Alþýðublaðið - 04.12.1954, Blaðsíða 4

alþyðublabsð
Laugardagur 4. desember 1954
s
s
s
s
s
s
'S
s
s
s
s
■s
s
-s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Útgefandi: Alþýðíiflo/{l{un'nn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
'Frcttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðámenn: Bj'órgvin Guðmundsson og
Loftur Gtíðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Asþriftarverð 15,00 á mánuði. í lausasölu 1,00.
McCARTH YISMINN
ÖLDUNGADEILD Banda
ii£kj ^þings hefur vítt 'Mc-
Carthy fyrir óþinglega fram
komu. Sú ráðstöfun kemur
fáum á óvart. svo mjög sem
'baráttuaðferó';r McCarthys
hafa verið gagnrýndar í
heimalandi hans. Erlendis
hefur þessi þingmaður senni
Iega skaðað álit og heiður
Bandaríkjanna meira en
nokkur annar aðili. Öfga-
fullur og hvatvíslegur
vopnaburður er nú orðið al-
mennt við hann kenndur
vfðs vegar um heim.
Sumum finnst, að Mc-
Carthyisminn sé einkamál
Bandaríkjamanna, en slíkt
er misskilningur. Það er stað
reynd, að hann hefur haft
miikil og 'uggvænleg áihrif
utan Bandaríkjanna og auk
ið 'hættuna af öðrum óheilla
öflum. Sjaidan er ein báran
stök og svo er í þessu efni.
Stórorðustu andstæðingar
McCarthys hika sem. sé
ekki við að beita sömu bar-
áttuaðferðum og hann eða
svipuðum. Er til dæmis oft
erfitt að greina á milli,
hvort kommúnisminn er
undir álhrifum McCarthys
eða McCartJhy undir áhrif-
um kommúnismans. Og
hvort tveggja íyrirbærið er
náskylt ófreskju nazismans,
sem féll í síðari heimsstyrj-
öldinni, en heldur samt
velli og segir til sín á ólík-
legustu stöðum.
Kommúnistar reyna mjög
að nota McCarthyismann í
áróðursskyni gegn Banda-
ríkjunum. Þeir básúna áhrif
hans, en hirða lítið um að
skýra frá baráttu þeirra,
sem segja honurn stríð á
hendur og heyja það af
framsýni og manndómi.
Kommúnistar felia sig vel
við McCartlhyismann í
hjarta sínu af þvi að hann
er íilvalin grýla. Þess vegna
er diúp staðfest milli þeirra
og hinna, sem vilja uppræta
McCarthyismann af því að
hann er lýðræðinu í heim-
inum til tjóns og álitshnekk
is, þó að tilgangurinn sé
krossferð gegn kommúnism
anum.
Lýðræðið getur ckki
beitt aðferðum McCarthy-
ismans í baráttunni gegn
einræðinu. Sá vopnaburð-
ur sýnir minnimáttar-
kcnnd. Lýðræðið veröur
að sigra í krafti hugsjóna
sinna og baratta þess að
einkennast af siðferðilegri
alvöru og ábyrgðartilfinn-
ingu. Ella befur lýðræðið
sýkzt af einræðinu, þó að
hlutaðí^igandi aðilar neiti
því af misskilningi eða
forherðingu. Mælikvarði
lýðræ'ðsins er ekki fyrst og
fremst orðin. í»að, sem úr-
slitum ræður, er sönnun-
argildi verkanna, þegar
þess er kostur að Iáta þau
tala. Lýðræðið hefur frels-
ið og siðgæðið unifram ein
ræðið, og barátta þess á
því að vera jákvæð en ekki
neikvæð. McCarthyisminn
er neikvæður, og þar af
Ieiðandi skilgetið afkvæmi
einræðisins.
Undanfarið hefur verið
nokkur ástæða íil að óttast,
að McCarfhyisminn mótaði
um of skoðanir og afstöðu
valdlhafa Bandaríkjanna. Nú
kemur í ljós, að liann er for-
dæmdur af þeim mönnum,
sem Bandaríkjaþjóðin hef-
ur valið til forustu. Annað
væri raunar ekki sæmandi
þjóð Lincolns og Roosevelts,
en þessi heillaþróun í amer-
ískum stjórnmálum ætti
vissulega að verða fagn-
aðarefni öllum frjálshuga
lýðræðissinnum, sem óska
frelsinu og siðgæðinu sigurs
í heiminum. Til þess eru
vítin að varast þau, og
Bandaríkin munu njóta vax
andi virðingar og álits, ef
McCarbhyisminn víkir fyr-
ir sterkri og göfgandi lýð-
ræðisstefnu.
Fæst á flesímn veitlngastoðum bæjarins,
— Kaupið biaðið um ieið og þér fáið yður
morgunkaffið.
ÁlþýðisblaðilS
Iíver er maðurinn?
STÚDENTAFÉLAGIÐ var
heppið í 'vali, þegar það fékk
Þórarinn Björnsson skólameist
ara á Akureyri til að koma
hingað suður og flytja aðalræð
una á árslhátið þess í tilefni
fyrsta desember. Itæðan vakti
mikla athygli, enda afburða-
snjöll og ótvíræð sönnun um
menntun og menningu skóla-
meistara. Alþýðublaðið átti
þess ekki kost að kcma henni
á framfæri við lesendur sína
vegna þrengsla. en vill nota
tækifær.ið til nokkurrar kynn-
ingar á höfundinum, ævi hans
og störfum.
UPPRUNI OG NÁM.
Þórarinn Björnsscn er Norð
ur-tÞingeyingur að ætt og upp-
runa. Hann fæddist að Víkinga
vatni í Kelduhverfi 19. desem-
ber 1905. Fóreldrar hans voru
hjónin að Víkingavatni, Björn
Þórarinsson og Guðtún Hall-
grímsdóttir, bæði af góðu
bergi brotin og gátu sér orðs-
tír meðal samferðamanpa. Þór-
arinn vandist í æsku öllum ís-
lenzkum sveitastörfum, en
þótti snemma námfús og bók-
hneigður og var settur til
mennta. Hann lauk gagnfræða
prófi á Akureyri vorið 1924 og
var í hópi fyrstu nemenda
gagnfræðaskólans þar, sem
námu allan skólalærdóm til
stúdentsprófs á Akureyri, þó
að ekki Ihefði skólinn þá enn
leyfi til að útskrifa stúdenta.
Þórarinn lauk því stúdents-
prcfi frá Menntaskélanum í
Reykjavík árið 1927.' Hann
reyndist fráfoær námsmaður í
skóla. jafnvígur á allar náms-
greinar að kalla, on samt stóð
í FÓTSPOR SÆMUNDAR.
Sama árið og Þórarinn
Björnsson varð stúdent sigldi
hann til fram'haldsnáms og
lagði leið sína til Frakklands.
Fetaði hann í fótspor Sæmund
ar fróða og nam, við Svarta-
skóla, en þá sem nú var sjald-
gæft, að íslenzkir námsmenn
leituðu þangað þekkingar og
menntunar. Þórarinn lauk
prófi (licencier és lettres) við
Sorbonneiháskólann 1932, en
aðalnámsgreinar hans þar
höfðu verið franska, latína og
uppeldisfræði. Sorbonne þyk-
ir í fremstu röð háskóla Norð-
urálfunnar og Frakkar mikil
og skemmtileg menningarþjóð.
Er því vel farið, að ungir ís-
lendingar ausi af þeim þekk-
ingalrbjrúnniii, (enda heíur vel
gefizt þangað að leita. Mennt-
un Þórarins Björnssonar, á-
hugamál og menning ber þess
vitni, að hann hafi gert góða
ferð til Parísar, og svo er einn
ig um ýmsa fleiri.
FRÁBÆR KENNARI.
Heimkominn gerðist Þórar-
inn kennari við Menntaskól-
ann á Akureyri 1. janúar 1933.
Hann varð skólameistari 1948,
þegar 'Sigurðlur heitinn Guð-
mundsson hætti, því starfi eft-
ir langan og merkan starfsdag,
en áður hafðí Þórarinn oft
gegnt skólameistarastörfum í
fjarveru fyrirrennara síns og
vinar. Aðalkennslugreinar
hans við skólann hafa verið
franska og latína, en stundum
hefur hann kennt fleira, t. d.
Þórarinn Björnsson.
íslenzkan stíl. enda er hann
málsnjall maður og ritfær með
hugur hans einkum til forn-
mennta og heimspeki.
1 afbrigðum. Kippir honum þar
í kynið til Björns föður síns,
sem var orðlagður gáfumaður
og þó einkum til þess tekið,
j hversu fagurt og kjarnmikið
mál hann talaði, en því hefur
, Ólafur Jóh. Sigurðsson lýst
eftirminnilega í blaðagrein.
J Allir, sem til 'þekkja, Ijúka upp
, einum munni um, að Þórar-
J inn Björnsson sé frábær kenn
ari og kennsla hans I senn líf-
' ræn og nákvæm, en þeir eru
, tveir meginkostir hvers góðs
fræðara. Skólastjórnin hefur
einnig farið Þórarni prýðilega
úr hendi, enda er hann hvers
manns hugljúfi og Ihonum
(mjög sýnt um að umgangast
æskufólk.
Kvæntur er Þórarinn Mar-
gréti Eiríksdóttur píanóleikara
Hjartarsonar rafvírkjameist-
ara, og eiga þau hjón tvö börn,
dóttur og son. Heimili þeirra
. er annálað fyrir fegurð og gest
risni.
JOHANN KRISTÓFER.
Eins og fyrr greinir er Þór-
rinn Björnsson óvenjulega
ritsnjall maður, fjölfróður og
sannmenntaður. Hann hefur
oft flutt gagnmerk erindi í
Menntaskólanum á Akureyri
og stundum látið ti! sín. heyra
j sem fyrirlesari í ríkisútvarp-
inu, en þó allt of sjaldan. Eigi
að síður er hann kunnastur
sem ritihöfundur fyrir þýðingu
sína á skáldsögunm Jóhann
Kristófer eftir franska stór-
skáldáð og nóbelsverðlaunarit-
höfundinn Romain Rolland.
Enn eru aðeins koniin út af
þýðingunni fjögur bindi í
tveimur bókum, en alls er
skáldsaga þessi tíu bindi og
lætur nærri, að út séu komniv
á íslenzku tveir fimmtu hlut-
ar þýðingarinnar. Þessi fjög-
ur bindi, sem út eru komin,
nefnast í þýðingunni Dagrenn-
ing, Morgunn, Unglingsár og
Uppreisnin. Kom fyrri bókin
ú,t 1947 en hin síðari 1950 og
er Heimskringla útgefandi.
Þýðingin hefur hlotið einróma
viðurkenningu, enda óefað eitt
mesta afrek íslenzkra þýðenda
fyrr og síðar. Þórarinn Björns
son þýðir Jóhann Kristófer að
sjálfsögðu úr frummálinu, og'
ber kunnáttumönnum saman
um, að hann túlki snilldarlega
stíl og málblæ höfundarins.
Jafnframt er þýðingin á svo
fögru og biæbrigðaríku ís-
lenzku máli, að því er líkast-
sem frumsamið væri og af
sniöllum meistara. Er vonandi,
að Þórarni vinnist fljótlega
tími til að ljúka þýðingu þess-
ari, því að Jóhann Kristófer
ber að telja meðal öndvegis-
verka heimsbókmenntanna
bessarar aldar. Skáldsagan
kom út á frummálinu í tíu
bindum. á árunum 1904—1912,
en höfundurinn hlaut nóbels-
verðlaunin 1915.
STORSNJOLL RÆÐA.
Þórarinn Björnsson er hæg-
látur maður og hlédrægur, en
hefur eigi að síður skemmti-
lega sjálfstæðar skcðanir um
menn og málefni, fvlgist vel
með atburðum heima og er-
lendis og lætur sér ekkert
mannlegt óviðkomandí. Þetta
kom skýrt í ljós, er hann
kvaddi sér hljóðs á árdhátíð
stúdentafélagsins og flutti mál
sitt í áhevrn þjóðarinnar. Ræð
an var snjöll og efnísrík og bar
vit.ni um fjöllhæfar gáfur og
vfðtæka menntun Þórarins
Björnssonar. Hann gerði siálf-
um sér og stofnun sinni sóma
með foví að þekkjast fooð stúd-
entafélagsins um. að koma og
tala.
BRIDGE
S, —
H 9, 6
T. K, 10, 4
L. 8
Spaði er tromp Suður spilar út og norður og suður
eiga að fá 5 slagi.
Lausn í mæsta laugardagsblaði. : ;
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
c