Alþýðublaðið - 04.02.1955, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐfB
Föstudagur 4, -febrúar 1951»
5
S
s
$
*
s
>
s
s
$
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
£
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
\
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
(
s
s
s
s
Útgefandi: Alþýðuflo\f{urinn.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmatsson. .
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Áuglýsingasijóri: Emma Möller.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Ásþriftarverð 15,00 á mánuði. 1 lausasölu 1J)0.
Tvcér leiðir
Hans Strijdom - effirmaður dr. Malans.
NOKKUR ORÐASKIPTI
hafa átt sér stað uudanfarlð
mir.i Frjálsrar þjóðar og
Þjóðviljans vegna viðhorf
anna í kaupgjaldsmálunum.
Blað Þjóðvarnarflokksins
lét í ljós þá skoðun, að nið-
urfærs'uleiðiii væri farsæl-
ust til kjarahóía, en bar
ekki gæfu til að íaka fram,
að kauphækkunarherferð
hlýtur að verða neyðarúr-
ræði verkalýðsins, ef lækk
un verðlags og dýrtíðar
verður ekki tryggð með við
unandi móti. Þjóðviljinn
notaði þetta tilefni misk-
unnar'aust og réðjst á
Frjálsa þjóð og Þjóðvarnar-
flokkinn af miklum skaps
munum. Síðan er komið á
daginn, að Frjáls þjóð befur
átfað s'.g á nauðsyn kaup-
hækkunar, ef ríkisstjórnin
og aðrir hlutaðeigandi aðil-
ar hafna niðurfærslustefn-
unni. En Þjóðviijirm er síð-
ur en svo af baki dottinn.
Honum dettur ekki í hug að
verða Frjálsri þjóð sam-
mála.
Forustugrem kommún-
istablaðsins í gær fjallar
um þessi mál, og þar er ó-
tvírætt gefið í skyn, að al
menn kauphækkun sé æski
legri en niðurfærsla verð-
lags og dýrtíðar, þó að báð-
ar leiðirnar reynist færar.
Slíkt er þó furðuleg afstaða.
Verkalýðshreyfingm hefur
margoft lýst því yfir, að
hún óski fyrst og fremst eft
ir kjarabót lækkaðs verð-
lags og minnkaðrar dýrtíð
ar. Verkfallið mikla haustið
1952 var háð þeíi’ri stefnu
til framdráttar. Árangur
þess varð bezta kjarabót
undanfarinna ára. Hann
hefur því miður ekki orðið
eins varanlegur og verka-
lýðurinn vonaðist eftir, og
þess vegna er nú r.ý barátta
framundan. En almenn
kauphækkun hefði áreiðan-
lega reynzt sýnu. skamm
vinnari .lausn, þó að hjá
henni verði ekki komizt, ef
ríkisstjórn'n lokar hinni
leiðinni. Og það er augljós
staðreynd, að afstaða al-
þýðusamtakanna er óbreytt.
Þau velja niðurfærsluleið-
ina, ef farið verður að
þelrra ráðum. Þetta ætti
Þjóðviljinn að gera sér Ijóst
í tíma. Það eru engin svik
að leggja megináherzluna á
niðurfærsluleiðína. Sú
slefna er afstaða verkalýðs-
hreyflngarinnar. Valið er
vandalaust, ef báðar isiðirn
ar reynast færar. Þá er nið-
urfærslan sjálfsögð. En
verði henni. hafnað, þá er
ekki um ann^ð að ræða en
baráttu fyrir kauphækkun.
Auðvitað er það satt og
rétt hjá Þjóðviijanum, að
verkalýðsstéttin hefur ekki
þá aðstöðu í þjóðfélaginu,
að hún geti tryggt raun-
hæfa niðurfærslu án hunda
kúnsta og blekkinga. En
þessi reg’a um hundakúnst
ir og blekk'.ngar á einnig
við um almenna kauphækk
un. Ef gagnaðilar verkalýðs
ins sitja á sviltráðum við
gert samkomulag, þá er sér
hvier fengin kjarabót í
hættu. En jatníramt er
vinnufriðurinn í iandinu úr
sögunni og ný barátta orðin
dagskrármál. Reynslan af
niðurfærstunni frá 1952
hefðf sannarlega þurft að
verða meiri og betri en ver
Ið hefur. Hún er þó sízt lak
ari en árangurinn af almenn
um kauphækkunum hefur
reynzt undanfarin ár eins
og Þjóðviljinn hlýtur að
sannfærast um að athuguðu
máli. Svikum verður hins
vegar ekki forðað að ó-
breyttum valdahlutföHum í
þjóðfélaginu, hvaða stefnu
sem verkalýðurmn velur, ef
gagnaðilar bregðast samn-
ingum og samkomulagi.
Styrkur verkalýðshreyf-
ingarinnar í dag felst í sam
hug og eindrægni. Þess
vegna ætti Þjóðviljinn að
forðast allar tilraunir í þá
átt að rjúfa eininguna um
mótaða og yfirlýsta stefnu
alþýðusamtakanna í kaup-
gjaldsmálunum. Hingað til
hafa kommúnistar endað
sérhvert verkfall með brigzl
um í garð þelrra, sem heyja
vilja haráttuna af skyn-
semi og fyrirhyggju. For-
ustugrein Þjóðviljans í gær
bendir til þess, að nú hugsi
þeir sér að byrja átökin með
því að brjóta í bága við
markaða og farsæ1a stefnu.
Það væri illa faríð — og
kommúnistum sjálfum fyrir
verstu. Þjóðviljinn ætti
-þess vegna að hugsa sig um
tvisvar áður en har.n leggur
út á .þá hálu braut.
AlþýðublaSiS
: Átsk,<
fæst á flestum veitingasíofum bæjarins.
Kaupið Alþýðublaðið um jeið og þér fáið yður
kaffi.
,,NÚ er barizt um síðasta
virkið!“ Með þessum alvarlegu
orðum hóf brezki hákirkju-
presturinn Fr. G. Sidebotham
ræðu sína á mótinælafundi,
sem háður var' í Jóhannesar
borg fyrir skömmu gegn þeim
ofsóknum, sem svertingjarnir
í Suður-Afríku verða nú að
þola af háÚu stjórnarvald
anna. Þúsundum saman eru
svertingjarnir hraktir frá
heimilum sínum og fluttir á
sérstök ,,einangrunarsvæði“,
og um leið eru heil hverfi lögð |
í eyði til þess að unnt sé að
halda þeim „Iivítu“ og
,,svörtu“ aðski’dum.
Fram að þessu hefur kyn
þáttahatrið ekki brotizt út í
jafn skefjalausum hrottaskap
og þeim miskunnarlausu að-
gerðum, sem nú er beitt. Og
maðurinn, sem teljast verður
ábyrgur fyrir þessari harðýðg
islegu stjórnarsteínu, er hinn
nýi forsætisráðherra suðuraf-
ríkanska ríkjasambandsins,
..Afríkariinn" Hans Strljdom.
Hann er 61 árs að aldri, og á-
hangendur hans kalla hann
„ljónið úr norðri".
Þar sem hann er, hefur enn
einu sinni komið íram á sjón
arsviðið miskunnai’I'aus ofstæk
ismaður, sem ekki tekur tillit
til neins, og aldrei efast um að
hann einn hafi lög rð mæla í
hverju máli. Það voru einmitt
þessir skapgerðarþættir, sem
einkenndu Hitler cg Musso-
lini, manngerð, sem bezl verð
ur sérkennd með orðum Robes
pierre, að það skipti engu þótt
veröldinni blæði út, ef hún fær
vilja sínum framgengt, Og það
gerir Hans Strijdom enn
hættulegri viðureignar, að
hann vefur stjórnmálastefnu
sína fánum kalvinismans, með
sífelldum. tilvitnunum í ritn-
ingarnar og skírskofun til guðs
vilja, þar eð hann telur sig að
eins auðmjúkan þjón og þræl
hins almáttuga.
Hann sker sig algerlega úr
þeim öðrum afríkönskum
stjórnmálamönnum, sem þó
skipa sér undir merki hans og
hlýða honum í blindni. Það
eru virðulegir og ráðsettir
menn, sem hafa, þrátt fyrir
allt, varðveitt talsvert af hinni
uppruna1egu jákvæðu afstöðu
hollenzkra forfeðra sinna til
lífsins, og geta jafnvel brugðið
fyrir sig kímni. Malan virðist
jafnvel vingjarnlegasti ná-
ungi samanborið við Strijdom,
og er hann þó ekki beinlínis
ástúðlegur í viðmóti. Strijdom
er gæddur hinu stælta fjaður-
magni ofstækisins, og það er
ekki sönnu fjarr', að hann
minni á eyðimerkurljónið, þeg
ar hann stendur í ræðustóln-
um. Hann er enginn mælsku
maður, en sjálfstraust hans og
skefjalaus fyrirlitnir.g á öllum
be'm, sem ekki hugsa og á-
lykta á sama hátt og hann,
sera hann að hætlulegurp og
áhrifasterkum andstæðingi. Til
Iitsscmi er orð. sem ekki fyrir-
finnst í orðabók hans.
ÞETTA ER ÞÓ AÐEINS
UPPHAFIÐ
Það gerir hann bó ef til vil’l
enn hættulegri, að hann er al-
gerlega háður hinu þrönga
Hónarmiði heimahaganna. —
Hann er fæddur og u.ppalinn í
Suður-Afríku, sem að vissu
leyti er afskekkt lard og ein
angrað, hvað snertir afstöðu
Hans Strijdom með tveimur samherjum sínum.
til þeirra stefnubreytinga og
straumhvarfa, er orðið hafa á
sviði alþjóðamála að undan-
förnu. Til Evrópu kom hann
að vísu fyrir skömmu, en það
er einkennandi fyrir hann, að -
hann fór þá för með leynd og
reyndi ekki, að þvi er vitað
verður, að hafa nokkurt sam-
band við málsmetandi stjórn
málamenn. F'ör þessa fór hann
í þeim tilgangi einum, að kom
ast á snoðir um hvern dóm
kynþáttastefna haris hlyti með
al Evrópumanna. Liggur nærri
að álykta, að hann telji sam-
skipti Evrópu og Suður-Afríku
í framtíðinni velta á þeirri
spurningu.
Óhætt mun að fullyrða, að
hann hafi ekki orðið var við
mikla samúð hér í álfu í sinn
garð eða þeirra stjórnmála-
manna, sem fy’gja honum að
málum í kynþáttaaðskilnaðin-
um, — eins og þe'.r sjálfir
nefna stjórnmálastefnu sína. í
augum flestra Evrópubúa er
þar um að ræða sams konar
kynþáltahatur og það. sem nú
er verið að revna að uppræta
í Bandaríkjunum. og þó mun
fæstum hér í ál.fu ljóst, að
þessi ,,aðskilnaður“ er ekki að
neinu leyti endanlegt mark-
mið Strijdoms, heldur e'.nung
is áfangi á leiðinni til ótak-
markaðrar drottnunar hvíta
kynþátlarins í Suður-Afríku.
Sjálfur telur Striidom sig af
guði kjörinn til að koma þess-
ari stefnu í framkvæmd, en
hana álítur hann eina ráðíð til
að bjarga kristinni siðmenn-
ingu í Suður-Afríku úr hinu
„svarta syndaflóði“. „Það er,“
e'.ns og hann heíur sjálfur
sagt, „e.nginn meðalvegur til,
hegar um droltmmarvald og
jafnrétti er að ræða. og þeir,
sem halda það. ern heimskari
en menn hafa levfi til að
vera.“
Hans Striidom er bað ljóst, að
takmarkinu verður því að eins
náð, að óháð lýðveldi verði
sett á stofn í Suður-Afríku. Á
meðan hið „brezk-gyðinglega
auðve’d“ á þar nokkur ítök,
verður slíkri yfirdrottnun ekki
komið þar í framkvæmd, og
honum þykir sem hann geti
ekki talið Suður-Afríku sína
eigin fósturjörð, á meðan þeir
íbúar landsins, sem eru af
brezkum ættum, standa í ein-
hverju sambandi við „krún-
una“.
Fyrir þá sök hatar hann and
stæðingana, — meðlimi sam-
bandsflokksins, — heilu hatri,
og þess vegna brosir hann nú
meinlega, þegar hann fylgist
með þróuninni innan þess
fokks. Það er sorgleg stað-
reynd, að innan vébanda hans
hefur ríkt sundrung og óá-
nægja síðan Smuts marskálk-
ur lézt, og um leið hefur bar
áttustyrkurinn farið þverrandi
að sama skapi. Það er eins og
Strijdom verði gripinn ein-
hverri tröllsgleðij þegar á það
er minnzt, svo viss er hann
um, að hann muni ekki þurfa
að eyða kröftum sínum í bar-
áttunni við þá andstæðinga,
ftil lengdar, þaþ eð iþeim sé
strádauðinn æt’aður. í þessu
er harmleikur Suður-Afríku
ef til vill fyrst og íremst fólg
inn, og æðstu menn Bretlands
bíða þess. árangurslaust, að ein
hver sá maður komi fram ,á
svið stjórnmálaátakanna suður
þar, er reynist þess umköm
inn að taka upp rnerki hins
fa'lna foringja. .>
SLÍK ER
ÆVISAGA HANS
En Hans Strijdom á.sér ]?o
enn stórfenglegri drauni en
þann, sem nú hefur verið lýst.
Með honum brennur sú löng-
un, að geta náð brezku verrid
arríkjunum, Bechuanalandi,
Basutolandi og Swasilandi, þar
sem reynt hefur verið að
fylgja frjáls^ndri stefnu í
kynþáttamálunum, undir
..verndarvæng“ suður-afrík
önsku stjórnarvaldanna.
Strijdom er mun unglegri
en ætla mætti eftir aldri hans.
Ungur nam hann Iögfræði, en
kaus sér raunhæfara ævistarf.
Hann vildi vera Afríkani í öll
um háttum og setti á stofn
strútahú, en varð gjaldþrota í
kreppunni 1914. Ef til vill var
(Frh. á 7. síðu.)