Alþýðublaðið - 03.03.1928, Qupperneq 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
iALDÝBDBLAÐll
j kemur út á hverjum virkum degi. |
J Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við :
j Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. I
J til kl. 7 siðd.
; Sferifstofa á sama stað opin kl. >
} 9Vs—lOVfl árd. og kl. 8—9 síðd. ;
j Siimar: 988 (afgreiðslan) og 1294 |
J (skrifstofan).
5 Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á •
j mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 I
j hver mm. eindálka. ;
< Prentsmiðja: Alþýðuprentsmi&jan :
< (í sama húsi, sömu simar). ;
Viðvarplð.
Stærsta menQÍngar«
mál lúíímans.
Dtvarpsstððin í fteyKjavík.
Vlðvarpsstöd tsisnds.
Eftir Kristófer Gríinsson.
Nú ei svo langt koniiö raí-
magnsvíisindum, að heyra miá frá
víðvarpsstöðvum hvers konar
hljóma, sem vera skal, landa og
Jabdshluta á milli, ef ’rnenm hafa
móttökutæki. í beztu tækjum má
iheyra um nær alla Norðurólfu
og jafnvel til Ameríku.
Hver maður hlýtur að sjá, hví-
líkir feikna möguleikar felast í
þessari uppgötvun til nátiara sam-
bands miili einistaldinga og þjöða.
Hugsað get óg mér að ein-
ihverjir kyrínu pó að ýfas't við
svona merkileguim samtenginga-
lið við umheiminin af ótta viði
„óhtílla strauma", sem borist gætu.
inn á heimilin.
Slíkt hiefir átt sér stað í sam-
• !ban.di við bætíar samgöngur á
landi, því skyldu þá ekki slíkir
menn óttast víövafpið?
Þetta er eitruð íhaldshugsun;
rvið öölumst aldrei sanna menningu
með einangrun. Með því að heyra
og sjá sem allra flest, ættum ví3‘
að verða færari um að dæma
milli góðs og ilis. ,
Fáfræðin er líklega mesta ntein
mannkynsins. Við veröum því að
nota öll ráð til þess að útrýma
fáfræðinni og skapa svo stað-
góða þekkingu, að þjóðin fari
batnandi. Það er gott að hafa
mikla þekkingu í fjárhagslegum
efnum og þá séxstaklega á sum-
vinnugrundvelli. Þó er þetta alls
ekki nóg til almennrar hagsæld-
ar.
Það, sem mestu skiftiT í allri
fræðfslu, er það, að vita áð kær-
leikurinn — í vsrki til ná-
ungans, hverrar stéttar, þjóðar
eða kynflokkis, sem er, mun gera
mennina farsælli og frelsa heim-
ínn að lokum. Sá, sem sækist,
mest eftix auði og völdum, 'en
lætur sig litlu skifta hag fjöld-
ans, hann grefur sjálfum sér þá
gröf, se'm hann mun lengi verða
að skríða úpp ú,r. Það er ekki
nóg að fleygja bita í fátækling-
Bna, þegar mest sverfur að þeim
Bulturinn, en ve.rja þeim a£> njóta
jafnréttis við aðra menn. Margur
fátæklingurinn á ekki eins mik-
ið af rándýpseðli eins og sumir
hinna háttvirtu „sannikristnu“.
Fátæklingarnir fara því á sveitina
og hinir „sannkristnu" taka auð-
vítað af þeiiim almenn mannréttíndi.1
Það þarf að bjarga auðshyggju-
manninum, sýna honum að auð-
urinn er alt af að leitast við að
grafa hoirum sjálfum gröf —
spilla honum.
„Sannkrlstni" maðurinn þarf að
kynma sér, betur kenningar Krists
og fátæklimgurinm þarf að fá
skilyrðislausa hjálp til að ala upp
barnahópinn sinn.
Ot af hinum mörgu og miklu
veilum í mennimgu okkar, er oss
brýn þörf á, að nota hin b&ztu
skilyrði, sem við getum átt kost
á til styrktar menningunni, en
til þess er viðvarp langbezt. Ég
vona, að við eigum talsvert af
hugsjónamönnum, sem hafa bæði
vit og vilja til þess að fiytjapjö^-
inni göfugri hugsjónir en hún
hefir enn tileinkað sér. Eða rétt-
ara ságt, klætt gamlar og nýjar
hugsjónir í þann búning, að þjóð-
in fái skilið þær.
Með víðvarpinu má margfalda
áhrifamöguleiika okkar beztu
manna, svo að þeir tali tii allrar
þjóðarinnar. Það er mikils virðí;
Einn góður fræðari í amdlegum
málum, mundi geta gert meira
gagn á fáum árum em aliur
preistaskari landsins hefir gert á
einni öld. Mikið má vinma að
barnafræðslu með víövarpi,
tungumálakenslu og allskonar
hagnýtri fræðslu.
Það er svo mikiilsvert, að af-
dalabóndinn með barnáhópinn
sinn geti notið fullkomnasta
fróðleiks og skemtana, sem land-
ið hefir að bjóða, þrátt fyrir veg-
íeysur og aðra einangrun.
Nú höfium við kynst víðvarpinu
dálítið tvö undan farin ár. Þingið
veitti „H. f. Útvarp“ sérleyfi til
reksturs viðvarps.
Gott var að fá víðvarpsstöð;
hún hefir sýnt oss og samnað, að
víðvarpsstöð getur verið unidur-
samlegt tæki í þjönuistu menning-
arinnar.
Margt bendir á að þessi stöð,
sem við nú höfu'm, geti ekki leyst
það hlutverk af hendi, er þjóð-
in krefist. >
Stöðin er svo lítil, að hún heyr-
ist mjög skamt í óidýr tæki, svo
hún getur ekki talist fullnægjandi
fyrir alt lamdið. Annað er það,
að hún er rekin af hlutafélagi, ám
veruiegra afskifta hnis opinbera.
Tekjur sínar átti hlutafélagið að
fá með 85 kr. stofngjaldi af
hverju tæki, sem upp var sett,
auk 50 kr. árlegs afniotagjaild'S:
Alt þetta hefir dregið úr áliti
stöðvarinnar og útbreiðslu víS-
varps hér á land.i.
Það varð þegar mikil óánægja
með stofngjaldið. Notendur litu
margir svo á, að „H. f. Útvarp“
ætti að verða magnað okurfélag.
Notendur gátu engir orðið úti um
land, nema þeir ættu góð 4rá
lampa tæki. Útbreiðsla víðvarps-
ins hefir af þessium ástæðum orð-
ið óeðlilega lítil, pg „H. f. Út-
varp er talið að dauöá komið
vegna f járhagsörðuigleika.
Margt hefir mér þótt athuga-
vert víð efnið, sem sent hefir
verið út, en pó tel ég, að stöðin
hafi unnið margt gott, og lík-
lega varla að vænta meiri ánang-
urs, eins og plt var í pottinn bú-
ið. (N’l.)
Efs*I deild
Fundur stöð þar ekki neima fáar
mínútur; tvö minniháttar mál af-
greidd.
Neðri deild.
Afgreidd mál til efri deildar í
gær: Frv. um atkvæðagredðslur
utan kjörstaða við alþingiiskosn-
íngar, viðauki viið prentsmiðju-
bókaeintak til Færeyja og frv.
um mentamálaráð íslands (endur-
sent g. d.). Frv. um verkakaups-
veð (á^trr samþ. í e. d.>! var visað
til 2. umr. og sjávarútv.nd.
Þá hóf 2. umræðu fjárlaganna,
og fór fram atkvæðaigieiösla í
gærkveldi um fyrti hluta þeirra.
Auk tíllagna frá f járveitiniganefnd,
sem ailar voru saniþyktar, komu
5 tíllögur frá öðrum þiiing’mönn-
um til atkvæða. Að eins ein þeitrra
var samþykt. Var hún frá Héðni
Valdimarssyni um að hækka styrk
til hjálparstöðvar hjúkrunarfélags-
ins „Líknar“ úr 3500 kr„ sem því
voru áætlaðar í frv. stjórnarinnar,
Upp í 4000 kr. Er sú upphæð jöfn
þeirri, er félagið fær úr bæjair-
sjóði Reykjavíkur. Tillaga Héð-
ins var samþykt með 14 atkv.1
giegn 12. önnur tillaga var irá AI-
þýðuflokksfulltrúunum. Var hún
um
Afnám skólagjalda.
Hafa fulltrúax Alþýðuflokk&ins
þráfaldlega barist fyrir niðurfell-
ingu þeirra á undanförnum þing-
am. Héðinn benti þinghsiiimi á þá
siðferðilegu skyldu löggjafanna,
að leggja ekki steina á nárns-
brauí fátækra, efnilegra manna,
með því að skattleglgja skóla-
göngu þeirra. Nú hafa 140 að-
standendur og fjárhaldsmenn
, Rieykjavíkurnémenda í Mentaskól-
anum hér sent alþingi áskorun
um að afnema skólagjöldin, en
að lækka þau a. m. k. að mikl-
um miun ella. Ingólfur, sem hafði
framsögu ■ fjárveitingane-mdarinn-
ar um fyrri hluta fjárlaganna og
hafði orð fyrjr sex neíndaimönn-
um um þetta mál, eða öllum
nema Haraldi, mælti gegn tillög-
unni, og við atkvjgreiðsluna var
hún feld með 15 atkv. gegn 11.
Með ihenni vpru: Alþýðuflokks-
fulltrúarnir (Héðinn, Haralidur og
Sigurjón), Áisgeir, Ben. Sv„ Bern-
harð, Gunnar, Jörundur, Sig. Egg-
erz og að eins 2 íhaLdsmenn, sem;
eru þingmenn Reykjavíkur (M. J.
og J. 01.). Tveir voru fjarstadd-
íf, Lárus og Ól. Thors. Hinir alLiír
greiddu atkv. gegn því, að hætt
verði að skattleggja námið. Eru
7 þeirra úr fhaldsflokknum og 8
úr „Framsóknar'-flokknum.
Jóhann Jósefsson flutti tillögu
um, að 6 þúsundir kr. væru veitt-
ar til styrktar mönnum, sem
þitrfa að /« sér gervilimi, oig
varatillögu um 5 þúsudir kr. Var
aðaltillagan feld með 13 atkv„ en
8 voru með henni- Varatillagan
féll með jöfnum atkvæðum (13
gegn 13) að viðhöfðu nafnakaJli.
Vitanlega greiddu Alþýðuflokks-
fuiltrúarnir atkvæði með báðumi
þessum tillögum. Að eins fjórir I-
halcLsflokksmenn urðu með vara-
tillögunni, að flutningsmannf
meðtöldum, þótt floikksmaðuri
þeirra flytti hana, en 5 þeirra á
móti.
Samkvæmt tillögu fjárveitiniga-
nefndarinnar eða meiri hluta
hennar var áætlun tekna af kafft-
og sgkur-toíli hækkuð um 50 þús-
undir, upp úr milljón króna, sem
stjórnin áætlaði hann. Jafnaðar-
menn einir greiddu atkvæði gegn
þeirri tillögu. Gengiisviðaukinn af
þeim tolli fellur niður um næstir
áramót samkvæmt gildandi lög-
um, og eins og áður hefir verið
skýrt frá, leggur Héðinn til fyrir
hönd Aiþýðuilokksins, að viðauk-
ínn verði ekki framlengdur. Hins
vegar gerir stjórnarfrv. ráð fyir-
ir framliengingu hans, en til að
jafna þann mun er frv. Héðins
um samisvarandi hækkun á tekju-
og eigma-skatti filutt.
íslenzkar eða danskar krónur.
Héðinn benti á, að samkvæmt
•la'ndsreikningnum fyrir árið 1926
hefir konungsmatan, 60 þúsundir
kr„ verið greidd í aönskum krón-
um, en ekki íslenzkum, þótt eng-
in heimild sé til þass í ifcárlögt'
um, því að króna í íslenzkumí
lögum er auðvitað íslenzk króna,
enda tekið fram uni aðrar greiðsl-
ur (af lánum ríkissjóðs), ef þær
skal gjalda í erlendxi mynt, og
reiknað þar eftir. I yfirliti þvíyfiM
landsreikninginn, sem, lagt er fyr-
ir þingið í frumvarpsrorini, verð-
ur jafnyel ekld annað séð, enfeðí
konungsmatan hafi verið greidd
í íslenzkum krónum. Laun s: ndi-
herrans höfRu einnig verið greidd
í dönskum krónum, líka heimiíld-
arlaust. Héðinn spurði, hvort
meiningin sé, að þessu verði hald-
ið áfram,, og ef svo væri, þá
sé a. m. k. sjálfsagt að gera það
ekld fram hjá fjárlögunum. Til
þess þurfi þá og að breyta laga)-
ákvæðinu um upphæð konnngs-
mötunnar. Ingölfux kvað meiri
hluta fjárveiting,ane'fndar vilja
láta halda áfram að greiða kóngi
i dönskum kxónum. Tryggvi ráð-
herra var á sama máli og vildi
fylgja þessarí venju íhalLsns.
Héðinn benti á, að vilji fjárhags-