Alþýðublaðið - 04.01.1953, Blaðsíða 7

A U G LÝSING
ACGLYSING
Sökum þess að eigendur Olíufélagsins h.f. eru fjölmenu
samtök og félög í landinu, sem ekki verður náð til nema á
opinberum vettvangi, telur félagið sig ekki geta komizt hjá
því að gera nokkra grein fyrir afstöðu sinni til þess dóms, sem
kveðinn hefur verið upp vegna olíufarms þess, sem olíuskipið
„Esso Memphis" flutti til landsins í ma,rzmánuði 1950. Gerir
félagið þetta enda þótt því sé ljóst, að almennt kann það að
vera óæskilegt, að gerð séu að umtalsefni opin'berlega mál, sem
eru fyrir dómstólum landsins. En sökum blaðaskrifa og rógs
um þetta mál á .félagið ekki annarra kosta völ.
I. Málavextir.
Olíufélagið h.f. hefur frá stofnun þess 1946 flutt inn olíur
og benzín frá Esso Export Corporation í New York, en félagið
sjálft og Hið íslenzka steinolíuhlutafélag hafa selt þessa vöru
tii innlendra aðila um land allt, svo og erlendra aðila k Kefla-
víkurflugvelli. Sá háttur hefur, með samþykki innflutningsyf-
irvaldanna, verið hafður á greiðslum fyrir þennan innflutning,
að allar dollaratekjur fyrir s.ölu á Keflavíkurflugvelli hafa ver_
ið færðar í reikning Olíufélagsins hjá Esso Export Corporation
í New York. Innflutt olía frá þessu ameríska félagi hefur síð-
an verið greidd úr þessum reikningi, auk þess sem gjaldeyris-
leyfi hafa verið veitt fyrir þeim upphæðup, sem skort hefur
til viðbótar.
Gengi íslenzkrar krónu var lækkað 19. marz 1950, Yoru þá
kannaðar birgðir olíufélaganna, og breyttist olíuverð sam_
kvæmt ákvörðunum verðlagsyfirvaldanna til hækkunar 1. april.
Nú hafði olíuskipið ,,Esso Memphis“ komið. til landsins 10,
marz, en þar sem Olíufélagið átti ejtki dollara í reikning sín-
um í New York til greiðslu á öðru en þeim hluta farmsins, ,
sem ætlaður var erlendum aðilum á Keflavíkurflugvelli, en
olía ög benzín úr skipinu til innlendrar nótkunar voru ógreidd
19. marz, var þessi farmur ekki talinn með þeim birgðum, sem
keyptar höfðu verið á eldra genginu.
Olíusalan á Keflavíkurflugvelli hefur hins vegar ekki áhrif
á verð olíu til innlendra aðila, og var því ekki um það spurt,
hvort sá hluti af farmi „Esso Memphis“,. sem þangað fór, hefði
verið greiddur fyrir eða eftir gengisbreytinguna.
Úrskurður sá, sem Verðlagsdómur Reykjavíku kvað upp fyr-
ir nokkru, virðist byggjast á því, að dómurinn telur Olíufélag.
ið hafa átt dollara fyrir öllum farminum, framkvæmdastjóra
félagsins því hafa gefið verðlagsyfirvöldunum rangar ppplýs-
ingar og félagið hafa hagnazt ólöglega á innanlandssölú' þessa
farms. Byggir dómurinn þetta á því, að Olíufélagið hafi 19.
marz átt til greiðslu á umræddum farmi bæði hjá Esso Export
Corp., og þá dollara, sem búið var að afhenda olíuvörur fyrir
á Keflavíkurvelli fram til 19. marz, enda þótt kaupendur hefðu
ekki greitt þá, og þeir því verið ókomnir í reikning Olíufélags-
ins. Augljóst. má þó vera, að ekki gat félagið greitt vörur með
peningum, sem því höfðu sjálfu ekki verið greiddir. í þessu
sambandi skal tekið fram, að olíuvörur þær sem seldar eru á
Keflavíkurflugvelli, eru aldrei greiddar við móttöku, heldur
er reikningum til hvers kaupanda . safnað saman á vissum
fresti, sem getur verið mismunandi eftir því hvers konar reikn-
nngsviðskipti kaupandinn hefur samið um og síðan sendir vest-
ur um hafi til innheimtu. Líður því að jafnaði talsverður tími
frá því að varan er afhent á Keflavíkurflugvelli og þar til and-
„virði hennar er komið í reikning Olíufélagsins hjá Esso Export
Corporation.
Verðlagsdómur telur þannig, að Olíufélagið liafi átt ,að
koma til skila á ákveðnum degi gjaldeyri, sem því haíði sann.
anlega ekki verið greiddur þann dag. Þó kom fram í máls-
vörninni, að margir útflytjendur drógu, jafnvel svo mánuð_
um skipti, að afþeuda Landsbankanum gjaldey.ri, seni þeir
höfðu afhent útflutningsvörur fyrir og íengið greiddan frá
erlendum aðiljum fyrir 19. marz 1950, til þess að geta eftir
þann dag fengið hann greiddan á nýju gengi. En bankinn hef-
ur keypt alla gjaldeyri, sem til hans er skilað, á því kaupgeng,
isverði, sem er í gildi þann dag, sem skilin fara fram, án tillits
til þess, hvenær gjaldeyrisins liefur verið aflað.
Vitað er einnig, að þeim kaupsýslumöhnúm, sem eignazt
höfðu umboðslaun í erlendum gjaldeyri fyrir 19. marz, var
ekki gert að skyldu að afreikna þau miðað. við eldra gengið.
Framkvæmdastjóri Olíufélagsins taldi í marz 1950, — tel-
ur enn og hefur að sinni liyggju fært fullar sannanir fyric
því, að félagið hafi ekki átt erlendan gjaldeyri fyrir Öðru a£
farmi „Esso Memphis“ en því, sem fara átti til erlendra
kaupenda. Annar hluti farmsins var allur ógreiddur eftir geng-
isbreytinguna. Hann taldi sig þá og telur sig enn hafa gefið
fullkomlega réttar upplýsingar og telur félagið á engan hátt
hafa hagnazt ólöglega af sölu umrædds farms vegna gengis-
brey tingarinnar.
11. Vörn Oiíufélagsins.
Það er skoðun Olíufélagsins, að lögfræðingur þess hafi fyrir
réttinum fært fullar sönnur á eftirfarandi höfuðatriði þessa
máls:
1) Að framkvæmdastjóri félagsins hafi talið þann hiuta af
farmi „Esso Memphis“, sem ætlaður var innlendum notendum,
ógreiddah 19. marz 1950, og hafi eftir beztu samvizku hagað
upplýsingum sínum til verðlagsyfirvaldanna eftir þeirri skoðun.
2) Að Olíufélagið skuidaði 19. marz 1950 í reikningi sínujn
hjá Esso Export Corp. hærri upphæð en verðmæti þess farms
„Esso Memphis“, sem seldur var innlendum notendum. Enn-
fremur er það óumdeilt, að heildsöluskattur, leyfisgjald, banka_
kostnaður, verðtollur, -vörumagnstollur ög smásöluskattur fyr-
ir olíu þessa voru greidd miðað við hið nýja gengi Farmurinn
var þannig tollafgmddur á nýja genginu og tryggingargjöld
fyrir hann voru einnig greidd á nýja genginu.
3) Að það var mjög eðlilegt, að Olíufélagið ætlaði dollara-
tekjur sínar af sölu á Keflavíkurflugvelli fyrst og f-remst til
greiðslu á vörurn fyrir flugvöllinn, þar sem H.Í.S. var og er
samningsbundið til þess að hafa ávallt nægar birgðir af olíu
og benzíni á vellinum. Auk þess hafa viðskiptin á flugvellin.
um tryggt þjóðinni allmikinn gjaldeyri til kaupa á nauðsyn-
legum olíum fyrir sjálfa sig, og því var mjög mikilvægt að
tryggja, að þeim viðskiptum yrði haldið áfram.
4) Að áætlun Olíufélagsins um skiptingu á farmi „Esso Mem_
phis“ milli innlendra og erlendra notenda var í alla staði eðli-
leg og heimil, enda var skiptingu þeirri fylgt í reyndinm.
III. Hinnólöglegi hagnaður^.
Niðurstöður Verðlagsdóms Reykjavíkur hafa komið Oiíufé_
laginu og Hinu íslenZka steinolíuhlutafélagi mjög á óvaxt,
eins og séð verður af skýringunum hér að ofan, þar á meðal sú
niðurstaða dómsins, að félögin hafi hlotið „ólöglegan gróða“
að upphæð 1.600,165 krónur. Það leiðir af því, sem hér hefur
verið sagt, og ítarlegum rökstuðningi lögfræðinga félaganna
fyrir réttinum, að félögin hafa engan slíkan gróða hiotið.
Við réttarhöldin kom ekkert fram, sem á nokkurn hátt benti,
til þess, að Olíufélagið eða H.Í.S. hefðu selt einn einasta líter
af olíuvörum, ijverju nafni sem nefnast, hærra verði en leyft
var með tilkynningum verðlagsyfirvaldanna, eða hækkað verð
á vörum sínum, fyrr en slík hækkun var leyfð af sömu yfir_
völdum.
Loks er það skoðun félagsins, að upphæðin, 1.66.165 kr. fái
ekki staðist, og sýndi lögfræðingur Olíufélagsins fram á það
fyrir réttinum, að hún er byggð á útreikningum, sem eru í veru-
legupi atriðum rangir.
IV. Málinu áfrýjað.
Hér er ekki hægt að gefa neima örstutt yfirlit yfir mjög
umfangsmikfð mál, en það, sem sagt hefur verið, gefur vís-
bendingu um það, að Olíufélagið og Hið íslenzka steinolíuhluta.
félag geta ekki sætt sig við úrskur’ð Verðlagsdóms og hafa því,
svo sem framkvæmdastjórar félaganna og fyryrverandi fram-
kvæmdastjóri Olíufélagsins, ekki hikað við að áfrýja honum
til hæstaréttar í þeirri öruggu von, að þar fái þau leiðréttingu
mála sinná. *
félágið h.f
Alþýðublaðið