Alþýðublaðið - 02.02.1954, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞriSjutíagimi 2. ícbiúar 1954.
Útgefandi: AlþýSuflokkuriníi. Ritstjóri og ábyrgðarmaöur:
Hánnlbel Valdimarssðn Meðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttast.ióri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftur Guð-
mundsson og Björgvin Guðmundsson. Auglýsingastjóri:
Emra* Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Auglýsinga-
«rfm1; 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,
Hvg. 8—10. Áskriftarverð 15,00 á mán„ í lausasölu: 1,00.
Hugleiðingar að stríðslokum
ÞAÐ er tvímælalaust rétt að j
Tbera saman úrslit nýlokinna
bæjarstjórnarkosninga vi'ð sein
ustu bæjarstjórnarkosningar,'
sem fram fóru í ársbyrjun
1950. I
Þegar þetta er gert, kemur í
ijós, að Sjálfstæðisflokkurinn j
hefur ekki unnið neinn stór-
sigur, heldur aðeins haldið í
horfinu og þó tæplega það.;
Hann hefur aðeins unnið varn-j
arsigur, sem er í því fólginn, |
að andstæðingum íhaldsins1
tókst ekki í þetta sinn að
hnekkja meirihiuta Sjálfstæðis ^
flokksins í bæjarstjórn Reykja
víkur.
Opinberar skýrslur sýna, að j
S jálf stæðisf lokkurinn fékk
hreinan meirihluta greiddra at- s
kvæða í bæjarstjórnarkosning
unum 1950. Nú tapaði hann
þessum meirihluta og hefur nú
49,5% greiddra atkvæða.
Tölulega kemur þetta þann-
ig út: I bæjarstjórnarkosning-
unum 1950 fékk Sjálfstæðis-
flokkurinn 14 367 atkvæði, en
allir andsíÖðuflokknr hans til
samans 13 922 atkvreði. Þann-
ig hafði Sjálfstæðisflokkurinn
þá 445 atkvæða meirihluta yf-
ir alla andstæðinga sína í
Reykjavík. Nú fékk hann hins
vegar 15 642 atkvæði og and-
istöðuflokkar hans 15 962 aL
kvæði. í fyrradag hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn hannig feng-
ið 320 atkvæðum minna en and
stæðingar hans í Reykjavík.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
sína átta bæjarfulltrúa í
Reykjavík eins og hann áður
hafði, Sósíalistaflokkurinn
hafði fjóra bæjarfulltrúa, en
fékk nú þrjá kosna. Alþýðu-
fJokkurinn hefur tvo, eins og
hann áður hafði. Framsókn
heldur sínum eina fulltrúa, og
Þjóðvarnarflokkurinn fær þann
fulltrúa. sem kommúnistar töp
uðu. Flokka á milli er það
eina breyíingin, sem varð 'á
bæjarstjórn Reykjavíkur við
þessar kosningar.
Þessar breyíingar hafa orð-
ið á fylgi flokkanna í Reykja-
vík síðan í bæjarstjórnarkosn-
ingunum 1950.
Alþýðuflokkurinn fékk þá
4047 atkvæði í Reykjavík, en
nú 4274 atkvæði. Ilann hefur
því bætt við sisr 227 atkvæðum.
Framsóknarfíokkurinn fékk
2374 atkvæði, en núna 2321.
Hann liefur þannig tapað 53
atkvæðum í Reykjavílt síðan
1950.
Kommúnistar fengu 7501 at-
kvæði í bæjarstjórnarkosning-
nnuffi 1950, en nú fengu þeir
6107 atkvæði. Tan þeirra síð-
an 1950 er hví 1391 atkvæ'ði.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk
14 367 atkvæði 1950. en nú
15 624, og er aukning hans sam
kvæmt því 1275 atkvæði. Má
því heita. að á standist fvlgis-
aukning íhaldsins og tap komm
únista.
Þjóðvarnarflokkarinn hefur
svo fengið verulegan hluta af
atkvæðaukninsrunni í Reykja-
vík síðan 1950, eða 3260 at-
kvæði. En alls héfur hann ekki
fengið nema þrjá bæjarfulltrúa
á öllu landinu.
Sjálfstæðisblöðin kalla það
stórkostlegan sigur, að íhalds-
andstæðingum skyldi ekki tak
ast a'ð fella 8. mann Sjálfstæð-
isflokksins, Jóhann Hafstein,
og svipta íhaldið þannig meiri
hluta í Bæjarstjórn Reykjavík
ur.
En á sama hátt er það þá líka
allverulegur sigur, að Sjálf-
stæðisflokknum tókst ekki að
ná hreinum meirihluta í kaup j
stöðunum Hafnarfirði, ísafirði
eða Vestmannaeyjum. En um
það var Sjálfstæðisflokkurinn I
búinn að hafa stór orð og mikl
ar ráðagerðir í marga mán-
uði.
Framsókn getur nú notið
ánægjunnar rl? því að liafa, me'ð
því að Ieggja til hliðar í glat-
kistuna nokkra tugi atkvæða í
Hafnarfirði, gefið kommúnist-
um þar meirihluta í bæjar-
stjórn. Sú aðstaða, sem komm
únistar njóta þar næstu fjögur
árin, er fallin þeim í skaut af
náð framsókíjar.
I heild má segja það um út-
komu Alþýðuflokksins í þess-
um kosningum, að hann tók
hart og karlmannlega móti höf
uðandstæðingi sínuni, íhaldinu,
í kaupstöðum landsins, og hélt
nokkurn veginn velli í" harðri
hríð.
f kauptúnunum var Alþýðu
flokkurinn vfða í sókn, eins og
til dæmis á Patreksfirði, í
Stykkishólmi og í Súðavík, en
á öllum þessum stöðum missti
Siálfstæðisflokkurinn nú meiri
hluta.
Dagblaðið Vísir íalaði í gær
með sýnilegri ánægju um hina
fjárídofnu sveit, er sótt hefði
að Sjálfstæðisflokknum í
Reykjavík, og ekki náð tilætl-
uðum árangri.
Þarna er komið nærri þeim
höfuðlærdómi. sem draga má
af þessum kosningaúrslitum.
Það féllu á fiórða þúsund at-
kvæða dau'ð hiá andstæðingum
íhaldsins í Reykjavík. Þótt
ekki hefði nema lítill hluti
þess atkvæðamagns fallið á
Alþýðuflokkinn. hefði það nægt
til að tryggja kosníngu Oskars
Hallgrímssonar, en þar með
hefði íhaldið misst meirihluta
sin" í Revkiavík. Sundrung
íhs'dsandstæðir>,ra 'Tí”-ð hauniír
til að verja íhaldið falli í
þetta sinn.
i^Norræna félagið.
I HOIBERGSKVÖLD
S
s
s
S \
S í Leikhúskjallaranum •
Sfimmtudag 4. febr. kl. 20.30^
^ Dagskrá: S
S Dr. Ole Widding: Erindi^
Sum L. Holberg.
Ivar Orgland loktor les ^
úr verkum L. Hoibergs.
Þuríður Pálsdóttir syngur, S
S með undirleik dr. Páls ís- 'l
l^ A1 -f nr S
ólfssonar.
S DANS
S
S
Aðgöngumiðar hjá Bóka- ^
^verzlun Sigf. EymundsonarS
^og miðasölu þjóðleilchússms. S
$ Stjórnin. **
Leiksfjóri: Lárus Páls-
son. Þýðandi: Jakob
Benedikfsson rnag-
isfer
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ minntist
tveggja alda ártíðar Ludvigs
Holbergs með því að efna til
hátíðarsýningar á gamanleik
hans, „Den stundeslöse“, sem í
íslenzkri þýðingu Jakobs Bene
diktssonar magisters hefur hlot
ið nafnið „Æðikollurinn“. Gerð
ist sá atburður síðastliðinn
fimmtudag, en þar eð öllu rúmi
dagblaðanna hefur að undan-
förnu verið varið til undirbún-
ings annarri leiksýningu, hefur
,,Æðikollurinn“ orðið að bíða,
þótt honum muni annað betur
lagið en að una slíkri meðferð.
Hins vegar mundi „Den poli-
tiske Kandestöber" Holbergs
sennilega hafa veizt auðveldara
að skilja orsökina.
En þótt það hefði ef til vill
samræmzt betur því, sem var
að gerast utan leikhússveggj-
anna um þetta leyti, að velja
hinn síðarnefnda gamanleik til
sýningar, þá tekur 'hin stutta
leiksaga okkar ax skarið um
það, að ,,Æðikollurinn“ á for-
gangsréttinn, því að enginn
annar gamanleikur Holbergs,
— að Jeppa á Fjalli þó ef til
vill undanskildum, — mun
hafa notið jafn mikilla vin-
sælda hér á landi. Og vel er
höfundurinn kominn að þeim
heiðri, sem þjóðleikhúsið auð-
sýnir minningu hans, þar eð
hann verður ekki aðeins talinn
faðir og fruroherji danskrar
leikritagerðar, sem ekki er okk
ur óviðkomandi, heldur bera og
flestar fyrstu tilraunir ís-
lenzkra höfunda á því sviði svo
greinileg merki um áhrif frá
honum, að réttilega má einnig
telja hann föður íslenzkrar
leikritunar.
Að þessu sinni verður Lud-
vigs Holbergs ekki nánar getið
hér, heldur horfið að leiksýn-
ingunni, sem. var að öllu leyti
hin ánægjulegasta og þjóðleik-
húsinu til sóma. Eiga þar allir
aðstandendur þakk.r skilið, en
þó fyrst og fremst leikstjórinn,
Lárus Pálsson, og Haraldur
Björnsson, sem leikur aðalhlut
verkið, „Æðikollinn“, en báðir
eru þeir manna kunnugastir
þeim erfðavenjum, sem móta
alla túlkún á verkum Holibergs
í ættlandi listar hans. Dan-
mörku. Hefur það að sjálfsögðu
íæynzt þeim traustur grundvöll
ur, enda þótt þeir hafi að öllum
líkindum vikið að einhverju
leyti frá þeim venjum til sam-
ræmis við skilning okkar og
smekk. Þá hefur þýðandinn og
leyst sitt hlutverk af hendi með
mestu prýði; málblærinn sam;-
ræmist anda leiksins og um-
hverfi eins og bezt verður á kos
jið, orðavalið er hressilegt, og
þótt gripið sé til ýmissa gam-
alla orða og orðatiltækja, er far
ið með þau af kunnáttu og
smekkvísi, svo að livergi ber
keim af tilgerð.
Enda þótt lei.kendur allir
leysi hlutverk sín mjög vel af
henai, skal þó „fvrst frægan
telja,“ Harald Björnsson, sem
leikur aðalhlutverkið, æðikoll-
inn, Vielgeschrei, með slíkum
„ÆoikoIlurinn“, — Vielschrei, — Haraldur Björnsson og
Pernilla — Herdís Þorvaldsdóttir.
tiliþrifúm, að ótrúlegt virðist að
maður, kominn yfir sextugt,
skuli eiga slíkt fjiir og þrek í
j fórum sínum. Haraldur Björns-
(son er okkur ljóst. dæmi um
,það, hve mikils við höfuxn
I misst, fyrir það hvarnig búið
var hér að leiklistarmönnum,
I áður en þjóQeikhúsið kom til
sogunnar; er
urðu að
I stunda list sína sam hjáverk,
: þreyttir og iúnir af hversdags-
i legu brauðstriíi. Margt gerði
Leonóra — Bryndís Péturs-
dóttir, og Leander — Baldvin
Halldórsson.
Herdís Þorvalclsdóttir
í hlutverki Pernillu.
Haraldur vel á þeim árum, og
sumt með þeim ágætum, að
lengi verður í minnum haft og
ber það ekki aðeins vitni kunn-
áttu hans og hæíileikum, held-
ur og dugnaði hans, skapfestu
j og starfsþreki. En síðan honum
gafst kostur á að helga leiklist-
inni krafta sína óskipta, er sem
har.n gangi í endurnýjungu lífs
ins, — á því aldursskeið.i, er
menn eru yfirleitt farnir að þrá
náðuga daga og orðnir þurfandi
fyrir ró og hvíld, jafnvel þótt
þeir hafi ekki unnið aV jafnaði
tvö erfið dagsverk á sólarhring.
Það er ekki nóg með það, að
Haraldur hafi síðan náð fastari
tökum á list sinni, svo að segja
megi, að hann sé stöðugt í fram
för, heldur hefur hann l^ikið
hvert hlutverkið af öðru, er
gerir slíkar kröfur til líkams-
hreysti og þols, að full raun
myndi manni á bezta aldri, og
leyst þau af hendi án þess a5
þar yrði nokkurrar þreytu vart,
•—. og væri þó synd að ssgja, að
hann hefði dregið úr átökun-
um. Læt ég nægja að benda á
hlutverk seiðkarlsins í „Land-
inu gleymda“ og „Æðikollinn"
því til sönnunar. En auk þess
er meðferð hans á hví hlu^verki
öll msð ágætum, túlkunin
j hressileg og djörf cg kímnin ó~
svikin og lióflega ýkt, svo að
æðikollurinn verður í senn
hlægileg og trúverðug man.n-
gerð í höndum hans. Sem dæmi
um .hæfileika Haraldar tij inn-
lifunar, þegar um hrein i kop-
atriði er að ræca, vil ég leyfa
mér að benda áhorfendum; á
leik hans, þegar hann er að gefa
hænsnunum. Það væri dauður
maður, sem ekki yrði að hlæja
að því atriði, hvort sem hann
vildi eða ekki.
I Aðalkvenhlutverkin eru í
höndurn þeirra Hei-tíísar Þor-
valdsdóttur, sem leilcur þjón-
ustustúikuna, Perniilu, og Eiae
Jónasdóttur, sem leikur
i Magdalenu, ráðskonuna. Herdís
jleikur Pernillu af glettni og
FramhaJd a 6. siðu.