Alþýðublaðið - 14.10.1953, Qupperneq 4

ALÞÝÐUBLAÐÍÐ
Miðvikudagur 14. októiicr 1953
Útgefandi: Alþýðuflokkurisn. Ritstjóri og ábyrgSarmaður:
Hannibal Valdimarssoti Meðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttasíjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenin: Loftur Guð-
mundsson og Björgvin GuðmundSson. Auglýsirígastjóri:
Emra:i Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Aug'.ýsinga-
sími: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,
Hvg. 8—10. Áskriftarverð 15,00 á mán. I lausasölu: 1,00.
Ivar Orgland:
O
júpun fígú
„OFT era JíVæðaefnin ryr,
.'&g ekki á stundum parið“. —•
i Á sarna hátt eru órásarefnin í
i póíitíkinni oft : turJsúð innikil,
l'en imiihaldsrýr. og stundum
ástæðuíaus með öllu.
Hláleg orðafroða héfur flotið
úr pennum ýmsra andstæðinga
Aijþvðuflokksbrs að undanf-
fömu út af því, að hann hélt
'■ þannig á spílum í glírhu allra
flokka um að tryggja sér starfs
aðstöðu i nefndínm alþingis, að
' 'hann fékk ralltrúa í flestum
• nefndum, þingsins.
En það var nú einraitt það,
sem allir flokkar stefndu að, ]
enda óðs mánns æði að kosta
ekki kapps um að geta fylgzt
með málum í þmginu og unnið
að framgangi þeirra jafnt í
þingnefndum sem i deildum. j
Að því er Alþýðuflokkinn
snertir gerðist það eitt, að eftir
rr.eitun þjcVfvarnarmanna við
t'iihoði iðf^ýðufiokksins um
samstarf við hann um nefnda-
kosningar, íók hann tilboði
stjómoarflokkanna, jseni jt þá
harst — án allra skilyrða. i
Þanta var ekki cftir neinu
að slægjast nema hættrj starfs
aðstöðu í þinginu, betri tæki-
færum ti? að kema sjónarmið-
iim lAIiþýðuflokksins á fram,-
færi á jsýðir'jarmikhim vetti ■
vanei í nefndunum.
•Ef alþýðuflokksmenn hefðu
neitað að taka þessu bo'ðú, hefði
það vatia verið skýrt með
öðru, en að þeir vildu hiiðra
sér hjá þeim iþætti þmgstarf-
anna að vinna í nefndum —
Þeir gerðu bveröfugt. Þeir
tóku á sitr aukið starf. j
Af neitun Albýðuflokks- j
manna hefði eisutig íeitt þnð,
að kommúnistar Iseffla nrðið:
einír stiómarandstöðuflokk-
anna í nefndum neðri deildar.
ÞlóðvUiinn. >em hlltaf víl'l
Bendia andstæðiij'ra súit við
glæni. J.ét míög að því Jksria,
að Atbvðnflokkurinn hefði þetr
ið 150 000 lcróna mútur til a.ð
fá menn sír.a í nefndirnar. —
Þá vaníar sialdan gáfumar og
góð’ jt >a*jn á bæmim þehn. .
Sismrðnr Biamason frá Vig
wr laut >»ó ölln. læsrra. Hann
skrökvaði hví að lesemtujri
Morgnnblaðsins srervn betri vi*
tttut. að AlbvðnfJnkknrinn
hefðí Ueitað eftir bví v>ð stiórn
arflokfcana, að be>ir bvðu fram
ssmeigiiílega íista í Mngnefnd
ir.
S*ðan t«kn Þióðviliinn og
Friáls hióð að janla á bessu
með Stmirði. o»■ vissu 'keir bó
alveg eijjs ov hatin, að þetta
vom it annjndt.
En á wm.r»« 'H’i ^ j-o.Tc fi v» n -
bí-Ha rækíleo-a o?an í Simirð.
Tímaniirn fwraist harmi<r orð:
..K'ivc-niTnrar á nefndijrn í
b!ni»*ot!kini Oor snmeinjtðu
o>t*fó*-*’ fram & mánudatrinn.
Efílir að j,ÞjóðVamairmenn“
höfðu neitað að hafa samvinnu
við AlþýðnfIo>kínn, njema
kommúnistar væru með, lá
það Ijóst fyrir. að kommúnistar
voru eini stjórnarandstöðu-
flokkurinn, er gátu fengið
mann í nefnclir í deildum, ef
ekki næðist samkomvslag milli
stjórnarflokkanna og Alþýðu-
flokksins. Framsóknarmeim
töldu það hetur farið, að lýð-
ræðissi nn aðir síjórnarandstæð-
ingar ættu fulltruá í Ijingnefnd
um, en áhangendur hinnar
rússnesku einræðisstefnu. Þeir
höfou því forgöngu um, að
Alþýðuflokknum yrði boð-
ið samstarf um nefndarkosn
irtgar og félíst hann á það.
l’m fram bað var vitanlega
ekkert frekar samið við Al-
þýðuflokkinn, svo að hann
ht'fur eftir serrt áður jafn
frjálsar hendur sem stjóm-
a - an ilst iiðuf! ok k u r.
Niðurstaðan af bandalagi
stiómarflokkanna og Aljiýðu-
ffekksins varð sú, að kommún
istar feniru ekki kjörinn full-
t.nía í neina nefnd í deildum.
Virðist betta hafa orðið þeim
og „Þióðvarnarmönnum“ mik-
il vonbrig’ði. Þótt ..Þióðvarnar
mer>n“ hafi revnt að láta eins
o<r beir vildu ekki. gera unn á
millí kommúnista og Albýðu-
flokksrtranna í þessu rnáli, er
bersýniJegt, að þeir hafa held-
ur kosið framtrang þeirra fyrr-
nefndu. Afleiðingin af hjásetu
þeirra hefði nefnilesa orðið
sií, að kommúnistar hefðu feng
ið nefndarfuiltrúana, |ef ekki
hefði náðsí samkomulag milli
Alþvðuftokksins og stiómar-
flokkahba. Ríaiði „Þjó9vama£
manna“ út af þessu samkomu-
lagi, stafar af því, a'ð það varð
þess valdandi, að bessi óbeina
aðstoð þeírra við kommúnista
bar ekki tilætlaðan árangur.
Tvennt má því læra nm af-
stöðu „Þióðvamarmanna" af
bessu máíi: Þeir vilia ekki sam
starf við aðra flokka, nema
kommúnistar séu líka með, og
ré um það a ð velia að veita
aðsto'ð Alþýðuflokkmim eða
kommúnistum, kjósa þeir held
ur að hjáína þeim síðamefndn.
Svo virðist, að ekki aðeins
kommúnístum og „Þióðvamar
möonum" hafi irramizt það. að
kommúnistar urðn af neVndar-
fulltrúunum. Si * ó rranáilar i tV
stióri Mbl. virðist af svinuðu
sauðahúsk Hann. hefnr notað
hanííaiag stiómarflokkanna og
\lbvðuflokks,ins við þessar
kosninirar t>) árása á Albvðu-
Hokkinn. Vírðí.st hér cnn l.ifa
í gömlum glæðum, frá „nvskön-;
>martímatJJ»mi“ og samstarfs- j
fíma 0,r komntún.-
ista á ísafírði“.
Skvldi lítla fígúran í forseta
stólíiium kunna að skawmast
sín, begar ósannindi bennar
eni batin'xr afshjúpuð af . sam-
starfsblaðinu?
Utbreiðið Alþýðublaðið
TENNESSEE WILLIAMS.
sem réttu nafni heitir Thomas j
Lanier Williams, er fæddur ár- j
ið 1904 í smákaupstað í Suður- j
ríikjunum. Það var árið 1931. '
þegar honum tókst að fá náms- j
vist við háskólann í Missouri, •
að hann tó'k sér nafn það. er
síðar varð heimsfrægt. |
Æskuárin hafa eflaust orðið
WiUiams áhrifarík. og gætir
þess meðal annars í pérsónulýs
ingum og umhverí'i sjónleiks-
ins „Sumri hallar“. Faðir hans i
var farandsali. og fjölskyld.an
bjó hjá afa Williams á prest-
setrinu í Columbus. Sennilega i
er margt líkt með Corambus.
fæðingarbæ Williams í Missi-
sippi. og bænum G’orius HiU í
sjónleiknum. þar eð allir smá-
bæir eru sviplíkir í Suðurrikj-
unum. Þegar drengurinn var
tólf ára að aldri, fluttjst fjöl-j
skyldan til St. Louis. Þar hóí
faðir hans vinnu í skóverk-
smiðju, og á þessum árum. ■—
þegar fjölskyldan bjó við ón.óg
húsnæði í yfirfylltum leiguhí-
býlum, — skapaðist drengnum
samúð með manneskjum, sem
-finnst að þær séu fangar, fyrir
lífskjör. sem þær verða að búa
við, hvort sem þær yilja eða
ekki.
Á krenpuárunum um 1930
varð Williams að hæ.tta há-
skólanáminu í Missouri og
reyna að vinna fvrir sér sem
skrifstofumaður. Þegar heils?
h.ans bilaði og fjölskyldu hans
varð smám saman Ijóst, að
hann yrði að serast rithöfund
ur, sá hún honum. fyrir fjár-
hiagslegri aðstoð, svo að honum
var fært að stunda nám við
ým'sa háskóla á árunum fyrir
heimsstyrjöldina síðari. Fyrst?
siónieiik sinn samdi hann er
hann stundaði nám við háskól
a:nn í Iowá, en leikfloklcurinn
„The Mummers“ tók hann til
sýningar.
Árið 1940 hlai.rt Williamc
Rockefellersstyrk, og þá samdi
hann ,,The Battle of Angels“.
Sökum þess hve heílsutænur
b.ann var, gegndi hann ekki
herþjónustu á styrialdaráru.n-
um. Flæktist hann þá á miög
svo bandarískan hátt úr dvra-
varðarstarfi við Broadwavleik
hús. vann síðan að samnineu
leikiha.ndrita, en naut lítils álits
og var sagt upo bví starfi, en
samdi bvf næst bann sjón.Ieik,
. .Glerdvra?afnið“, sem gerði
bann frægan í einni svinan.
Það ieikriit var frumsýnt í einu
af Broadway-1 eikhu sunum í
marzmánuði 1945, . .Strætis-
vson ástríðnanna" í d#=--ernber
1947. ov ..Sumri balJari1 í crhtó
ber 1948. Á aðeins fiórurn ár-
u m samdi því Tennessee Wil'-
Iiams þriú leiksviðSverk. at-
hve*Iil=verð að bókmennfalegu
og lirfrænu gildi.
Sjónleikurinn .Surnri hall-
ar“ fjallar um ástir karls og
konu. Hann gerist að öllu leyti
í bænum Glorius Hill í Missi-
sippi, á tímabilinu frá síðusíu
aldamótum til árins 1916;
fyrsti þátturinn — surnar, ann
ar þátturinn — vetur. Aðalper
sónur sjónleiksins era þa.u
prestsdóttirin Alma Winemill-
er og læknissonurinn John
Buohanan. Fjölskyldur þeirra
eru nágrannar, þau ganga sam
an í skóla og eru bekkjarsyst-
kini. I sjónleiknum verða þau
fyrst á vegi okkar, börn að
aldrí, dag nokkurn, er þau
koma heim úr skóla, og þá þeg
ar kjinnumst við vissurn þátt-
í KVÖLD verðnr sjónleik
ur Texinessee WiIIiams
„Sumri hallar“ frumsýndur
i íþjóðíleikhúsims, eiv það
leikrit er af mörgism talið
athyglisverðasta verk höf-
unáarins, I tilefni frumsýn-
ingarinnar birtir Alþýðublað
ið grein. þessa um sjónleik-
inn og höfuntlinn, eftir Ivar
Orgland.
a
um, sem eru eir.kennandi fyrir
skaphöfn þeirr.a. Það stendur
engiEíknsskja á stalli í nánd
við heimkynni þeirra, og Alma
spyr Jöhn. hvort hann hafi Ies-
ið letrið á stalla iíkneskjunn-
ar. Letrið er máð, en John
takst þó að stafa sig fram úr
því að lokum, það _er orðið , Ei-
lífðin“, sem þar stendur. Svein
inum urtga finnsit heldur lítið
til sliks hugtaks koma. en
Alnia, nafn hennar er spænskt
og þýðir ,,sál“, er hins vegar
gædd næmleik fyrir því, sem
er eilífs eðlis. Þessí unga stúlka
er á valdi göfugra hugsýna, en
hjá sveininum birtist þegar
greinileg hneigð til raunveru- (
legs mats á því, sem efniskennt
er. Hann skirrist ekki við að
ræna telpuna kossx, og vegna
þess hve hún er fíngerð og ó-
jarðbundin, verður þessi at-
höfn hans dálítið hrottafengin.
Tilfinmingar Ölmu eru særðar
fyrir vikið, en henni fellur vel
við John. Og enda þótr börnin
séu ólík að upplagi, heillast
þau. hvort að öðnu. ósjálfráit og
hvort á sinn hátt. Ást hennar
beinist snemma á hugrænar
brautir; hrifningin, sem hún
veikur með honum, er háð lík-
amlegum uppruna.
Þau alast upp í gerólíku
heimilisumhverfi, hann með
frjálslyndri læknísfjölskyldu,
hún hjá þröngsýnni prestsfjöl-
skyldu. Alma er einmitt ein af
þeim manneskjum, sem íinnst
að þaer séu fangar, fyrir lífs-
kjör, sem þær verðá að búa
við, hvort sem þær vilja eða
ekk.i. Hún er einkabarn, og er
beinlínis aidrei frjáls ferða
sinna. Hún vex uop sem bleik-
fölt b<Ióm í þungu, óheilnæmu
andrúmslofti þröngra, sílok-
aðra hfbýla. Faðirinn sýnir
vaknandi þrám ungmeyjunnar
engan skilning, og móð’rin.
hugreika og vanstillt, sem
smám saman verður vitfirring
unni að bráð, heldur f jölskyld-
unni í hörðum. fjötrum sinna
sjúkilegu tiltækja og djöfullegu
toritryggni. Hún hefur ia \l of-
urást á sælgæti, á sama hátt og
sumar konur leggja ást
hunda eða ketti, þegar með-
fædd ástarþrá þei.rra hlýtub
ékki eðlilega 'svörun. Prest-
væukillinn hefur bersýnilega
aldrei fullnægt ástarþrá konu
sinnar, og þegar prestsk-onaii;
kemst á snoðir um, að Alma,;
sem nú er orðin fullþroska
stúlka, er ástfangin af hínurn
unga lækni John Buchanan,
sem er hið glæsilegasta karl-
ménni, verður hún gripin taurri
i.ausri afbrýðibrjálun, og
henni þykir sem hún verði,
hvað sem það ko=tar, að koma
í veg fyrir að dóttirin megi
njóta þeirrar kynrænu ham-
ingiu, s.em hún siálf hefur allt-
af þráð, en aldrei. fengið að
kvnnast af eigin raun. Eri
Alma sér Jtíhn hins vegar í
ljósmóðu drauma sinna; hanxi
er ekki sá. sem hún í draumtua
sínum hyggur hann vara, og
enda þótt skæðar tungur fræði
han.a um það, að hann sé ill-
ræmdur kvennabósi, ann hún
honum samt, — hugástum.
Hún heldur því líka fram. að
það séu fyrs.t og fremst gamlar
kerlingar, sem tali illa urn
John, vegna þess að þeim sé
æska hans og glæsileiki þyrnir
í augum. Lífið, segir Alma, er
svo órætt og torskiiið, að eng-
inn ætti að ætla sév þá duí að
dæma eða fordæma aðra.
Alma þjáitet af taugaslapp-
leika og heimsækir Jcftin í
lækningastofu hans til að
spyrj.a hann ráða. Frá sínu efn
isbundna læknisfræðilega sjóni
armiði er hann bess fullvisg
með sjálfum sér. að hún þjáist
af skorti á kynferðiislegri full-
nægingu; fyrst í stað gefur
hann þetta aðeins lítillega í
skyn með því að segýa, að hún,
gangi með „tvífara“ í sál. sinm.
Hann gengur þesls ekki dulinn,
hvaða „Iækniisaðgerða“ hún sé
mest þurfandi, en lætur samt
ekki undir höfuð leggjast að
láta henni í té einhverjar töfl-
ur, sem hún á að taka inn, þeg
a.r taugaþreytan þjáir hana.'
Ölmu hasttir við að fá andköf,
og þar sem hún syngur opin-
berlega, veldur þessi tauga-
veiklun henni miklum óþægind
um. Tal þeirra berst að eðlis-
tarjgslum karls og konu; Alma
Ieggur áherzlu á hin andiegu
eðlistengsl, John á hin líkam-
legu. Hann sýnir henní líkams
fræðilegan uppdrátt og biður
hana að benda sér á. hvar hún
hygigi að sálina* muni heizt að
finna. Honum tekst þó ekki áS
sannfæra hana um forustu lik-
amanís í samskintum kynjanna,
en hún þiesmr þó það boð nanf'.
að fara með honum kvöld nokk
urt til þess skemmtistaðar. sem.
i hann befur mest dálæti á, til
I„Mánaskinishalla.rimiar“, þár
1 sehx „aílit er Íeyft“.' Þar heldur
Jobn áfram fræðslu sinni, ög
m.aður gæti látið sér tþ hugár
: koma. að begar svo ól ík'iega
I viíl til, að bú.n þigffur heitan
ástarkoss bans. muni karlmann:
leg sigiirfýsn' hans \’akin, og
hún síðan láta undan sías.
brátt fyrir siónarpiið sín. En
kvnræn ágemrni Jobns vekur
með h.enr>i sndúð. Hún hafnár
með viðhióði þeirri tQlögu
h.ans. að þsu verði viðstödd
haraat, sem fram á að fara ein
hvers staðar á sk:emmtiytaðn>-
um, oy n.ei'tar að koma með hpn
um in.n í .e5,t.t af Jitlu herberci-
Unum á efri hæðinni. Þau faka
að deila af hönku cg káppi, 6g
Frh. á 7. síðu. !