Alþýðublaðið - 25.04.1954, Síða 5

Sunnudagui4 25. apríl 1954
9
Dr. Gunnlaugur Dórðarson:
Hugleiðinaar
suma
, Þ'AÐ er aðalsinerki allra
sannra lýðræðisflokka að
ílokksmenn þeirra séu ekki á-
vallt á eitt sáttir í hverju ein-
stöku máli. Einum sýnist þetta,
■öðrum hitt. Á þetta ekki hvað
sézt við um Alþýðuflokkinn, og
í því felst í senn veikleiki hans
<og styrkur. Veikteiki sökum
þess, að það getur leitt til þess
að eining rofni. Það hentar
-iinungk /siniræðisííokkum að
láta flokksmenn sína fylgja í
Hindni ákvörðunum fíokks-
stjórnar og banna alla gagn-
rýni á stefnu flokksins. en
slík vinnubrögð þekkjast ekki
i Alþýðuflokknum, í því ligg-
ur styrkur hans. A þann hátt
einan að leyfa gagnrýni og láta
meirihlutann ráða, eru helzt
líkur til þess að flokkurinn
. haldi sér. örugglega á braut lýð
ræðis.
Enda þótt Alþýðuflokkurinn
sé sósíalistiskur flokkur', þá
greinir menn á um margt inn
an hans, t. d. hversu langt
skuli haldið á bratít ríkis-
rekstrar og áætlunarbúskapar.
■Þá eru menn ekki heldur á
eitt sáttir, á stundum, hvaða
stefnu flokkurinn eigi að .taka
í hverju einstöku máli eða
hvort forustan skuli falin hæg
fara sósíaldemókrata eða rót-
' tækum.
FORUSTA FLOKKA
Eins er það að áliti sumra
vænlegast fyrir hvern flokk og
styrkur að hafa sama mann-
inn í forustunni sem lengst. Til
þess að um hann skapizt eins
konar átrúnaður og hann verði
nokkurs konar einingartákn
flokksins. Aðrir, og ég er Alþýðuílokksmanni, sem óska
þeirra á meðai, eru á allt ann lýðræSisjafnaðarstefnunni
arri skoðun og telja það vera vaxtar og viðgangs, komi til
styrk hverjurn flokki eða fé- hugar að skipta um. forustu að
lagssamtökum að hafa sem svo stöddu.
flestum mönnum á að skipa,
sem verið haía í forustunni. SKIPT UM FORUSTU
Forustumaður flokks getur
fallið frá hvenær sem er, og
þá er gott að hafa alltaf nokkra
msnn - tilbúna. sem hafa
revnslu í því að vera í fvlking
arbrjósti og geta miðlað öðr-
um af henni. Það stvrkir sam-
tökin að hleypa liýju blóði í
forustu þeirra. Það er einnig
mjög í anda lýðræðis að AJþýðufl. hefur efcki far-
sk'Ha 'oft um flokksfomstu, ið varhluta af- slílsri reynslu.
það kemur os í veg fyrir, að Sú flokksforusta, sem á árinu
sá, sem þess trúnaðar nýtur, 1939 var góð, var ekki orðin.
komist úr tengslum við hina - ©31*s góð-þegar frá leið, sök-
óbreyttu flokksmenn. Því þ.að. um beíns 'éða óbeins samstarfs
^ill bera ^ið, að þeim sem | íhalcúð innan verkalýðfe-
lerip'i hefur farið með • áík. samtakanna- og á Arþingi. Ó-
vold hætti tií þess að líta'.'á, bréýttum alibýðuflokksmönn-
flokkinn sem tæki í þiónústu um fór að Þykja nóg um, þvi
sinni, en gleyrna því að bann Þe^r vissu sem. er, að íhaldið
Það virðist. vera nokkuð al-
gilt lögmál, að stjórnir og
'flokksförtistúr, sem lerigi sitja
að voldum hneigist ósjálfrátt
og óaívitandi smáít og smátt
til stöðnunar, nema þeim mun
betur sé að gáð af hálfu þeirra,
sem með völdin fara.
sé einmitt í þjónustu flokks-
ins. Forustumenn flokka geta
bemlínis farið að rugla sanian
eigin persónu og flokknum
Ljósast dæmi þessa var fram-
koma formanns Sjálfstæðis-
fJokksin= í síðustu forsetakosn
ingum. Það virðist í stuttu
máli hafa fleiri kosti, að óft
sé skipt um flokksíorustu, þó
engin regla sé án undantekn-
ingar. Því stundum getur veríð
æskilegt að hafa sama forustu
manninn um nokkurt skeið,
jafnvel Iengri tíma. Sú undan-
tekning á við nú um hinn til-
töluléga nýkjörna formann A1
(býðuflokksins, enda held ég.
að engum alvarlega hugsandi
Hér að ofan birtist hluti af
veggmáiverki, sem er í hinum
nýj u húsakynnum Austurbæj-
arútiibús Búnaðarbankans að
Laugavegi 114. Listamaðurinn,
sem vann verkið, Hörður Ág-
ústsson listmálari, sést einnig
á myndinni. Veggmálverk
þetta er hið einasta sinnar teg
uridar hér á landi. Það eru nú
um 30 ár síðan opinber bygg-
íng hefur verið slrreytt með
veggmálverki, en. begar Lands
banki Íslands var byggður,
voru listmálararnir Jóhannes
Sv. Kjarval og Jón Stefánsson
ráðnir til að mála veggmál-
verk í húsakynnum, hans. Eink
anlega tókst Kjarval vel, en
því miður hefur listaverk hans
dofnað með aldrinum og litazt
upp.
I Þetta fyrsta veggmálverk
! Harðar er byggt upp af næmri
1 formskynjan, en í því efni gæt
ir dálítið á’hrifa franskra meist
i ara. Litameðferðin virðist óró-
var og er versti óvinur albýð-
unnar, hvern ham sem’ það þó
tekur á sig.
íhaldið • fagnaði því, hversu
leiðitöm forustan var og gaf
þessari samvinn.u nafnið ,,Sam
vinina líýðræðisaflann'a",. tál
þess. að bvrla ryki í augu al-
þýðuflokksmanna. En menn
voru minnungir þess ,hver
hafði talið sér sfcylt að hampa
býzkú nazisíunum í valdatíð
þeirra. hveriir það voru sem
fögnuðu stofnun nazistaflokks
hér á landi og hverjir það voru
sem studdu kommúnista til
valda í verkalýðsfélögunum.
Það voru engir aðrir en for-
ustu.menn íhaldsins.
Óánægja þessi hafði þau á-
hrif, að á flokksþingi 1952 var
breytt um forustu. Sú breyt-
ing mun að nokkru hafa kom-
'ið forustumönriUrium 'sjálfum á
óvart og sýndi það að ekki
voru þau tengsl á milli hinna
óbreyttu flokksmanná og sjálfr
ar .(foruSstmtnar, sem æ*köeg
voru.
Margir voru þeir sem álitu,
að ekki þyrfti annað til, nú
mvndi flokkurinn vaxa af sjálf
dáðum. Þessir menn lokuðu
augum fyrir " fortíðinni,
gleymdu bví að enn yrði flokk
urin.n að gjadda bennar um
skeið. Þó breytt hafi verið um
forustumann, þá hafði flokks-
forustan ekki þar með sýnt í
vérki að hún vildi slíta allt-
'■amstarf við íhaldið. Því í for
ustunni voru sumir, sem höfðu
tekið þátt 'í! þessari hlerleiS
invu. en höfðu ekki sýnt .1
verki. að þeir vildu hætta hinu
hvimleiða samstarfi. Þess vegna
munu hinir mörsu sósíal-demó
kratar, sem Ijfæði eru innan
Só=íalistaflokksins og Fram
=nknar, hafa beðið átekta o<?
bíða sumir enn, til að siá
hveríu framrdndur. Raunin
varð því sú .að kosningarnar í
] leg og fulldjörf við fyrstu sýn,
' en við nánari kyniri sannfær- suma'r urðu ekki sá sjpur sem
l ist maður um að hún sé all- ^ sumir höfðu vonazt eftir.
i hnitmiðuð. |
I Væri vonandi a'ð fleiri slík HVIMLEIÐ TENGSL
| verkefni biðu listamanna okk-1 Á Albingi því, er nýlega hef
ar. Gunnlaugur HaEdórsson ur loki5 gtörfum hefur gerst
arkitekt hefur af sinni al- sitt af hverju, sem sýnir, að
kunnu og listrænu smekkvísi ekki hefur enn verið höggvið
teiknað allar innréttingar, en til full3 á hin hvimleiðu
smíði annaðist Friðrik Þor- tengsl. í því sambandi er mönn
steinsson. Forráðamenn Bún- um minnisstæðust ræða Guð-
aðanbankans eiga lof skilið fyr mundar í. Guðmundssonar
ir þann skilning. og stórhug, að áifom.-, sem í augum óbreytts
hafa ráðið listaménn til skreyt albýðúflokksmanns virtist
inga bæði nú o bá er aðal- belzt til þess æíluð að hvítþvo
bankinn var byggður. G. Þ. fyrrv. uíanríkisráðherra a£
og pjooin
Þtr MANST eftir Tómási postula? Hann var sá.rneð •:
al postulanna,. sem efaðist.. Hansi var efcki með. hinum
bræðrunum, þegar. Drpttinn birtist þeún upprisinn. Hann
sagðist -ekki geta trúað, nema hann fengi' sjálfur' að.þreifa -
á hinum urppris’aa.
'Mar'gir koma Við sögu í Biblíunni, ólíkir einsíakliiig-.
ar. Öll atvik, allir menn, sem þar ber íyrir, eru til lær-
dónss á einhvern veg. Les'tu um Tómas í 20. kap. Jóhann-
esarguðspjalls, 24.—29. versí. Hann hefur verið nefndur
efasemdamaðuri’nn og að því leyti verið talinn 'hinu sér-
Staki pci|uli nútlímang. Þá væri vel, ef nútíminn, gæti með
réttu talið hann sinn postula.
■ Efasemdir eru ekki allar aí saíria tagi. P.latus- efað-
ist: Hvað er sannleikur?, .spurði bann — köldu -hjarta,
yptandi öxlum. Þannig' er efi auðnarinnar, viðbrögð sálar. ..
sem er líkust' örfoka éyðimörk. Kaifas efaðist um Krist
og sneri efa sinum í afneitun, hatúr. Hann komst ekki hjá
því að verða snortinn af Kristi. E,n hann varð að snúast
gegn honum, til þess að láta h-ann ekki ná tökum á sér.
Pilatus og Kaifas eru fvflltrúar fyrir stóran hóp nefndra
efasemdamanna.
Tómasi var öðruvísi farið. Hann hafði viðurkennt það
fvrir sjálfum- sér og öðrum, að Kristur væri hinn rétti
meistari, sem einn ætti ótvírætt tilkall til fylgdar, lotn-
ingar og hlýð’ni. Hánn elskaði Krist, því að hann hafði
gert sér far um að kynnast honuro, elskaði hann sjálfsagt
engu miður en hinir lærisveinarnir. En hann gat ekki
byggt trú sína á viterisburði annarra eingöngu. í því var
efi hans fólginn. Hann varð sjálíur á persónulegan hátt
að qðlast þá vissu, sem hann gæti byggt á. ,
í þessu er Tómas fyrirmynd. En taktu. xlú eftir: Tóm-
as fór ekki að miklast yfir því, að hann væri ekki eins
trúgjarn og hinir. Hann fór ekki að gera gælur við vönt-
un sína né augiýsa hana sem sérstakt þroskamerki. Harin,
yfirgaf ekki lærisveinahópinn, kirkjuna, hvarf ekki brott
frá því samfélagi, þar sem' Krists var leitað í lestri heilags
orðs, í íhugun og bæn, í viðleitní til þess að feta í hans
fótsppr. Og petta varð blessun hans. Hann var með í læri-
sveinahópnum, þegar Jesús stóð öðru sinni mitt á meðaí
. þeirra. 1 þessu er Tórnap fyrirmynd, í þessu fyrst . og
fremst.
Það veldur mörgu andlegu skipbroti nú á tímutn, að
menn fara um þetta aðra leið en Tómas. Menn fafa ein-
íörum, bvggja efa sinn með sér eða upphefja hann tií á-
trúnaðar, hverfa frá kirkju Jesú Krists og samtféiagi henn
ár, slítá tengsli við það samneyti, sem Jesús hefur heitið
að vera nálægur í anda sínum. Þar sem tveir eða þrír eru
saman kornnir í mínu nafni, þar er\ég mitt á meðal, seglr
hann.
Þegar vér lesum upprisufrásö'gurnar sjáum vér, að
reglan er sú, að Kristur birtisi ekki vinum sínum einum
og einum. Hann kom til þeirra, þar sem þeir voru sama'n.
Hann hafði kallað þá til pess að halda hóþinn, styðja hver
annan, vitna hver fyrir öðrum, biðja saman. Hann hafði
kallað bá til þess að vera söfnuður, kirkja. Þeir áttu að
vera eins og greinar á sama stofni. . .
Tómasar nútímans. gleyma þessu of oft, kirkjan hef-
ur enda sjálf glatað samfélagsvitund sinni langt um öf.
Tómasarnir eintrjánast hver á sinni þúfu, eru eins og
greinar, sem eru viðskila við stofn sinn, eins og sundur-
laus kol, söm aldrei geta orðið glóð, af þvlí þau eru dreifð.
.Sigturbiöra Einarsson.
s I'
þeim mörgu mistökum, er
orðið haía á Kéfiavíkur-
flugvelli og að koma sök-
inhi af homirn og varnarmála-
nefnd. á þá, sem ekki áttu
neinn þátt í henm. Þá' kom
það mönnum kyrilega- fyrir
sjónir, að meirihluti þing-
flokksins skyldi hverfa frá
samþykktri samstöðu með
Framsókn, um nefndarkosn-
ingar, til þess eins að kjósa
líka með íhaldinu. Þrátt fyrir
mistök sem þessi, sem geta v.ilj
að til á beztu bæjum þá er það
samt Ijóst, að forusta flokksins
vill rjúfa hin skaðlegu íhalds-
tengsl og kveða niður alla í-
haldsþjónkun innan flokksins.
.Ljósasta dæmi þessa er það,
hve Morgunblaðið tekur þetta
sárt og er það vissulega öruggt
merki þess að flokksforustan
sé á réttri leið. Eítirmælin í
Morgunfolaðinu um þá menn,
sem vildu þetta samstarf, eru
ekki svo dónaleg og ef Morg-
úniblaðið telur sig hafa ein^
hvern pata af þvi, að slíkir
menn séu enn í trúnaðarstöö-f
,um hjá - Albýðuílokknum, bá.
lætur það ekfcí á sér standa a3
bera lof á þá hina sömu. Slíki|
lofi þykir áreiðanlega engurn(
a’þýðuflokks'manni sómi að. i
! ■
ALÞÁÐUSAMBANDSÞING
Nú fer sumar í hönd. Þá ei*
öll félagsmálastarfsemi miklri
minni • en á oðrum tíma' ársj
Næsta haust verður kosið tö
Allþ^ðuisamibancl^þings, innar^.
verkalýðsfélaganna. Þá má þaíj
ekki koma fyrir að Alþýðu -
flokkurinn eigi neitt samstarf
við íhaldíð. Látum það heldur
ráðast, hvort þeir íhaldsfulltrú
ar, sem sæti kunna að eiga á,
þinginu, vilji enn á ný sýna
sína sönnu lýðræðisást með
því að fá kommúnistum aftui?
völdin í verkalýðssam'tökun-
um. Framtíð Alþýðuflokksins'
Framhald á *?. síðu.