Alþýðublaðið - 23.02.1954, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÐSÐ
þriðjiulagur 23. febrúar 1334
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjóri og ábyrgöarmaGur:
Hantiibal Valdimarssou Meðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftur Guð-
mundsson og Björgvin Guðmundsson. Auglýsingastjóri:
Emma Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Auglýsinga-
sfmi: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,
Hvg. 8—Í0. Áskriftarverð 15,00 á mán, í lausasölu: 1,00.
Fjármagn og frjálsar kosningar
ÞINGMENN úr þremur
flírfikum hafa flutt íillögu til
þingsályktunar um takmörkun
fjármagns í sambandi við
kwsningar. Flutningsmenn til-
lögunnar eru Gylfi J». Gíslason,
Haraldur GaÖmumlsson, Eirík-
ur Þorsteinsson og Gils Guð-
mundsson.
I tillögunni er skorað á rík-
isstjórnina áð skipa fimm
manna nefiid eftir tilnefningu
þingflokkanna til þess að at-
huga og gera tillögur um, hvort
ekki sé rétt að taka í gildandi
lög um kosningar til alþingis
og sveitasíjórna ákvæði, er tak-
marlti heimild stjórnmála-
flokka til notkunar fjár í sam-
bandi við kosningar og kosn-
ingaundirbúning og skyldi þá
til að gera opinbera grein fyrir,
hversu miklu hver þeirra ver í
þessu skyni.
Tillögumenn ætlast til þess,
að nefndin hafi lokið störfum
svo snemma, að hægt sé að
Ieggja tillögur hennar fyrii;
næsta alþingi.
I greinargerðinni segja fluin
ingsmenn;
„Nú, á tímum mikillar áróð-
urstækni, hafa margs konav ó-
heilbrigð skilyrði .skapazt til
þess að reyna að hafa áhrif ú
skoðanir kjúsenda og atkvæoi
þeirra á kjordegi, e£ nægu fé
er til þess varið. Það hefur til
dæjnis færzt mjög í vöxt á sfð-
ari árum, að stjórnmálaflokkai-
noti bifreiðar i ríkum mæli til
þess að fíytja kjósendur til
kjörstaðar á kjördegi. Kveður
nú orðið svo mikið að þessu, að
ástæða er til að telja slíkt til
óleyfilegs kosningaáróðurs.
Á ýmsan annan hátt má og
með beitingu fjárniagns leitast
við að hafa áhrif á niðurstöðu
kosninga. En um það ætti ekki
áð geta verið ágreiningur, að fé |
það, sem stjórnmálaflo-kkar !
hafa yfir að ráða, á ekki að
hafa álirif á vígstöðu þeirra í
kosningum, og má engu ráða
um niðurstöðu þeifra.“
Upplýst er, að í nágranna-
löndum okkar hafa verið gerð'
ar ráðstafanir til þess að tak-
marka mjög heimiid stjórn-
málaflokka til að verja fé i
sambandi við kosningar og'
skylda þá til að gera opinbera
grein fyrir fjárreiðum sínum
þar að Iútandi. Sérstaklega
mun löggjöf Rreta um þessi
efni vera ströng og ákveðin. Er
þáð vilji tillögumfinna, að hér
á landi verið undirbúin og sett
löggjöf, er fari í sömu átt.
Nokkur töf hefur orðið á því,
að tillagan hafi komið til um-
ræðu. Henni var útbýtt á al-
þingi þann 13. febrúar, en nú
10 dögum síðar er hún ekki
komin til fyrstu umræðu. Þetta
þarf þó engan veginn að vera
grunsamlegt. Og að óreyndu
verður því ekki trúað, að mót-
spyrna verði hörð gegn sam-
þykkt tillögunnar, því að sann
arlega er Jiotkun fjármagns í
kosningum hér á landi, bæði
vegna bílanotkunar, margvís-
Iegrar gjafasíajísemi og jafn-
vel vínnotkunar, komin langt
út yfir ÖII sæmileg takmörk.
Hér er því fyllsta þörf að
stemma á að ósi, því áð vissu-
lega eiga fjármagn og frjálsar
kosningar ekki samlcið þar sem
Iýðræði er í heiðri haft. Tillaga
þessi hefur líka vakið mikla at-
hygli um land al!t, og enx þegar
farnar að berast fyrirspurnir úr
ýmsum áttum um, hvað af-
greiðslu hennar líði.
ENGIN MÓTMÆLI hafa
komið fram gegn þeirri skoð-
un, sem Alþýðublaðið hélt fram
fyrir nokkru, að eitt 18 000
tonna olíuskip gæti annað öll-
um olíuflutningum til íslauds,
þó að ólíuþörf varnarliðsins sé
reiknuð með. Hér er um 200
þús. tonn &ð ræ'ða alls á ári, en
slíkt skip getur farið 11—12
ferðir á ári milli Venezucla og
Reykjavíknr.
Það mundu allir fagna því, ef
íslendingar gætu eignazt stórt
olíuflutningaskip og orðið
sjálfum sér nó^* á því sviði
seni öðrum. Lægi auðvitað bein
ast við, að ríkið sjálft, er nú
kaupir inn allar olíur, sem not-
aðar eru hér á landi, keypti eða
léti byggja slikt skip. Skipaút-
gerð ríkisins annast nú rekstur
oliuflutninp.askipsins Þvrils
milli innlendra hafna með á
gætum árangri. Ilefur sú út
gerð lækksð olíuflutningstaxt-
ann og skilar þó jafnframt álit-
legum gró'ða.
Hitt er fráleitt að kaupa inn
tvö skip fyrir hundruð millj-
óna, ef ekki þarf nema eitt, að-
eins vegna þess að Eimskip, Ol-
íuverzlun íslands og Shell geta
ekki sætt sig við að SÍS og Ol-
íufélagið fái slíkt skip, nema
þau fái annað í viðbót, þó að
bæði skorti þá verkefni.
En svona em hinar pólitískUj
hailamælingar stjórnarflokk-
anna skynsamlegar í mörgum
tilfellum.
Ekki hefur heldur heyrzt orð
um það, hvort útilokað sé, að
Islaud geti beint olíukaupum
sínum til útibúa olíuhringanna
í Evrópu, eins og Danir hafa
þegar gert.
En ef horfið væri að því.ráði,
þyrfti ekki einu sinni eitt 18
þús. tonna skip til að anna öll-
um olíuflutningum okkar. —
Mundi þá sennilega vera heppi-
legra a'ð kaupa tvö smærri skip
og láta annað flytja benzín og
steinolíu, en hitt aðrar olíur.
Þögnin gæti þýtt það, að héð-
an af verði ekki aftur snúið í
þessu máli.
- ÍJthreiÖið AlþýðublaöiÖ -
Ráostafanir oeon monrinqarleQri einangrun -
ÞVÍ ER OFT haldið fram,
að Island sé komið í þjóð-
braut, og sannarlega er það
rétt, að land okkar er orðið
helzti áningarstaðurinn á
norðurleiðinni milli gamla
og nýja heimsins með kost-
um þess og göllum. Hins veg
ar lítur út fyrir, að sam-
skipti okkar við Evrópu
ætli að verða ólíkt minni en
við Ameríku. Þetta á ekki
sízt við í menningarmálum.
Raunar er samneyti okkar
við Ameríkumenn að flestu
leyti annars eðlis en menn-
ingarlegt, en þó leitar æ
stærri hópur íslenzkra
menntamanna vestur um
haf til framhaldsnáms. Hins
vegar rnunu þeir 'hlutfalls-
lega færri, sem ieita sömu
erinda suður til Evrópu.
HLUTVERK HÁSKÓLANS.
Vissulega er hætta á því,
að íslendingar einangrist um
of menningarlega, þó að ís-
land sé fjölsóttur áningar-
staður flugvéla og skipa,
sem eru í förum austur og
vestur. Okkur ber skylda til
að hyggja að þessari hættu.
Háskóli íslands ætti öllum
öðrum stofnunum fremur að
hlutast til um menningarleg
samskipti okkar við aðrar
þjóðir og þá ekki sízt hin rót
grónu menningarríki í Ev-
rópu og frændur okkar þar.
— Forráðamenn háskólans
hafa ekki gert nógu mikið að
þessuhingað til. Raunar hafa
þeir afsökun fámennis okkar
og fátæktar, en við nyagum
ekki horfa í þann kostnað,
sem þessu fylgjr, jþví aðhann
er.smámunir *í samþandi við
ýmsa aði*a eyðslu íslendinga
og reynist ósköp léttvægur.
þegar litið er á hitt. sem
vinnst við það að i’júfa menn
ingarlega einangrun þjóðar-
innar.
EINKENNILEG TREGDA
Erlendir háskóiar fa ár-
lega ýmsa fræ'ga menn í
heimsókn til að flytja fvrir-
lestra um margs konar efni.
Slí-kt er hins vegar sjaldgæft
á íslandi. Það verður að telj
ast alger undantekning, ef
frægir útlendir mennta-
menn, vísindafrömuðir eða
aðrir frægðarmenr. koma
hingað til. að kynna íslend-
ingum áhugamál sín og hugð
arefni. Einstaklingar hlutuð
ust til um það fyrir skömmu
að fá Sir Edmund Hillary
hingað til að segja frá Ever-
estleíðangrinum. Koma hans
vakti geysilega athygli. En
Háskóli íslands virðist ein-
kennilega tregur ti-J þess að
hafa forustu um slíkar heim
sóknar frægra og mikilhæfra
útlendinga. Á því þarf að
verða breyting.
HÁSKÓLA-
FYRIRLESTRARNIE
í þessu sambandi er held-
ur ekki úr vegi að geta þess,
að háskólafyrlrlestrar er-
lendu sendikennaranna hér
eru ótrúlega fásóttir. Auðvit
að stafar það af hneykslan-
legu tómlæti Reykvíkinga,
sem láta þessi menningar-
legu tækifæri fram hjá sér
fara, en sækjast hins vegar
eftir öðrum og óhollum
skemmtunum. En sökin er
ekki aðeins hjá almenningi.
Iiún hlýtur einnig að fær-
ast á reikning háskólans.
Forráðamenn hans van-
rækja nauðsynlega fyrir-
greiðslu í sambandi við há-
skólafyrirlestra erlendu
sendikennaranna. — Henni
yrði við komið kostnaðar-
laust i samvinnu við blöði'n.
og utvarpið. En tómlætið ér
of mikið í þessu eíni eins óg
sumum öðrum.
TUN GUMÁLÁNÁMIÐ
Enn fremur er ástæða til
að minnast á tungumála-
kennslu erlendu sendikenn-
aranna við háskólann. ís-
lendingar leggja mikla stund
á að nema útlend mál og
verja ærnum fjármunum í
því skyni. En það er eins og
þeir viti ekki, að í háskólan-
um gefst þeim kostur á að
læra útlend mál hjá af-
bragðs kennurum viðkom-
andi nemendum að kostnað
arlausu. Ástæðan er fyrir-
greiðsluleysið og tómlætið.
— Forráðamenn háskólans
verða að hlutast til um að
fræða Reykvíkinga um þessi
kostakjör varðandi tungu-
málanám. Þannig er hægt
án f jármuna og teljandi fyr-
irhafnar að verjast menn-
ingarlegri einangrun þjóð-
arinnar og opna henni sýn
út í heim. ITér eru verkefni,
sem Háskóli íslands á að
láta til sín taka. Það er í
senn skylda hans og sómi.
Herjólfur.
Hver er maðurinn ?
Jóhannes Nordal hagfræðingur
JÓHANNES NORDAL varð
fyrir mánuði síðan doktor í
hagfræði við Lundúnaháskóla
og gat sér ágætan orðstír, enda
mun hann í fremstu röð yngri
fræðimanna okkar. Alþýðublað
ið vill í tilefni þess segja les-
endum sínum helztu deili á
þessum rrnga og efnilega
menntamanni, sem nú er flutt-
ur heim að loknu námi sínu
erlendis og tekinn við starfi
sem hagfræðingur Landsbank-
ans, en fyrirrennari Jóihannes-
ar í þvú enibætti var Klemens
Tryggvason hagstofustjóri. Af
því starfi fer ekki miklum sög
um lí hlöðum. eða á mannf und-
um, en eigi að síður mun það
ærið þýðingarmikið.
UPPRUNI OG NÁM
Jóhannes er tvímælalaust í
tölu yngstu hérlendra manna,
sem Ijúka doktorsprófi. Hann
fæddist í 'Reykjavík 11. maí
1924 og er sonur Sigurðar Nor
dals prófessors og sendiherra
og konu hans, Ólafar Jónsdótt-
ur, dóttur Jóns Jenssonar yfir-
dómara, en ættir foreldra Jó-
hannesar eru svo kunnar, að
ástæðulaust mun að rekja
þær hér. Jóhannes ber að sjálf
sögðu nafn föðurafa síns, Jó-
hannesar íshússtjóra Nordals.
Hann settist í menntaskólann
Dr. Jóhannes Nordal.
í Reykjavík 1937 og varð stú-
dent vorið 1943. Veturinn eft-
ir fór Jóhannes Nordal til Eng
lands og nam hagfræði við Lon
don Schooi of Economics, sem
er deild úr Lundúnaháskóla,
en meðal kennara hans þar var
hinn heimsfrægi brezki jafnað
armaður, Harold heitinn Laski.
Jóhannes tafðist um skeið frá
námi, en laúk hagfræðiprófi
vorið 1950. Hann þótti strax í
menntaskóla frálbær námsmað
ur, enda hefur menntaframi
hans orðið skjótur og glæsileg-
ur. Gáfur hans eru óvenjulega
fjölhæfar og áhugamálin mörg,
enda á Jóhannes til’ slíkra að
telja í báðum ættum eiris og
kunnugt er.
DOKTORSRITGERÐIN.
Skömmu eftir að Jóhannes
Nordal hafði lo'kið hagfræði-
prófi sínu í Lundúnum tók
hann að vinna að doktorsrit-
gerð sinni, en við hana lauk
hann á síðast liðnu hausti. Fór
vörn ritgerðarinnar fram við
Lundúnaháskóla 14. desember
og var doktorsgráðan (Doctor
of Philosophy) veitt 20. janúar.
Nefnist doktorsritgerðin á
ensku Ghanges in Ieelandic So-
cial Structure since the End. of
the 18th Century with Special
Reference to Social Mobility
og fjallar um þjóðfélagsbreyt-
ingar á íslandi frá því um 1800,
stéttaskiptingu og breytingar á
stéttum, uppruna manna í á-
kveðnum stéttum og fleira.
Hefur dr. Jóhannes í hyggju
að gefa ritgerðina út í Bret-
landi og ef til vill þýða hana
á íslenzku og gefa hana út hér.
Jóhannes er kvæntur Dóru
Guðjónsdóttur pj'anóleikara,
dóttur Guðjóns Ó. Guðjóns'son-
ar bókaútgefanda og konu
hans, Mörtu Magnúsdóttur, en
Dóra var skólasystir bróður
Framhald á 7. síðu.