Alþýðublaðið - 04.06.1952, Blaðsíða 4

AB'AIþýðubiaðið 4. júní 1952
Nýsfarleg fræði um forseíann
ÞAÐ ERU ÝMSAR skrýti-
legar kenningar, sem nú
skjóta upp kollinum í sam-
bandi við forsetakjörið. Ein
þeirra, sem sett var fram í
tveimur löngum greinum í
Morgunblaðinu síðast liðinn
laugardag, er sú, að það sé í
rauninni algert aukaatriði,
hvort försetinn kunni skil á
stjórnmálum og stjórnarfari
landsins. Aðalatriðið sé, að
hann „standi í lífrænu sam-
bandi við fólkið í landinu“,
eins og það var orðað svo fal-
lega í annarri þessara greina.
„Þjóðhöfðinginn þarf ekki
fyrst og fremst að kunna skil
á lagaparagröfum eða flókn
um tölum í hagskýrslum",
stóð þar enn fremu.r, „heldur
að hafa skilning á fólkinu
sjálfu“! Ekki vildi greinarhöf
undur þó neita því, að „æski-
legt væri og enda nauðsyn-
legt“, að forsetinn „geti haldið
uppi virðingu landsins og
embættis síns, bæði út á við
og inn á við; en til þess að
hann geti orðið þjóð sinni ást-
fólginn og verið einingartákn
hennar mitt í allri sundrung
og flokkadrætti, þá þarf hann
að þekkja mennina með kost-
um þeirra og brestum og get-
að samt sem áður unnað
þeim og borið umhyggju fyrir
hag þeirra ....“
I hinni greininni, sem er í
svipuðum anda, er bent á, að
„það eru margar fleiri mikil-
vægar staufsgreinar hjá ís-
lenzku þjóðinni, en stjórn-
málin og utanríkismálin“,
þegar um forsetakjör er að
ræða; og „við sum þeirra geta
menn fengið meiri mann-
þekkingu; og þekkingu á þjóð
arhögum en stjórnmálamenn-
irnir læra í starfi sínu.“ Nið-
urstaða þesarar greinar er sú,
að „alþýðlegur kirkjunnar
maður“ sé til dæmis „tilvalinn
forseti íslendinga''.
Það leynir sér svo sem ekki
til hvers slíkar greinar eru
nú skrifaðar og til hvers slík-
ar kenningar um forsetann
fram settar. En einkennilega
og grunsamlega stinga þær í
stúf við það, sem áður hefur
verið haldið fram í Morgun-
blaðinu,, og það meira að segja
fyrir tiltöiulega stuttu síðan.
Þannig birti Morgunblaðið
til dæmis grein eftir Óla\
Thors 2. febrúar síðast liðinn,
þar sem allt aðrar og meiri
kröfur voru gerðar ,til forset
ans, en þær, að hann „standi
í lífrænu sambandi við fólk-
ið“ og „þekki mennina með
kostum þeirra og brestum11.
í þeirri grein komst Ólafur
meðal annars þannig að orði;
„Honum — þ. e. forsetan-
um — er ætlað að vita allt á
sviði stjórnmálanna, hafast
ekki að, en vera stöðugt við-
búinn. Þegar svo örlagastund-
in rennur upp, þegar stjórnar
kreppur ógna og yfir vofir
glötun mikilla verðmæta
vegna þess, að þjóðarskútan
velkist um í ólgusjó stjórn-
málanna, eins og stjórnlaust
rekald, er þessum afskipta-
litla manni ætlað að grípa
um stjórnvölinn, taka málin í
sínar hendur, firra þjóðina
voða og koma þjóðarskútunni
heilli í höfn. Án efa er þetta
alls staðar erfitt verk, þar
sem forsetavaldið er með
svipuðum hætti sem hér á
landi. En vissulega er það
hvergi jafn vandasamt sem
hér, vegna hinna lágkúrulegu
sjónarmiða, sem oft leiðir af
smæð þjóðarinnar. Það er
afar þýðingarmikið, að for-
seti íslands gerþekki völund
arhús stjórnmálanna. Hann
þarf að geta leikið á sitt hljóð
færi eins og snillingur".
Þannig fórust Ólafi Thors
orð fyrir aðeins tæpu missiri
síðan; og fer ekki hjá því, að
menn fu.rði sig á, hve fljótt
Morgunblaðið hefur verið að
gleyma svo greinargóðri skýr
ingu formanns Sjálfstæðis-
flokksins á því, hvað forseti
íslands þurfi að hafa til
brunns að bera. Almenning-
ur mun vera þeirrar skoðu.n-
ar, að Ólafur hafi lýst því
alveg rétt í grein sinni. En
hvað kemur þá til, að nú er
allt öðru haldið fram um
nauðsynlega hæfni ög kosti
þjóðhöfðingjans? Það skyldi
þó aldrei vera, að forseta-
efni þeirra Ólafs og Her-
manns, sem Morgunblaðið
hefur tekið upp á arma sína,
þyki ekki uppfylla sem bezt
þær kröfur, sem Ólafur gerði
í vetur til þess manns, sem
ætti að vera forseti íslands?
Eisenhoiver kveðlir. Eisenhower hershöfðingi lagði
niður yfirherstjórn í Evrópu,
fyrir Atlantshafsbandalagið, síðastliðinn föstudag, og flaug
vestur um haf daginn eftir til þess að taka þátt í baráttunni
um forsetakjör í Bandaríkjunum í haust; en þar er mikil hreyf-
ing fyrir því að hann verði forsetaefni repúblíkana. Á mynd-
inni er Eisenhower (til hægri) að kveðja Grúenther herráðs-
foringja sinn í París; en hann verður áfram hérráðsforingi þar
undir yfirherstjórn Ridgways, sem tekið hefur við af Eisen-
hower.
Gunnar Thoroddsen segir:
Bindandi áSykfanir um
sefakjör ekki hiufverk
ráðs Sjáifsfæðisffokksins
--------♦--------
GUNNAR TRORODDSEN borgarsijóri telur í grein sinni
„Forsetakjör er ekki flokksmál“, í fyrsta tölublaði „Forsetn-
kjörs“, að flokksráð Sjálfstæðisflokksins sé komið út fyrir um-
boð sitt, samkvæmt lögum flokksins, ef það vilji gera bindantli
ályktanir um mál eins og forsetakjörið. Þess hlutverk sé að
marka stjórnmálastefnu flokksins; en við forsetakjör sé ekki
verið að marka neina stjórnmálastefnu.
fyrir uniboð sití samkyæmt
lögum flokksins, ef það vill
gera bindandi ályktanir um
mal éinis og fóísetákjörið.' Ef
slíkt væri talið heimilt, gæti
næsta sporið verið það, að
meiri hluti flokksráðs gerði
flokkssamþykktir um prests
kosningar, biskupskjör og
önnur mál, er ekki snerta
stjórmnálastefnur. — Yfirlýs
ingar flokksráðsmanna um
forsetakjörið hafá sam-
kvæmt lögum flokksins e/.ki
flokkslegt gildi“.
Að sndingu segir borgarstjór
inn:
„Við forsetakjörið eiga engin
flokksbönd eða flokkssjónarmið
að koma til greina. Við íslénd
ingar höfum nóg af harðvítug
um stjórnmálaerjum og flokka
dráttum út af þjóðmálum, þing
málum, bæjarmálum, þó að við
séum ekki að draga forsetakjör
ið að óþörfu og ástæðulausu inn
í þær deilur“.
Fjölmenni á
veðreiðum Fáks
Islenzkt Water
kostar kr. 16,90 pr. kg„ en erlent Water
kr. 38,00 pr. kg.
Kringlótt íslenzkt kremkex kostar kr.
17,25 pr. kg. Erlent kremkex kostar kr.
36,50 pr. kg.
Mjólkurkex kostar kr. 9,95 pr. kg.
Fæst í næstu búð.
AB — Alþýðublaðið. Otgefandi: AiþýBuflokkurinn. Ritstjóri: Stetán PJetursson.
Auglýslngasþóri: Emma Möiler. — Rltstjórnarstmar: 4901 og 4902. — Auglýsinga-
®íml: 4906. — Afgreiðslusíml: 4900. — Alþýðuprentsmiðjan, Hverflsgötu 8—10.
I grein sinni um þetta segir
Gunnar Thoroddsen meðal ann-
ars:
„Samkvæmt eðli forsetaem-
bættisins á það eklíi að vera
ílokkspólitískt. Þar sem forset-
inn á ekki að marka sérstaklega
stjórnmálastefnu, skiptir það
ekki aðalmáli, í hvaða flokki
forsetinn hefur áður verið Að-
alatriðið er það, að hann sé í
hvívetna vel hæfur til starfsins
og njóti trausts og almennra
yinsælda.
Formenn stjórnarflokkanna
og aðrir ráðherrar höfðu rætt
paálið sín á milli í rúma þrjá mán
uði, án þess að nokkur mður-
staða fengist. Þegar hafði orðið
vart verulegrar óánægju út af
þessum clrætti. Það var kunn-
ugt, að fjöldi manna sætti sig
ekki við það að bíða von úr viti
etftir fyrirmælum foringjanna,
heldur var þegar búinn að
mynda sér skoðanir um stuðn-
ing við ákveðin forsetaefni.
Enda er það mála sannast, að
almennt hefur verið litið svo á,
að kjör forseta væri mól, sem
fólkið ætti sjálft, og þyrfti ekki
fyrst og fremst að hlíta leið-
sögn stjórnmálaleiðtoganna um.
Þegar röskir þrír mánuðir
höfðu farið í árangurslaust þóf
milli ráðherranna, og allsherjar
samkomulag var ekki fáanlegt,
taldi ég þá lausn eina skynsam
lega, að Sjálfstæðisflokkurinn
gerði forsetakjörið ekki að
flokksmáli, heldur hefðu flokks
menn um það frjálsar hendur,
hvern þeirra frambjóðenda, er
í kjöri væru, þeir styddu. Því
miður náði tillaga mín um hlut-
leysi ekkj fram að ganga. Þvert
pfan í skynsamleg rök og eðli
forsetaembættisins var ákveðið
að gera mól þetta að flokksrnáli.
Þeirri afstöðu hef ég mótmælt
og lýst yfir því, að ég telji mig
og aðra Sjálfstæðismenn alveg
óbundna af slíkum yfirlýsing-
um.
í löguni Sjálfstæðisflokks-
ins segir: „Flokksráð Sjálf-
stæðisflokksins markar stjórn
málastefnu flokksins“. Við
forsetakjör er ekki verið að
marka stjórnmálastefnu.
Flokksráðið er því komið út
ÞRÍTUGUSTU veðreiðar
Fáks fóru íram á skeiðvellinum
við Elliðaár á annan hvita-
sunnudag, og var fjölmenni við
statt, enda var veður hið ágæt-
asta.
Úrslit í veðreiðunum urðu
sem hér segir:
350 m. stökk:
1. Gnýfari Þorgeirs Jónsson-
ar á 27,0 sek. 2. Hörður, sami
eigandi á 27,1 ske. og 3. Feng-
ur, eig. Birna Norðdahl á 29,1
sek.
300 m. stökk:
j 1. Sokki Þorgeirs Jónssonar
á 23,7 sek. 2. Depill, eig. Magn-
ús Aðalsteinsson á 24,0 sek. og
3. Glaumur, eig. Garðar Svein-
björnsson á 24,2 sek.
I 250 m. skeið:
j 1. Gulltoppur, eig. Jón í
Varmadal á 25,0 sek., 2. Lýs-
ingur, eig. Karl Þorsteinsson á
25,2 sek. og 3. Nasi, eig. Þorgeir
Jónsson á 25,6 sek.
Þá fór fram góðhestakeppni,
og báru þar sigur úr býtum
Stjarni Boga Eggertssonar,
Höttur Sigurðar Ólafssonar og
Kolbakur Kristjáns Samsonar-
sonar.
Sinfóníuhljómsveitin og
Kammerhljómsveit Hamborgar
Stjórnandi: OLAV KIELLAND.
Tónleikar
þriðjudaginn 10. júní og föstudaginn 13. júní í
Þjóðleikhúsinu.
Tvær efnisskrár.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 1.15 í Þjóðleikhús-
inu. — Pantanir sækist í dag.
Tónlistarfélagið.
Kammerhljómsveit Hamborgar
Stjórnandi: ERNST SCHÖNFELDER.
Tónleikar
Mánudaginn 9. júní kl. 7 síðd. í Austurbæjarbíó. Þetta
eru einu opinberu tónleikarnir, sem Kammerhljóm-
sveitin heldur. — Aðgöngumiðar seldir hjá Eymunds-
son, Lárusi Blöndal og Bókum og ritföngum.
AB 4