Alþýðublaðið - 22.09.1953, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. sept. 1S53
thgefindi. AlþýOuflokkuxlnD. Ritstióri og ábyrgö»rnu8ui;
Hazmibal Yaidimarsson. MeSritstjóri: Helgi Ssánuudssoa.
■■réttaffjóri: Sígvaldi Hjáikaarsson. Blaðamenu: Loftur Gu8-
munduon og Pált Beck. AuglýsLng astjóri: Emma Mðllar.
RitetJómarifmar: 4901 og 4902. Auglýsingajími: 4906. Aí-
grfdCöusiiri: 4900. Alþýðujjrentsmiðjan, Hverfisgötu S.
Áslaiftarverð kr. 15,00 á mán. í lausaaölu kr. l,0f
Samsíillt átak heillar þjóðar
• HUSNÆÐISNEYtÐIN hér í
Keýkjavík er Vþungur áfeliis- [
éómur yfir stjórn íhaldsins á '
Keykjavík.
Stjórnarvöldum borgarinnar
er þegar fyrir nokkru kunn-!
M.gt um 126 fjölskyldur, sem
verði á götunni þann 1. októ- ■
Iber, og aliir vita og játa, að
það sé langt frá því áð vera
tæmandi vitneskja.
Ekkert hefur um það heyrzt
enn þá, hvað gert verði til að
ieysa þetta vandamál. — En
aðeins til að leysa þann vanda,
sem þarna blasir við, þyrfti við
ilíka mikið húsnæði og byggt
er í Reykjavík á heilu ári mið,
að við skýrslur seinustu ára. |
Þó mun menn fyrst bafa sett
Mjóða, er þeir kynntu sér þær
lapplýsingar, sem Alþýðubla’ð-
ið birti á sunnudaginn um húsj
næðisástandið í höfuðborginni.
Hvern hefði órað fyrir því,*
að íbúum bragganna færi SÍ- \
FELLT FJOLGANDI frá ári
40 árs, og að þar byggi nú uni
2400 manns. — Eða, að í kjöll-,
ttrum byggju um 7700—8000
manns og þannig samtals í
feröggum og kjöilurum inilli |
10 og 11 þúsund manns, semj
er meira en sjötti hver Reyk-
víkingur.
Og hver hefði gert sér það
í hugariund, að mörg hundruð ’
imgbörn byggju í húsnæði eins
og því, sem lýst var af ná- j
kunnugum manni og meö Isekn
isvoítorðum.
Það fer hrollur um mann við
íilhugsunina um þetta neyðar
ástand. Við vitum vel, að síík
húsakynni eru Öllum, en ekki
sízt bömum, til heilsuíjóns,
uppeldisskaðsemda og andlegs
niðurdreps. Vér játum með
skáldinu frá Laxnesi, að fslend
ingar eru of fámennir til þess
að þjóðln hafi efni á að sóa
eönrum sínum á slíkan hátt.
Cg orð er það að sönpu, að vér
stöndum hér gagnvart þjóð-
menningarlegu stórhneyksli.
Nú er ekki vert að mála á-
standið of dökkum litum. Sem
foetur fer, er sumum braggaí-
foúðunum með æmum tilkostn
aði haldið svo vel við, að þær
em ekki heilsuspillandi sem
sitendur. Og sama má segja um
ýmsar kjallaríbúðimar, eink-
um í hinum nýrri húsum.
Það, sem mestu máli skiptir,
er að gera sér sem sannasta og
réttasta mynd af ástandinu og
reyna síðan áð finna leiðir tíl
úrbóta.
Lítum. t. d. á skýrsluna um
foraggaíbúðirnar 1946. f henni
segir, að 228 braggaíbúðir
verði að teljast lélegar, mjög
lélegar og óhæfar. Og í þessu
húsnæði voru alls 906 íbúar,
þar af 645 konur og börn.
Hér er um húsnæði að ræða,
sem fyllsta þörf befði verið á
.að losa þegar í stað.
En það þýðir, áð nauðsynlegt
liefði verið að byggja í skyndi!
foæ á stærð við Seyðisfjörð.
Árið eftir var ástandið strax
orðið ennþá ískyggilegra, íbú-
ar bragganna orðnir 2077 og
þar af konur og börn 1442 eða
nokkru fleiri en allir íbúar
þeirra voru árið á’ður.
Og eftir manntalinu 1952
hefur íbúatala bragganna tvö-
faldazt síðan 1946, og vanda-
málið vegna lélegra, mjög lé-
legra og óhæfra braggaíbúða á-
reiðanlega orðið meira en tvö-
falt erfiðara úrlausnar. — Það
er mikið átak að þurfa að
foy&gja upp í skyndi tvo bæi á
stærð við Seyðisf jörð.
Og þó er þetta a’óéins hluti af
viðfangsefninu. — Samkvæmt
skýsrlunni 1946 um kjallaraí-
búðir voru 2700 manns í Iéleg-
um, mjög lélegum og óhæfum
kjallaraíbúðum.
Segjum, að allar kjallaraí-
búðir, sem bætzt hafa við sið-
an, séu þannig gerðar, að ekki
sé ástæða til að hafa mjög mikl
ar áhyggjur af þeim. En þó að
það sé gert, þá eru samt engar
Iíkur til, að þær sem Iélegar|
voru eða óhæfar 1946, hafi
batnað síðan.
Verkefnið að því er snertir
útrýmingu óhæfra kjallaraí-
búða er þá þetta, að til þess að
losa þær þyrfli að byggja í
skyndi bæ á stærð við Akranes
eða Isafjörð. — Þannig rísa
vanrækslusyndir íhaldsins í
húsnæðismálum Reykjavíkur
nú í fangið. ^
Enn eru þó ótaldar þær íbúð
irnar, sem heimildarmaður AI
þýðublalðsins taldi þær verstu
vistarverur og alóhæfustu íbúð
ir, sem hann hefði komið inn í.
En það eru þurrkloftskompum
ar, skúrakumbaldarnir hingað
og þangað og uppgjafasumar-
bústaðirnir, sem fólk býr nú í
unnvörpum árið um kring. Og
það vitum við, að í þessum
flokki vandraeðahúsnæðis eru
nú áreiðanlega nokkur hundr-
uð íbú'ða.
Ýmsum mun sýnast sem
þetta sé orðið stærra vanda-
mál en svo, að það sé viðráðan-
legt. En þeim, sem svo hugsa,
verður strax að benda á það, að
því lengur se-m dregið er að
ráða bót á því, því óviðráðan-
legra ver'ður það og því íneiri
smánarblettur á íslenzku þjóð-
inni sem menningarþjóð.
Það verður því strax í stað
pð einbeita orku þjóðarinnarj
að því verkefni að ráða bót á j
hinu ömurlega húsnæðisástandi i
þeirra, sem verst eru settir. j
Það verður að gerast í
Reykjavík, og því verður líka i
að sinna í öðrum kaupstöðum
og kauptúnum og í sveitum
landsins. |
Þetta verður að gerast með
margföldun lánsfjár tii íbúða-
húsnæðis. Og við lausn máls-
ins verður að laða fram krafta
.einstaklinganna, sveitafélag-
anna og ríkisins, því að hér
dugar ekkert minna en sam-
stillt átak heillar þjóðar.
Hersýning í Teheran.
Mikil hersýning var haldin í Teheran, höfuðborg íran, í
tilefni af heimkomu keisarans úr útlegðinni og valda-
töku hinnar nýja ríkisstjórnar. Allt herliðið íhöfuðborginni tók þátt í hersýningunni og mik
ill mannfjöldi safnaðist saman á strætum og gatnamótum eins og myndin sýnir. — Nokkur
ólga var í landinu fyrst eftir að stjórnarbyltingin átti sér stað, en nú virðist þar allt með kyrr-
um kjörum, enda herinn á bandi keisarans og hinnar nýju ríkisstjómar hans.
Blaðað í minnisbókinni:
• ...-■■■'?.——————
Á LÍDANDI S T U N
- Útbreiðið Alþýðublaðið -
NOKKUR SÍLDVEIÐI bef-
ur verið hér syðra undanfarið,
og setur hún svip á atíhafnalíf
ið við Iteykjavíkurhöfn. Sum-
ir gera sér vonir um, að síld-
in heimsæki miðin í n'ágrenni
höfuðborgarinnar í haust og
vetur og bæti Iþannig þjóðinni
upp fjarvistir sínar á miðun-
um fyrir Norðurlandi í sum-
ar. Þetta sýnir, að íslendingar
missa seint trúna á síldina,
þrátta fyrir alla hennar dutt-
lunga. Auðvitað er hér aðeins
um vonir að ræða, en vissu-
lega væri það mikið fagnaðar-
efni, ef þær yrðu að veruleika.
Hitt er svo annað mál, hvort
neegilegt vinnuafl myndi reyn
ást fyrir hendi, ef hér yrði
landburður af síld. Framleiðslu1
störfin hafa orðið fyrír stór-
felldu áfalli nýrra og óheil-
brigðra atvinnuhátta, enda
markvíst stefnt í þá óheillaátt
af st j ór narvöldum landsins.
Úrræði þeirra hafa verið þau
að visa fólkinu suður á Kefla-
víkurflugvöll. 'Én auðvitað eru
og í verða framLeíðslustörfin
grundvöllurinn að afkoimu og
efnahag Iþjóðarinnar. Hitt ér
að byggja hús framtíðarinnar
á sandi.
Stærsta vonfn.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefur
undanfarið rætt ýtarlega við-
horf húsnæðismálanna í Reykja
vík, enda líður óðum að '1.
október. Öngþveiti þessara
mála hefur aldrei verið meira
en nú, og var þó vandinn ær-
inn fyrir. Framtak bæjaryfir-
valdanna til lausnar á húsnæð
isvandræðunum hrekkur
skaramt, og þau neita blákalt
staðreyndum veruleikans. —
Stefnan, sem fylgt hefur verið
undanfarið, leiðir aldrei til
nauðsynlegra úrfoóta. Og stefnu
breyting er því aðeins hugsán-
leg, að nýir menn, sem starfa
með hagsmuni fólksins fyrir
augum, léysi' íhaldið af hólrni í
bæjarstjórn Reykjavíkur í vet
ur. Húsnæðismálin hljóta að
verða aðalatriði næstu bæjar-
stjórnarkosninga.
Málgögn bæjarstjórnarmeiri-
11
hlutans eru öðru hvoru að lof-
syngja foúsbændur sína fyrir
framtak og áhuga varðandi
lausn faú.snæðismálanna. En
dómur síaðreyndanna stingur
mjög í stúf við vitnisburð
þeirra. Framtak og áhugi íhalds
ins einkennist af hænuskref-
um og dvergatökum. Raunar
er ekki annars að vænta. íhald
ið er fulltrúi þeirra aðila, sem
vilja fá og stór hús handa auð-
kýfingunum, en ætla almenn-
ingi bragga og kjallara. Þessi (
viðhorf breytast ekki með öðr ;
um hætti en þeim. að fulltrú- j
um auðkýfinganna fækki í bæj .
'arstjóm Reykjavíkur, en full-
|trúxon almennings fjölgi.
, Stærsta von hinna húsvilltu er
ósigur fhaldsins í bæjarstjórn-
apkosningunum í vetur. j
Vanrækt hugrnynrf
SANINARLEGA hefur ekkert
skort á loforð íhaldsins í 'hús-
1 næðismálunum, en hins vegar
hefur farið ósköp lítið fyrir
efndunum. Eitt dæmi þessa er
hugmyndin um að endur-
byggja gamla bæinn. íhaldið
flíkar henni við sérhverjar (
bæjarstjórnarkosningar. Síðan
er hún vanrækt eitt kjörtíma ^
bilið af öðru. Þó liggur í aug-1
um uppi, að farsælasta ráðið
I til að leysa húsnæðismálin er
, að endurbyggja gamla bæinn.
.Byggðin í Reykjavík er svo
' dreifð, að borgin minnir helzt
. á vanskapning. En timbur-
kumbaldarnir í hjarta bæjar-
, ins standa óhreyfðir óratug
eftir áratug og bíða þess að
verða eldsmatur. Slíkt er fram
tak íhaldsins í Ijósi veruleik-
ans.
! Fróðlegt væri, að sérfróðir
kunnáttumenn reiknuðu út,
hvað það kostar einstaklingana
og heildina í Reykjavík að
dreifa byggðinni eins og nú er
gert í stað þess að eudurbyggja
gamla bæinn á skipulagðan
hátt og breyía honum í nýtízku
borg. Starfslið Reykjavíkur-
bæjar ætti að hafa tíma til að
leysa verkefnið af hendi. Út-
koma þessa stóra reiknings-
i dæmis gæti svo orðið Reykvík
ingum ærið umhugsunarefni
fyrir bæjarstjórnarkosningarn-
ar í vetur. Það yrði ekki ó-
merkileg heimild um ráðs-
mennsku íhaldsins.
Nýjar bækur.
BÓKAÚTGÁFA hefurminnk
að mikið hér á landi síðustu ór
in. Sennilega verða gefnar út
fiáar bækur í foaust miðað við
það, sem var á styrjaldarárun
um. En bókaútgáfan hefur
breytzt og að ýmsu feyti til
batnaðar. Frumsömdum bók-
um hefur engan veginn fækfc-
að á borð við þýddar og lífs-
þráður íslenzkra bókmermta
því ekki rofnað, þó að ritihöf-
undar okkar eigi við mikla erf
iðleika að stríða vegna fá-
mennis og dýrtíðarinnar.
Meðal þeirra bóka, sem út
koma í haust, eru þriðja bind-
ið af sjálfsævisögu Guðmund-
ar Gíslasonar Hagalíns, annáð
bindið af ritsafni Kristmanns
Guðmundssonar, skáldsaga eít
ir Guðmund Daníelsson, Ijóða
bók eftir séra Sigurð Einars-*
son, minningar ' EyjófLfs frá
Dröngum eftir VSV, skáldsaga
eftir Agnar Þórðarson, minn-
ingabók eftir Eyjólf á Hvoli og
heildarútgáfa af Ijóðum. Tóm-
asar Guðmundssonar. Enn frem
ur hefur iheyrzt, að Davíð Stef
ánsson frá Fagraskógi hafi
skáldsögu í smíðum, en hún
mun naumást væntanleg á les
markaðinn á þessu hausti.
Davíð dvelst í Noregi og fer
laumulega með verkefni sitt,
enda hefur hann jafnan varizt
frétta um bækur sínar þangað
til lesendurnir hafa átt þeirra
völ. Loks kvað í ráði, að Steixm
Steinarr og Vilhjálmur frá
Skáholti láti nýjar ijóðabælkúr
frá sér fara í 'haust eða vet-
ur. Síðar mun verða reynt að
bæta við þessa upptalningu.
Ors©k mann-
skaðaiina.
ÚTLENDINGAR hafa mjög
leitað til J jlands í sumar í
hvers konar rannsóknarleið-
Frh. á 7. síðu. ;