Alþýðublaðið - 27.05.1952, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ OG
TÍMINN halda áfram að saka
Alþýðu£*okkinn um að hafa
rofið þjóðareiningu, í sam-
bandi \ið forsetakjörið; og
það er svo sem auðvitað, að
þegar þeir Hermann Jónas-
son og Ólafur Thors hafa
'komið sér saman um forseta
efni, þá hefur enginn leyfi
til þess að vera á móti því. Þá
á yfirleitt öll þjóðin að falla
fram og taka við því forseta-
efni, sem af þessum herrum
er að henni rétt.
En svo að aftur sé minnzt
á ásakanir Morgu.nblaðsins
og Tímans í garð Alþýðu-
flokksins, er rétt að rifja það
upp, sem fyrir löngu hefur
verið upplýst, að þeir Ólafur
og Hermann Jónasson buðu;
Alþýðuflokknum ekki neitt
samstarf um forsetakjörið, né
heldu.r leituðu þeir nokkurra
tillagna Alþýðuflokksins um
framboð tii þess. Þegar af
þessum ástæðum er það au,ð-
vítað ekkert annað en fleip-
ur, að Alþýðuflokkurinn hafi
rofið einingu, þjóðareiningu
eða aðra, u,m forsetakjörið.
Sú eining var aldrei fyrir
hendi; og þeir Ólafur og Her-
mann gerðu sannast að segja
ákaflega lítið til þess að skapa
hana.
En við þetta bætist, að Al-
þýðuflokkurinn hefur ekki
neitt flokksframboð við for-
setakjörið. Það forsetaefnið,
sem miðstjórn hans hefur á-
kveðið að styðja, án þess að
skuldbinda flokksmenn á
nokku/rn hátt til hins sama,
býður sig fram samkvæmt
eindregnum áskorunum á-
hrifamanna og óbreyttra kjós
enda úr öllum lyðræðisflokk
unum. Þetta var þeim Her-
manni og Ólafi líka vel
kunnugt löngu áður en þeir
höfðu getað fundið nokkurn
sameiginlegan frambjóðanda,
því að í flokkum þeirra höfðu
komið fram eindregnar óskir
um það, að almennt sam-
komulag yrði um það forseta-
efni, sem hér er um að ræða,
— Ásgeir Ásgeirsson. En
þessum óskum vildu þeir
Hermann og Ólafur ekki
sinna. Þeir gerðu kröfu til
þess, að fá að dubba til for-
seta einhvern mann, sem
hefði sérstakan trúnað þeirra;
og eftir langa og erfiða leit
varð það séra Bjarni Jónsson,
sem fyrir vali þeirra varð.
Það er því óhætt að segja, að
hafi nokkur rofið hugsanlega
og vel á veg komna einingu
um forsetakjörið, þá eru það
þeir Ólafur og Hermann.
Enda eru öll vinnubrögð
þeirra síðan eftir því.
Meðan stuðningsmenn Ás-
geirs Ásgeirssonar í öllum
lýðræðisflokkunum hafa hag-
að kosningaundirbúningi sín-
um af þeirri prúðmensku, sem
hæfir framboði hans og virðu-
leik og hlu.tleysi þess emb-
ættis, sem í á að kjósa, hafa
þeir Ólafur og Hermann sett
í gang einhvern þann mesta
bægslagang og flokksáróður,
sem hér hefur heyrzt, til þess
að handjárna flokksmenn sína
til fylgis við frarhboð séra
Bjarna Jónssonar. Hefur og í
því sambandi ekki verið
sparaður rógurinn, sem
venjulega setur svo mikinn ó-
menningarsvip á íslenzk
stjórnmál, en vissulega er þó
aldrei eins óviðeigandi og ó-
þolandi og við forsetakjör,
þegar verið er að velja mann
í hið-hlutlausa embætti þjóð-
höfðingjans.
Blöð, sem slíkan svip hafa
sett á forsetakjörið, eins og
Tíminn og Morguhblaðið, eru
sízt fær um það, að saka aðra
um að hafa rofið einingu um
forsetakjörið. Það er út af
fyrir sig engin ógæfa, þó að
þjóðin verði að kjósa milli
forsetaefna; fyrir því er ráð
gert í stjórnarskránni, og það
verða allar lýðveldisþjóðir
jafnan að gera. En hitt er ó-
gæfa, ef forsetakjörið verður
gert að illvígri viðureign,
með öllum þeim áróðri og
mannskemmdum, sem við
eigum að venjast við þing-
kosningar; því að við erum í
þetta sinn ekki að kjósa
alþingismenn eftir flokkum,
heldur þjóðhöfðingja, sem
þjóðin þarf öll að sameinast
um, þegar kjöri hans er lokið.
Áðvörun um stöðvun atvinnu-
reksturs vegna vanskila
á söluskatti.
Samkvæmt kröfu tollstjórans í Reykjavík og heim-
ild í 4. mg. 3. gr. laga nr. 112, 28. desember 1950 verð-
ur atvinnurekstur þeirra fyrirtækja hér í umdæminu,
sem enn skulda söluskatt 1. ársfjórðungs 1952, stöðv-
aður, þar til þau hafa gert full skil á hinum vangreídda
söluskatti ásamt áföllnum dráttarvöxtum og kostnaði.
Þeir, sem vilja komast hjá stöðvun verða að gera full
skil nú þegar til tollstjóraskrifstofunnar, Hafnarstr. 5.
Lögreglustjórínn í Reykjavík,
27. maí 1952.
SIGURJÓN SIGURÐSSON.
Dönsku leikararnir hylltir íneð blómum ei tir gestaleikinn á laugartíagskvöldið.
I I | ■ (3 r B E EL. II r Jl? i B
* ÞAÐ VAR að vísti eðlilegt að
| Konunglega leikhúsið í Kaup-
i mannahöfn kæmi hingað með
leikrit eftir Holberg til sýning-
ar. Holberg er hið klassiska
leikritaskáld Dana og engir
geta sýnt Holberg eins vel og
Danir. En ég gat ekki varizt
þeirri hugsun, meðan ég sat í
Þjóðleik’núsinu á frumsýning-u
Holbergslsiksins ,,Det lvkke-
lige skibbrud“ að það væri
skaði að svo miklu- listam-snn
skvldu ekki hafa fært okkur
veigameira le-kri.t, nýrra og
dramatískara en þennan gam-
anl-eik frá . 1724, ieikrit með
djúpstæðum viðfangsefnu-m um
mannlegt líf eða vandamál nú-
tímans. Þetta fannst. mér því
sárara sem það er viíað, að v:ð
íslendingar fáum ekki aftur í
bráð tækifæri til bess að sja svo
ágæta túlkendur mrmnlegra til-
finninga á leiksviði.
En uni þ'etta dugár ekki að
sakast; og heimsóknin er okkur
ákaflega mikiís virði. Holberg
er gamsnsamur — 03 grunnur;
sð minnsta kosti mun okkur nú
tímamönnum finnast það; en
DAGUR, blað Framsóknar
flo-kksins á Akureyri, birti í vik
ujini, sem leið, athyglisverða
grein um forsetakjörið eftir rit-
stjórami, Ilauk Snorrason, þar
sem það er liarmað, að sá „leiði
fylgifisltur pólitísks ofstækis og
ósanngirni hafi skotið upp koll-
inum“ í sambandi við það, „að
unna ekki andstæðingi sannmæl
is og kunna ekki það drengskap
arbragð, að lofa svo einn, að
lasta ei annan“. Vítir greinarhöf
undurinn í þessu sambandi sér
staklega skrif Tímans á móti Ás
geiri Ásgeirssyni.
Haukur Snorrason segir í
grein sinni í Degi enn fremur:
„Þótt enn séu margar vikA' til
kjördags, líta stórblöð höfuð-
staðarins út eins og við ættum
að ganga til kosninga á morg'un. ’ por.sónur hans eru \'el „skorn
,Sú stund, sem rennur upp yfir
.allþingiskjósendur undir lok
.kosningabardagans, virðist því
þegar komin yfir þetta forseta-
,kjör. Stórskotaliðinu hefur þeg
pr verið skipað til leiks, 5 dálka
fyrirsagnir, heilsíðu heilræða-
greinar, stór nöfn og stórar mynd
ir eru táknmerki dagsins. Allur
þessi viðbúnaður sýnir glöggt,
ar“, gerðar fyrir leiksvið á-
bernskuárum leiklistarinnar og
mlðaðar, að manni finnst, méira
við gervi, ,,klissíiu-“, en lifandi
menn. — Annars er ef til vill
rangt að vera að gagnrýna leilc-
rit frá 1724 í Ijósi síðari hluta
tuttugustu aldarinnar, því að í
því efni kemur niargt til greina.
I-Ivað getum v:ð fyr.;t og
hversu óralsngt þessi kosninga- j fremst lært af þessari sýningu?
undirbúningur allur er kominn Svarið finnst mér liggja opið
út fyrir þau eðlilegu mörk, sem1 fyrir. Við getum fyrst og
AB — AlþýíSublaSið. Otgefandl: Alþýauflokkurlnn. Ritstjórl: Stefán Pjetursson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjómarsímar: 4301 og 4902. — Auglýsinga-
Bimi: 4906. -— Afgreiöslusími: 4900. — Alþýöuprentsmiðjan, Hvernsgötu 8—10.
almenningsálitið hafði fyrir
löngu sett honum. Hin harðvít-
uga kosningabarátta átti í huga
fólksins aldrei heima hér. Og
þó finnst mönnum enn síður
eiga heima á þessum vettvangi
hið persónulega níð, sem allt of
oft hefur skotið upp kollinum í
blöðum og á mannfundum í hita
hins pólitíska bardaga á liðnum
árum ....
í Tímanum 18. mai er frá bví
skýrt, að hafinn sé peýsónuleg
ur áróður gegn séra Bjarna Jóns
syni. Ekki hefur hans orðið vart
liér um slóðir. Ekksrt blað hef-
ur, að því bezt verður vitað,
dregið i efa mannkosti hans.
Meðal þeirra, sem hefðu viljað
hafa annan hátt á undirbúnin-gi
forsetakjörsins, er ekki kunnugt
um neinn, sem h-efur látið séf til
hugar koma að lítilsvirða hann.
Hins vegar hafa menn lesið per
sónulegan áróður gegn öðrum
frambjóðanda — Ásgeiri Ásgeirs
syni — einmitt í þessu sama
blaði, sem ber sig upp undan
slíkum starfsaðferðum. Er ekki
skotið yfir markið þarna? Marg
fremst lært hraða og hreyfinga
tækni af hinum dönsku lista-
mönnum. Mað-ur varð ekki var
við dauðar sekúndur á frum-
sýningunni, hvað þá mínútur.
Leiksviðið var allíaf iðandi af
lifi og viðburðum. Þetta var
bráðlifandi fólk, skiptingar örar
og á'kveðnar og aiiar athafnir
þannig, að á be-tra virtist ekki.
kosið.
Poul Reumert heíur aðalhlut
verkið, magi-ster Rosíflengius, á
hendi. Þetta hlutverk er mikið
gervi — og það er furðulegt
hvað Reumert tekst á því sviði;
en minnisstæðari er mér leikur
Reumerts í ýmsum öðrum leik-
ritum,|þar sem fyrst og fremst.
reyndi á hinn frábæra skap-.
gerðarleikara. Ég iel ástæðu-
laust að telja -hér upp leikar-
ana og hlutverkin. Þau voru öll
frábærlega vei af hendi leyst
eins og ég hef þegar tekið fram,
ekki aðeins aðilhlutverkin,
heldur og einnig hin smærri —
og ef til vill verður íslenzkum.
leikhússgestum einna minnis-
stæðastur Elith Foss í hlutverki
Gott-fr-eds. En því íullkomnari
sem leikurinn var frá hendi
léikéndanna, því meira sá mað
ur eftir því, að flokkurinn
skyldi ekki geta sý:it okkur við
þetta einstæða tækifæri sterk-
ari skapgerðarlist. Hvers vegna
var ekki sýnt leikrit eftir Kai
Munk?
Það var gott að vera í Þjóð-
leikhúsinu þetta kvöld. Leik-
sviðið var iðandi af lííi. Leik-
hússgestirnir fylgdust með og
hlustuðu af' öskiptri athygli svo
að hægt hefði verið að heyra, ef
samrinál h-'sfði dottio í salnum.
— En þegar lauk, brast á storm
ur óstöðvandi fagnaðarláta. —
Framh. á 7. síðu.
Framh. á 7. síðu. 1 Sviðmynd úr Ilolbergslciknum „Det lyídielige skibbrud“
AB-Aíþýðublaðið 27. maí Í952.
, i ,
1 Hvar var einingarvilji þeirra?
AB4