Alþýðublaðið - 20.09.1952, Qupperneq 4

AB-AIþýðubfaSið. ’ 20. sept. 1952.
an
FULLTRÚAR ALÞÝÐU-
FLOKKSINS í bæjarstjórn
Reykjavíkur báru í fyrradag
fram þá tillögu á fundi bæjar.
stjórnarinnar, að borgarstjóra
ög bæjarráði yrði falið að end-
urskoða gjaldskrá hitaveit-
unnar með hliðsjón af þeirri
miklu verðlækkun, sem ný-
lega hefur orðið á kolum.
Hafa hitaveitugjöldin sem
kunnugt er verið hækkuð
tvisvar sinnum á stuttum
tírna, og sú hækkun í bæði
skiptin verið réttlætt með því,
að kolaverð hefði hækkað, en
gjaldskrá hitaveitunnar ætti
að miðast við það á hverjum
tíma. Vitnaði Magnús Ást-
marsson, annar bæjarfulltrúi
Alþýðuflokksins, í þetta á
bæjarstjórnarfundinum í
fyrradag og taldi einsagtt, að
samkvæmt því ætti gjaldskrá
hitaveitunnar nú að lækka
vegna verðlækkunarinnar á
kolunum. sem áður kostuðu
650 krónur smálestin, hingað
komin, en nú ekki nema 500
krónur.
Ekki vildi íhaldsmeirihlut-
inn í bæjarstjórn þó fallast á
þessa skoðun. Að hans dómi
eiga hitaveitugjöldin að vísu
ævinlega að hækka, ef kolin
hækka; en að verð 1 æ k k u n
á kolunum eigi að valda lækk-
un á hitaveitugjöldunum —
það er að áliti íhaldsmeiri-
hlutans hin mesta falskenn-
ing! Tillaga Alþýðuflokksins
fékk því lítinn byr hjá honum;
hún var drepin á venjulegan
íhaldshátt, með því að vísa
henni til bæjarráðs; og auð-
vitað heldur gjaldskrá hita-
veitunnar áfram að vera sú
sama og áður, þrátt fyrir verð-
lækkun kolanna.
Þannig er þjóðín svikin og
prettuð á öllum sviðum við-
skiptalífsins, ekki aðeins af
bæjarstjórn, heldur og af rík-
isstjórn íhaldsins. Hver verð-
hækkun erlendis cr notuð til
þess að réttlæta enn þá meiri
verðhækkanir hér innanlands;
þvf að í engu nálægu landi er
álagning á innfluttar vörur í
dag neitt svipuð því, sem hún
er hér. Og auðvitað er allt
innlent verðlag og þjónusta
jafnharðan hækkað að sama
skapi, samanber gjaldskrá
hitaveitunnar. En þegar verð-
lækkun verður erlendis, þá er
það hrein undantekning, að
ý'V' r» -R. tí (LllS/tM i, 5 f.... . hú:
m
ér mor
hennar verði vart hér; Iækk-
un kolaverðsins er ein af beim
undantekningum. En að hún
sé látin verka á gjaldskrá
hitaveitunnar, — nei, það er
nu öðru nær!
Það er rétt eins og að það
séu saman tekin ráð núver-
andi ríkisstjórnar og íhalds-
meirihlutans í bæjarstjórn
höfuðstaðarins, að verðlækk-
un skuli ekki aiga sér stað
hér á landi, þó að stórkostleg
lækkun verðlags fari fram er-
lendis. Hér heldur dýrtíðar-
skrúfan stöðugt áfram, þrátt
fyrir það. Verðlækkun er orðið
svo • til óþekkfc hugtak hér, og
landið sennilega eina landið í
Norður- og Vestur-Evrópu,
þar sem verðlækkunarinnar á
heimsmarkaðinum hefur varla
orðið vart!
Öllum er í fersku mimii,
hvernig stuðningsblöð ríkis-
stjórnarinnar hafa undanfar-
in ár reynt að afsaka dýrtíð-
arskrúfuna hér með verð-
hækkunum erlendis, af völd-
um Kóreustyrjaldarinnar og
vígbúnaðarins. Að vísu hefur
sú verðhækkun ekki átt nema
lítinn þátt í því okri, sem þró
azt hefur hér í skjóli ríkis-
stjórnarinnar. En hvað um
það: Nú hefur verðlag verið
- stórlega lækkandi á heims-
markaðinum undanfarið; en
þá bregður bara svo einkenni-
lega við, að við verðum þeirr-
ar verðlækkunar svo til hvergi
aðnjótandi. Þvért á móti: Hér
er ný, stórfelld verðhækkun
í aðsigi (nema á kolunum)
vegna þess, að verið er, sam-
kvæmt fyrirmælum ríki's-
stjórnarinnar, að ílytja veru-
legan hluta af innkaupum
þjóðarinnar austur fyrir járn-
tjald, þar sem flestar vörur
eru bæði miklu dýrari og
verri en vestan þess!
Af slíkum vísdómi og ráð-
deild er okkur stjórnað af nú-
verandi ríkisstjórn. Og hvers
er þá frekar að vænta af
bæjarstjórn íhaldsins í
Reykjavík? Hún hefur að
vísu ekki látið undir höfuð
leggjast, að hækka gjaldskrá
hitaveitunnar hverju sinni,
sem kolin hafa hækkað. En
hitt dettur henni ekki í hug,
að lækka hana aftur, þó að
stórkostleg verðlækkun hafi
nú orðið á kolunum!
SJÓNLEIKUR Guðmundar
Kambans, ,,Vér morðingjar‘%
sem leikfiokkur Gunnars R.
Hansen hefur sýnt v!ðs vegar
urn land í sumar, og sýnir um
þessar múndir hér í Iðnó, sann-
ar svo að ekki verður um viilzt,
að það var ótti höfundarins við
hið hefðbundna, stranga form
sjónleiksins, en ekki skortur
hans á fræðilegri þekkingu og
tæknilegri kunnátfu, er varð
þess valdandi, ,að 'nann ha.gaði
gerð sjónlexkja sinna yfirleitt
ekki samkvæmt því. !>ar sést
líka,. að, hniímiðaðar byggingar-
regiur voru þróttmikilli sköp-
unargáfu haris engirin þvingandi
fjötur, svo 'ínikil var leikni hans
og þjáifun og þekking haris
gagriger á öllu, er ieiklist snert-
ir. En hið hefðbundna form var,
í hans augum, leiðarmerkið við
hina breiðu og harðtroðnu braut
meðalmennskunnar, og hana
óttaðist hann mest. Slík var
stórmennska hans, að hann kaus
heldur ósigur í glímunni við
viðfangsefnið en lítinn sigur,
unninn á lágbrögðum, er frem-
ur kröfðust kunnáttu en atgerf-
is, og voru því á íiestra færi,
enda þótt stórafrek ein nægðu
metnaði hans. Fyrir bragðið eru
allir sjónleikir hans athyglis-
Áróra Halldórsdóttir, Erna Sigurleifsdóttir og Edda (Kvaran
sem móðirin, Norma og systir hennar.
FUi
FUJ
Almennur félagsfundur
verður haldinn í FUJ í Reykjavík n. k. þriðjudag 23.
þ.m. kl. 8,30 e. h. í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Dagskrá:
1. Inntaka nýrra félaga.
2. Kosning uppstillinganefnda.
3. Kosning fulltrúa á 14. þing SUJ.
4. Umræður urn stjórnmálaviðhorfið.
5. Önnur mál.
STJÓRNIN.
AB — Alþý8ublaði3. Otgefandi: AíþýSuCokkurinn. Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Augiýsingastjóri: Emma Möllér. — Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsínga-
Bími: 4906. — Afgreiðslusími: 4300. — Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Gísli Halldórsson í hlutverki
Ernst. Mclntyre.
verðir, og skera sig úr venju-
Iegri listiðn á því sviöi, þótt þsir
séu ekki heilsteypt og gallalaus
listaverk, jafnvel ekkj „Marm-
ari“, sem er þó hið stcrbrotnasta
afrek, sem íslenkt leikritaskájd
hefur enn unnið.
En sjónleikurinn ,,Vér morð-
ingjar“ er þó að fiestu lr>yti
undantekning frá þessu. Þar
gengur Kamban á hólm við með
almennskuna innan hennar eig-
in vébanda og beitir bana henn-
ar eigin vopnum. Það er örðug
þraut, að taka upp margþvælt
viðfangsefni, handfjatla það
samkvæmt sömu formreglum
og gert hefur verið þúsund sinn
um áður, og skapa samt úr því
svipmikið og frumlegt lista-
verk. Kamban fökst þetta. Og
þegar tjaldið fellur í iokaþætti
hjónabandsharmleiks beirra Er-
nest og Normu Mclntyre, er
sem höfundurinn mæli stoltur
og sigri hrósandi til áhorfenda:
— Þarna sjáið þið, hvers ég
hefði verið megnugur, ef ég
hefðj aðeins haft skap til að
halda mig á hinni troðnu braut.
Þau Mclntyrehj("inin eru mót-
uð með frábærri gerhygli og
innsæi, aukapersónurnar dregn
ar fáum og skýrum dráttum. svo
að bygging verksins verður öll
sterk og samræmd. Mynd Ern-
est er gerð af svo raiskunnar-
lausri hreinskilni, að hann er á-
horfendum sem opi.i bók, yfir
Normu, konu hans, er hins veg-
ar brugðið huiu kvenlegra duttl
unga og skapbrigða, svo að þá
renni grun í fleíra en sagt er
beinum orðum. Og énda þótt
hún verði ytri þungamiðja
verksins, er Ernest hinn innri ;
skurðarpunktur þess. í honum
sameinast aliar línur þess og
þræðir, viðbrögð konu hans og
framkoma öil verður því aðeins
skilin, að þau séu rakin til hans.
Ernest Mclntyre er . gæddur
metnaði, . þrák elkniskenndrj
seiglu o.g skipulagskenndrj raun
hyggju karlmannsins, en þó
fyrst og fremst blindri • sjálfs-
elsku; hans og skilningsleysi
gagnvart öðrum. Hins vegar
skortir hann alla raunverulega
karlmennsku og kjark, og til
þess að ■ bæta sér það upp og
dylja aðra þá vöntun, bryjnar
hann sig ofstækisströngu sið-
gæðiskerfi, ofið úr skefjalaus-
um réttiætiskröfum á hendur
öllum öðrum en sjáifum honum.
Vitanlega bitnar þeíta fyrst og
fremst á konu hans, enda beitir
hann þessu kr'öfuharöa ketfi af
ráðnum huga miskunnarlaust í
sambúðinni við hana; fyrir
henni getur hann ekki dulið
karlmeniiskuskort sinn, og þess
vegna ér honum bað béinlínis
sáluhjálparatriði, að halda virð
ingu hennar og ást með öðrum
ráðum, um leið og honum er
það ósjálfráð fróun sð notfæra
sér hvert smáatriði sem sök á
hendur henni og lítillækka
hana jafnframt í hennar eigin
augum í hefndEirskyxii fyrir það,
að hann getur ekki drottnað yf-
ir henni í krafti eðlisins. Og
enda þótt honum sé það ljóst,
undir niðri, að fyrr eða síðar
hlýtur hann, msð þessu fram-
ferðj sínu, að knýja hana til að
leita eðlilegrar gleði og full-
nægingar í kynnum við aðra
honum þrekmeiri karlmenn,
heldur hann dauðahaldi í þá
sjálfsblekkingu siðgæðiskerfis-
ins, að sökin yrði öll hjá henni,
þar eð slíkt ,,brot“ væri brigð
við hinar óvefengjanlegu rétt-
lætiskröfur. Þegar hann síðan
fær átyllu til að ætla, að essi
grunur sinn hafi rSezt; er hann
þess albúinn að móttaka kórónu
píslarvættisins. Og til þess að
villa sjálfum sér sýn enn meir,
þiggur hann fyrst í stað fegins
hendi þá nærgætnislegu, en ó-
sönnu skýringu hennar, að það
séu fyrst og fremst efnahagsleg
vonbrigði hennar í sambúðinni
við hann, sprottin af fákænsku
hans á fjármálasviðinú; -—: ða
særð ’ hégómagirnd konUnnar,
er hefur knúð hána til ótrygfeð-
ar' við hann. Sú skýring fúll- i
nægir þó ékki píslárvættisþrá
hans- til lengdar, hann vili1 fá
sönnun þess, að húri hafj gerzt •
brotleg við þær kröfur siðgæð-
iskerfisins, er veikleiki háns.
knýr hann til að álíta heiiagást-
ar, enda þótt hann viti, að slík
játning af hennar hálfu hljóti ó-
hjákvæmilega um ieið að verða
til þess, að hann geti ekki et'tir
það látið serri hann viti-ekki,- að
brynja siðgæðiskeriisins hafi
aldrei hulið aumkunarverða.
nekt hans hennar augum, . og'
géri .þannig ljóma sjálfsblekk-
ingar hans að erigu. Hann háln-
ar því óvæntu tækifæri, sem
fjárhagsleg heppni ieggur hpn-
um upp í hendurnar, til þess. að.
halda blekkingarleiknum áfram
og láta líta svo út sem það hafi
aðeins verið fátæktin og skort-
ur skemmtana og skartgripa, er
freistaði „lrennar; þegar hann
hefur knúið hana til að gera
hina örlagaþrungnu játning'u, og
hún gerir tilraun til þess í ein-
feldni sinni og ástkenndri sam-
úð með honurn, að aíturkalla þá
játningu, hafnar hann einnig
því tækifæri; .píslarvætti hans
er fullkomnað, þótt það hafi
kostað hann það, að nú á hanri
aðeins um tvæ rleiðir að velja,
— viðurkenna mðuriægingu
sína og ósigur eða . . . sam-
kvæmt þrekleysi sínu hlýtur
hann að velja seinni kostinn.
Og þegar hann hefur my.rt konu
Framhald á 7. síðu.
Erna Sigurleifsdóttir í hlutverki Normu, Einar Pálsson sern.
húsvinurinn i
ÁB 4