Alþýðublaðið - 29.05.1953, Page 5

Föstudaginn. 29, rnat 1053.
ALÞÝÐUBLAÐÍÐ
§
Svava Jónsdóltir
(Bréfkafli til vinar míns vestan heiðar
' KÆRI VINUR. Mikil er trú
þín, þ&gar þú segir í þínu
elslkulega og kærkomna bréfi,
að við roskna fólkið, sem höf-
5lim þó að iminnsta kosti staðið
einhvers staðar álengcíar, ef
revnt hefur verið að fylkja
liði til að rétta hlut olnboga-
barnanna og allra þeirra
mörgu, sem í skuggunum sitja,
Mjótum að geta miðlað ykkur
beim ungu, sem nú eruð að
stíga vonglaðir og óþreyttir
fram í fyrstu víglínu, einhverri
dýrmætri reynslu, eða eins og
þú sjálfur segir: „Hengt þann
verndargrip á okkar unga
forjóst, sem ekkert illt fái grand
að, hvorki árásir andstæðinga,
tortryggni og misskilningur
samherjanna eða vonbrigði, efi
og barátta í eigin sál“.
Já, gaman væri að eiga eitt-
iivað af þessu tæi, en þú, sem
ert svo vel að þér, hlýtur
að muna, að ömmurnar eða
aðrar garnlar konur lumuðu
sjaldnast á miMum dýrgripum.
Þeirra hlutverk var að segja
sögur, og nú skal ég segja þér
eina, sem ég áreiðanlega hef
aldrei sagt þér áður.
Ég sá hana aðeins einu sinni.
Átti erindi á heimili dóttur
hennar, sem þá var roskin kona.
í rúmi í litlu herbergi innar af
eldhúsinu, lá gömul 'kona. „Með
hrukkufjöld á kaldri Ikinn og
(kvalatiitring bundna önd“.
Sjónin var farin, mátturinn
þrotinn, minnið og rænan eins
og gestir, sem koma og fara. 1
Eitt var ekki horfið. Minn-
ingin um þjáningarnar, sem
höfðu þrýst sér þyngst og
dýpst i hugann.
„Þeir voru fallegir, margir
vormorgnarnir á Fjalli, þegar
við Jóhannes minn bjuggum
þar. En kotið er bæði rýrt og
afskekkt. Þó hefði allt bjarg-
azt, ef hann hefði ekki verið
svo óheppinn að veikjast eitt
sumarið og liggja meiri part
sláttar. Við gátum sáralítið
heyjað, hvernig áttum við að
borga kaupamanni? En verst
var þó, að við fengum sama og
enga úttekt í kaupstaðnum um
haustið. Þeir vissu sem var, að
lítið yrði til að borga með, ef
hann missti heilsuna alveg. En
við vildum reyna að leita ekki
sveitarinnar. þá yrði heimilið
tekið upp. Þó að við sæjum
fram á sultinn, vildum við
reyna að vera saman og fá að
hafa börnin hjá okkur. Við
vissum þá ekki til fulls hvernig
er að sitja yfir langsoltnum
börnum. Veturinn lagðist
snemma að, Jóhannes var
alltaf lasínn, komst með veik-
um burðum í húsin til að
knepra þetta töðuhár í féð,
meðan það entist. Síðan dróst
hann nokkrar ferðir hi ngað og
þangað um sveitma, en það
var enga hjálp að ‘fá, allir
VIÐ ELDHUSBORÐIÐ
HIMNARRAUÐ. !
ÞESSI uppskrift er bæði
■Ijiúffeng og fljótlegt að búa
foana til.
50 gr. smjörlíki.
, Vz bolli sjóðandi vatn.
, Vz bolli hveiti.
2 egg.
Setið vatnið í pott, og smþör-
líkið þar ut í. Nú er þetta hitað
þangað til smjörlíkið er bráðið.
Þá er hveitinu hvolft út í og
ihrært af kappi þangað til þetta
er hlaupið í kökk. Þetta er nú
tekið aí eldinum og látið
standa í 5 mínútur. Nú er
eggjunum baett út í einu í
einu, og hrært vel á miflli.
Þatta má nú baka á ýmsa
vegu:
1) Láta éina og eina mat-
skeið af deiginu á vel
smurða plötu. Það þarf
að hafa töluvert bil
milli bollanna.
2) Löguð í lengjur, svo sem
cm. á foreidd og 10 á
lengd á smurða plötu.
3) Allt deigið er haft í krans
svo sem 3 cm. þykkan og
breiðan.
Þetta er nú foakað við meðal
foita (375° F) í svo sem 45 mín-
útur, eða þangað til engir
vatnsdropar sjást utan á deig-
inu. Svo þegar kökunar eru
eru orðnar káldar, ern þær
klofnar með beittum hníf, og
fylltar annað hvort með
þeyttum rjóma, og þá er gott
að setja svolítið af sultu í rönd
öfan á, eða með: .
Súkkulaðíhlaupi:
]/ú bolli sykur.
3 msk. hveiti.
Örlítið salt.
1 bolli mjólk.
Vz tsk. vanilludropar.
3 msk. kakó.
Vz m.sfc. smjöriíki.
1 egg eða eggjarauða.
Hitið rnjólkina yfir vatns-
baði. Setið fyrst kókóið og
smjörlíkið út í. Þegar það er
orðið vel samlagað. er sykur,
hveiti og salt sett út í. Hræra
vel saman. Nú er þetta látið
vera yfir sjóðandi vatni í 15
mínútur og hrært í því stöðugt
þangað til það byrjar að
þykkna. Eggið eða eggjarauðan
er þeytt dálítið og sett út. í
Þetta tr haft yfir vatnsbaðinu í
3 mínútur, svo kælt og drop
arnir settir út í. Ef vill, má
hafa meiri hveiti, en þá verður
hlaupið þykkra.
vissu, að við hlutum að lenda
á sveitinni, Þeim fannst ekki
taka að fres.ta þvi. Þó kom
fyrir, að hann fékk poka og
poka sem hann mjakaði heim
með hvíldum. Féð fór að
hrvnja niður, liggja dautt í
húsunum eða verða afvelta,
þegar hann var að reyna -að
láta það út. En ástandið í bæn-
um var þannig, að Jóhannes
fór að híma allan daginn í fjár-
húsunum, hann þoldi betur
sultarjarminn í ánum, en grát-
inn d börnunum. En ég, hvert
átti ég að flýja? Svo dreif
hann sig til oddvitans einn
morguninn, þegar ekkert okk-
ar hafði sofnað um nóttina, og
daginn eftir kom meiri hluti
hreppsnefndarinnar til að ráð
stafa heimilinu. Ég vonaði í
lengstu lög. að ég fengi að fara
á sama bæ og vngri drengur-
inn yrði settur niður á, en
þegar þeir sáú, að ég var ófrisk
og komin nokkuð langt ó leið,
var ékki vio það komandi, ég
yrði svo þungur órnagi svona
á mig komin. að ekki mætti
íþyngja neinum .góðum“
bónda með því. Ég skammast
mín fyrir að segja írá því, að
ég var að hugsa um að setja
mig í ána nóttina eftir að
ég vissi þetta, en ég hafði
alltaf heyrt, að vaniærar konur
flytu upp d vatni. Þetta hefði
verið tvöföld synd, en það var
eins og ég gæti ekkert hugsað.
Svo fórum við öll sitt á
hvern bæ, ég var sett niður í
Efra-Holti. Það var ríkt og
mannmargt heimili, en góð-
kvenndi var Helga aldrei og
verður heldur ekki í gröfinni.
Skömmu fyrir slátt um voríð
var farið að þvo ullína. Ég var
við þvælispottinn. Það var
erfitt að standa vorlangan dag-
iinn yfir logandi hlóðunum og
draga reifin, þung af þvæli,
upp á meisinn yfir pottinum.
Svo fann ég seinni daginn sem
ég þvoði, að ég var að taka
léttasóttina. Ég bað þá eitt
barnið að fara heim, og segja.
að nú yrði einhver önnur að
tafca við því. sem eftir væri,
því. að ég væri að veikjast. En
barnið kom. aftur með þau
skilaboð, ’ að ég gæti komið
heim, þegar ullin væri búin.
en pokarnir yrðu að ráða. Við
þessa kveðju brá mér svo, að
það greip mig mikill hrollur,
en léttasóttin hvarf og lá niðri
nokkurn tíma. Síðan kom hún
með margföldu afli. Þá hafði
ég klárað að þvo úr öllum
ullarpokunum, sem hjá mér
voru. og skreið heim túnið. Ég
kom'st heim á stéttina, þá lagð-
ist ég á fiskasteininn, og þar
fann ég, að hcfuðið fæddist.
Vinnufólkið rann á hljóðin og
kom rnér inn í rúm, rétt um
leið og telpan fæddist. Þegar
ég hafði legið í viku, fór hús-
móðirin að hafa orð á því, að
Framhald á 7. síðu.
VIÐ tölum svo oft um tilhlökkun okkar vegna sum-
arkomu.nnar og alla okkar vorþrá. Allt okkar basl og
bardús verður eitthvað léttara, þegar fram á vorið kem-
ur. Skapið skánar, lundin léttist og vonir, sem við viss-
um ekki af, fara á kreik og strjúka út í sólskinið.
Reynsla síðustu ára hefur samt kennt okkur, að ein-
um_ flokki manna þyngir áberandi í sinni eftir því sem á
vorið líður. Það eru vesalings unglingarnir, sem í ótta
og angist em að búa sig undir Landsprófið. Mæðurnar
taka eftir föngum þátt í baráttu þeirra og reyna að
styrkja þá með heilnæmri fæðu, og hollum ráðum. þeg-
ar svo sjálf plágan dynur yfir, fylgja þeim á hólminn
góðar óskir og fyrirhænir þeirra, sem heima sitja. Er
og enginn örsnauður, sem hefur það veganesti í heiman-
för.
En hvað hugsa svo þeir pláguðu? Fyrir stuttu síðan
svaraði 14 ára borgfirzk stúlka þeirri spurninga Kall-
aði hú n svar sitt
Fyrrum, þegar það kom vor,
þjáðist fólk af sultarhor.
Erfið margra urðu spor.
III var heimsins pína.
Loksins tók þó landið allt að hlýna.
Lax úr ánni veiddur var,
víða náðust bjargirnar.
Hjálp var. þegar Húfa bar,
úr henni mjólkin flæddi.
Fjölskyldan þá fæðu óspart snæcMi.
Nú er hafin önnur öld.
AIIs staðar er bókafjöld.
Saddir eru hvert eitt kvöld
krakkar hér á Iandi.
En þá kom annar, ekki betri vandi.
Fólk { skóla fer nu margt
Finnst hér ólæs maður vart.
Sumum finnsí þó heldur liart
að „húkaó þegar vorar,
því ekki verða allir prófessorar.
En eftir vetrar þjark og þóf,
þyngdarmál og litaróf
koma rammleg reikningspróf
frá Reykjavíkurmönnum.
Þeir fella okkur aldeilis í hrönnum.
Landspróf þetta heitir hér.
Hörmulegt það sýnist mér,
að dönskuprófið eftir er.
OII mín fæmist vízka.
Hún er ekki upp á marga fiska.
I rúmínu ég húki hér.
Hlufina ég samivn ber.
Prófaskrekkur í mér er,
á því lítt ég græði.
Enda ég svo AldarháttarkvæðL
V
s
s
s
s
s
s
S!
SI
S'
s
V
V
s
s,
V
V
s
s
s
s
V
s
V
V
>
s
s
s
s
s
s
s
s
s
<
s
)
\
\
s
s
s
<
s
\
s
s
s
*
s
$
<
s
<
s
s
s
I
s
s
s
ÞAÐ var alveg sama hvernig
hann velti þessu fyrir sér. Nið-
urstaðan varð ekki önnur. Ætti
hann að levsa frá skjóðunni eða
halda áfram að vera svona hálf
fúll og miður sín? Hann kom
sér tæplega að því að segja
alveg upp úr þurru: ,,Æ, elsk-
an mín, ég er að verða dauðleið
ur á bér“.
En það var einrnitt meinið.
..Elskan hans“ hafði sannarlega
farið í taugarnar á honum í
seinni tíð. Hann hugsaði málið
einu sinni enn og fann þá snjall
ræðið.
Fyrir fáum árum hafði hann
kynnzt ungri stúlku. Hann sá
hana fvrst á gangi einn sólskins
dag. DæmaTaust gat hún verið
yndisleg. Alveg eins og vorið.
Hvað hann dáðist að hreinlæti
hennar í klæðaiburði. Eða hárið
— mjúkar. ólgandi ífoylgjur.
Ssm sagt, hún var hún. Henni
hafði hann aldrei gleymt. En
týnd var hún, og nú skyldi haf
in leit, sem eltkert yrði til spar
að. Hann key_pti þetta fína „eftir
rakstur", sem ilmaði svo ómót-
stæðilega, og sveigurinn f hár
inu var greiddur með uœ-
hyggju örvæntingarínnar ura
síðasta hálmstráið.
Þannig íklæddur allri hinni
ytri glæsimennsku og innra ör
yggi hins góða málstaðar, vancl
aði hann sérstaklega kveðjuat
höfnina við ,.elskuna“, því að. í
vinnuna varð hann að fara.
..Elskan“ varð svolítið athug
ul á svip um leið og hún renndt
augum. jcfir hinamjög svo þokka
legu fyrirvinnu sína, en ekkt
leiddi það til frekari yfirvegunn
ar þann daginn. Svo leið nokk-
ur tími með margvíslegum töi
raunum, hvað leitina snerti, en
ekki Ieit vel út með árangur-
inn.
,.Elslkan“ hans, sem hafði þó
alltaf staðið við gluggann, þeg'-
ar hann fór og kom, var nú
ekki aðeins hætt því. heldur
kom. það fyrir, að hurðinni
væri lokað í hærra lagi.
Á fimm. ára hjúskaparafmæil
inu mátti segja. að orðið værii
ískyggilegt' loftslag á heimi'J-
inu, en það var fyrir þann dag,
sem hann keypti stóra spegil-
Framhald á 7. síðu.