Alþýðublaðið - 16.08.1952, Blaðsíða 4

'AB-Aíþýðubfaðið
16. ágúst 1952
veg
FÉLAG ÍSLENZKRA BIF-
REIÐAEIGENDA hefur tek-
ið sér nytsamt verk fyrir
hendur með því, að láta gera
kostnaðaráætlun u.m áburð
rykbindandi efnis á þjóðvegi
í nágrenni höfuðstaðarins.
Rykið á þjóðvegunum er hin
mesta plága á þessu landi, og
væri stórbót að draga eitt-
hvað úr því, ef unnt er.
íslendingar hæla sér af
hvers konar tækni, ekki sízt
í samgöngu.m. En þeir standa
langt að baki öðrum þjóðum
hvað vegakerfi snertir, svo
sem vænta má, þar eð fámenn
þjóð byggir hér víðáttumikið
land og torfarið. Samt sem
áður verður að freista allra
ráða til þess að bæta vegina,
gera þá greiðfærari og sem
víðast að vetrarvegum. í þessu
sambandi er það umhugsun-
arefni, hvort það sé hag-
kvæmt að stjórna vegamálun-
um á þann hátt, sem gert er.
Alþingi ákveður sjálft, hvern-
ig verja skal vegáfé, og hver
þingmaður reynir að ota fram
sínu kjördæmi og fá eitthvað
fyrir sína kjósendur, án tillits
til þarfa heildarinnar. Þannig
'ákvað alþingi að skipta vega-
fé í 148 mismunandi staði á
síðustu fjárlögum, og urðu
, flestar upphæðirnar mjög
.litlar, en svipaða sögu er að
: segja um brúarsmíði. Enda
:þótt mörg aðkallandi verkefni
ií vegagerð. bíði víða um land-
ið, er tími til þess kominn að
taka fyrir færri en stærri
f
verkefni og ákveða þau; eftir
mannfjölda héraðanna, þörf
fyrir vöruflutninga á landi
og sérstaklega fyrir nauðsyn-
legustu afurðaflufninga, þar
sem þeir eru mestir. Mundi
þá til dæmis fljótt koma röð-
in að sómasamlegum Su.ður-
landsveg, þar sem sá vegur
er enn mjög frumstæður,
miðað við þá umferð og þá
geysilegu; vöruflutninga, sem
um hann fara. Er þetta aðeins
eitt dæmi af mörgum, sem
tilnefna mætti.
Þá er full ástæða til að, gefa
fullan gaum tækninni í vega-
gerð. Undanfarið hefur Reykja
víkurbær gert tilraunir með
að malbika yfir malai-vegi, án
þess að leggja í hinn mikla
kostnað að undirbyggja veg-
ina að fullu. Þessar tilraunir
munu hafa gefið góða raun
og slíkir vegir hafa, að því er
bezt verður séð, reynzt vel á
Keflavíkurflugvelli. Ef hægt
er að gera vegi þannig úr
garði í stórum stíl, mundi það
stórbæta vegakerfið á skömm
um tíma, en kostnaður verð'a
miklu minni en við venjulega
malbikun, að ekki sé minr.zt
á steinsteypu.
Betri vegir færa þjóðinni
ekki aðeins greiðari samgöng
ur og betri sambúð milii bæja
og sveita, heldur og greiðari
flutninga, betri meðferð bif-
reiða, minni slysahættu á
þjóðvegum og sióraukna
ánægju._________
Utsvörin a Ákranesi
MORGUNBLAÐIÐ birti í
gær smáfregn á öftustu síðu,
þar sem sagt er frá niðurjöfn-
un útsvara á Akranesi. Ekki
gat blaðið setið á illkvittninni
og sétti fyrirsögn á fréttina
þannig: „Bæjarútgerðin
minnst, Har. Böðvarsson &
Co. mest í útsvar.“ Nú sér
hver heilvita maður, að bæj-
arútgerðin greiðir aðeins
„minnst“, ef taldir eru sex
hæstu útsvarsgreiðendur, eða
með öðrum orðum sjötta
hæsta útsvarið í bænum. Er
þetta útsvar fyllilega sam-
bærilegt við það, sem greitt
er fyrir einstaka togara í
einkaeign annars staðar, en
áður hefu,r bæjarútgerð Akra-
ness greitt mest 40 000 kr. á
ári og samtals greitt hátt á
annað hundrað þúsund til
bæjarins í útsvör.
Annað er þó enn athyglis-
verðara við þessa • stuttu
fregn. Þrír hæstu útsvárs-
greiðendur eru frystihúsin á
Akranesi og fjórði er fiski-
mjölsverksmiðjan. En á
hverju byggist það, að þessi
fyrirtæki greiða svona há út-
svör? Það er fyrst og fremst
af því, að allt síðast liðið ár
veiddu togarar Bæjarútgerðar
Akraness fyrir þessi frysti-
hús, stórbættu afkomu þeirra,
veittu geysimikla atvinnu og
héldu þannig uppi blómlegu
atvinnulífi í kaupstaðnum á
tímum erfiðleika og atvinnu-
leysis annars staðar. Hagur
Akranessbæjar af sinni tog-
araútgerð er því ekki aðeins
útsvör togarans, heldur bróð-
urparturinn af útsvörum
frystihúsanna, útsvörum alls
starfsfólks þeirra, útsvörum
sjómanna og annarra, sem
velt hafa því fé, sem skipin
hafa flutt inn í bæinn.
Þétta eru staðreyndimar,
sem Morgunblaðið er að reyna
að fela með skætingsfyrirsögn
sinni; en það blekkir vonandi.
engan.
JON STEFANSSON:
Yfirlifssýning
á vegum Menntamálaráðs íslands
í Listasafni ríkisins frá 9. ágúst til 7. sept. 1952.
Opin alla daga frá kl. 1—10 e. h.
Aðgangseyrir kr. 5.
Miðar, sem gilda allan sýningartímann, kr. 10.
israel
AB — AlþýSublaSiS. Ctgefandi: AlþýSuflokkurinn. Ritstjíri: Steíán Pjetursson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsinga-
Bími: 4906. — Afgreiðslusími: 4900. — AlþýSuprentsmiBjan, Hverfisgötu 8—10.
ÁskriftarverS blaSsins er 15 krónur á mánuSi; í lausasölu 1 króna hvert tölublaS.
jEllÍn Oi* œskail. Hér siáið Þið einn af uppgjafaher-
” mönnum Breta, sem hafa samastað
í Chelsea í London að áfloknu lífsstarfi, sem mikla heppni þarf
til að ljúka. Þarna festir þriggja ára snáði eikarlauf á búnin
áttræðs manns úr Cameron Highlanders herdeildinni, en sú
herdeild ber slíkt lauf á hverju ári á minningarhátíð Karls II.
Bretakóngs (1630—1685). Karl faldi sig nefnilega í eikartré
eftir orrustuna við Worcester.
.... hið nýja ríki Gyð
inga og vandamál þess
ÍKISSTJÓRN SÚ, er nú sit- j Ríkisstjórnin undir for
RÍKISSTJÓRN SÚ, er nú sit
ur að völdum í ísrael, er sam
stejTJustjórn þriggja stjórnmála
flókka. Helzti stuðningsflokkur
hennar á þingi og stærsti stjórn
málaflokkur landsios er iafnað
armannaflökkurinn —Mapai, en
því nafni er hann nefndur á
málj Gyðinga. Honum tilheyra
46 þingmenn af þeim 120 mönn
um, sem á þingi sitja. Stefna rík
istjórnarinnar hefur að mestu
leyti mótazt af stefnu jafnaðar
mannaflokksins, þó að stjórnin
verði að sjálfsögðu að taka nokk
urt tillit til sjónarmiða þeina
tveggja smáflokka, sem að ríkis
stjórninni standa með jafnaðar-
mönnum.
Forystumenn Mapai eru á-
kveðnir sosíaldemókratar. Flest
ir þeirra komu til landsins, sem
flóttamenn frá Evrópu, og hafa
gegnum gengið þann hreinsunar
eld skorts og þjáninga, sem
fjöldinn allur af innflytjendun
um til ísrael hafa brðið að þola.
BEN GURION.
Helzti léiðtogi. Mapái er Ben
Gurion — hæfileika og dugnað-
ármaður mikill. Hann nýtur mik
illar lýðhelli og álits meðal alls
þorra þjóðarinnar. Ýmsum frá-
sögnum um kjark hans, dugnað
og þrautseigju, sérstaklega frá
þeim tíma, ér ísrael átti í styrj-
öldinni við Araba, er mjög hald
ið á lofti af Gyðingum. Hann á
sér sterka pólitíska sannfæringu
hins sanna jafnaðarmanns; en
hann lætur stjórnmálaskoðanir
sínar ekki standa í vegi fyrir
þjóðareiningu og hefur þess
vegna haft samstarf um ríkis?
stjórn við aðra stjórnmála-
flokka.
Ben Gurion er einn helzti
styrkur jafnaðarmannaflokksins.
Menn úr öllum flokkum'líta á
Ben Gurion sem eins konar sam
einingartákn þess ákveðna vilja
þjóðarinnar, að viðhalda full-
veldi ' og sjálfstæði landsins.
Jafnvel sumir ísraelbúar láta þá
skoðun í ljósi, að ef til vill sé
hann eins konar Messias hins
nýja Gyðingalands.
Ríkisstjórnin undir forsæti
hans, hefur stsfnt að því að leysa
efnahagsmálin eftir svipuðum
leiðum og flokksbræður hans —
jafnaðarmennirnir á Bretlandi
gerðu á ríkisstjórnarárum sín-
um 1945 — 1951. Áætlunarbú-
skap hefur verið komið á; þann-
ig að ríkisvaldið hefur taum-
hald á efnahags- og framleiðslu-
starfsemi þjóðarinnar, án þess
þó að skerða verksvið einstakl-
ingsframtaksins.
STJÓRNARANDSTAÐAN.
Stjórnarandstaðan í þinginu
birtist aðallega í mynd stjórn-
málaflokks, sem nefndur er
Mapam. Hann er næst stærsti
flokkur landsins og á 19 þing-
menn á þingi. Mapam virðist
mjög ósamstæður stjórnmála-
flokkur, því að segja má að
hann sé þríklofinn. Sameiginlegt
þessum þremur flokkshlutum er
takmarkalítil hrifning og dálæti
á kommúnismanum og Rúss-
landi. Þó er Mapam ekki opin-
ber kommúnistaflokkur. Gagn-
rýni sína á ríkisstjórnina bygg-
ir Mapam aðallega á því, að
stefna hennar sé ekki nógsam-
lega sósíalistísk og ekki nógu
vinsáiiileg Rússlandi. Þó er svo
helzt að sjá, sem gagnrýni
Mapam sé uppfundin í þeim
tilgangi einum að vera ósam-
mála ríkisstjórninni og skapa
glundroða og óeiningu meðal
þjóðarinnar.
Með hinum mikla straumi inn
flytjenda frá löndunum austan
járntjalds, hafði Mapam gert sér
vonir um gengi flokksins myndi
vaxa mjög. En svo reyndist ekki.
Innflytjendurnir frá Póllandi,
Búlgaríu, Rúmeníu cg Tékkósló
vakíu höfðu fengið meira en nóg
af kommúnismanum í þessum
löndum, til þess að vera fáan-
Iegir til að stuðla að því, að sú
stjórnarstefna réði ríkjum í hinu
fyrirheitna landi sínu.
EFN.4HAGSVANDAMÁLIN.
ísrael hefur að undanförnu átt
í mjög alvarlegum efnahags- ojg
fjárhags'kröggum.; : ■Ríki'satjöfii
landsins'hefur .orðið að.grípa ti.l ■ ;;
öi-þrifaráða til að fqrða iandinu (
frá efnahagslegu hrpni. Við-
skiptajöfnuðurinn við . útiönd ...
hefur orðið óhagstæðari og óhag
stæðarj með hverjum mánuði,
þrátt fyrir ýmsar áftækar ráð-
síafanir, sem gerðar hafa verið
og miðað hafa að þvf að rétta
við hallann á viðsk.ptunum við
útlönd. Svo alvarleg eru þessi
efnahagsvandamál crðin, að. i-
búar hinna þéttbýlu borga, Tel
Aviv, Haifa og Jerúsalem hgfa
jafnvel áti erfitt með að afla
sér brýnustu nauðsynja.
Sterkur orðrómur héfur geng
ið þar í landi um þsð, að ríkj-
andi lýðræðis stjornarskipun
landsins sé að falli kominn og
Ben Gurion forjætisráðherra
muni bráðlega vera iengið ein-
ræðisvald í hendur, til þess-.aS
leysa hin alvarl-egu efnahags-
vandamál. Þessi orðrómur fékk
byr undir báða vængi, þegar
fjármálaráðh.errann Kaplan,’að
nafni, sagði af sér fyrir
skömmu. Þó er ýmislegt, sem
bendir til þess, að slíkt umtal.
eigi sér. ekki sterkar stpðir í
veruleikanum. Það hefur t. d.
komið í ljós, að brottför fjár-
málaráðherrans úr ríkisstjórn-
inni hafi verið eingöngu af
heilsufarslegum ástæðum. Hann
sat í ráðherrastóli í . samfleytt
tvö ár gegn læknisráði eða þar
til hann féll í ómegin á ráð-
herrafundi.
Að því er viðkemur forsætis
ráðherranum Ben Gurion, þá er
hann sagður viðurkenna það
hreinskilnislega, að. hagfræði
eða efnahagsmál sé ekki haris
stérka hlið. Þess vegria er tálið,
að hann muni ekki tefla því
mikla áliti.og trausti, sem hann
‘hefur áunnið sér meðal alls, al-
mennings, í neina tvísýnu með
því að takast það á hendur, að
| gerast persónulega ábyrgur fyr
ir þeim ráðstöfunum, sem aðkall
andi eru og gerðar verða! til
lausnar hinum alvarlegu efna-
i hagsvandamálum landsins.
I Orsakir erfiðleikanna má
fyrst og fremst rekja til hins
mikla og látlausa straums inn-
flytjenda til landsins hvaðanæfa
úr heiminum.
ERFIÐLEIKAR FRAMUNDÁN.
í fljótu bragði virðist svo sem
ekkert annað en hreint efnahags
legt hrun bíði ísrael, þegar á það
er litið, að árið 1949 nam heild
arverðmæti útfluttra vara lOVz
milljón sterlingspunda, en flutt-
ar voru inn í landið vörur fyrir
hvorki meira né minna en 87
milljónir sterlingspunda. Árið
1950 jókst innflutningurinn:.
þannig að þá voru fluttar inn.
vörivr fyrir 120 milljónir sterl-
inspunda, verðmæti útfluttra
vara jókst ekki nálægt því að
sama skapi. Bilið milli verð-
mætis þess, sem útflutt er, og'
þess, sem er innflutt af vörum,
breikkar þannig stóðugt.
Árið 1950 var þessi halli á
viðskiptunum við útlönd réttur
á nokkuð óvenjulegan hátt; 18
milljónir sterlingpunda lánaði
Export Import bankmn, 13 millj
Frar.ih. á 7. síðu.
Eldhús-
Bað-
Ganga-
LAMPAR
margar gerðir og stærðir
Véla og raftækjaverzlunín
Bankastræti 10. Sími 2852
Tryggvag. 23. Sími 81279.
AB 4