Alþýðublaðið - 22.09.1953, Blaðsíða 5

'jþriSjudagur 22.
L
sept. 1953
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
f EINS OG ÁÐUR er minnzt
'%i. nefur löggjafinn staðfest, að
fcyggingasamvinnufélög, bæði
§)au, sem starfa að byggirigu
JVerkamannabústaða, og þau, er
Etarfa á öðrum grundvelli, eigi
tað hafa skilyrði til að starfa.
Eeynslan hefur sýnt, að þau
Jbyggja ódýrast og hagkvæm-
fest. En samt hefur ekki þótt
tfært að tryggja þeim aðgang
ffið hagkvæmum byggingalán-
pm.
ý Ríkisábyrgð fyrir skuldabréf
Dm er ekki sama og hagkvæm
íán.
’ Seg ja má, að án ríkisábyrgð.
®r myndi ekki unnt að selja
jafnháa upphæð skuldabréfa
íit á íbúðina, en sölugengi hef
«ur undaníarifi verið mjög ó-
fcagstætt. Tvennt veldur eink-
axm þeim miklu afföllum, sem
peningamenn taka af bréfum
5þessum. Hið fyrra er óttinn við
éframhaldandi gengisfall. Ó-
traust gengi íslenzku krónunn-
Er skapar ótrú á söfnun spari-
íjár. og gefur undir fótinn um
ffið leita einhverra úrræða til
ffið drýgja vexíina, reyna að
rtryggja spariféð á einhvern
fcátt.
. Á meðan ekki er almenn trú
é gengi íslenzkrar krónu verð
Szr erfitt að skapa eðlilega og
íiauðsynlega löngun til spari-
íjársöínunar. Hið síðara er
ekortur á lánsfé til bygginga,
ffilgert sinnuleysi af opinberri
liálfu um að hamla gegn verð-
ibréfabraskinu.
BVAR ER KAUPMNGIÐ?
! Hvers vegna er ekki kaup-
jþingið notað til að halda upþi
Verði ríkistryggðra bréfa? Ein
Siver spyr kannski, hvað er
það, þetta kaupþing? Senni-
flega eru það aðeins minnis-
góðir menn, sem muna eftir
tfrásögn blaðanna af þeim fyr-
árburði, þegar Landsbankinn
cpnaði kaupþing hér í höfuð-
'borai^gi, Tilheyrandi upplýs-
ingaátarfsemi blaða hefði það
einnig mátt kallast, þegar
þetta þing hætti að starfa, en
ég hef hvergi séð þess getið.
I Trúlegt er þó, að þjóðbank-
Snn hefði getað haft áhrif á
Sölugengi ríkistryggðra skulda
fcréfa, ef séð hefði verið fyrir
|>ví, að árlega væri keypt af
opinberum aðilum fyrir nokkr
©r milljónir króna.
8'ÓTTI VÍST OFRAUSN.
- En jafnvel slík aðstoð hef-
íir víst þótt ofrau.ya, hvort sem
§jar er eingöngu um heimabuhd
inn bagga að ræða eða ekki.
Og riú er kaupþing sparisjóða
©g opinberra sjóða á þá leið að
fcaupa ríkisstryggð skuldabréf
Sneð verulegum afföllum, það
litla, sem keypt er, og sumir
sparisjóðir lána orðið út á fast
eignir með hæstu leyfilegum
vöxtum og taka afföll að auký
Hversdagsmaðurinn á erfitt
Wieð að skilja slíka lánastarf-
semi á annan veg en þann, að
ffið stofnanirnar, sem geyma
Eparféð, séu að hjálpa til að
grafa undan gengi íslenzkrar
Scrónu , með því að rýra enn
meir það litla traust, sem á
þeim gjal.dmiðli er.
Vaxtahækkun bankanna,
sem átti að gera gott fyrir
fcrjóstið, eins og staup séra Sig
valda Hjálmari tudda, varð
vitanlega til þess að lækka
gengi skuldabréfanna, og ef
ékki hefði þótt rétt að veTta
sem flestum steinum í götu
þeirra, sem reyndu að koma yf
ir sig íbúð, þá hefðu ráða-
Eie.nn í fjármálum þjóðarinn-
er gert þá sjálfsögðu ráðstöf-
•un, sem áða'n var áminnzt að
3áta kaupa skuldabréf fyrir
[verulega fjárhæð ' á réttu
íhaldiö barðist gegn þessari ráðstöfuri fyrir b ættum húsakosti aiþýðunnar: Verkamannahú-
staðirnir í Ye sturbænum.
vandamáí Reykvíkinga í dag: Þriðja grein
insfiárskorí!
gengi, svo að ekki sé of mikils
krafizt.
Kannski það þyki almennt
orðið sjálfsagt, að mikill hluti
af lausu fé, því sem ætti að
vera í vörzlu lánsstofnana, sé
jafnan í umferð hjá lögfræð-
ingum og öðrum milliliðum til
ávöxtunar fyrir 10 til l'/%
vexti, svo að ekki sé minnzt á
dæmi, sem betur gefa?
Auk þess, sem sjálfsagt er að
krefjast af opinberum stjórn-
völdum, að fé til leyfðra íbúða
bygginga sé jaínan til láns me_ð
eðlilegum kjörum; þá ber og að
hafa í frammi ábendingar og
raunhæfar aðgerðir til að ýta
undir það, að fólk safni sér fé,
sem gagni til þess að greiða
stofnfé til íbúðakaupa hjá bygg
Ingasamvirmufélögum er
starfa lögum samkvæmt.
(Byggingafélög verkamanna-
starfa eftir þeim lögum).
HÉR OG ERLENÐIS. I
Mér er sagt, að hjá aönsk-
um eigi hver ung hjón rétt til
láns út á íbúð sína, — eða
hús — ef þau eiga og geta lagt
fram ákveðna tiltekna upphæð (
byggingarkostnaðarins, þ. e. |
þau hafa sparað saman fé í !
þessu skyni. Hvers vegna hef- j
ur ekki verið reynt að koma
slíku í kri'ng hér? Mér er kunn 1
ugt um, að í Þýzkalandi fyrir
tíð Hitlers a.m.k., var sá hát-t-
ur á, að fólk geymdi spanfé
( sitt í sérstökum byggingarsjóð
um, og átti það þannig víst, þeg
ar að því kom að tryggja sér
íbúð. j
I
Hefur þetta ekki verið athug
að hér af opinberri hálfu? Gam ,
an væri að vita, hvort nokkuð j
hefur verið gert í þá átt, eða
kannski það t-eldist frá hin- j
um vonda, þar sem það 'vyndi
stuðla að fjárfestingu til góðs
fyrir almenning? Átölulaust
var einstaklingum leyft að
byggja hús af þeirri gerð, sem
rúmar heilan kartöflugarð í
svonefndu ,.ho!i“ — orðið er
myndað eftir enska orðinu
,,Hail“ og þykir fínna miklu en
anddyri eða skáli, endn meira
í tengslum við hugsunarhátt ný
ríkra og í anda sérréttindanna
að nota fremur erlend orð en
íslenzk, má e. t. v. til sanns
vegar færa, að það hæfi betur
slíkum byggingarmáta að nota
andhælisleg orð. — Ný eru há
værar kröfur um að fá aftur
ingar heillar íbúðar í verka-
mannabústöðum eða jafnvel
smáíbúðahúss. Einstakir áhuga
menn hafa athugað ýmsa hluti
í sambandi við sparifjársöfnun
í byggingasjóði, en stjórnar-i
völdin hafa sofið. Þessu verð-
ur almenningur að breyta. Um
leið og við krefjumst réttar til
mannsæmandi íbúðar. þá sýn-
um í verki, að við viljum eitt
hvað gera sjálf. leggjum spari
fé fram sem stofnfé hjá sam-
vinnufélögunum og látum
raddir okkar heyrasí innan
st j órnmálaílokkan na.
i
PENINGAHÚSIN QG
PÓLARNIR.
Á sama tíma og bændur í
betri héruðum landsins byggðu
peningshús sín sem óðast úr j
varanlegu efni, urðu þau tíð-
indi í höíuðstað landsins, að
i byggt var yfir íólk til bráða-
: birgða. Þá voru reist þau hús,
sem,htutu nafnið „Pólarnir" og
..Selbúðir“. Bráðabirgðahús,
sem standa enn surj^ og bera
nafn, sem lengi mu'ii liía í sög
unni, vegna þess að þau eru
tákn þeirrar útigangsstefnu,
sem einkennd er af síngirni og
skilningsskorti.
Merkisberar þessarar stefnu
gengu fram fyrir skjöidu í bar
áttunni gegn lögum um_verka
mannabústaði, og enn lifir
þessi stefna góðu lífi. Má þar
gleggst sjá sem vitnisburð alla
þá mörgu hermannaskála, sem
enn er búið í hér í höfuðborg-
inni. Því að sú er raun, að
fjöldi Reykvíkinga býr í
,.bröggum“, eins og þeim sem
ýmsir bændur nota fyrir verk
færageymslur ðea sem penings
hús.
Gætu útlendingar ímvndað
sér, að skálahverfið í Skóla.
vörðuholti væri byggðasafn frá
tímum Leifs heppna, hver
stytta gnæfir yfir ryðbrunnin
þök „brakkanna::, því að senni
iega er ekki altítt, að merkar.
styttur séu staðsettar í fátækra
hverfum erlendra stórborga.
Er raunar merkilegt að Þorfinn
ur karlsefni skyldi ekki hafa
fengið stöðu i braggahverfimi
í Laugarnesi.
GILDI VINNUAFLSINS.
Þó að í fljótu brágði virðist
langsótt, getur vel verið, að
vanti en'n þá í málefnasókn
verkafólksins og smælingj^-
anna að minna á þá staðreynd,
að góð lífsskilyrði, eins og t.
d. heilsusamlegt fæði og hús-
næði. ezu líklegri til þess að
gefa meiri starfsorku en lélegt
viðurværi. Vinnukaupendur
myndu því líklegra íil afkasta
og úrræða, en það fólk, sem ál
ið er upp á útigangi. Eða eru
þetta máski ekki nægilega hag'
',ræn rök í efnishyggjulofti því,
sem ríkir umhverfis gullkálí-
„ — —
mn?
Ekki verður sagt, að hátt sé
stefnt, þó að farið sé fram á,
að ,.pólarnir“ og „selbúðirnar'1
á umráðasvæði sérréttinda-
fólks séu tiltölulega ekki lakari
mannabústaðir en peni'ngshús,
þau, sem byggð eru í sam-
ræmi við kröfur búmannsins,
teljast vera búfénaði. Eða er
vinnuaflið kannski minna virði
en málytaa eða trippakjötið?
LAGABÓKSTAFURINN
ÐUGAR HVERGI NÆRRI.
Þó að leitað yrðu beztu úr-
ræða um sparf jársöínun til að
koma á fót byggingasjóðum
fyrir samvinnubyggingafélög,
og þó að lánveitingar frá bönk
um landsins vrðu hliðstæðar
við það, í kaupstöðum og kaup
túnum ,og tíðkast til bygginga
sveitabæja, myndi þó stór hóp
ur fólks verða utan garðs, þy
e ekki hafa ráð á að eignast
þak yfir höfuðið á sama hátt
og nú tíðkast um eigendur
íbúða í byggingaíélögum verka
manna.
Kafli laganna um opinbera.
Frli. á 7. síðu.
ið jigr
ana með 2
.
slíka dýrðartíma afskiptaleysis
ins, hátíð hins óhefta fram.
taks dugriaðarmannsins, sem
eys fé í óhóf og alls konar í-
burð utan um og innan í húsi
sínu, er nægja myndi íil bygg
ÞÝZKALANDSFARAR
Fram kepptu s. I. snnnudag við
úrval knattspyrmunanna hér
og frá Akranesi. Ve'ður var
mjög gott. Áhorfendur voru á
þriðja þúsund. Dómari var
Haraldur Gíslason.
TILÞRIFALÍTILL LEIKUR.
Það leikur ekki á tveim tung
um, að lið Fram hefur mátt
betur duga í Þýzkalandi, en
þarna kom. í ljós, til 'þess að
rá þaim árangri þar, er frétt-
ir hermdu, því eftir þeim að
dæma, hefur för Fram þangað
verið sannkölluð frægðarfiir.
Hins vegar var leikur Fram-
lið.úns á sunnudaginn tilþrifa-
lítill. Og þó að úrvalið væri
lystilega samansett, veður þó
að draga i efa. 8.5 það standi
þýzkum atvinnuknattspyrnu-
mönnum á sporði. Er v*ð siika
léku Framarar suður þar, við
mikinn orðstír, svo sem sagt
var.
í fáum orVm sagt, úrvalið
lék af miklu meiri snerpu og
virtist vera samhuga í því að
ráta hina fræknu Þýzkalands-
fara koinast að því fullkeyptu,
þar sem hinir virtust líta á leik
inn nánast sem æfingu fremur
en kappleik, sem fólki vær:
seldur aðgangur að. Enda fóru
svo leikar, að þeir snarpari sigr
uðu. Fram beið ósigur með 2
mörkum gegn 0.
i
FYRRI HALFLEIKUE.
Fyrstu fimm mínútur leiks-
ins fóru í þófkenndar tilraun
ir beggja til sóknar. En á þeirri
sjöttu átti Gunnar miðherji
úrvalsins gott skot á mark
eftir snögga og allhnitmiðaða
sókn. Knötturinn skreið yfir
slána. Rétt á eftir fær Gunn-
ar Guðrnannsson lofísendingu
frá Herði Felixsyni, Gunnar
senair knöttinn viðstóðulaust
á mark, en hann fer rétt utan
hjá. Eftir markspyrnu gera
Framarar tilraun til sckiiar, en
hún er stöðvuð og sókntnni
snúið á þá, sem endar með
hornspyrnu. en þeirri hættu
er bægt frá. Nokkrum minút-
um síðar sendir Einar Halldórs
son, h. bakvörður úrvalsins,
Gunnari Gunnarssvni góða
sendingu, hann kemst í gott
færi éftir að hafa leikio á anr.
an bakvörð mótherjanna, og
skýtur á markið. en markvörð
ur bjargar. Sókn, sem Framar
ar hefja nú, enda í hornspyrnu,
en Helgi ver. Á 20. mínútu skýt
ur Gunnar Gunnarsson fóstu
skota, en Magnús markvörður
ver. Skömmu síðar eru Fram-
arar í sókn, 'Þórður Þórðarsom
miðherji þeirra kemst í færi og.
skýtur snöggt og fast, svo sem-
hans er vandi, en Heigi ver.
Er nú sótt og varizt um skeið,
liggur rriun meira á Frám. Á
30. mínútu fær úrvalið horn-
spyrnu, sem Reynir framkvæm
ir, 'hornspyrnan er varin, en
skömmu síðar fær Halldór S3g
urbjörnsson, h. útherji úrvals
ins. knöttinn og skýtur hart að
markinu. skall þar hurð nærri
hælum. Þó bjargar markvörð-
urinn. Loks. á 32. mínútu er
fvrsta mark leiksins skorað og
gerði það Hörður Felixson úr
KR. sem lék h. innherja. Knött
inn fékk hann sendan fri sam
herja sínum Sveini Teitssynl
h. útheria. Var ma\k Harðar
gert með snöggri hæðarsend-
ingu, og verður markvörður
ekki sakaður.
Á 34. mínútu er aftur sókn
hjá úrvalinu, Gunnar Guð-
mannsson v. innherji fær
knöttinn og keimst með hann
uppundir endamörk, sendir það
an vel fyrir markið, en þeir,
sem eiga við að taka, eru ekki
nógu fliótir til. En Gunnars
gerð var sú sama, þó samherj
(Frh. á 7. síðu.) I