Alþýðublaðið - 12.12.1954, Qupperneq 1

XXXV. árgangur.
Sunnudagur 12. dcsember 1954
265. íbl.
RafveitusýninginíHa fnarfirði opnuð í dag:
*'í
: 3J..&l
Stokkurinn í læknum í Hafnarfirði og brúin ásamt uppistöð-
unni, allt er þetta verk Jóhannesar Reykdals vegna fyrri raf
piagnstöðvari'nnar, sem hann reisti. — Ljósm.: Hjá.inar R- Bárð.
arson.
og fendrar Ijós á
Sýningin verður opnuð meo viðhöfn kl. 3 í
Góðtemplarahúsinu, en fyrir almenning kl. 5
FRÚ ÞÓRUNN REYKDAL, ekltja Jóhannesar heitins Reyk
dal, hrautryðjandans, er fyrstur kom upp rafmagnsstöð hér á
landj, mun í dag kl. 3, er rafveitusýniugin verður opnuð, setja
fyrsta rafalinn af stað, en rafmang frá honum mun tendra ljós
á kolþráðarperu, sams konar ljósaperu, og notaðar voru fyrir
liálfri öld.
iSýningin, sem. er haldin til, Síðan setti hann rafal, er hann
SAMNINGAR hafa nú tekizt milli Starfsstúlknafélagsjns
Sóknar og sjúkrahúsanna urn kaup og kjör starfsstúlkna í sjúkra
húsum og öðrum hliðstæðum stofnunum. Munu þessir samnmg
ar vera með árangursríkustu samningum, sem félagið hefur
nokkru sinni gert.
Grunnkaup stúlkna fyrstu 3 ' formaður félagsjns, Steinunn
mánuðina hækkar úr kr. 1050.00 Þórarinsdóttir varaformaður og
í kr. 1080 á mánuði, .næstu 9 . Þorsteinn Pétursson.
mánuði starfstímans hækkar
kaupið úr kr. 1075.00 í kr.
1145.00 á mánuði og kaup
þeirra stúlkna, sem unnið hafa
eitt :ár hækkar úr kr. 1200.00 í
kr. 1310.00 á mánuði. Þá var
samið uin það að kaup þeirra
stúlkna, sem unnið hafa 5 ár
eða lengur hjá sama vinnuveit
enda skyldi hækka úr kr. 1200
í kr. 1375.00 á miánuði, grunn
kaup. Leiga fyrir vinnuföt var
felld niður. Framangreint mán
aðarkaup verður greitt frá 1.
okt. s.l. þeim s'túlkum sem nú
eru í starfi. Samnjngurinn gild
að minnast þess, að í dag er
hálf öld liðin frá því að fyrsta
rafstöðin á Islandi tók til
starfa, verður opnuð almenn-
ingi kl. 5, og verður opin
næstu daga kl. 2—10 síðdegis.
SÝNINGIN.
Á sýningunni eru Ijósfæri,
eins og tíðkaðist frá fornöld
og fram undir síðustu aldamót.
Það voru steinkolur, lýsislamp
ar og kerti. Um 1370 kom olíu-
Barnðskemmtun í
AlþýSuhúsinu
KVENFÉLAG Alþýðu-
flokksins heldur skemmtun
fyrir böm í Alþýðuhgsinu
hefst húu ,kl. 2 e. h. Til
við IHverfisgötu í 'dag, og
skemmtunar verður söngur,
Svava Fells segir börnun-
um ævintýri, leikþáttur og
kvikmynd.
Lítið ílug yíir hafið
LÍTIÐ FLUG hefur verið
jr um þrjá mánuði í senn og undanfarna sólarhringa yfir
er uppsagnarfrestur einn mán AtlantsJhaLð með viðlvomu á
uður | Keflavíkurflugrvelli. Hefur
viðrað . þannig, að flugvélar
Með sammnga foru fyrir hönd hafa yfirleitt leitað fremur
Sóknar: Heiga Þorgeirsdóttir í annarra leiða.
einnig fekk frá Noreg:. í sam-
band við turbínuna. Var þar
með komin fyrstn rafstöðin.
Hann hafði sett lækinn í stokk
og gert stíflu. og þessi mann-
virki sjást enn, þótt stöðin
sjálf sé löngu horfin. Jóhannes
naut aðstoðar Halidórs Guð-
mundssonar raffræðings við að
koma stöðinni upp, en sá, er
vann -við að leggja : húsinu,
var Árni Slgurðsson trésmið-
, . „ . !ur, er varð fvrsti rafvirki á
lampmn fyrst til landsms, og(íslandi Hörðuvallas+öðina
svo rafmagmð. Myndir eru fra reisti Jóhannes ,v0 1906
rafstöðvum Reykdals báðum
og rafveitunum í Hafnarfirði
síðan. Þar verður og sýnd
ýmiss konar lýsing. og fram-
leiðsluvörur RAFHA, sem er
fyrsta raftækjaverksmiðja hér
á landi.
BRAUTRYÐJANDINN
JÓHANNES REYKDAL.
Jóhannes Reykdal fæddist
1874. Hann nam trésmíði og
fór til Kauptmannaliaifnar ti!
að fullnuma sig í þeirri iðn.
Systur átti hann gifta í Nor-
egi, og mun hann hafa komið
til Noregs í utanför sinni og
kynnzt rafvirkjun þar. Fyrst
eftir heimkomuna var hann í
Reykjavík, en reisii sér síðan
trésmiðju í Hafnarfirði. Hann
lét lækinn knýia trésmíðavél-
arnar. Smiðja hans var fyrsta
trésmiðja á landinu.
FYRSTA RAFSTÖÐIN.
Turbínu hefur Jóhannes
fengið frá Noregi og lét hann
hana knýja vélar smiðjunnar.
svo íyut). er
hin var orðin of lítií. Hann
var enn einn um að reisa raf-
magnsstöðvar á íshmdi.
GAMLI RAFALLINN.
Ga'inli rafallinn er fyrir
miðju sýningarsvæð.nu í Góð-
templaraihúsinu. Frá honum
liggur hnappalögn, sams konar
og notuð var fyrr á árum að
liósastæði með kolbráðarperu.
Rafallinn er miklum mun
stærri en nvir rafalar, er fram
leiða 9 kflówött eins og hann
en hann hefur verið vandaður.
þ\á að enn er hann vel nothæf
ur.
RAFMAGNSMÁL í HAFN-
ARFIRÐI Á SÍÐARI ÁRUM
Einnig er fróðleik um raf-
Jóhannes Reykdal.
magnsmál Hafnfirðinga á síð-
ustu ára lugum að finna á sýn
ingunni. Þar eru myndir frá
hinni svo kölluðu Nafchans &
Olsens stöð, er var dísilstöð,
byggð þar 1922. Rafveita Hafti
arfjarðar tók svo til starfa 1939.
Silíuríiinglið í næsl
síðaslasinníkvöld
SELFIJRTUNGLIÐ verður
sýnt í 19. og næst síðasta sinn
í Þjóðleikhúsinu í kvöld. Það
verður sýnt í síðasta sinn á
miðvikudagskvö’dið.
L'stdansinn var sýndúr í síð
asta sinn fyrir fullu húsi og
við góðar viðtökur óihorfenda.
Forsetahjónin voni viðstödd.
SNJÓKOMA var á HeUis-
heiði í gær, þótt slydda væri
eða rigning hór niðri við sjó.
Ekki var þó orðið erfið færð
á heiðinni í gærkvöld, nema
ef til vill fyrir iitia bfla. Uega-
Benzínafgreiðslumenn fengu viður
kenndan maíarííma í fyrsta sinn
51 þúsund sferiigpr ffiiffir nauöugir frá
Jóhannesarborg; hús þeirra jöfnuð við jörðu
DAGBLADET í Noregi
skýrir frá því 7. desember,
að í marz n. k. byrji nauð-
ungarflutningar á 57 þúsund
svertingjum frá Jóhannesar-
borg. Verða svertingjarnir
fluttir tfil nýs svæðis fyrir
suðauistan bæinn.
NÝ HÚS BYGGÐ.
Til bráðabirgða hafa verið
b.Vggð 800 ný hús, skólar og
verzlanir á þessu nýja svæði.
Strax og svertingjarnir haia
setzt að á hinu nýja svæði,
verða hin gömlu híhýli þeirra
í Jóhannesarborg jöfnuð við
jörðu með jarðýtum. Eftir ár
á að vera lokið flutningum
12 þúsund af hinum 57 þús.
svertingjum, er í borginni
búa. — Flutningar þessir
fara fram samkvæmt tilskip-
un istjórnarinnar. Borgar-
stjórn Jóhannesárhorgar lief
ur enga ákvörðua um þetta
tekið. Þvi ræður stjórnar-
deild sú, er sér um nýja vcru
staði fyrir hina innfæddu, og
hefur ihún skipulagt starfið
og mun stjórna því.
FORSÆTISRÁDHERRA
í ÓVEÐRI.
Hinn nýi forsætisráðherra
Suður-Afríku hélt fyrsta
ráðuneytisfund sinn á þriðju
daginn. Á mánudaginn hélt
hann fjöldafund, en vegna
fárviðris leystist fmidurinn
upp. Hann kvariar uin slæm-
ar umsagnir blaða, ,
Mánaðarkaup hækkar um 382 krónur eða 12%.
BENZÍNAGFREIÐLUMENN samþykktu í fyrrakvöld að
ganga að tilboði atvjnnurekenda, eins og skýrt var frá í blaðinu
í gær. Hæltkar kaup benzínafgreiðslunianna um 382 krónur á
mánuði og jafngiidir það 12% launalvækkun.
Ekki fengust atvinnurekend
ur til að ganga að neinni hækk
un grunnkaups. Hins vegar fá
benzína fgreiðsl umen a nú í
fyrsta skipti viðurkenndan
matartíma. Fá þeir greidda 13
tíma á mánuði, eða Vá tíma
á dag á helgidagakaupi, þar
eð unnið er í matartímanum.
Auk þess fjölgar mismæling-
arlítrum. af hverium 1000 mæld
um lítrum. Höfðu afgreiðslu-
mennirn'.r áður einn, en fá nú
tvo lítra af 1000. , 1 ,
s s
\ Sfjórnmátaskóliiin >
ss hefst annað kvöld s
s y
ý STJORNMALASKOLI Al- S
S þýðuflokksins hefst annað S
S kvöld /í Aj/þýðiihúsmu við ý
5 Hverfisgötu kl. 8,30. Flytur ^
í þá Gylfi Þ. Gíslason fyrsta ^
j fyrirlestur sinn un\ Social- ý
^ isma og önnur liagkerfi. ^