Alþýðublaðið - 26.03.1953, Qupperneq 5

Fimmtudaginn 20. marr 1953
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
r
Ræða dr. Eistars 01. Sveinssonar á stúdentðfundinum:
NÆST VAR EÐLILEGT, að
málið kæmi til kasta ríkísþings
ins, og va.r boðao fnimvarp um
máiið í hásætisræðunni síðast
liðið haust. Þetta frumvarp
hefur ekki komið fram enn.
Ástæðan hefur ekiti verið gerð
opinber. Sumir kynnu að geta
þess til, að stjórnin hefði gugn
að og væri að draga að sér
höndina. En fyrir slíkri ágizk-
un eru þó alls engin rök. Það
er alls ekki víst, að stjórnin
sjái-neiira annmarka á því, hve
langt hún ætlaði að ganga, hitt
hef ég fyrir satt, að einhverj-
mn aðilum haíi þótt of skammt
farið, og -hafi þá verið séð, að
deilur yrðu um málið, og því
hafi frumvarpið ekki komið
fram enn.
En úr því að frumvarpið er
ekki komið fram enn, er alveg
óvist, hver fengur er að fá það
nú í þinglokin. Kosningar
standa fyrir dyrum í Dan-
mörlcu, , Erfitt er áð sjá, að
nokkuð sé unnið við, að þessu
máii sé þyrlað upp í kosninga
hríðinni.
Þeir menn, sem trúðu á
kraftaverkið, sem kæmi strax,
álíta sjálfsagt, að íslendingar
hafi beðið einhvem ósigur, þeg
ar frumvarpið er ekki fram
komið enn. En menn, sem ekki
trúa á kraftaverkið, munu hins
vegar síður láta á sig fá, þó oð
ekki beri allt upp á sama dag-
ínn. Það er mest um vert, að
engin rök eru kunn, sem sanni,
að töfin á framkomu frum-
várpsins tákni afturkipp í mál
inu.
ENGIN VON ÞESS, AÐ
ALLIR SÉU SAMMÁLA.
Það þarf engan að furða, að
þegar {æssar kröfur íslendinga
koma fram í Daámörku, séu
ekki allir á einu máli þar í
landi. hversu s\rara skuli. Og
í lýðfrjálsu lar.di er von til,
að merki beirra skiptu skoð-
arrá sjaist víða í blöðum. Þéssu
ef og svo háttað, þar eru radd-
ir-þæði með og móti. Að sjálf-
sögðu kemur þá margt upp, og
er.við því að búast. ís'iénding-
ar ' Ííannast við ao hafa heyrt
usn. skrif Orlufs lektors. h-
iéhzki rithöfundurinn Bjarni
Gxsiason hefur verið einknr
duglegur að elta ólar við hann
ogpnarga aðra, sem á móti
hafa skrifað hinum íslertzka
málstað. Annars hafa allar þjóð
ir sína Orlufa, og öllu meira
er svo varla um það að segja.
Fyrir íslenzkum málstað h.ifa
líka ýmsir málsmetandi Danir
barizt svo sem C. A. C. Brun,
fyrrum sendiherra hér, lek.tor
Martin Larsen, Langvad verk-
fræðingur; svo að nokkur nöfn
séu nefnd.
ANDSPYRNA HÁSKÓLA-
KENNARA.
Frá öndverðu var mestrar
mótspyrnu að vænta frá kenn-
urum við Hafnarháskóla, þeim
sem á annað borð voru eindreg
ið á móti því, að ísler.dingum ■
væri skilað handritum. Þetta
hefur líka farið á þann ve.g.
Jafnskjótt og það hafði vitnazt.
að von væri á frumvarpi um
skil handrita, hófu þeir sklpu-
lagða herferð móti þeim. Telja
má, að hún hæfist með kjallara
grein Carstens Höegs prófess-
ors í Berlingske Aftenavis 26.
nóvember; þá kemur grein eft
ir prófessor Kaare Grönbeeh
í sama blaði 3. des.; kjallara-
grein Louis Hjelmslevs í Poli-
KOMA SNODÐAS hingað til lands virðist ætla að
verða söguleg með dálítið öðrum hætti en búast hefði
mátt við. SÍBS hefur eflaust hagnað af söng hans, en
sóma af máliriu hefur það ekki. Ýmsar kviksögur ganga
um bæinn. og er nauðsynlegt' að fá að vita, hvað rétt
er og hvað ekki. Það er nú altalað, að Snoddas hafi alís
ekki komxð hingað á vegum SIBS, heldur á vegum
einstaldings, sem starfað hefur talsvert að því að leigja
hingað erlenda skemmtikrafta. Hafí mönnum svo hug-
kvæmzt, að kornast undan greiðslu skemmtanaskatts
og ahra annarra skatta með því að láta SÍBS standa
fyrir skemmtunum, en láta SÍBS auðvitað fá veruleg-
an hluta hagnaðarins.
Þessi orðrómur styrktist mjög í gær, þegar eitt
dagblgðanna skýði frá því, að SÍBS hefði hagnazt um
75.000 kr. á söngskemmtununum. Blöðin hafa skýrt frá
því, að tiann hafi sungið 10 sinnum í Austurbæjarbíó
fyrir fullu húsi. Verð aðgöngumiða var 20 kr., svo að
brúttótekjur af hverri skemmtun hafa verið um 16.000
kr. og af 10 sýningum þannig 160.000 kr. Hvers vegna
eru tekjur SÍBS ekki nema 75,000 kr.?
SÍBS er opinbert fyrirtæki. Það verður að gera
almenningi grein fyrir ráðstöfunum sínum, og hreinsa
sig af öllum vaíasömum orðrómi. Það er óþolandi, ef
það heíur látið þvæla sér inn í eitthvert brask. Þess
vegna krefst, aimenningur þess, að það birti nú tafar-
laust nákvæma reikninga yfir allar fjárreiður í sam-
bandi við komu Snoddas hingað til lands, og skýri frá
tekjum af aðgangseyri og gi'eiðslu alls kostnaðar og
hverjum hann hefur verið greiddur — og dragi ekkert
undan.
Kunnugur.
smágrein Pauls V. Rubows í
Berlingske Aftenavis 3. jan.
I n'efndarálitinu ;rá 1951 var
einn hyrr.ingarsteinninn hin
alkunna staðreynd, að ,,Hand-
skrifterne er Islands litterære
frembringelser — og ikke nog-
et andet lands1'. svo vitnað sé
til orða Alsing Andersens og
Arups. En Louis Hjelmslev
segir, þegar hann ræðir um
handritin: „Det er i alleförste
række eddaerne og sagaerne,
det drejer sig om: den gamle
nordiske gudelære og beretning
erne um Nordens ældste hist-
orie, disse beretninger om
handler begivenhsder, der for
en væsentlig del udspilledes i
Norge og paa Island, men vi
maa have lcv at sige at de er
nordisk fælleseje. De blev ned-
skrevet i de gamle haandskrift-
er paa .en tid, da Norden endnu
ikke var opdelt í forskellige
nationer . . .“ o. s. frv. Móti.
þessari firru ritaði Jón Flelga-
son fáum dögum síðar, en próf.
Hjelmslev virðist þó vera með
það sama í Studenterforeningen
á dögunum. Mag. Westergaard-
Nielsen segir í blaðagrein. að
próf. Hjelmslev haíi flutt fyr-
iriestur um þetta á handrita-
sýningunni, og borið þar fram
ástæður sínar, og verði nú fyr-
irlesturinn bráðum prentaður.
Það verður fróðlegt að sjá þær
ástæður.
HANDRITASÝNINGIN.
Nú gerist það næst, að þeir
próíessorar, sem mest mæla
móti afhendingu, koma því í
kring, aðháskólinn, konunglega
safnið og þjóðminjasafn Dana
hafa sýningu á íslenzkum hai d
ritum. Sýning þessi var kölluð
„Edda og Saga“ og stóð 17. jan.
—8. febr. Um hana vcit ég að
sjálfsögðu ekki annað en það,
sem ég hef úr dönskum bloðum
og sýningarskránni. 32 háhd-
rit voru sýnd, og eru þau talin
upp í skránni. Fjórar ritgerðir
eru í skránni. Tvær þær eftri
eru: „De islandske hándskrift-
ers betydning for dansk vid-
enskab — dansk videnskabs
betydning for de islandske
hándskrifter" eftir Paul Dide-
richsen próf.: „Hvordan de is-
landske hándskrifer er komm-
et til Danmárk” eftir Svend
Dahl, fyrrv. ríkisbókavörð.
Eins og við kann að bera, hef
ég ýmislegt við þessar ritgerðir
að áthuga, en hvorugum þess-
ara tveggia manna dettur í hug
að nema burt nafn íslands, og
það, sem miður nákvæmt karm
[ að vera hjá þeim, er siálfsagt
j ekki með vilja. Aftur leika beir
! prófessorarnir Kaare Grönbech
I og Panl V. Rubow þá 3 ist að
j tala um bandritin án þess að
nafn íslands sé. néfnt; ef í mikl
ar nauðir rekur. er talað urn
„oldnordiske h&ndskrifter“. Að
því er ráðá má af frásógrmm
blaða. lék próf. Grönbeeh það
líka í opnunarræðu sinni að
komast hjá því að þakka ís-
landi þessi verk. Hvað próf.
Rubow snertir. er það ekki-full
nægjandi afsökun, að- hans
grein var áður birt í blaði. I
sýningarskránni er. harvs grcin
prentuð sem væri hún skrifuð
fyrir hana. Ég skal ekki fara
nánar út í þetta, sökum þess
að þetta var vel og skilmerki-
Frh. á 7. síðu.
Söfiur Jcmo Kenyatfs.
Jomo Kenyatta, forseti Afríku-
sambandsihSj er í heimalandi
sínu kallaður „Brennandi spjót“. Hann er lögfræðingur afl
menntun, en hefur gaman af því áð klæðast hlébarðaskinni
einu saman í hópi félaga sinna. Hann hlaut menntun sína vto
.háskóla í Englandi og. kvæntist þá hvítri konu, er sést' hé~'
með syni þeirra á myndinni. Þau skildu nokkru síðar og nú sér
fyrrv'erandi kona Kenyatta fyrir sér og syni sínum með kennsl a
síörfum í Sussex á Englandi.
PONSK STJ0RNMAL
Pingrof og nýjar kosningar
SÚ FRÉTT stóð íyrir nokkru þó að hann .sé oröinn 74 ára.
hér í blaðinu, að stjórnin í
Japan væri fallin. þingið leyst
upp og nýjar kosningar boðað-
ar.
Nánari fregnir af þessu haía
nú borizt. Vantrauststillagan
var stíluð gegn Jóshida forsæt-
isráðherra sjálfum. og var hún
samþykkt með 11 atkvæða
mun, 229 atkvæðum gegn 218.
En meðal þessara 229, sem
greiddu vantraustinu atkvæði,
voru 22 þingmenn úr frjáls-
lynda flokknum, sem er flokk-
ur Jóshida sjáifs. Þeir eru
En andstæðingar hans, bæði 3
flokknum og utan hans, gerðu
mikið veður út af þessu eina
orði, og sögðu, að svona orfl-
bragð sýnd.i fyrirlitningu hansr
bæði á þinginu og þingræðinrg.
og á himrai almenna kjósanda.
Báru þeir fram tillögu í þing-
inu, bar sem Jóshida var vítt-
ur fyrir orðið. og var hún sars>
þykkt. Greiddu aliir andstæo-
ingar frjálslynda flokksins
þessu atkvæði. svo og deild Ha-
tójama. og annar sérhópur ina
an frjálslynda flokksins. serm
fylgismenn Hatójama, en hann | kendur er við Kazen Hirókova,
var áður formaður frjálslynda! er áður var ráðherra iandbún-
aðar- og skógarmála. Þessir
Hirókovamenn greiddu hina
vegar ailir atkvæði gegn van-
t.rau-tstillögunni á Jóshida,
þegar hún kom fram, eitthvaS
viku seinna. Em aðalatkvæða-
magnið við vantraustið kom frá
framfaraflokknum, jafnaðar-*
mannaflokkrmm og vinstri
jafnaðarmönnum. ÖIl eru þessi;
flokksnöfn á japönsku stjórn-
málaflokkunum falleg. en ekki
er kunnugt, hve vel flokkarnir
svari til nafns.
HÓTAÐI KOSNINGUM.
I umræðunum lit af van-
traustinu, sagði Jóshida, a'ð
hann myndi skjóta málinu til
þjóðarinnar. ef.vantraUstíð yrði
samþykkt, og Játa fara fram
nýjar kosningar. Mun hana
hafa búizt við, að þetta myncli
koma hiki á andstööuflokkana,
því að. kunnugt var, að þeír
kærðu sig ekki um kosningar
aftur nú eftir eina 5—6 mán--
uði; en betta hafði ekki tilætl-
uð áhrif. Lifea lét Jóshida i
Ijós, að hann væri viss um,
að frjálslyndi flokkurinn myndi
sigra enn á ný, og myndi hann
þá mynda stjórn á ný. En fyrír
hefði hann
fiokksins, þar til Jóshida náði
flokknum undir sig. — Ekki
voru þó allir liðsmenn Ható-
jama — en beir nefna sig lýð-
ræðissinna — með vantraust-
inu; 17 þeirra graiddu atkvæði
gegn því.
LÁ VIÐ KLOFNINGI.
Við alnienn-ar þingkosning-
ar í október í haust sigraði
frjálslyndi flokkurinn glaési-
lega. Fékk eftir sjö ára stjórn
24 atkvæða meirihluta fram
yfir alla aðra flokka: 215 bing
menn geg:x 221, en alls eru
í þinginu (neðri málstofu) 463
þingnienn, Taldi Jóshida sér
því tryggt forsæ tisráðherra-
embættið áfram. En þegar til
kom. reis up-p Hatójama og
vildi fá annan íorsætisráð-
herra. Af þessu varð mikil
deila í flokknum, og var hún
næsium búin að kljúfa hann.
Þó korast á samkomulag, og
skyldi Jóshida vera forsætis-
ráðherra eins og áður, og voru
memi kallaðir sáttir. En brátt
risu upp deiluf á ný, og fyrir
tveimur eöa þremur vikurn sló
scrstaklega í brýnu. Var þá
aðalandstæðingur Jóshida að
halda ræðu, en Jóshiaa kallaði samsteypustjórn
þá til hans orðínu „fífl“, því engan áhuga. ,
að hann er ákafamaður mikill,! (Fi'h. á 7. síðu.)