Alþýðublaðið - 03.12.1954, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Föstudaírui'
desember 1354.
'S
S
s
s
s
s
V
V
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
V
s
. s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
i
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Útgefandi: AlþýðufloþJ^urinn.
Ritstjóri: Hclgi Sœmundsson.
Frcttasifóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvm Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjón: Emma Möller.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusimi: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Ásþriftarverð 15,00 á mínuði. í lausasölu 1,00.
DÓNASKAPUR
TIL ÞESS AÐ NA sem beztri
aðstöðu í (hinni vægðarlausú
samkeppni um lækkun fram-
leiðslukostnaðar fyrir aukin
vinnuafköst, hafa skipulags-
\
S UNÐANFARNA áratugi
^ hefur allt starf í verksmiöj-
' um verið æ meir skipulagt
sérfræðingarnir haldið sííellt \
lengra á þeirri braut, að skipta
hverju verki í sem íábrotnust
starfsatriði; þannig, að hver
einstaklingur frakvæmi sífellt
sama handtakið, án þess að
á þami hátt ,aö handtök
verkafólksins yrSu sem vél-
^ rænust og fábreyttust, og
\ talið, að þanuig myndi nást
i mestur hraði o«r afköst. En
\ maðurinn er e>kki dauð vél,
\
MAÐUR — EKKÍ VÉL
Fred Hozt. vinnur við málni
pre~su. Áður var starf hans
eingöngu í þyí fólgið. að stinga
málmplötu inn í véiina. og
| hreyfa síðan stilli, sem setti
! vélina af stað. Þessar tvær
hreyfingar enöurtók hann ali-
I an liðlangan daginn og dag
eftlr dag. Þegar skipt skyldi
og við nvjar tilraunir bef í um pressumót, varð hann enn
þurfa að beita við það nokk- ý ur anna!ð, orði6 uppi á tcn. | að bíða unz eftirlitsmaSur
urri hugsun eða útsjónarsemi. \ ingnurn. , j hafði afchugað fyrstu sýnishorn
Þessi vélræna einhæfing vinnu _ in. Qg staðfest, að vélin væri
aflsins í verksmiðjunum í því
I rétt stillt. Nú eru Hozt aðoins
skyni að hver einstaklingur a5 vera svipag; hvað annað vél Sefin fyrirmæli um að pressa
nái sem mestum aí'kastahraða, gæzxufólk í ' verk=miðjunni s,vo 05 svo mor? stykki af þess
HÁTÍÐAHÖLDIN fyrsta
desember fóru virðulega
fram og voru stúdentum til
sóma. Aliir ræðumenn
fluttu mál sitt af prúð-
mennsku og höfðu boðskap
að flytja. Vakti það athygli,
að ræðumennskan einkennd
ist ekki af þeim flokkspóli-
tíska einstefnuakstri, sem
svo mjög gætir af hálfu ís'-
lendinga. — Helzt hafa
kommúnis_tar ástaoðu til að
kvarta og geta þó sæmilega
við unað. Allir ’-æðiunenn
dagsins afneituðu sem sé
kommúnismanum, og sumir
vöruðu við honum með hóg-
værum og sterkum rökum.
Ástæðan er sú, að kommún-
isminn og frelsið eru ósam-
rýmanleg hugtök. Íslenzkir
meuntamenn. sem hvlla hug
sjón frelsisins og vilja veru-
leika bennar, hljóta þess
vegna að taka afstöðu gegn
kommúnismanum og dæma
hann af verkunum, þar sem
kommúnisíar hafa komizt
til áhrifa og valda.
Ræ'ðiunermirnir fyrsta
desember hreyfðu ýmis
konar gagnrýni. Um hana
verða sjálfsagt skiptar
skoðanir, en vafalaust geta
allir orðið sammála um, að
hún hafi átt rétt á sér og
verið fram sett með þeim
hætti, sem Hklegur er til
árangurs. íslendingar lil'a
nú alvarleg tímamót, og
þess vegna er öllum lands-
mönnum hollt að íhuga,
hvert stefnir. Umræður
um þau efni eru nauðsyn-
legar og þakkarvert, að
menntamenn okkar láti
þær til sín taka. Gagn-
rýni skal í heiðri höfðu í
1 y ðræðisþjóðfé 1 agi, því að
hún er grundvöljur og til-
efni breytinga eða nýj-
unga. Og við eigum að
forðast það, að stimpla að
finnslur sem æsingar eða
uppreisn eins og mörgum
hættir til, því að sú af-
staða. á rætur sínar að
rekja ofan í vilpu einræð-
isins.
Það er athyglisvert, að
Morgunblaðið ræðst í gær á
Jón Helgason prófessor með
stóryrðum fyrir ræðu hans
fyrsta desember. Ræða Jóns
var stórmerkileg og hefði
átt að leiða til umhugsunar.
Morgunblaðið telur sig kom
ást af án þess. en beitir
strákslegum vinnubrögðum.
Það skellir skollaeyrum við
þeirri tímabæru hugvekju,
að íslendingar hafi undan-
farin ár ráðstafaö miklum
fjármunum ógætilega. Þó
kastar tólfunum, þegar vik-
ið er að ummælum Jóns
Helgasonar varðandi 'hand-
ritin og gagnrýni hans á
mannskemmdum íslenzkra
blaða. Morgunblaðið snýr
öllu öfugt í þessu sambandi
og er með heimskulegar á-
sakanir í garð ræðumanns.
Þetta sýnir enn einu sinni,
að íslenzk blaðamennska
stendur á sorglega lágu
menningarstigi.
Þúsundirnar, sem heyrðu
ræðu Jóns Helgasonar,
ættu að lesa af kostgæfni
frásögn Morgunblaðsins í
gær og dæm.a um mál-
flutninginn. Alþýðublaðið
viðurkennir, að auðvitað
koma til greina ýmis við-
horf, þegar rædd eru þau
atriði, sem Jón Helgason
vék að. En sjónarmið
Morgunblaðsins er fjarri
lagi af því að það sér
ekki glóru fyrir ofstæki og
hvatvísi. Framkoma þess
er það, sem heitir á ís-
lenzku máli dónaskapur.
Slíkt hátterni á engan
rétt á sér gagnvart pólitísk-
um andstæðingum í hita og
kappi orustu og því siður,
þegar hlutaðeigandi aðíli er
viðurkenndur fræðimaður
og stórbrotið skáld, sem
ekkert tilefni hefur gefið
til skítkastsins. Það er
hneyksli, að Jón Helgason
skuli þurfa að horfa upp á
það, þegar hann kemur hing
að heim og teknr þátt í op-
inberum umræðum, aðtilsé
á íslandi fólk, sem ekki hafi
lært stafróf mannasiðanna.
F«?feít á flestum veltingastoðum bæíarins.
— Kaiiioið hlaðið um leið og þér fáið yðoi
morgunkaffið.
AfþýðublaSið
hefur nú staðið í hálfa öld. Því
snerti.
ari eða þessari gerð. Síðan at-
huaar hann teikningarnar cg
velur iþau, og íestir í pressuna,
verður ekki neitað, að sú að-
ferð hefur aukið afköstin. en RYLTINGJN UNHIRBÚIN
um leið hefur hún líka gert Tveim mánugum síðar' athugar því næst sjálfur fyrstu
verkafolkmu hvern starfsdag , f d- W t ö], k_ symshornm, mælir. þau og veg
að'þreytandi endurtekningu. tíl að ur' ^
í nokkrum verksmiðjum og ræða við þá uppástungu að með Þar- er
iðjuverum hefur verið reynt að breyttri starfstilhögun; fever mfð oðrum orðum .orðmn nus-
bæta verkafólkinu upp fá- verkstjóri átti að .kenna sínu b°ndl veiJarmnar 1 Etað Þps3
breytni starfsins með hljóm- vélgæzlufólki alla meðferð og að ^era a''elns Þræjl hennar
list í vinnutíma og kaffihléum stjórn vélanna og fela bví hana 'bar eð ,bann leysir nu aí
og ýmsu slíku. Aðrir vinnuveit að öllu leyti. Þegar verkafólk- bend' sama ' starf- °S a3l,r
endur hafa gert sér vonir um, ið fengi þannig aukið umhuas- þurftl m!ar'“a menn ;tl] aö
að styttri vinnutími og hækk- unarefni og aukna áibyrgð, á- s,nra’ fær hann hærri laun.
uð laun gæti veitt verkafólk- leit Watson, að hver einstaki- Sama geffTmr um aðra .starfs-
inu aftur nokkra starfsgleði. ingur myndi hugsa sem svo, ,menn verksmi®junnar.
En svo að segja all:r hafa tal- að í raun réttri hefði hann ‘ _TÍtr
ið einhæfingu starfsins hið ó- sinnar „eigin verksmiðju" að rof “
hjakvæmilega gjald, sem gæta. tAUKIN STARFSGLEÐI
greiða yrði fyrir aukin vinnu-j „Afköstin munu aukast og Þegar það kom á daginn, að
afköst. Forráðamenn ^ hinna framleiðslan um leið verða Þessi nýja tilhögun gaf góða
heimskunnu skrifstofuvélaverk vandaðri“. spáði hann. Það, að raun> var næsta stigið, að
smiðja, „International Buis- Vera sífellt að hugsa um' að óreyta fyrirkom.ulagi starfsins
ness Matíhines11, hafa hins veg- spara eyrinn, var °ekki rétta Vlð fœribandið. Stan Weiler
ar reynt aðra leið, — og árang ieiðinj bætti ’ hann við: mest var einn þeirra, er þar unnu,
urinn hefur orðið allur annar, værf um þag Vert; ag hve^ en £tarf hans var í því fólgið,
en flestir sérfræðingar bjugg- verkamaður innti'a’f höndum að skrúifa vist stykki I-skrif-
ust við, — sem sé. aukin ‘fram- það starf, sem hann væri fær stofuvél. um leið og fæsiband
leiðsluafköst. um; að hæfileikar hvers og lð bar hana fr.am bjá; alltaf
'eins nytu sín sem bezt í starf- sama bandtakið, endurtekið
AÐDRAGANDINN - SAMTAL inu. 0g- ag, hann gen'n að því baS effir óag. Nú setur hana
VIÐ VERKSMIÐJUSTÚLKU j með lífi og sál. *" ° ihann vélina saman að öllu
Þessi tilraun hófst fyrir ell-; feyú einn, og hið sama er að
efu árum síðan. ForstjÓri fyr- OG ÁRANGURINN ssgja um Þa aðra samstarfs-
irtækisins, Thomas J. Watson,! ^.ð fimm mánuðmn liðnnm m,enn bans’ sem aður unnu vlð
- * v,r kominn ,5 ^ SgSÆS “diS. Hvor þoirr. „m kig
ugu, var dag nokkurn sem oft- komizt nrvði!e«a pf ón sér-'setul nu saman margbrotnar
ar a eftirlitsferð um verksmiðj stakra vélamanna og eftirlits- sbrl£stofuvelar ur allt að ÞV1
urnar í Endieott. Hann tók tali manna; og smám saman bætt. J00 mismunandi hliitum, og
verksmiðjustúlku eina, sem ust fleiri deildir við. Ekki le'ð dver um.sie beia alla.ab-vrgð a
gætti skurðarvélar. Hann sá, a iðn„u áður en hæst var að ^V1 ,verkl’ 61 nann vmnur. A-
að allt var undirbúið til að ]áta'l66 vélamennuaf 334 teka rangurinn ibefur reynzt aukm
ri=ta sundur nokkrar stálnlöt- L •* + e- 10« -+■ ■■ ■ i afköst, betn framleiðsla. meiri
úr erím, semIsnrtSi'Hf,1} ** ** ”*'**>«»*«** <t *«*.
yéiin ekki verið sett af stað. | Alls starfa nú 7400 vevka.» . Matulvioh vatt þráð
VerksmiðjuE-tulkan skyrði svo menn £ þessum verksmiðium; a kefh’ sem n°tuð voru i vissa
fra, að hun hiði þess, að eftir- ‘har af aðf>ÍTlc 47 „fHrlúsnim, I gerð sknfstofuvela. Onnur
litsmaðurinn skæri úr um það,
að ristuhmfurinn væri rétt
st-illtur. OHún átti ósköp auð-
velt með að stilla hnífinn sjálf,
en það var í verkaihring véla-
mannsins, og sjálf gat hún líka
skorið úr um það, hvort still-
ingin var rétt eða 'ekki, en
slíkt var í verkahring eftirlits-
mannsins. Starf hennar var ein
göngu í þiví fólgið, að setj a vél-
ina af stað, þsgar til þess var
ætlazt, og stöðva hana, þegar
það átti við. Annað var ekki
í hennar verkahring.
þa,r af aðeins 47 eftirlitsmenn.
en þeir hafa einungis eftirlit
með margbrotnum vélasam-
stæðum, sem krsfst sérstakrar
tæknmsnntunar. Aðeín.s 4 vé’.a
menn vinna nú í öllum dedd-
um verksmiðjunnar.
í st-úlka tók síðan við spólunni
j og lóðaði þráðinn fastan, en’ sú
jþriðja festi á (hana marga silf-
1 urþræð’. — hárgranna. —’ og
var það verk ákaflega þreyt-
ÍFrh. 5 3. síðu.)
Syning Þorsteim
Um þessar mundir heldur Mondrian o. fl., þó að honum
Þorsteinn Þorsteinsson, 22 ára takist ekki að ná tökum þess-
gamall Reykvíkingur, fyrstu ara meistara á viðfangsefni
Watson spurði hana nokk-, listsýningu sína hér á landi. ■ sínu. Það er bverjum lista-
ui-ra spurninga, og enda þótt Sýningin er í húsakynnum manni holt að íhug’a og leita
engin svipibrigði yrðu séð á Þjóðminja-safnsins og eru þar inn á brautir, sem núlifandi
til sýnis 20 relief-myndir. Að meistarar hafa farið. en svo
því er bezt verður vitað er er þyngri þrautin að vinna úr
þetta fyrsta þess konar sýning þeirri reynslu.
hér á landi og því nýstárleg. \ Lítið er hægt að segja um
I listræna hæfileika þessa unga
Þorsteinn var 14 ára þegar manns, af því sem hann sýnir.
hann hóf nám við Handíða- ( Nokkur nýliðabragur er á verk
og myndlistarskóiann. Var um hans og mér virðist þau
■hann þar við nám í 3 ár, en séu ekki byggð upp af þeirri
andliti -hans, vöktu svörin með
h-onum þá hugsun, er síðar
varð upphaf að iðnnbyltingu í
sm-áum stíl. Stúlkan kvaðst
hafa starfað í verksmiðjunni
um aðeins tveggja mánaða
skeið, en áður hafði hún verið
afgreiðslustúlka í stórri verzl-
un. Það hafði, með öðrum orð-
um, aðeins tekið hana tvo mán
uði, að öðlast nægilega tækni-
lega reynslu til þess, að hún
væri einfær um að stjórna
r>lötuskurðarvél aö öllu leyti.
Og fyrst hún var einfær um
það, hugsaði Watson, hlaut það
naut síðar tilsagnar Jóns Eng- ( spennu og spili andstæðna, sem
ilberts um -s-keið, þar til hann gefa hverju verki sitt gildi.
h-varf utan til framhaldsnáms. 1 Allt um það er sýningin at-
Hann dvaldist um skeið í Prís hyglisverð og það er virðingar
og hefur farið víða um löndJ vert, þe-gar ungir menn leita
Áf verkum hans er sýnilegt að inn á nýjar og lítt kannaðar
hann hefur hrifizt af Arp,, brautir. G.Þ. ___-J