Alþýðublaðið - 17.08.1952, Blaðsíða 4

AB'AíþýðubJaðið
Hvílíkí
17. águst
»
BÁTAGJALDEYRISS-HPU-
LAGIÐ virðist nú vera að
hrynja í rústir. Er svo komið,
að margir þeir innflytjendur,
sem keypt hafa bátagjaldeyris
leyfin og greitt 61% af upp-
hæð þeirra, fá þau svör í
bönkunum, að enginn gjald-
eyrir sé til fyrir vörunni, og
eru leyfin því harla lítils
virði. Einhvern tíma hefði
þetta verið kallað að gefa út
íalskar ávísanir, eða réttara
sagt að selja dýrum dómum
falskar ávísanir, og hefði ekki
þótt bera vott sérlega góðum
verzlunarmáta!
Þetta síðasta dæmi um öng-
þveitið í verzlunarmálunum er
glöggt dæmi um það, hversu
stórkostleg blekking allt tal
stjórnarflokkanna um „frjálsa
verzlun“ er. Það heitir svo á
máli stjórnarinnar, að inn-
flutningur á bátagjaldeyr.is-
vörum sé frjáls. Dæmið, sem
nefnt var að ofan, gefur til
kynna, að þessi verzlun sé alls
ekki frjáls, heldur bundin
duttlungum eða gjaldgetu
bankanna, en auk þess notuð
til að pína út fyrirfram 60%
skatt af hinni „frjálsu“ vöru.
í stað þess, að áður þurfti að
sækja innflutningsleyfin til
nefndar á Skólavörðustíg,
þarf nú að sækja þau til LÍÚ
í Hafnarhvoli og síðan að
leita á náðir bankanna, sem
um þessar mundir segja þvert
néi! Hvílíkt vérzrunarfrelsi!
Fyrr eða síðar hlýtur að
koma að því, að íslenzka
þjóðin áttar sig á því, hversu
stórkostlega hún hefur verið
blekkt með þessu ævintýri
afturhaldsflokkanna, sem þeir
kalla „frjálsa verzlun“, en á
þó ekkert skylt við það hug-
tak. Auðvitað munu allir
landsmenn skilja, að slík
verzlun er óhugsandi fyrr en
þjóðin hefur komizt stórum
nær viðskiptajöfnuði við um-
heiminn og auk þess komið
sér upp allmiklum varaforða
af gjaldeyri. Eignalaus mað-
ur getur ekki leyt't fjölskyldu
sinni „frjáls innkaup“ og
þjóð, sem hefur stórkostlega
óhagstæðan viðskiptajöfnuð,
getur ekki komið á hjá sér
frjálsri verzlun.
Nú hefur það gerzt samfara
' stefnubreytingu núverandi
ríkisstjórnar, að bundinn hef
ur verið endir á vöruskort í
landinu og verzlanir fylítar
með hvers kyns varningi.
Þetta getur stjórnin þakkað
sér að svo miklu leyti, sem
hún hefur brotið riiður kaup-
mátt fólksins, svo að það hef-
ur ekki ráð á hinum glæsi-
legu vörum í hillum búðanna.
En jafnvel þetta hefði ekki
dugað til að fylla búðirnar.
Aðalorsök þess, að vörur eru
til í landinu, eru hinar rausn
arlegu gjafir Bandaríkja-
manna. Það er því ekki Björn
Ólafsson, sem hefur safnað
fimm ára birgðum af vefnað-
arvöru inn í landið, heldur
hafa bandarískir skattgreið-
endur gefið okkur þær!
f þessu sambandi hlýtur að
vakna sú spurning, hvort
þessu gjafafé hafi verið varið
á skynsamlegan hátt. Hefði
ekki verið hyggilegra að
spara sér innflutning á lúxus
kexi, skrautlömpum og öðru
slíku, en hagnýta í þess stað
þann vélakost, sem íslenzk
iðnfyrirtæki ráða yfir, og það
vinnuafl, sem nú er ónotað í
landinu. Þannig hefði fram-
leiðsla landsmanna orðið
meiri jafnframt því, sem
hægt hefði verið að flytja eitt
hvað gagnlegra inn, eða það,
sem betra hefði verið, •—
minnka greiðsluhallann við
útlönd og færa þjóðina feti
nær efnalegu sjálfstæði.
Þegar svo er komið, að
bátagjaldeyrisleyfin eru einsk
isvirði vegna gjaldeýrisskorts
bankanna, hlýtur að fara svo
fyrr eða síðar, að innflytjend
ur hætti að kaupa þau. Munu
þegar vera að þessu allmikil
brögð, og dregur þetta aftur
þann dilk á eftir sér, að báta-
útvegurinn fær alls ekki þann
styrk, sem þessi svarti mark
aður með innflutningsleyfi
átti að veita honum. Og þá
næst ekki lengur tilgangurinn
með þessu fáránlega skipu-
lagi, og bátaútvegurinn hlýt-
ur að knýja að nýju á dyr
ríkisvaldsins og spyrja: Hvað
nú?

Byrja aftur að kenna
Frönsku, þýzku og ensku
sérstök áherzla lögð á talæfingar.
Undirbúningur undir sérhvert próf.
Dr. MELITTA URBANCIC
Til viðtals 2—4.
Sími 81404.
JON STEFANSSON:
Yfirlifssýning
á vegum Menntamálaráðs Islands
í Listasafni ríkisins frá 9. ágúst til 7. sept. 1952.
Opin alla daga frá kl. 1—10 e. h.
Aðgangseyrir kr. 5.
Miðar, sem gilda allan sýningartímann, kr. 10.
>-B — Alþý'ðublaSiS. titgefandi: AlþýSuflokkurinn. Ritstjöri: Stefán Pjetarsson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsmgí-
Eimi: 4906. — AfgreiSslusími: 4900. — AlþýSuprentsmiSjan, Hverösgötu 8—10.
Áskriftarverð blaðslns er 15 krónur á mánuSi; í lausasölu 1 króna hvert tölublaS.
r.
V ‘u ft :

Þegar sólin skín, leitar margur hvíldar og yls á Arnarhóli. . . .
Árnarhóii
í ERLENDUM BORGUM geta menn leitað næðis og for-
sælu í skóglundum og gróðurfögrum skrúðgörðum, — í Reykja
vrk þurfa menn öllu frentur að leita sólskinsins en flýja það,
og hvergi í bænuni er betra að njóta sólskinsins en á Arnar-
hóli. Þangað Ieitar Iíka margur þegar sólin skín; ungir og
gamlir, konur og karlar, taka sér sæti á steinbekkjunum undir
styttu Ingólfs, eða leggjast á mjúkan svörðinn og njóta þar
yls og hvíldar.
„Heyrðu, — þekkirðu nokk- j en það fólk, sem nú er um þrí-
urn strák, sem hefur týnt svona l-tugt. Það má heita hrein undan
merki?“ tekning, sf maður sér nokkur
Það er fimm til séx ára snáði merkj þess á andliti þessa tví-
sem spyr. Hann heldur á lítilli
pappakringlu með einhverjum
bókstöfum á í lófa sínum; hend-
ur hans eru brúnar af sól, og.
báðir armarnir upp að öxlum;
andlitið og hálsinn enn dekkra
og vottar fyrir freknum á stuttu
nefninu. Og það er sólblik í blá-
ufn augum hans, en samt er svip
urinn þrunginn þungum áhyggj-
um;-það er þetta með merkið, —
hvernig í ósköpunum á hann að
hafa uppi á eigenda þess? Eða
öllu heldur, hvernig á hann að
fá fulla vissu fyrir því, að strák
urinn, sem hefur týnt því, sé á
bak og burt af Arnarhóli, svo
að hann geti sjálfur skreytí sig
með því, samkvæmt hinu forna
lagaákvæði, ssm fetst í máltæk-
inu: „Sá á fund sem finnur, ef
enginn finnst eigandinn“. F.kki
er mér kunnugt um, hvort það
lagaákvæði er enn i gildi, en
svipurinn á andliti pessa sex ára
snáða ber því greinilegt vitni,
að það ákvæði samhæfist sam-
vizkumati hinna frómu og ó-
spilltu. Sennilega er það því fyr
ir löngu ur gildi numið, þar eð
öll vor lagasetning mun miðuð
öllu fremur við snnan hóp
manna.
En það er þetta með merkið;
Nei, ég kannast því iniður ekki
við neinn strák, sern hefur giat
að því. Ungi maðurinn í ljós-
bláu gabardínefötunum, sem sit
ur á steinbekknum sunnan und-
ir styttu Ingólfs • landnáms-
manns,- gerir aðeins að hrista
höfuðið við spurningu drengs-
ins; fínnst hún auðsjáanlega
nauða ómerkileg. Hann reigir
höfuÁð aftur á bak, svo að sól-
árgeislarnir falli 'jafnt á andlit
hans, og hörundið verði allt
jafn brúnt fyrir áhrif hinna út-
fjólubláu geisla og sólarolíunn-
ar, sem hann hefur smurt vendi
•lega á það, allt frá hórsrót-um og
niður að hálskraga nylonskyt-
unnar. Og enda þótt hann beri
dökk gleraugu, hlemmistór í
gullinni umgerð, og ætti þess
vegna að geta starað í sólina opn
um sjónum, lygnir hann aftur
augunum, það er annað hvort
ósjálfrátt tákn um vellíðan, eða
hann óttast, að annars kunni að
myndast örsmáar hrukkur út
frá augnakrókunum. Þetta er
laglegur maður, hvort sem nokk
ur hefur enn gerst til þ-ess að
segja honum það eða ekki og
hann er á að gizka tuttugu og
eins árs að aldri. Það er mikill
munur á því, hve beir piltar og
stúlkur, sem nú eru á þeim
aldri, eru yfirleitt fríðari heldur segja um granna, gullna arm-
tuga fólks, að áhyggjur, erfið-
leikar éða andstreymi hafi átt
minnsta þátt að svipmótun, þess.
Augnatillit þess er djarfmanri-
legt, hreyfingarnar frjálsmann-
legar, framkoman óþvinguð.
Þetta er kynslóðin, sem notið
hefur bernsku sinnar og æsku á
veltiárunum, og þekkir yfirleitt
hvorki skort né áhyggjur fyrir
morgundegínum. Nei, — gabar-
dinegarpurinn ungi þekkir auð-
sjáanlega ekki heldur neinn
strák, sem hefur týnt iltlu pappa
merki með einhverjum rauðum
bókstöfum ó bláum grunni; hann
lygnir aftur augunum og á.
hyggjur unga snáðans -með frekn
urnar á nefinu snerta hann ekki.
Hann og snáðinn cru fulltrúar
sitt hvorrar kynslóðar, og það
er alkunna, að tveim kynslóðum
veitist furðu örðugt að skilja
sjónarmið, hugsunarhátt og þó
einkum vandamáþ hvorrar ann-
arrar. Gabardínegarpurinn hall
ar höfðinu til, svo að hann verði
jafnbrúnn á báðum vöngum, —
það er hans vandamál. Snáðinn
með neffreknurnar svipast um
eftir eiganda pappakringlunnar,
áhyggjufullur á svipinn, — það
er hans vandamál, og gabardine
garpinum er það áreiðanlega
jafn óskiljanlegt, að nokkrum
lifandi manni skuli geýa komið
til hugar að gera sér rellu út
af jafn ómerkilegum og éinskis
verðum hlut og þessu merki,
eins og snáðanum er gersam-
lega um megn að reikna með
þeim möguleika, að cllum srandi
ekkj á sama um hvernig sólin
skin á þá, — ef hún aðeins skín!
Þetta óskiljanlega íálæti, sem
snáðinn með neffreknurnar verð
ur fyrir, varðandi hið nnkla
vandamál, verður til þess, að
hann nemur staðar i nánd við
stéinbekkinn sunnan undir
styttu Ingólfs landnámsmanns
og svipast um. Gabardinegarpur
inn ungi er ekki einn um stein
bekkinn; rétt hjá honum situr
aldurhnigin kona, klædd stórrós
óttum, flegnum og þunnum kjól.
Hún ber gullna festi um hólsinn,
og við festina hangir men, slíp-
aður hrafntinnumoli í gullinn
víravirkisumgerð, og grátt hár
hennar er stuttklippt og gerfilið
að. Hún lætur báðar hendurnar
hvíla á grænni gerfileðurtösku,
ar; stuttir, gildir fingurnir eru
urnar eru þykkar og dálítið rauð
ar; stuttir, gildir fingurnir
prýddir hringum, sem eru svo
þröngir, að holdið legst að rönd
um þeirra, og hið sama er að
bandið með litla úrir.u, sem: hún
ber um vinstri úlniið; armband
ið hverfur að mestu í íitusvkap
:nu. svo að. rhaðpr .gæti . haffið,
að 'lit'.n úrið væri ‘éihskbhar
æxli á úlnliðnum. Hún vírðir
litla snáðann fyr'r sér, horfir á
hann í gegnum dökk gleraugu í
hrikalegri piastumgerð; það vott
ar fyrir brosi á anöiiti hennar,
en hún segir ekkí neiít. Síðan
skotrar hún augunum til
gabardinegarpsins. sem situr á
hægrj hönd henni á bekknnm,
og virðist ekki hafa húgmynd
um, að nokkur annsr en hánn
sitji á þessum bekk, og hún bros
ir enn. Og enn brosir hún, þegar
henni verður lltið iil sköiiótta
mannsins naeð gráa yfirvarar-
skeggið, sem situr. vinstra meg-
inn við hana á bekknum. Hann
er á aldur við hana, ef til vill
nokkrum árum vngri, höld-
skarpur í andliti, þreklegur. þel
dökkur og loðinbrýndur. Hánn
hefur brugðið sér úr jakkanúm
og lagt hann á bekkinn, hne'ppt
skyrtunni frá sér í hálsinn, iin-
að á bindinu- og' stungið báðum
höndum í buxnavasana, hallar
sér að bakj bekkjarins, hefur
augun lokuð, og það er ógerlegt
að segja um hvort hann sefur
eða vakir.
í hallanum suður frá bekknum
liggja þrjár stúlkur i grasinu og
hafa breitt kápur. sínar undir
sig. Allar bera þær dökk sól-
gleraugu, allar eru þær bérfætt
ar í skóm, sem ekki virðast ánn
að en þykkur sóli, rrstabönd og
öklaborðar, allar eru þær í næf-
urþunnum, flegnum treyjum og
stuttum pilsum, sem vart myriclu
skýla hnjákollunum, þótt þær
létu slíkan hégóma sig nokkru
skipta. Það er sólskin á Arriar-
hóli í dag, og ef Nauthólsvíkin
laugaði gangstéttina:fyrir neðan
balann, mýndu þær eflaust hafa
brugðið sér úr pilsi. og .treyju
og leyft sólinni að verma geisla
þyrst hörundið hinarunarlaust.
Skammt frá þerm liggur ung
ur maður og ung stúlka og skóða
erlent myndablað; „gvöð!“ hróp
ar stúlkan, „en smart!“. Ungi
maðurinn horfir á blaðið með
fjáigri athyglj og íekur undir
aðdáun hennar; „tómt helvítis
auglýsingaskrum og bluff“, mun
hann segja ónotalega, þegar
hann situr með spennandi "læpa
reyfara í höndunum í djúpum
hægindastól inni í stofunni, eitt
hvert vetrarkvöldið að nokkrum
árum liðnnum, og hún bendir
honum í svipaða mynd í erlendu
blaði og hrópar: „gvöð, — en
smart!“ Ef, — hvað um það, nú
liggja þau hlið við hlið í sól'skin
inu á Arnarhóll og lrann virðist
ekki eiga aðra ósk heitari en
þá, að mega dást að því, sem
hún telur smart. Og þarna í þall
anum situr ung kona hjá barna
vagni; hún hefur tekið litlu telp
una úr vagninum og lagt hana
hjá sér í mjúkt grasið, en rauð
hærður, táplegur strákhnokki,
feitur og bústinn í kinnum, hef
ur tekið að sér stjórn ökutækis
ins, segir „þöjþö-bö“ og ýtir.því
á undan sér. „Gvöð, en frekj-
an!“ hrópar stúlkan, þegar hún
verðuv þess allt í einu vör, að
strákhnokkinn er í þann veginn
að aka farartækinu yfir hana;
ungi maðurinn tekur skjótt við
Framh. á 7. síðu.
>
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
4 gerðir. Verð frá 147,00. S
ísienzkir, þýzkir og amer S
ískir með og án blásara. ^
STRAUJARH
5 gerðir ensk og þýzk.
Verð frá kr. 98,00.
Rafm.ofoar
^Véla- og raftækjaverzlunin .
^ Bankastræti 10. Sími 2852. b
S Trjrggvag. 23. Sími 81279.
AB 4