Alþýðublaðið - 24.08.1952, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 24.08.1952, Blaðsíða 5
 HÚN var fædd að Stóra- <Garði í Dýrafirði, 8. febrúár árið 1878. Foreldrar hennar voru: Rósamunda Oddsdót.tir írá Lokinhömrum í Arnarfirði og Guðmundur Hagalín Guð- mundsson, Brynjólfssonar Há- .konarsonar á Mýrum í Ðýra- firði. ...... Þegar Guðný var tveggja ára fluttu foreldrar hennar að Sæbóli á Ingjaldssandi. ,E$ á Sæbóli voru þau aðeins fjögur «u\ Þá fluttu þau að Mýrum í IDýrafirði og ólst Guðný þar axpp. Heimilið var mannmargt. Oftast um og yfir 30 mannsf •Guðmu.ndur bjó stórbúi, hafði 'útgerð og átti hluti í skipum, <Qg auk þess nokkrar jarðir: Iv'Ijög var gestkvæmt á Mýrum tíð þeirra hjóna Rósamundu Bg Guðmundar, enda voru: þau Ihöfðingjar heim að sækja. 'Þótti Guðmúndi, ef fólk fór fram hjá. Stóð hann oft úti og ikallaði tíl þess eða benti því ;að koma heim. Mikið þurfti til .faeimilis á svo mannmörgu og gestkvæmu heimili. En þar var sddrei þurrð í búi. ÁIls voru Mýrasystkinin 8. ten aðeins 4 komust til fullorð insára: Oddur, sem var bók- 'bindari og bóndi, en fluttist síðar til ísafjarðar; Guðmund- ■ur Brynjólfur, sem var kaup- anaður á ísafirði; Guðný Haga 'iin og Guðmu.ndur Franklín, isem var búfræðingur, en lézt g’úmlega þrítugur. Enginn efi er á því, að Mýrá- lieimilið hefur í þá tíð xei-ið t ailrá fremstu röð með raúsh ©g myndarskap, — byggingar góðar, enda lét Guðmundur 'byggja strax og hann kom að Mýrum, húsbúnaður állur •jtneiri og vandaðri en gerðist í ;bá daga, fín gestastofa, borð- stofa og svefnherbergi fyrir gesti, og loks sér hús, — „Úti- stofan'V sem kölluð var, sem þeir mujiu hafa búið í Sigurð- '.ur Magnússon læknir og séra Þórður, er var prestur á Sönd- :um í Dýrafirði. Sjá má og, að foreldrar Guðnýjar hafa verið faókhneigðir. Á kvöldvökum voru alltaf lesnar eða þá end- örsagðar sögur. Geröi Guð- Guðný G mundu.r'það. fyrst lengi vel, en þegar Guðný stálpaðist tók hún við. Á vetrum var heimiliskenn- ari og fór kennsla frar.i dag- lega. Æskuárin urðu Guðnýju ó- gleymanleg. Hún var í miklu eftirlæti hjá öllum, einkum þó föður sinum og urðu þau óað- skiljanlegir félagar. En Guðný varð snemma íyr- ir ástvinamissi. Þegar hún var 15 ára andaðist móðir hennar og ári síðar drukknaði faðir hennar af skipi, sem hann hafði þá nýlega keypt frá Nor- egi. ! Ljúanna. Heima á æskuheim ■ jiii sínu þurfti Guðnjí' aí.drei að • leggjá hart' að" 'sér'. 'Hún var . látin sjálfráð um, hvað hún tók sér fyrir hendur. Áð vísu :.var hún. það líka í Lokinhömr- um hvað mann hennar áhrærði. En nú bjó hún kannske eins mikið með tengdamóður sinni og gömlu vinnuhjúunum og honurii. Hún vildi ekki verða þeim vohbrigði -— ög hún varð það ekki. Hún var annáluð fyr ir du.g'nað og skérpu. Rausn- arlég þótti húri í útlátum og gjöfui við fátæka. Þeim Gísla og Guðnýju varð tíu barna; auðið. • Aðeins þrju þeirra eru, á HfL Auk þess óiú þau upp einn dr'eng 'og er hann líka dáinn. ' - ': '; Barnamissirinn reyndi á bæði andlegt og líkamlegt þrek hennar. Samhliða sjúkdómum og missi voru svo heimilisstórf in, kvaðir fólks heima og haim an, sem gerðu, kröfu til hennar, ósjálfbjarga gamalmenni, sem hún hafið tekið að sér að ala önn fyrir og hlú að. Það varð hennar hlutskipti, sem sjálf bar sáran harm í brjósti, að hu.gga þau. Ef til vill voru þau, skyldustörfin og börnin henn- ar, sem eftir lifðu, sem björg- uðu henni frá örvilnun. Guðný var sterk og óvenju- lega þrekmikil. Hún var glað- Eftir lát foreldra sinna dvald °S hafði spaugsyi ði á ist Guðný heirfia á Mýrurn — og svo við nám bæði í Reykja- vík ög eins á ísafirði. Nítjári ára giftist hún frænda sínum Gísla Kristjánssyni frá Lokinhömru.m. Stóð brúðkaup þeirra að Lokinhömrum 23. október 1897. Ekki var nú vandalaust að taka við búi á Lokinhömrum, og bjuggu gömlu; hjónin enn í þrjú ár. Gísli og Guðný tóku ekki við búi fyrr en gamli maðurinn andaðist. Auk gömlu konunn- reiðum höndum. Augu hennar voni næm fyrir hinu brosiega og hún sagði manna bezt fra og kunni ógrynni af þulum, vís um og gömlum sögnum. Bók- hneigð var hún og hefði kosið að mega sökkva sér ofan í lest ur góðra bóka. En annirnar leyfðu litlar frátafir. Hún var frjálslynd og djörf og hrein- skilin. Glaðlyndi hennar og hnyttin spaugsyrði vörpuðúi frjálslegum blæ á heimilislíf- ið. Hún var prýðilega ritfær og ar fylgdi svo búinui fjöldi im.e®. sfhrigðum vel máli farin. gamalla vinnuhjúa, sem verið jyirtist huigur hennar mest höfðu hjá foreldrum Gísla svo tngum ára skipti. Þótt starf Guðnýjar væri að ýmsui vandasamt ávann hún sér vinsældir á heimihnu bæði tengdamóður sinnar og gömlu ;Hér væri feprra manniíf, ef hún hefði mátt ráða' MÉR ER MINNISSTÆTT, |>egar ég sá og heyrði Guðnýju Hagalín fyrsta sinni. Það var á fundi; menn höfðu deilt í sæmilegu bróðerni, en sumar ræðurnar voru helzt til þoku- ikenndar og bragðdaufar. Loks Ikvaddi Guðný sér hljóðs, reis á fætur og hóf mál sitt. Hún tfór sér hægt í upphafi, en herti fljótt róðurinn, eggjaði og ag- aði í senn, og að stuttri stund Jiðinni var eins og léki um salinn gjóstur sem feykti burt ihismi aukaatriðanna og blési ryk af kjarna aðalatriðanna. Gamla konan varð óumdeilan legur sigurvegari orðasennunn ar. Sömu áhrif spruttu af nán- ari kynningu. Guðný fór aldrei leynt með skoðanir sínar og skipti oft skapi, en engum duld :ist, að í brjósti hennar sló stórt og heitt hjarta. Fordæm- :ing hennar var eins og sterk- viðri, en viðurkenning sern vorblíða. Guðný skildi og fvr- irgaf mannlegan breyskleika, ef hún varð vör drenglundar og góðs ásetnings. Hún leitaði gulls í fari hvers og eins og vildi ávallt vel, hvort heldur henni var reiði eða gleði í hug. Mörgum fannst hún elska heitt og hata strítt, og víst var það rétt. En sumir blekktust af því, hversu kappsfull hún var og stórtæk, þegar hún stríddi í ströngu. Sannleikurinn var sá, að orðasnerrur hennar vorui íþrótt, enda þótt henni væri jafnan alvara, og þegar hún lét mest, var henni oft skapi næst að biðja öllum góðs nema þeim, sem játuðu óþjóðlegar stjórnmálaskoðanir eða nídd- ust á smælingjum. Við þá sætt ist hún aidrei. Guðný var skarpgreind, víð lesin og margfróð. Menntaðri Framhald á 7. síðu. FIMMTUGUR er í dag Sturla Jónsson útgerðarmaður og hreppstjóri á Suðureyri, Hann er fæddur á Suðureyri hinn 24. ágúst 1902, af góðu bergi brotinn, sonur hjónanna Jóns sál. Eínarssonar form. og íshússtjóra, sægarps og sæmd- ármanns, og Kristínar sál,. Kristjánsdóttu.r vænnar og dugmikillar konu af hinní kunnú Suðureyrarætt. Stu.rla er úr hópi þeirra ungu manna, sem snemma mót ast áf ' alvöru lífsins. Taka tryggð við góðar og göfugar hugsjónir og svíkja þær ekki/ þó að á móti blási, heidu.r stefna ótrauðir að settu marki. í 'æsku vandist Sturla við sjómennsku óg: varð formaður ungur að aldri, gerðist síðan útgerðarmaður. Með hagsýni og dugnaði hefur hann rekið útgerð og fiskverkun á Suður- eyri, og af eigin rammleik byggt þar fiskherzlu,- og sölt- unarstöð með tilheyrandi báta hryggju. Þessi starfsemi Stu.rlu hefur verið kauptúninu til hagsbóta bæði hvað atvinnu snertir og á annan hátt. Þó að Sturla sé enn á bezta aldri, hefur hann þegar unnið sveit sinni vel og dyggilega, og jafnframt þjóðinni. Hann hef- ur haft forustu í mörgum menningar- og framfaramál- um m. a. verið formaður íþrótía félagsíns Stefnis í mörg ár, enda sjálfur leikfimis- og glímumaður góður. Hann er áhugasamur starfs- maður í góðtemplarareglunni, og hefur nú á hendi mörg hin helztu trúnaðarstörf sveitar sinnar, er oddviti, hreppstjóri, sýslunefndarmaður og safnað- fulltrui. Þessi vandasömu og ábyrgðarmiklu störf rækir hann með prýði, svo að S.úg- firðingar mega vel við una. Sturla er góðum gáfum gæddur, vel hagmæltur, þrótt- mikill. ræðumaður og glaðvær og gamansamur í' vinahóp. Hann hefur að vísu ekki notið langskólanáms, en sairit mun hvert það sæti, sem hann skíp ar, vel setið. Sturla er kvæntur ágætri konu, Kristeyju Hallbjarnar- dóttur Oddssonar, og eiga þau fimm efnileg uppkomin börn. Heimili þeirra hjóna ér hið myndarlegasta og orðlagt fyr- ir gesírisni. Ég, sem þessar línur rlta, sendi Sturlu Jónssyni á þéss- jum merku tímamótum hugheil Jar kveðjur frá mér og mínum, 'og óska honum og fjölskyidu !hans allrar biessunar. Örnólfur Valdemarssort. Craigie é li harts Sextugur í. dag Bjorn K. SEXTUGUR er í dag einn af fremstu fræðimönnum lands hneigjast að bókmenntum og þjóðfélagsmálum. Gísli var skipstjóri og gerði út og var því oft langdvölum að heiman. Varð Guðný þá að hafa umsjá jafnt utan bæjar sem innan. Kom sér nú vel að hún var dugleg og vílaði ekki fyrir sér að taka á. Meðan fiskur var á firðinum mun útgerð hafa borgað síg. En er fiskleysisárin komu og miðin voru þurrausin, varð vit anlega halli á útgerðinni hjá Gísla eins og öðrum, sem gerðu út. Var nú hætt að gera út. Þau hættu búskap í Lokin- |ins dr. phil. Björn K. Þórólfs- hömrum og fluttu til Hauka- son. Hefur hann gert fjölda dals, en síðan að Núpi í Dýra- [ritsmíða um margs konar rann firði. Árið 1922 fluttu þau svo sóknarefni í málvísindum, bók til Reykjavíkur. Viðbrigðin menntasögui og sagnfræði. voru mikil. Guðný þekkti hér ( Bera þær höfundinum traust fremur fáa. En ekki leið á ,vitni um víðfeðma þekkingu, löngu, þar til heimili hennar (mikla glöggskyggni og frá- hér varð með svipuðum blæ og (bæra vandvirkni. Er hið mikla verið hafði vestra. Gestakoma rit dr. Björns um „Rímur fyrir varð tíð og nutu margir góðs j 1600“ talið vera öndvegisverk af rausn húsfreyjunnar. Guð- í sinni grein. ný var ákaflega gestrisin og I Dr. Björn K. Þórólfsson tók ánægðust var hún, þegar hús stúdentspróf 1915 og lauk hennar var fullt af gesturn. meistaraprófi í norrænum Hún hafði djúpa samúð með fræðum við Kaupmannahafn- öllum, sem voru minnimáttar' arháskóla 1922. Árið 1934 og gerði sér engan manna- hlaut hann doktorsnafnbót við rcun. jHáskóla íslands fyrir rit sitt Auðvitað varð heimilið um „Rímur fyrir 1600“. henni ekki nægilegt verksvið. J Um rúmlega tvo áratugí Hún gekk strax í góðtemplara dvaldist dr. Björn í Kaup- regluna og starfaði þar af eld- J mannahöfn við margvísieg heitum áhuga. Þá fylgdi hún störf, sem hér er ekki rúm til Framh. á 7. síðu.' að rekja. En 1938 varð þjóð- THE TIMES I LONöON' hermir, að sendiherra Islands í London, Agnar Kl. Jónsson, hafi vcrið meðal gesta, er heim.'óttu Sir William Craigio á átíatíu; og fimm óra afmæli hans 13. ógúst. Færði sendihei'rann ”Sir 'William að gjöf frá ríkisstjórn íslands Ijósprentaða útgáfu af' Jeinni elztu bók prentaðri á ís- land, sálmabók Guðbraridar jbiskups. Prentuð 1589. Á hana voru ritaðar þákkir til Sir William fyrir störf háns í þágu íslenzkra fræða. Dr. Björn K. Þórólfsson. ; skj alasafn íslands fyrir því happi, að hann gerðist §krá- setjari þess og hefur starfað þar síðan, mikilsvirtur fyrir lærdóm sinn og Ijúfmennsku. Barði Guðmundsson- ÁB: $

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.