Alþýðublaðið - 14.05.1952, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 14.05.1952, Blaðsíða 5
'sson £c€ i ism .&? til ágóða fyrir ljósastofu sína í dag 14. maí k’. 3 e. h. í Góðtemplarahúsinu, uppi. Margt ágæíra muna verður á boðstólum. STJÓRNÍX. :é!agss!ðfnun fi! sfyrkfar Han á a- cg myndtistðrskðianunT. VIÐSKIPTAMÁLARÁÐ- HERRA hélt ræðu í útvarpið á ársafmæli hinnar frjálsu verzl- unar. Hann sagði, að frjá-lsræð- íð í verzluninni hefði yfirleitt gefiið góða raun og að álagning- ín væri yfirleitt hófleg. Hann boðaði enn fremur, að frjálsri verzlun yrði haldið áfram. Loks boðaði ráðherrann, að innan skamms yrðu sett bráða- foirgðalög, sem í rauninni þýða ekkert annað, heldur en verð- lagseftirlit að nýju. Þessi nýju lög hafa nú verið gefin út. Samkvæmt þeim hefur verð- gæzlustjóri vald til þess að afla sér allra nau.ðsynlegra gagna til þess að fylgjast með verðlagi á vörum og þjónustu hjá hverj- um sem er. Þyki honum verð- lagið einhvers staðar of hátt, ihefur hann rétt til að birta nöfn þeirra, sem selja með slíku verðlagi. Það er ar.gljóst, að þessi leið er farin fyrst og fremst til þess, að rugla almenning í sambandi við verðlagsmálin yfirleitt. og svo til þess að friða þá, sem heimta að frjáls verzlun haldi áfram, þrátt fyrir þann alvar- lega misbrest, sem orðið hefur í sambandi við álagninguna. Aðalbreytingin, sem verður í sambandi við verðlagseftirlitið nú. frá því sem var, er í því fólgin, að nú ákveður ráðherra væntanlega, hver sé hæfileg á- lagning í hverju tilfelli, en áð- u.r var það fjárhagsráð og þar á undan viðskiptanefndin, sem skar úr um álagningarþörfina. iRáðherra telur sjáanlega, að þar sem hann hefur tögl og foalgdir á þessum málum, þá jþurfi hann lítið að óttast, því að hann geti sagt. til u.m það, hvað sé hæfileg álagning. í ofannefndum lögum er Verðgæzlunefndinni enn frem- ur gefið víðara starfssvið, held- ur en hún hafði áður. Henni er samkvæmt bráðabirgðalög- um'.n heimilt að krefja verð- gæzlustjóra um hvers konar gögn og upplýsingar, og einnig á hún að geta gert tilögur í sambandi við verðlagsmálin. Það mætti segja mér, að þarna yrði einhvern tíma alvarlegur ágreiningur á milli, svo fram- arlega sem verðgæzlu.nefndin vrði skipuð á svipaðan hátt og hún er nú. Ég trúi illa því heið- ursfólki, sem nú situr í verð- gæzlunefnd, til þess að sam- þykkja ýmsa þá okurálagningu, sem nú er notuð. ANNAÐ ÁRSAFMÆLI í rau.ninni ætti ég að halda foátíð líka um þetta leyti. Þa.ð er um það bil eitt ár síðan ég skrifaði viðskiptamálaráðherra og taldi, að afnám verðlags- eftirlitsins hefði alvarlegar af- leiðingar í för með sér með til- liti til vöruverðs almennt. Ég sagði þá einnig af mér starfi verðgæzlustjóra vegna þess, að ég taldi það gagnslaust og sann- arlega ekki þann skjöld, sem það á að vera fyrir almenning gagnvart okrurunum. í bréfi mínu, dags. 23. apríl 1951, sagði ég svo: ,,Að undanförnu hafa ýmis verðlagsákvæði ver- ið numin úr gildi; má þar til nefna allar vörur fluttar inn fyrir bátagjaldeyri, útseldar vörur bifreiðaverkstæða, raf- virkja og margt fleira. Af þessu er augljós sú stefna ríkistjórn- ar og fjárhagsráðs, að gera gagnsemi verðlagseftirlitsins sem minnsta og draga úr því á ýmsan hátt. Mér finnst afstaða stjórnarvaldanna til verðlags- eftirlitsins vera allt önnur en ég bjóst við, þegar ég tók að mér starf verðgæzlustjóra. Þessa breytingu í afstöðu, stjórnarvalda til verðlagseftir- litsins tel ég svo mikilvæga, að ég óska ekki eftir að gegna embætti verðgæzlustjóra leng- ur.“ ■ Þetta var höfuðorsökin fyrir því, að ég sagði af mér starfi verðgæzlustjóra, auk þess sem alvarlegur ágreiningu.r kom upp á milli mín og viðskipta- málaráðherra vegna gallaðrar vefnaðarvöru. ÁRS REYNSLA í fyrra vetu.r og fyrra vor skrifaði ég fáeinar greinar hér í blaðið í sambandi við verð- lagsmálin. og mér finnst ekki úr vegi að rifja upp sumt af því, sem þar var spáð. Því var spáð, að verðlag yf- irleitt myndi hækka verulega vegna þess, að álagning kau.p- manna og innflytjenda myndi hækka meira en nauðsynlegt væri. Því var enn fremur hald- ið fram, að ekki væri tíma- bært að leggja niður verðlags- eftirlitið á þeim tíma, þar sem þá voru ekki nægar vörur í landinu. Siðan hafa vörur hrúg- azt inn í landið, en verðlagið hefu.r haldizt óbreytt og hin marglofaða frjálsa samkeppni hefur átt sáralítinn eða engan þátt í því að halda niðri verð- laginu, eins og, fortalsmenn frjálsrar verzlunar héldu fram. Nú hefur reynslan, sem hefur verið mjög kostnaðarsöm fyrir almenning í landinu, kennt valdhöfunum þá lexíu, sem þeir þurftu með. Álagningin hefur lítið sem ekkert lækkað frá þeim tíma, þegar hún hækkaði sem mest, eftir afnám verðlags- eftirlitsins; aðeins er hún nú orðin jafnari og færri dæmi, sem skera sig úr, um mörg hundruð prósent álagningu. STARF VERÐGÆZLU- STJÓRA Samkvæmt hinum nýju lög- um hefur verðgæzlustjóri vald til þess að afla allra nauðsyn- legra gagna hjá hverjum sem er, í sambndi við verðlagið í landinu. Það fer auðvitað ekki hjá því, að verðgæzlu.stjóri verður að innkalla, eins og gert var í tíð verðlagseftirlitsins, sölunótur frá öllum, sem sélja þjónustu, og enn fremur verð- lagsútreikninga frá þeim, sem flytja inn vöru.r. Ef það er ekki gert, er alveg augljóst mál, að verðlagseftirlitið getur ekki aflað þeirra upplýsinga, sem gert er ráð fyrir í bráðabirgða- lögunum. Þær skýrslusafnanir, sem hafa farið fram á s. 1. vetri og í fyrra sumar, eru, góð- ar, svo langt sem þær ná. Gall- inn er aðeins sá, að þær eru engan veginn tæmandi, og það er ekkert líklegra heldur en að einhvers staðar dyljist fyrir- tæki, sem ef til vill hafa aldrei komið til athugunar hjá verð- gæzlustjóra. Eina ráðið er þess vegna að afla fullra upplýsinga frá öllum, og vinna síðan úr þeim gögnum, sem þannig ber- ast. Sú staðhæfing forvígismanna frjálsrar verzlunar, að skrif- stofubáknið hafi verið allt of mikið, og því hafi verðlagseft- irlitið verið lagt niður, er þar með fallin um sjálfa sig. Varla er vafi á því, að skrifstofan yerðu.r eitthvað að aukast til þess að leysa starf sitt vel af hendi; en vel er þó að merkja, að skrifstofan hefur aldrei minnkað verulega. Á þetta er aðeins minnzt hér vegna þess, að frjálsu verzlunarpostularnir eiga þá ekki að vera að gaspra um það, að þeir vilji alls staðar spara, en gera það svo hvergi. Það verður mikið verk og ánægjuiegt fyrir skrifstofu verðgæzlustjóra, að draga í sundur þá, sem selja vörur á hæfilegu verði, og hina, sem nota hvert tækifæri til þess að okra á almenningi. ÁLAGNINGIN Það, sem viðskiptamálaráð- herra kallar hæfilega álagn- ingu, er nú svona upp og ofan samkvæmt nýju.stu skýrslu verðgæzlustjóra um verðlagið í landinu. I sjálfu sér er það ekk- ert aðalatriði, þó að einhverjir örfáir einstaklingar finni hjá sér hvöt til þess að okra svo eftirminnilega, að þeir leggi 100 % eða meira á vörur sínar. Það má jafnvel gera ráð fyrir, að þessi okurstarfsemi þeirra verði til þess að draga mjög úr sölu þeirra. Hitt er miklu, al- varlegra og í raun og veru að- almálið, að álagningin almennt hefur hækkað óhæfilega mikið frá því, að verðlagsákvæðin voru numin úr gildi. Það kann að vera, að álagningin á vissar vörutegu.ndir hafi verið með lægra móti og að einhverjir hafi átt í erfiðleikum með að reka fyrirtæki sín þess vegna. Hitt er þó jafnvíst, að á sama tíma sem gjaldeyrisskortur var mikill og verðlagseftirlit harð- ast, þrifust hér á landi hátt á annað hundrað innflytjendur á þeim litla innflutningi og þeirri litlu, álagningu, sem þá var, og lifðu bezta lífi, að því er séð varð. Það er því harla ótrúlegt, að eftir því sem innflutningur- inn hefur aukizt, hafi þeir orð- ið hart úti. Hitt mu.n vera sönnu nær, að rekstu.rsfjárörðugleik- arnir urðu meiri, og þeirra vegna töldu kaupsýslumenn nauðsynlegt að hækka álagn- inguna til þess, að þeir gætu á fljótan hátt fengið fé í rekstur sinn. Sem dæmi um hækkun á- lagningarinnar er rétt að nefna vefnaðarvöruna. Samkvæmt verðlagsákvæðunum var al- menn álagning á vefnaðarvöru, 6Vá%. Nú er þessi álagning al- mennt 15 og jafnvel 20%. Ein- staka innflytjendur leggja ef til vill minna á, en aðrir ef til vill meira. Samkvæmt hagtíðindunum síðustu var innflutningur Eftirfarandi ávarp varð- andi félagsstofnun til styrkt- ar Handíða- og n.yndlistar- skólanum hefur blaðinu bor- izt: ENGINN, er til þekkir, geng- ur þess dulinn, að með og vegna stofnunar Handlðaskól-1 ans haustið 1939, hcfur afstaða ! og aðstaða almennings til verk- | náms og listnáms gerbreytzf og batnað að mun. Með skólanum og starfi hans síðar var komið á innlendri sér- menntun kennara í smíðum, teiknun og handavinnu kvenna. Opaðir voru möguleikar fyrir almenning, konur sem karla, börn sem fullorðna, til náms og tómstundastarfa í fjölmörgum hagnýtum greinum og listum, m. a. í útskurði, bókbandi, lcð- urvinnu, málmsmíðí, listmáiun, ýmsum greinum teiknunar: smíðum, föndri og teiknun fyr- ir börn o. s. frv. Með stofnun myndlistardeild ar skólans (1941), sem er fast- ur dagskóli með mán. námi á árj (allt að 30 stundir í yiku), var lagður grundvöllur að æðra listnámi hérlendis. Myndlistar- deildin hefur þegar fyrir löngu þlotið viðurkenningu margra ágætra og víðkunnra erlendra listaháskóla. Allir þessir þættir í slarfi skólans eru brautryðjendastarf, sem nú þegar hefur borið mik- inn og góðan ávöxt og haft víð- tæk áhrif í skólamálum lands- ins og víðar í þjóðlífinu. Enda þótt skólinn lengstum hafi notið nokkurs rekstrar- 1 styrks frá alþingi og úr bæjar- sjóði Reykjavíkur, hefur mikill þungi og vandi jafnan hvíit á forustumönnum skólans AIls þess fjár, sem þurft hefur til kaupa á húsbúr.aði, vélum, hvers konar verkfær”.m og kennslutækjum o. s. frv. hefur orðið að afla eftir öðrurn leið- um, að frátöldum 15 þús. króna stofnstyrk, sem bæjarstjórn Rvíkur veitti skólanum fyrir nokkrum árum. Þótt oft hafi verið þröngt í búi og stundum legið við borð að draga yrði úr starfseminni, hafa árar þó aldrei verið lagðsr upp. Og fram til þessa dags hef- ur skólinn aldrei ónáðað al- menning með fjárbeiðnum, al- mennum samskotum sér til ; handa. 5 Aðsókn að skólanum hefur verið mjög mikil; hin síöari ár að jafnaðj um og yfir 400 nem- endur. Er þetta í rauninni meira en húsrúm og ö.nnur að ■ staða til kennslu með góðii rrvóti. hefur leyft. Nú er svo kornið, að eigi verður lengur staðið gegn verulegum úrbótum í þessum efnum, með aukningu húsnæðii' og öflun nýrra kennslutrekja. Á þessu sumri, sem nú er nýbyrj- að. er skólanum brýn þörf, jafn. vel lífsnauðsyn á því, að veru - lega verði bætt iðstaðan til kennslu í ýmsum greinum, einkum þó í myndlistardeild- inni. Þörf er aukins húsnæois. Ó- hjákvæmilegt er einnig að kaupa allmargt nýrra og dýrra kennslutækja. Mikil nauíisýn er á því að auka stór lega myiida og bókasafn skólans. Þörf er á nýjum og fleiri trönum fyrir teiknun, listmálun og leirmót- un. Þörf er ó allt að 24 nýjum vefjarrömmum o. s. ^rv. Vegna kennslunnar yfirleitt og eigi sízt vegna listfræðslu þeirrar f.vrir almenning, sem skólinn hefur haldið uppi um nokkuvra ára skeið, er nauðsynlegt að hann eignist nú góða icvik- myndavél, en þurfi ekki lengur að lifa á bónbjörgum í þessum efnum. Óhjákvæmileg útgjöld til nauðsynlegustu urnbóta á næstu mánuðum nema um eða yfir 100 þús. króna. Til þess að skólinn fái risið undir þessum útgjöldum, hafa nokkrir vinir hans stofnað um hann hlutafélagið MyncUist & listiðn. Útgefin hlutabréf skipt ast í 100. 250, 500 og 2500 kr. hluti. Áformað er að auka hlufa féð. í stjórn H.f. Myndlist & listiðn eiga sæti: formaður Lúð- víg Guðmundsson skólastjóri; meðstjórnendur: prófessor Sím- on Jóh. Ágústsson og Láru.s Sigurbjörnsson rithöfundur. — Endurskoðendur eru Kristjéa Eldjárn þjóðminjavörður og Guðmundur Pétursson lögfræð- ingur. Meðal annarra hluthafa eru þjóðkunnir menntamenn, listamenn, athafnamenn o. fl. Með skírskotun til þess, cr að framan greinir, svo og vegna hins mikilvæga hlutverks, sem skólinn nú þegar hefur leyst af höndum og vegna hinna miklu viðfangsefna, sem bíða hans, leyfum við okkur 'virðingar- fyllst að mælast til þess við gamla og nýrri nemendur skól- ans, við foreldra og kennara og við alla aðra vini verknáms og lista, að þeir nú leggi skerf sinn til þessa máls með því að kaupa hlutabréf skólafélagsins, stór eða lítil eftir efnum og ástæö- um. Vegna undirbúnings að starfi skólans á næsta vetri, sem nú þegar er hafinn, eru skjótar undirtektir við málaleitun þessa mjög mikils virði. Því- biðjurn vð alla, sem ljá vilja málinu lið. að bregðast nú skjótt og vel við. Reykjavík, 10. maí 1952. Lúðvig Guðnnmdsson. Simon Jóh. Ágústsson. Lárus Sigurhjórnsson. Framhald á 7. síðu. Aðalfundur Skógrækfarfélags Reykjavíkur verður haldinn fimmtudaginn 15. maí (á morg- un) klukkan 20,30 í félagsheimili verzlunar- manna, Vonarstræti 4, Rej'kjavík. Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf og fleira. Stjórnin.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.