Alþýðublaðið - 24.08.1954, Page 5

fí'riðjudaguí' 24. ágúst 1954
ALÞÝBUBLAÐIÐ
Rabbað við Ágúst Jóseísson áttræðan
Eg hefi haft tniklð ánægfy
FYRST ÞÚ VILT endilega \
hripa eitthvaS af þessu niður,
þá geturðu sagt það í lokin,
að ég hafi haft mikla ánægju
af lífinu, og hafi enn. Það á !
ég vitanlega í og með því að
þakka, að ég hef eiginlega al- j
drei kennt mér mems, — al- 1
drei kvellisjúkur verið, eins
og þeir gömlu sögðu. Hitt
hygg ég þó, að hafi ráðið þar
meira um, að ég hef alltaf ver- !
ið léttur í lund, alltaf tamið
mér glaðlyndi og bjartsýni. Og
þá kemur það af sjálfu sér, að
ilíiið verður manni til ánægju.“ (
I stað þess að ljúka þessu
stutta viðtali á þeim orðum,
by-rja ég það með þeim. Þau
túlka lífsviðhorf manns. sera
varð áttræður fyrir nokkrum
dögum. Hann var þá staddur j
umborð í e.s. Guílfossi, á leið
'heim úr ferðalagi um Þýzka-
land og nokkurri dvöl í Dan-
mörku. I upphari viðtalsins
varð mér það á, að ég spurði
hvört hann hefði farið utan til
að leita sér heilsubótar. Hann
starði á mig.
ÁTTRÆÐIR FÉLAGAR
Á ÆSKUSTÖBVUM
Þessi áttræði unglingur er
Agúst Jósefsson heilbrigðis-
fulltrúi. Fæddur Akurnesing-
ur, en fluttist kornungur til
Keykjavíkur, og hefur síðan
verið svo kunnur og ósvikinn
Reykvíkingur, að eingöngu
sögufróðir og þjóðliollir Skaga
rner.n, eins og Ólafur Björns-
son, vita hið sanna í málínu
og halda því á loft. Og svo
hann sjálfur. ..Það vill svo til,
að við séra Jónmundur heit-
jnn Halldórsson vorum fæddir
á sama kotinu, Belgsstöð-
um, hann -í júlí, ég í ág-
úist. Við vorum oft að ráð-
gera það í seinni tíð. að
skreppa í stutta beimsókn á
æskustöðvarnar, og í haust er
leið segi ég við hann, að nú
skyldum við gera alvöru úr
þessu. Ekki gott að vita, hve-
nær við hefðum báðir tíma og
Ágúst Jósefsson.
tækifæri til þess annars. Síð-
an reistum við upp á Akranes,
bjuggum þar í gistihúsi og
skemmtum okkur þar konung-
lega í nokkra daga, en þá
skildu leiðir fyrir fullt og allt.“
EKKI UM ANNAÐ AÐ GERA
EN PÚL OG ÞRÆLÐÓM
Agúst Jósefsson varð áttræð
ur þann 14. ágúst síðastliðinn.
Teinréttur, léttur í spori og
snar í snúningum. Hann var
yngstur þriggja bræðra; er
hann var á fimmta ári,
drukknaði faðir þeirra í fiski-
róðri, eldri bræðrunum var
komið fyrir, en móðirin flutt-
ist með Ágúst til Reykjavíkfir.
..Undir eins og maður gat eitt-
hvað, varð maður að fara að
vinna, og síðan var fyrir flesta
ekki um annað að gera, en
púl og þrældóm á eyrinni, upp
skipun á fi'ski, kölum og salti.
Viðurværið þætti víst heldur
lélegt nú. Svo kom að því, að
mig langaði tjl að nema ein-
hverja iðn, enda vildi mamma
ekki, að éa færi á sjóinn. Fyrir
tilstyrk góðra manna knmst ég
að sem nrentnemi í ,.ísafold“
árið 1905, og lauk þar námi.
MINNINGARORÐ
Guðmundur Bjarni Jónsson
í DAG verður jarðsunginn
frá Akraneskirkju Guðmundur
Bjarni Jónsson, sem andaðist á
Akranesi 18. þ. m.
Guðmundur Bjarni, eins og
hann var venjulega nefndur,
var borinn og barnfæddur
vestur í Arnarfirði. Voru for-
eldr^r hans búandi hjón þar í
íirðinum. Ólst hann upp með
foreldrum sinum. Eigi naut
Guðmundur Bjami skóla-
menntunar í bernsku, fremur
en jafnaldrar hans ílestir. En
snemma hóf hann þar nám,
sem jafnan hefur reynzt mörg
um happadrjúgt og gifturnikið
til þroska og manndóms
nám starfs og elju.
Löngum er það vitað um
Vestfirðinga, að þeir stunda
jöfnum höndum sjósókn. og
landfeúnað. Hefur margur dug
andi máður sótt við þau sam-
oiginlegu störf þrótt og dug.
Kom þá og tiðum í Ijós, hvað í
hverjum og einum hjó, því að
sterkir þurftu þeir stofnar að
vera, er deila þurftu' þárinig
síorfsorkunni.
Guðmundur Bjarni Jónsson.
Guðmundur Bjarni sýndi
snémma, að hann var í hópi
þeirra*djörfustu og dugmestu.
Hann varð ágætur ejósóknari,
athugull og gæíinn. Hlaut
hann og brátt viðurkenningu,
því að hann varð fljótt stýri-
maður á seglskútum þar
Framhald á 7. síðu.
he
Þegar ég var á 21. ári eða fyr-
ir réttum 60 árum síðan,
hleypti ég heimdraganum,
fór til Danmerkur og lagði
stund á prentverk í Kaup-
mannahöfn um tíu ára skeið.
Þar kvæntist. ég. og þar eru
börn mín fædd. Þar kynntist
ég jafnaðarmannasteínunni, en
prentarastéttin stóö þar fram-
arlega i fylkingu og margir af
foriijstumönnum baráttunnar
voru einmitt úr þeirri stétt.
síðan fluttist ég heim aftur,
stundaði prentverkið samfleytt
til 1918, en þá gerðist ég heil-
brigffsf'ulltrúi hér í þæ, og
gegndi því starfi til 1951. er
embætti borgarlæknis var stof
að. Og nú er ée sem sagt á eít-
irlaunum . . .“
VERKALÝÐSBARÁTTAN
Talið berzt að verkalýðsbar-
áttunni hér heima, en Ágúst
tók mikinn og virkan þátt í
henni. efiir að hann kom heim
úr Hafnardvöiinni. Hóf hann
meðal annars í félagi við Pét-
ur G. Guðmundsson útgáfu
íyrsta málgagns verkalýðs-
hrevfingarinnar. ,.A]fevðublaðs
ins“ .eamla, árið 1906. En vegna
fiárskorts. — os skilnings-
skorts þeirra. sem barizt var
fyrir, — urðu þeir að hætta
við útgáfu þess eftir skamma
hríð.
í samtökuni premara gafst
Ágústj hins vegar tækifæri til
að vinna að þessum málum;
auk þess átti hann drjúgan
þátt að stofnun ,,Dagsbrúnar“
þótt ekki sé hann skráður
stofnfélagi, og s'arfaði þar
lengi og vel. í báðum þessum
félögum og fleirum gegndi
hann mörgum og margvísleg-
um trúnaðarstörfum. Sæti átti
hann í bæjarstjórn sem full-
trúi verkalýðssamtakanna og
Alþýðuflokksins frá 1916—34,
en vildi ekki vera í framboði
lengur, enda þá orðinn sextug
ur og tekinn að þreytast á ,sí-
felldum funda- og nefndastörf-
um. Var og heilbrigðisfulltrúa-
starf þá orðið ærið verk ein-
um manni. því að bærinn fór
síva^andi. En Ágúst Jósefsson
fylgdist samt með verkalýðs-
baráttu.nni af iafn vökulum á-
huva. o<z perir bað enn. eins og
með öllu því, sem gerist.
ÆSKUNNAR MAÐUR
,,Eg hef alltaf verið æskunn-
ar maður,“ segir hann, „alltaf
staðið með unga fólkinu, og
geri það enn. Unga íólkið er i
sjálfu sér alltaf jaín gott, og
framtíðin er alltaf þess, Það
verður ef til vill að reka sig á
til þess að það átti sig á hlut-
unum, en það er lifsms lögmál.
Það urðum við lika að gera.
Við urðum að afla okkar
þroska fyrir harða lífsbaráttu,
íengum ekkert ókeypis, ekki
einu sinni barnaskólakennslu.
Nú er öll menntun iögð upp í
hendurnar á unga íólkinu, —
það er dálítið örinur aðstaða,
og spurning hvort hún er ekki
að einhverju leyti of auðveld.-
En fyrr eða síðar kemur að
skuidadögunum, og þá verður
unga fólkið að taka a því, sem
það á. til, og þá kemur dugur
þess' fram. Og tæknin. það
ástæðulaust að tala illa um
(Frh. á 7. síðu.)
Kerið í Grímsnesi.
Rannsóknir Geirs Gígju
á Kerinu í Grímsnesi
GEI GÍGJA hefur unnið að
rannsóknum á Ker.inu í Gríms
nesi á undanföfnurn árum, og
e.r þeim nú að verða lokið.
Hann hefur mælt dýpi vatns-
ins, tekið sýnishorn af botni
þess, og athugað gróður þess
og dýralíf. Enn fremur hefur
hann mælt hitann í vatninu,
með samanburði við lofthita.
og fylgzt með yfirborðsbreyt-
ingum vatnsins.
Rannsóknir sínar á Kerinu
hóf Geir vorið 1941. Það er
einkum vegna athugana á yfir
borðsbreytingum vatnsins, að
rannsóknirnar hafa tekið svo
langan tíma. Sum árin var
vatnið athugað mánaðarlega,
og stundum 'oftar, en að jafn-
aði fóru rannsóknirnar þó ein-
kum fram að sumrinu. Eitt ár
féllu rannsóknirnar alveg nið-
hitinn breytist hægar en loft-
hitinn og tekur minni sveifl-
um.
MISMUNANDI DÝPI.
Þegar Geir hóf rannsóknir
sinar í Kerinu, setti hann þrjú
mtrki mishátt fyrir ofan vatns
yfirborð þess. og miðaði yfir-
borðsbreytingarnar við þau. f
hvert skipti sem athuganir
fóru fram, var mæld fjarlægð-
in frá vatnsyfirborðinu að
næsta merki fyrir ofan það.
A þeim 12 árum, sem þessar
mælir.gar hafa verið gerðar,
mældist vatnsyfirborðið lægst
í ágúst 1942 ig okt. 1950, en
hæst í aprjl 1948. Munurinn á
lægsta og hæsta vatnsyfirborði
er um 480 sm. Vatnið er því
rniklu dýpra í einn tíma en
annan.
ur.
í nokkur ár, einkum vetrar-
mánuðina. önnuðust mæling-
ar á breytingurn vatnsyfirborðs
ins fyrir Geir. jreir Magnús
Jóhannesson bóndi í Alviðru.
og Benedikt Einarsson fyrrum
bóndi í Miðengi.
SPORÖSKJULAGIÐ.
1 ágúst mánuði 1943 mældi
Geir dýpi vatnsins í Kerinu,
og yfirborðslengd þess og
breidd. Vatnið er hér um bil
sporöskjulagað og snýr frá NA
til SV. Mældist þaö l05 m. á
lengd og 74 á breidd. Dýpið
mældi Geir á 10 stöðum á
tveim línum í kross þvert yfir
vatnið. Mesta dýpi vatnsins
var 975 em. skammt vestan við
miðju þess, en vatnið fór mjög
grvnnkandi til norðausturs.
Leir var í botni vatnsins og
hallaði honum ina að miðju
þess.
GRÓÐUR OG ÐÝRALÍF.
Með botngreip var tekið sýn-
ishorn af gróðri botnins og
dýralífi. Norðaustast i vatninu
en jþar er það grynnst, eru
breiður af síkjamara. Á botni
vatnsins fundust þráðormar,
rykmýslirfur, vatnsbobbar og
vatnaskeljar. En upp nm vatn
voru svifplöntúr og svifdýr á
sveimi, .brurmklukkur, horn-
síli og sitthvað fleira af smá-
dýrum.
Hitamælingar fóru oft fram
um leið og mæld- var hæð
vfínsyfirfe )'Srfns, einkum á
surorln.. Var þá mældur hiti í
vatni og lofti samtímis. Sam-
kvæmt mælingum þtssum er
yfirfeorðshiti vatnsins í Kerinu
'frá 0 til 16 stig yfir árið. Um
bávetur er yfifiboroshitinn oft-
as’t 0 eða lítið þar yfir, en 12
til 16 stijS að sumrinu. Vatns-
1 Um leið og vatnið hækkar,
síækkar yfirborð þess einnig
nokkuð, vegna hallans á hlið-
um gýgsins.
Þegar Geir mæidi yfirborðs-
hæð vatnsins í Kerinu nú fyrir
nokkrum dögum, var yfirborð-
ið 95 cm. lægra en er hann
mældi dýpi vatnsins 1943. Sam
, kvæmt því ætti mesta dýpi
vatnsins í Kerinu nú, að vera
uin 880 cm. En þegar mest er
í Kerinu getur a'atnið í því
orðið hálfur fjórtándi metri á
dýpt. Þannig var það t. d. í
apríl 1948. Breytingarnar á
vfirborðshæð vatnsins og dýpi
þess. ei?a m. a. rætur sínar að
rekja tfl veðráttunnar, eirikum
hita og úrkornu.
Þeir, sem vflja fyígjast
með því sem nýjast.er,
AIJ' vðublaðið
i e s a