Alþýðublaðið - 27.09.1952, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 27.09.1952, Blaðsíða 5
mræ Á. SÍÐASTA FJÓRÐUNGI 19. aldarinnar og fyrstu áratug- am þeirrar, sem nú er að líða, fór þeyvindur um ísland. Kulda Skýin hurfu, en regnský komu í staðinn, og ávallt annað veifið rauf þýðvindið skýjaþvkknið og hlý vorsól glitaði fönn og sii'-u og vermdi þann gróður, sem kom grænn og safamikill undan snjónum. Flaumur streymdi af fialli og dunaði niður dali og barst að flæði fram. Það var leysing í iandi og vorblær og vorsól yfir ís- lenzku þjóðlífi. Þá féll af þjóð- inni margur fjöturinn, sem langur nauðavetur háf ði á hana lagt, féliu af henni viðjar þræl- dóms, sárbiturrar örbirgðar, d raumrænnar f ornaldaf til beiðslu og lamandi úrræða- og umkomuleysis. Á timum þess- arar leysingar og lausnar skol- aði fólkinu fram að sjávarsíð- unni, þar sem skyndiúrræði voru helzt fyrir hendi til nokk- urs sjálfræðis hverjum og ein- um og til fljóttekinnar bjargar — en margan bar og allt út á útsæinn og í hinn mikla megin straum, er stefndi frá Norður- álfu upp á fjörur Vesturheims, en þangað var , íslendingum gamalkunnugt farleiðið. Með þeirri fækkun, sem varð í sveit- um landsins, urðu hin gömlu skilyrði til fræðslu fólksins smátt og smátt að e.igu, kvöld- setur og iðkun sameiginlegrar heimilisguðrækni lögðust nið- ur, en kvöldvökulesturinn hafði verið hin mikla vernd tungunn ar og bókmenntalegrar arfleifð- ar þjóðarinnar og húslestrarnir samstillt hugi fólksins til íhug- unar og að minnsta kosti ó sjálfráðrar virðingar á æðri máttarvöldum. Þá var og ekki bví að heilsa, að þær aðstæður, sem það fólk, er barst fram í glæðarmálið, hlaut í hinu nýja •rmhverfi, væru hallkvæmar verndun íslenzkrar erfðamenn- ‘ngar eða stuðluðu að bráðri bróun nýrrar á grundvelli fornra erfða. Hins vegar ýtti stopul atvinna, sem að miklu var háð duttlungum sjávar og íramtaki og vilja einstakra manna, undir sinnu- og ábvrgð- arieysi hjá mörgum manninum, og þar eð heildarframvinda við- skipta- og atvinnumála stefndi meir og meir til aukmnar tækni pg vaxandi afraksturs, þróaðist hjá mörgum sú framtíðarbjart sýni, sem kom að nokkru í stað fornaldardraumanna. Sarafara Öllu þessu komst allt á reik í trúar- og siðferðismálum, svo að víða sá flök hera fyrir straumi, þó að einnig gæti að líta fleytur, sem ösluðu gegn Straumstrengjunum. Einn af þeim monnum, sem bezt kunnu að meta starf þeirra, sem hafið höfðu á ný til vegs og virðingar íslenzka erfða- menningu, vakið þjóðina til trúar á s.iálfa sig og land sitt og levst af henni. fjötra vanans og stiórnarfarslegrar og við skiptalegrar kúgunar, var séra Sigtryggur Guðlaugsson. Og Iiann sá það glögglega, að sam- fara því, semi leyst væru höft og hömlur og nýjar leiðir opn- aðar til frelsis og lífsbjargar, þurfti að vernda þau verðmæti, sem verið höfðu skjól þjóðar- innar og skjöldur á nauðöldun- um, og veita þeim ný skilyrði itil þroska, gera hinar ytri að- . stæður sem hagkvæmastar þró- 'un þessara verðmæta. Víst var vorieysingin nauðsynleg, en svo þurfti þá að ræsa og erja, hlaða vörzlugarða, velja jarðveg til Séra Sigtryggur Guðlaugsson. sáningar, bera í hann áburð og ; síðan sá í hann því sæði, sem ekki aðeins gæfi von mikiliar, heldur og kjarngóðrar upp- skeru. Hinn 7. október árið 1904 voru séra Sigtryggi Guðiaugs- syni veitt Dýraíjarðarþing. Hann var þá tveim vetrum bet- ur en fertugur og hafði um hríð verið prestur á Þóroddsstað í Kinn. Hann settist að á Núpi, en þar bjó Kristinn, bróðir hans. Þeir höfðu ávallt verið mjög samrýmdir, og þeir áttu báðir hinar sömu hugsjónir. Kjörorð beggja var ræktun lýðs og lands. Kristinn hvatti séra Sigtrygg til að sækja um Dýrafjarðarþing, og séra Sig- tryggur, sem hafði misst konu sína og var maður barpiaus. mun hafa fýst í nágrenni við bróður sinn. Þeir bræður munu hafa rætt og ráðgazt, og tveim- ur árum eftir komu sína vestur stofnaði séra Sigtrvggur ung- mennaskóla að Núpi. Þessi skóli óx brátt undir handar- jaðri hans, og stjórnaði hann honum í næýfellt aldarfjórð- ung. Þá hófst og séra Sigtrygg- ur handa um ræktun jarðar- gróðurs. Hann fékk nokkurf landsvæði hjá bróður sínum og >girti það háum skjólgarði. Þarna hóf hann í senn ræktun blómskrúðs, trjágróðurs og nytjajurta. Hann nefndi reit- inn Skrúð, og skyldi hann sýna og sanna, hvað fóstra mætti í skauti íslenzkrar moldar til yndis og nytja. í skóla séra Sigtryggs var veitt fræðsla í öllum þeim bók- legum greinum, sem taldar eru nauðsynlegur grundvöllur al- mennrar sjálffræðslu, en þar var og kenndur söngur, leikfimi og teikning — og enn fremur var nemendunupri veitt tilsögn í að lesa sögur og kvseði í sam- ræmi við efni og anda. Séra Sigtryggur var ágætur kennari, og hann hafði tryggt skóla sín um starfskrafta ungs manns, Björns Guðmundssonar frá Næfranesi í Dýrafirði, en Björn var gæddur sérlega góð- um hæfileikum til kennsiu og umgengni við unglinga. Það var samt séra Sigtryggur sem ekki aðeins stjórnaði sKÓIanum, heldur og mótaði hann. Hann var heitur og einlægur trúmað- ur, án þess þó að vera ofstæk- ismaður. Hann þjónaði sem prestur. skólastjóri og kennari ástríkum föður, sem raunar leggur hömlur og skvldur á börn sín, en æskir einskis frek- ar en að þau fái starfað glöð að glæðingu hinna gróandi afla í sjálfum sér og allt umhverfis sig. Sem kennari lagði hann rnikla rækt við sögu íslands, ísienzka tungu og bókmenntir, og það var seix^ ást hans á þess- um efnum brygði biarma vfir hvert viðfangsefni. Sljór hefur ( sá nemandi verið, sem rnan, hann ekki, þegar hann fór rrieð erindi eins og Ástkæra. vlhýra málið — eða Ég ann þínum mætti í orði þungu........ Þá var og hrífandi kehnsla hans í grasafræði, og kom mjög ljós-j íega fram í henni trú hans á | ræktun landsins til menningar- auka og til varanlegrar hag- sældar öldum og óbornum. Loks var sönglistin vndi hans. Gerði hann sér mikið far um að blása lífsanda hannar í brjóst nemenda sinna og samdi marg- ar tónsmíðar. Séra Sigtryggur sýndi í öll- um hinum margvísiegu störf- um sínum einstæða skapfc-stu, áhuga og atorku — og fágæt var sjálfsafneitun hans. Hann vann að áhugamálum sínum frá því árla morguns og langt fram á nætur, varin þannig með pennann í hönd — eða páiinn og rekuna,-og meðan hann^sá ekki tryggðan viðgang þéirra mála, sem honum voru hjart- fólgnust, unni hann sér einskis, utan þess, sem nauðsynlegast varð að teljast til klæðis og fæðis. Minnsta kompan í hin- um allt of litlu húsakynnum skólans, herbergiskytra, sem öll var undir súð, var til dæmis ár- um saman svefnherbergi hans og skrifstofa. Árið 1918 kvæntist liann Hjaltalínu Guðjónsdóttur frá Brekku á Ingjaldssandi. Hún hafði orðið hrifin af þeim hug- sjónum, sem séra Sigtryggur unni heitast, og hún hafði tek- ið kennarapróf. Hún gerðist nú samstarfsmaður bónda síns •— og þá ekki sízt við störfin i gróðrarreitnum Skrúð. Aukins skilnings og viðurkenningar á nauðsyn slíkra skó^a sem ung mennaskólans á Núpi gætti hiá þjóðinni og stjórnarvöldunum, og árið 1929 lét séra Sigtrvggur af skólastjórn. Hann varð sama ár prófastur í Yestur-ísafjarð- arsýslu. og prestskap stiyidaði hann til ársins 1938, en þá var hann hálfáttræður. Hann lét þó ekki með öllu af störfum. Hann hefur unnið allt til þessa í Skrúð. hlúð þar að gi'óðrinum dag hvern frá því snemma á vorin og allt til þess að vetrar-: fiötrarnir hafa lagt gróðrarrík- ið í læðing. Framhald 7. síðu. TcTT! ’.cyif .iÁ § tt ■ -'i Nemendur komi í skólana sem hér segir: Miðvikudag 1. okt. íGagnfræðask. Austurbæjar og Gagnfræðask. Vest- urbæjar). 4.'bekkir kl. 10 f. h. 3. bekkir kl. 2 e, h. Fimmtudag 2. okt. (Gagnfræðask. AusturKejar. Gagnfræðask. Vestur- bæjar. Gagnfræðask. við Hringbraut, Gagnfræðask. við Lindargötu, gagnfræðadeild- Laugarnesskóla og gagn-_ fræðadeild Miðbæiarskóla). 2. bekkir kl. 10 f. h. 1. bekkir kl. 2 e. h. Tilkynning um skóiahverfi er birt á öðrum stað í blaðinu. Gagnfræðaskóli verknáms verður settur laugardag 4. okt. kl. 2 e. h. í bíósal Austurbæjarbarnaskólans. Skólastjórar. Ef ,þu notar eingöngu íslenzkar iðnaðarvör- ur, skapar þú atvinnu handa öllum. Islenzkt kex er margfalt ódýrara en það erlenda. Gæði þess eru viðurkennd, enda er það framleitt úr beztu fáanlegum hráefnum. — Það er bakáð við íslenzka raforku, og unnið af íslenzkum höndura. Verkamaður — verkakona: Forðastu erlendar skrumauglýsingar og glans- myndir. íslenzkt kex fæst í hverri matvörubúð. Kexverksmiðjan Esja h.f. Þverholti 13. Símar 5600, 3600. Pósthólf 753. Rvík. MINNINGARORÐ í DAG er til moldár boriri að Útskálum frú Finnbjörg Sig urðardóttir frá Felli í Sand- gerði. — Fátt setur hugi manna meira úr jafnvægi en óvænt. dauðs- föll. Hinn 11. sept. barst pú fregn til Sandgerðis að Fírin- björg væri dáin. — Djúp þögn lagðist yfir þorpið, fánar voru dregnir í hálfa stöng, og héngu þar máttvana, það sem eftir vrar dagsins. — ekki einu sinni haustgolan hafði rænu á að ' Starf Finnbjargar var marg- breiða úr þessu alþjóðlegá i Þætt’ fyrst °S fremst var hún marki sorgar og saknaðar. _ , fyrirmyndar'móðir, og húsmóð Finnbjörg dáin - aðeins 46 [lr' hun var.fram ur hofi h;Íal- ára gömul. — Ef til vill hefðu látinn fyrir nokkrum árum, en móðir hennar er á lífi slitin að kröftum og farin að heVsu. Finnbjörg var gift Hannesi Arnórssyni símastjóra og póst- afgreiðslumanni í Sandgeröi. Þau eiga þrjú börn, Magnús bii reiðarstjóra í Sandgerði, kvænt' ur Erlu Eyjólfsdóttur frá Kefla vík, Ernu, gift Skafta Jóhanns syni frá Akureyri, þau búa í Sandgerði, og svo Arnór, 12 ára gamlan dreng. Iðnó ansarmr Iðno Sandgerðingar allra sízt mátt við því að missa hana. Þegar dauða Finnbjargar bar að var hún ásamt manni sínum stödd á sveitabæ vestur við ísafjarðardjúp, þau hjón- í in fóru þangað til að sækja ung an son sinn, sem þar var í sumardvöl. Þau voru nýkomin þangað og drengurinn þeirra rétt aðeins búinn að bjóða þau Velkomin, og ihugsaði til á- nægjulegrar heimferðar með foreldrunum. — Þá skeði hið ó- vænta, móðirin var ,,á snctggu augabragði“ kölluð burtu — gleði samfundanna snerist í sorg og söknuð. Finnbjörg var fædd 10. jan. 1906, hún var dóttir hjónanna Sigurðar Magnússonar og Guð- bjargar konu hans, sem lengst bjuggu í Akurhúsum í Garði, Sigurður, faðir Finnbjargar, er ' 1 söm og lagði oft hart að sér t.i) að liðsinna öðrum, og léíta byrðar þeirra, sem erfitt áttu, hún var einkar lagin og nær gætin við sjúka, og oft var ti) hennar leitað undir þeim kringumstæðum, og nú á sið- ustu árum var $vo komið að læknar, fólu henni eftirlit með sjúklingum sínum, þá tíma sern ekki vaí hér starfandi hjúks- unarkona, þeir höfðu séð að henni var treystandi, og hún brást hvorki trausti þeirra, eða sjúklinganna sem hennar hjáip ar nutu. Finnbjörg var mjög vel gefin kona, skýr og skemmtileg i í tali, lipur og áreiðanleg vjð afgreiðslu símans, þegar hún annaðist það starf. Hún hafði glöggt auga fyrir umbótum og bættri lífsafkomu alþýðunnar, enda öruggur stuðningsmaður Framhald á 7. síðu. AB 1

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.