
prjónavörur.
SPARTA
Garðastræti 6.
an sýnir, að" það er langt frá
því. að beztu, og listrænustu
verkin fylli flest húsin, svo
íuilt hús áhorfenda er ekki
einhlítt takmark til þess að
keppa að. Hins vegar er ekki
loku fyrir það skotið, að gott
listrænt leikrit, sem hefur ríkt
bókmenntagildi, geti orðið vin
leiki eftir nutíma jerlenda höf-
unda, svo sem Somerset Maug-
ham, Lindsey og Crouse, barna
leikrit eftir hið ástsæla ævin-
týraskáld H. C. Andersen ,og
sígildar .óperur eftir Mozart og
Verdi.
En þó að þjóðleikhúsið sé að
vísu aðallega dramatískt leik-
V
V
V
V
V
V
V
V
s
s
V
V
s
s.
s
S';
V
S
V
S'
V'
V
V
V
V
S-
s.
S'
s
s'
s
s
V
s
s
s
Ny bók
slendinp
eftir Glaf Björnsson,
prófessor.
Handbók
Yfirlitsrit um atvinnu- og
íjárhagsmál þjóðarinnar,
Kaupsýslumenn,
Iðnrekendur,
Útvegsmenn,
Bændur,
Embættismenn í át-
vinnulíflfiu.
S vei tast jórnarmenn,
. Stjórnmálamenn,
Forustumenn verka-
lýðsfélaga.
Þetta er liandbók, sem yð.
ur mun reynast ómissandi
í starfi yðar.
HLABBUÐ.
in og alvarleg leikrit. Skemmti
legir og fyndnir gleðileikir og
beittir
rétt á sér, séu þeir nógu vel
gerðir og leiknir. Þeir geta
alveg eins haft boðskap að
ílytja. þótt í gamansömu, formi
séu. Stundum getur það jafn-
vel verið nægilegí verkefni að
skemmta áhoi'fendunum eina
kvöldstund, þótt ekki sé mikið
innihald, ef það er gert á list-
rænan hátt.
Sumir mesíu snillingarnir á
sviði leikbókmenntanna, eins
sælt og fjölsótt. Reynslan sýn hús, ber því að sjálfsögðu
smekk allra eða flestra ann- i og t. d. Shakespeare, Mohére,
arra. Við því e'r ekkert að Holberg o. fl. hafa klætt boð-
skap sinn og gagnrýni í
skemmtibúning til þess að ná
segja. En að lýsa t. d. leikriti.
sem er viðurkennt listaverk,
með sömu orðum og' léiegum ! til fleiri áhorfenda. Það er ein
farsa, sem er án nokkurs lista-, mitt það, sem allir leikhús-
gildis; það hlýtur að vera gert ! stjórar eiga við að glíma, að
til þess að villa sýn eða af óaf- j koma boðskapnu.m til sem
sakanlegu dómgreindarleysi. ! flestra áhorfenda. Hinn kunni
Þetta er aðeins algildu.r sann- ! franski leikgagnrýnandi Sar-
leikur, og með þessum orðum cey sagði eitt sinn:
er ekki tilætíunin að veitast að má nema broít öll hjálpartæki
neinum einstökum. j leiksins, nema áhorfendurna“.
Það hefur verið og er rau.nar ' Þeir eru og verða alltaf ómiss-
enn þá nokkuð algeng skoðun 1 andi; það er ekki aðeins vegna
hér á landi. að ekki sé til ann þess. að frá þeim koma tekj-
ii- þó, að ekki væri alls kostar
heppilegt. að láta það ráða list
rænni stefnu leikhúss, sem bezt
g.engur í fjöldann, og láta það
kopleikir, hafa líka eltt »6 um val viðfangsefna,
- sem liklegast er til þess að fa
flesta áhorfendur í salinn. Nei,
forustan um val viðfangsefn-
anna verður að vera hjá leik-
húsinu sjáliu, og með aðstoð
heilbrigðrar gagnrýni leikdóm
ara og þroskaðra áhorfenda.
Sú stefna er að minum dómi
líklegust til menningarauka og
til þess að halda merki leik-
listarinnar hátt.
Það eru býsna margvísleg
tillit og mörg sjónarmið, sem
þjóðlekihús þarf að taka, þeg-
ar valin eru, verkefni til sýn-
ingar. í fyrsta lagi verður hið
listræna gildi verksins að ráða
mestu. Þá koma ýmiss önnur
sjónarmið. Á að taka gamalt
eða nýtt leikrit eða hve mikið
af slíku hvoru fyrir sig? Á að
skylda til þess að flytja söng-
leiki og hljómlist, þar sem hér
er, að ég held, óvenjulega mik-
iil hópur söngelskra áheyr-
enda og hljómlistarunnenda.
Enda er tónlistin sambærileg
leiklistinni og hlýtur því að
hafa sama sess i menningar-
og listalífi þjóðarinnar. Sá,
sem kæmi hér og liíi óhlut-
drægt yfir leiksýningarlista
þjóðleikhússins, myndi undr-
ast., að hægt skuli hafa verið
að flytja svo mörg og góð verk
í þjóðleikhúsi svo lítillar þjóð
ar, sem vér íslendingar erum.
á svo skömmum tíma. Og ég
held, að sá, sem séð hefði all-
ar sýningarnar, myndi undrast
enn meir, hve vel sýningarnar
hafa yfirleitt tekizt.
Að hægt hefu.r verið að hafa
svo mikinn hluta viðfangsefna
leikhússins svo góðan að efni,
sem raun er á, má þakka því,
hve stór hópur leikhúsgesta
vill sjá sýningar, sem hafa bók
velja sorgarleiki eða gleðileiki,
Það ! sögulsga eða nútíma leiki? Hve j menntalegt og listrænt gildi.
1 mikið af erlendum leikritu.m I En ekkert er fullkomið, og
og hvað af innlendum? Þá kem þjóðleikhúsið og starfsemi þess
ur til að athuga, hvort nauð- J ekki heldur og varla sanngjarnt
syníegir leikkx-aftar séu fyrir að gera kröfur til að svo sé.
, hendi, hvort leikritið gefi nægi
jars farið í leikhús en til bess urnar til starfseminnar, heldu.v ; iega ^^.lum tæki-
i að hlæ.gja og skemmía sér, og veéma iÞiksitvs siáifs Því oins æii Þellra hsefi A að taka
jgleyma tímánum áð lokinni
i önn dagsins. Það er auðvitað
! gott og blessað að fara stund-
vegna leiksins sjálfs. Því. ems . * .s
og dr. Schvberg, hinn snjalli e*nt með -^mhst eða song

.anski leikgagnrýnandi sagði: , JeiK' upeiu -eða ópéretiu? Loks
„Áhorfendurnir í salnum háfa í ~eltlUr aö 1iail.agf,lega a.trið-
Hinn gullni meðalvegur 'f
starfsemi þjóðleikhúss er og
og mun jafnan verða vandrat-
aður, og aldrei mun hann verða
fárihn svo að Öllum líki. Til
þess eru óskir og kröfur allt
ein’í'n, en það er ekki einhlýtt. jleikritsin;
Leikhús er jafnframt skóli. I ..Leikritií
S
Ttl í búðinni allan daginn. ^
^ Komið og veljið eða símið. ^
Smurt brauð.
Soittur.
jurrv i íeiKhus 1
je:
i Le
■ niehntaStofhun. sem' farið er í
I til þess að auka þekkingu' sína
j og víðsýr.i. til þess að auðga
| anda sinn og menningu. Sá.
sem fer í léikhus til þess að
sjá leikrit eins og í. d. „Sölu-
máður deýr1;, fer ekki íii þess:
eins að skémm.tá sér, lieidu.r til
þess að 's'já' óg heýra vandamál
iíf.-ins kru.fin til mergjar og
ýmiss’ mannanna mein, eir.s og
lífsjygi og alvöru’eysi, sýnd
'miskunnarlaust og nakin, sýnt
hvernig þessir algengu brestir
nútímans brióta r.iður og eyði-
þeim tilgangi 1 mikla býðingu fvrir flutning'inu' ^tnað! við sviðsetningu of margar og ólíkar. Sjálfsagt
0 ■ ’ j'vrí -T--SÍ-S 1-, X _ n-.i n'X T .-v I ± t ÍC _ éC 1___-ÍT _
Siid & Fiskur.
s

s
s
Fijót og góð afgreiðsla. V
GUÐL. GÍSLASON, ^
S
s
Úra-viðgerðir.
Laugavegi 63,
sími 81218.
S
Mýja í
segiciibfSastöSin s
s
S hefur afgreiðslu í BæjarS
bílastöðinni í AðalstrætiS
16. — Sími WS5. S
en ekki form þess“.
eikritið er ekki að'eins sýnt
áhorfendunum“, segir • hann
enn fremur, „heldu.r taka þeir
einnig þátt í sýningunni. Ólíkt
því. sem gildir um aðrar list-
greinar, þá mcíast leiklistin að
vissu Jeyti af áhorfendunum.
Ahorfendurnir, þessi fjöldi
augna, eyrna, h.eila', hiartna.
og auk þess þrár, ástríður og
tilfinningar þeirra, er það lé-
reft. sem málað er á, eða flaut-
an, sem leikið er á, Ef iiiirnir
eru.ekbi lifandi á iéreftinu, og
ef flautan h’jómar ekki, hefur
leikurinn misíekizt." Þetta er
leggía einstaklinga. heimilí ögj kóstur þessarar listgreinar, en
um leið þjóðfélagið sjálft. Það • um leið hætta. Því lélegir á-
er rnergjv.ð. prédikun, sem i horfendur geta tælt. leikara til
seint g’eymist þeim. er sér. J Þess að grípa til ólistrænna að-
Líku gégnir með leikrit eins j ferðá I leik sínum. Góður sam-
og „Flekkaðar bendur‘‘, svo ieikur, ef svo maetti orða það.
og við leiksýningu, það er að er þó að leitast við að þræða
segja fjölda leikara, gerð leik hina gullnt- Jeið að svo miklu
annað leikrit, sem þjóðleikhús
ið hefur sýnt, sé nefnt, þar
sem tekið er með rokvísi og
snilld á öðrum viðfangseínum
og göllum, svo sem oístæki, ó-
sanngirninni og hinu, algjöra
miskunnarleysi, þar sem sýnt
er fram á, til hvers slíkir eig'-
inleikar leiða þar, sem þeirn er
beitt. og aldrei kemst að neisti
samúðar eða skilnings á við-
horfum, tilfinningum og skoð-
uiium annarra.
Aðsókn að þessum tveim
leiksýningum sýndi, að fu.rðu-
margir kunna að meta góðar
leiksýningar, þó alvarlegs eðl-
milli leikara og áhorfenda er í
rauninni mikið atriði fyrir
hinn listi.ena flutnii.g leiks-
ins. Þetta munu flestir leikar-
ar og leikhúsgestir líka hafa
fvndið. En góðir og þroskaðir
leikhúsgestir gera meiri kröf-
ur til leikaranna og geta því
átt sinn mikla þátt í að efia
leiklistina og befja á hærra
svið.
Góður leikhúsmaður hefur
einhvern tíma sagt: „Takmark
leikliúss er aðeins eitt, það er
að fá fullt hús áhorfenda“.
Þetta er þó tæpast meira en
hálfur sannleikur, því reynsl-
ijalda, verð búninga og loks
hvaða líkur eru til gangs. Það
er sem sagt listrænt gildi, jafn
vægi í eínisvali. ieikarar, leik
húsgestir og f-járhagur, sem
aUt þarf að vega og meta,
Já, það er sannarlega ekki
auðrötuð leið, ef fylgja á ölíum
þessum sjónarmiðum. Þáð er
áreiðanlega óhugsandi, að gera
svo clli m líki: enda mun sá
leikhússíicri ófundinn enn,
sem bað hefur getað gert.
Aðeins skal að lokum á það
bent, hvernig þjóðleikhúsið
hefur reynt með vali viðfangs-
efna sinna að þræða hinn
gullna meðalvég. Það hefur
sýnt eldri þjóðleg, ísienzk leik-
rit, eins og t. d. „Nýársnótt-
ina“ eftir Indriða Eeinarson,
,,Fjalla-Eyvind;' eftir Jóhann
Sigurjónsson, „Lénharð fógeta"
eftir Einar H. Kvaran og ný-
legt verk eftir Davíð Stefáns-
son, „Gi .Ilna hliðið“; það hef-
ur sýnt íslenzkt nútíma leikrit
eftir Guðmund Kamban, nýtt
sögulegt leikrit eftir Halldór
Kiljan Laxness, þá hefur það
sýnt sígildann gamanleik eftir
franska snillinginn Moliére,
sjonleik eftir W. Sbakespeare,
frægan sorgarleik eftir Bern-
ard Shaw, nútíma sorgarleiki
eftir tvo af frægustu nútíma
leikritahöfúndum, Poul Sar-
tre og Arthur Miller, gaman-
le.yíi, sem fjárhagsleg geta og
heilbrigð listræn síefna leyfir.
Guð!. Résinkranz.
lalmverilaiiiiin
Framhald af 4. síðu.
al anr.ars um friðarráðstefnuna í
Varsjá. Ljóðskáld frá Lettlandi,
Eistlandi, Úkraínu og Armeníu
hafa einnig fengið Stalínsverð-
j laun fyrir „fr''ðarljóð“.
j Skáldsagnahöfundar og Ijóð-
| skáld hs.fa íengið fypstu Stalín-
j veráiaunin, en leikritaskáld' að-
i eins hin þriðju. Einu leikrita-
skáldin, sem verðlaun hlutu,
eru P. Maljarevskii, sem hefur
samið söguleg leilcrit, og A. Ka-
liara, sem hefur samið gp,man-
leik. Simonov segir, að rithöf-
undarnir vanræki leikritagerð-
ina eins og glöggt megi sjá á út
hlutun Stalínverðlaunanna í ár.
Hafnarfjörður.
ÍBÚÐ.
-3jaf
til^
i^Björt og rúmgóð 2-
^herbergja íbúð óskast
^leigu 14. maí.
SGóð umgengni og öruggS
Smánaðargreiðsla. TilboðS
Ssehdist afgreiðslu blaðsins. S
S Auðkennt: „14. maí“. S
s S
AB 7