Alþýðublaðið - 14.02.1928, Síða 2

ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ f
kemur út á hverjum virkum cjegi.
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
Hverðsgöíu 8 opin frá kl. 9 árd.
tii kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin ki.
9VS—lOVa.árd. og ki. 8-9 síðd.
SJmar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifsiofan).
Verðíags Áskriftarverð kr. 1,50 á
vrántiði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, sömu simar).
Frá EFarbafeba 00 Síokfesepi.
Félagslíf og atyinnumál
Fé agslíf alpýðunnar austan
fjalls á Eyrarbakka og Stokks-
eyri befir yerið með fjörugasta
mióti. í vctur. Hafa verkamannafé-
lögin „Báran“ og „Bjarmi“ haid-
ið uppi góðri samvinnu sín á
miili; ex slík samvinna nauðsyn-
leg til a,ð koma á aukinni sam-
úð og meiri stéttartilfinningu milii
-verkalýðsins í' smáfum kauptún-
um, hvar sem er á lamdinu,
Meiri hluti kjósemda á Eyrar-
bakka og Stokkseyri fylgja Al-
þýöufiokknum að niáium, Hafa
verkamenn par fengib að kenna
á svipu harðsvíraðra kaupmanna
og ófyrirleitinna fjárbrallsmanna
og fengið um leið pá trú og
vissu, ;að valdið. felst í peirra
eigin afli, en ekki anmara, pióttt
hærra hreyld sér.
Stokkseyri og Eyrarbakka hafa
einstakir menn átí, og lóðargjalds-
'kúgunin hefir sprengt blóð und-
an nöglum porpsbúanna. Spari-
sjóðir (ismábankar) hafa verið
Tseítir á stofn, en vegna pess, að
iairæmdir fjáxglæframenn náðu
tökum á þeim, var peim sama
sem lo-kað, og fátækir kotungar
fá eigi nemia að ö.rlitlu leytiit
greidda sparipeninga sína, er peir
í góðri írú höfðu Iagt í sjóðina,
rtil að geta tekið til peirra, ef
eiiitíjhvað bjátaði á um heilsu
teða annað.
Reynslan hsfir pví sannarlega
verið pungur stoóli fyrir verkat-
menn í pessum kauptúnum, og
ern peir nú að reyna að lagfæra
pað, sem óreiðumennirnir settu í
öngpvéiiti. Baggarnir eru pungir
og ekki er fullvíst tenn, hvort
peir séu1 bærir, en- flest mu;n
verða reynt til að afstýra algerð-
um vandræðum.
Miilli jóia og nýjárs hélt verka^
mannafélagáð „Bjarmi“ á Stokks-
eyri aðalfund. Sýndi félagsskýrsl-
an, að félagiÖ er frekar vel stætt
fjárhagslega, pótt ýms aðskoía-
dýr, er inn í félagsskapinn brut-
tu'st á krepputímum, hafii orðið
honum dýr. Félagið á nú nokkra
fjámpphæð i „Sparisjóði Stokbs-
eyrar“, en pó að pað pyrfti á
peninguinum að haida, pá fást
peir ekki greiddir vegna pess, að
spaiúsjóðuriim hefir að miklu leyti
stöðvað útborganir. Væri sannar-
lega þarft að sú stjórn, sem nú
sátur að völdum í landinu, skip-
aði neíntl manna til að rannsaka
alian „statu's" sparisjóðanna í
porpunum báðum, og hvernig
veltufé peirra hefir verið eytt.
í stjó'rn „Bjarma“ vo^u kosn-
ir fyrir þetta ár Zóphónías Jóns-
so:n formaður, Helgi Sigurðsson
nitari og Magnús Jónsson gjald-
keri. —- Féiagið hefir mjög lág
iðgjöld, og verður pví starfsem-
in erfiðari, par sem það leigir
dýrt húsnæði. Væri gott fyrir
verklýðsfélögí1 í smáþorp.um að
að reyna með eimhverjum ráðum
að eignast hús. Ættu þau ab vera
sv-o. stór, að pau rúmi alla fé-
laga á fundi 0;g hægt sé einnig.
að thafa í þeim lesstofu fyrir
verkaiýðinn. Gæti slík stofa orð-
ið að ómetanlegu gagni fyrir fé-
lögin og það fyrst og fremist þar
sem pau eru stéttarfélög.
Fé’.agslíf Eyrbekkinganna er
ekki síður fjörugt- „Bá.ran“ hefir
haldið marga fundi í vetur, og
mörg nauðsynjamál hafa þar ver-
ið xædd. Árshátíð sínia hélt fé-
itágið síðast í nóvember; var hún
að vanda mjög fjölsótt, o,g skemtu
menn sér ágætiega. Þar var mætt-
ur Pétur G. Guðmundsso.n héð-
an úr Reykjavík, og hélt hann
þar fyrirlestur, sem mikið var
rómaður. „Báran“ heldur fundi
sína í samkomuhúsinu „Fjölni“,
sem nú er eign hreppsins. Stjórn
„Bár.unnar“ skipa nú: Einar Jóns-
son formaður, Guðm. J. Guð-
mundsson ritari -og Bergsteinn
Sveinsson gjaldkeri.
Eitt erfiðasta viðfangsefni verk-
iýðsfélaganna austan fjálls hefir
alt a-f verið kaupgjaldiö og pá
aðallega v,ið vegavinnu. Tóku
pví bæði félögin, „Bánan“ og
„Bjarmi“ til pess ráðs að kjósa
sameiginlega nefnd til að viixna
að pví að komið yrði á jafnara
kaupi við vegavinnuna. Var Zo-
phonias Jönssan kosiinn i nefnd-
ina af hálfu verkamannaféigasins
,Bjarmá“, en Bjarni Eggertsson
og Þorleif.ur Guðmundsson af
hálfu „Bárunnar“. Mesta handa-
höf liefir ráðið um kaupgjald við
vegavinnuna fyrlr austan. Síða-st
liðið sumar v-oxu verkamönn-
unum til dæmis greiddar kr:.
1,10 um klst. í Kambabrún, en
í Ölfusveginum fengu peir a8/ eins
65—85 aura um klukkustundina.
Er piað mjög vítaverð aðferð af
hinu opinbera, að gera þannig
•upp á milli verkamanna sinna,
og mælir öll sianngirni með pví,
að öllum peim, sem við vegina
■'inna, sé gr-eitt sama kaup og
pað í sem nákvæmustu hlutfalli
v,ið taxta verkamannaié'aganna. j
Nefnd þessi er nú komin h'nga'ð
til Reykjavíkur til skrafs og ráða-
gerða við landsstj-órn og aðra,
sem hl.ut eiga að máli. Tilíögur í
þessu máli vor-u samjjyktár í einu
H, -bæði á þingmálaíundi við
Ölfusá, par sem margir bændur
voru saman komnir, og einnig
a Eyrarbakka -og Stokkseyri.
Kemur nú til kasta bæhdastjörn-
ar/nnar að taka vel í þetta bjarg-
ræðism-ál bænda og verkamanna í
Árnessýslu.
Vélbátur straadar.
(Skv. simtaii við Vestm.eyjar.)
í gærkveldi um kl. 10 strandaði
vélbáturinn „Si-gríður“ nndir
Hamrinum, v-estan við Eiðið. Var
mjög dimm drífa, og treystist bát-
urinn ekki að ná höfn. Bátsverj-
lar v-oru í !b,átniúm' í nótt, og voru
menn í l:an-di mjög hræddir um
þá, en um ki. 8 í m-orgun komst
einn peirra, J-ó-n Vigfússon í
Holti, upp á „Hamarjnn“, og pyk-
.ir pað einstakt prekvirki. T-ókst
honum svo með aðstqÖ manna úr
ian-di að bjarga öllum úr bátnum.
Bát'urinn brotnaði alveg í spóin
Formaður bátsins var Eiður J-óns-
son.
Khöfn, FB., 13. febr.
Nárausíys.
Þreítán verkamenn farast.
Frá Lundúnum er símað: Gas
sprenging v-axð i námu í Cum
berland og f-örust prettán menn.
Pölland og Litauen.
Fxá Berlín er símnð: Stjórnin í
Póllanidi hefir sent stjórninni
Litauien „nótu“ og he-imtað ákveð-
ið svar vlð þeirri spumiugu,
hvior.t Litauen ætli að halda Genf
sampyktina og vilji pegar byrja
samningatilrauin í þeim tilgangi
að koma á Ibetri sambúð á m-illi
Póllands og Litauen.
Meðj?l deild.
Sunðhöllin.
Um sunidhallarfrv. urðu lang-
mestar umxæðú;r í deíldinnii í gær.
Tað var til 3. umr. Tvær breyt-
ingatillögur v-oru komnar fram,
báðar um lækkun á ríkistillaginu,
sem í frv. er ákveðið alt að 100
pús. kr. -eða hálfur byggingar-
kostnaðurinn, að frádreginni lóð
og hieitu laugavatni, sem Reykja-
víkurb'Org leggi til fram yfir sín-
ar 100 púsundir. Jón Auðun
kvaðst sjálfur hafa 'fengið heilsu-
bót við það að i-ðka sund, en
vildi pó- lækka ríkistillagið til
sundhallar niður í 65 þúsundir
eða þriðjun-g byggingarkostnaðar.
Halldór Stefánsson vildi færa það
niður í 40 púsundir eða í fimta
hluta. Ráðherrarnir, Tryggvi og
Jónas, töluðu fyrstir gegn lækkun-
inni og síðan ýmsir aðrir. Kvað
Tr. P>. sjálfsagt að hækka jafn-
framt tillög til sundlauga annars
staðar á landinu, upp í sama lilut-
fall, helming stofnkostnaðar, og
-
Jónas b-enti á, að fjárv-eitingiiti:
samkvæmt frv. trygði öðrum hér-
•aðmn réttinn til styrks. í sama
hiutfalli. Haraldur Guðmundsson,
sem er í fjárveitingan-efnicl n. d.,
t-ók undir pað, að auka pannig
sundiaugastyrkinn til annara hér-
aða og benti jafnframt á, að sund-
hallarmálið er alpjóðarmáí engu!
síður en héraðsmál Reykjavíkur
og að frá súndhöllinni muni sund-
kunnáfta breiðast út um bygðir
iamdsins. Aftur á móti talaði Pétur.
Ottesen sig „diauðan“ g-egn frv.
—- Svo fó-r, að lækkumartillögurn-
ar voru báðar feldar, Halldórs
með 22 atkv. gegn 5 og J. A. J.
með 21 geg-n 6. M-eð báðum þess-
um tillögum greiddu atkv.: Hall-
dór ( Stefl, P. Ott., Jón- á R-eynl-
stað, Einar á Geldingalæk -og
Magnús Guðm. og, auk pess Jón
Auðunn með sinni tillögu, en all-
ir aðrir á móti, nema Bjarni var
ekki viðstaddur. Síðan var frv.
samþykt með óskertri upphæð ög
afgr-eit-t til efri deildar.. Greiddui
20 atkv. með pví, en 2 á móti,
P. Ott. og Jón á Reynistað.
Önrnir mál.
Frv. um skiftingu Gullbringu-:
og Kjósiar-sýslu í tvö kjördæmi
átti að vera til 3. umr., en var,
tekið út af dagskxá samkvæmt
heiðni Ölafs Thors, sem kvaðst
ætla að flytja breytingatillögu
við pað.
Frv. til nýrra sk-ógalaga (um
meðferð skó-g-a og kjarrs og
friðun á lyngi o. fl.) var samp. og
endursent e. d. vegna smábreyt-
ingar. Þremur öðrum stjó-rnarfrv.,
sem komin eru gegn um efri
deild, var vísað til 2. uhxri og
niefn-da, frv. um betruoarhús og
1-etigarð til allshn., um mentamála-
nefnd íslands til mentamálan. og
um búfjáírtryggingar til landbúún-
aðarn.
Jóhann Jós. flytur frv. um pann
viðauka við hafnarlög fyrir Vest-
mmnaeyjar, að ríkið leggi fram
þriðjuug kostnaðar eða alt að 70
pús. kr. til viðgerðar og full-
komnunar á hafnargörðunum þar.
Er pað flutt að ósk bæjarstjórnar-
innar. En er frv. kom til 1. uimr.
í gæf, var Jóhann ekki við, en
aðrir dieildarmenn björguðu frv..
og vísu-ðu pví samt til sjávaxp
útvegsnefndar og 2. umr.
Þingmenn Skagfirðinga og
Belrnharð Stef. flytja pingsálykt-
unariiilögu í n. d. um að rannsókn
skuli gerð næsta sumar á akbraut-
arstϚi milli Siglafjardar og
Haganessuíkur o'g kostnaðaráætl-
un um lagningu hennar. Var ein
umræða ákveðin um pað mál.
Frumvarp um Strandarklrkju.
Þingmenn Árnesinga (M. T. og
Jör. Br.) flytja frv. um Stran-dar-
rirkju. Á pessu ári og h-inu næsta
megi verja alt að 10 pús. kr. af
fé Strandarlrirkju til sandgræðslu,
girðin-ga og sjógarða í Strandar-
landi í Selvogi, en síðan alt að
púsund kr. árlega til viðhalds og
/