Tíminn - 05.02.1965, Qupperneq 7

FÖSTCDAGUR 5. febrúar 1965
TÍMINN
19
EINAR Ö. BJÖRNSSON, MÝNESI:
Er formaiur Alþýðufkkksins
fákunnandi um ísi. iandhánui?
í útvarpsumræðum frá Alþingi
21. þm. leyfði Emil Jónsson, fé-
lagsmálaráðherra, sér að sneiða
ódrengilega að landbúnaðinum í
sambandi við hækkun á sölu-
skatti, sem nú hefur verið lög-
festur fyrir árið 1965. Hann hélt ]
því fram að grípa hefði þurft til ]
þessarar hækkunar vegna verð-
hækkunar á landbúnaðarvörum. ]
Ekki verði móti því mælt, að
þær hafi hækkað, en það stafaði
af hækkuðu kaupgjaldi hjá öðrum
stéttum og dýrtíðaraukningu, eins
og kunnugt er. Þess vegna getur
ekki verið rétt að kenna þeim
um, sem látnir eru bíða með leið-
réttingu á meðan allir hinir hafa
fengið hækkun, þar á meðal ráð
herramir sjálfir. Einnig er furðu-
legt, að ráðherrann skuli halda
því fram, að niðurgreiðslur á land
búnaðarverði séu meðgjöf með j
landbúnaðinum fremur en þeim,
sem kaupa vöruna. Þær eru ráð-
stöfun, sem ríkisvaldið hefur tek
ið að sér til að tryggja almenna
neyzlu þjóðarinnar á þessum lífs-
nauðsynlegu matvælum og því mál
allra landsmanna. Svo er kveðið
á í lögum, að bændur og neyt-
endur skuli semja um verð land-
búnaðarvaranna. Náist ekki sam-
komulag skal yfirnefnd skera úr,
og er hagstofustjórinn oddamað-
ur. Þannig er tilkomið það verð
sem landbúnaðarvörur eru seldar
á. Ríkisstjómin grípur svo inn í
þeirra samninga með ýmsu móti,
þar á meðal hverjar skuli vera
niðurgreiðslur varanna. Það er
því furðulegt að telja niðurgreiðsl
ur ölmusu til landbúnaðarins.
Emil Jónssson félagsmálaráð-
herra, getur því sparað sér að taka
þau útgjöld sérstaklega út úr til
að reyna með þeim hætti að
skapa úlfúð á milli landbúnaðar-
manna og neytenda, á meðan hann
sjálfur situr við dýrtíðarrokkinn
og spinnur á hann með hjálp rík-
isvaldsins. Hvað skyldi alþýðufólk
við sjávarsíðuna segja um slíkan
málflutning alþýðuleiðtogans í
Hafnarfirði?
Hann ætti fremur að skipuleggja
og hefja búskap í Krísuvík á ný
og sanna að hægt sé að framleiða
landbúnaðarvörur fyrir lægra
verð, en nú er gert, þó ekki væri
nema fyrir Hafnarfjörð. Þá
gæti hann sýnt jafnaðarstefnuna
sína í verki. Það gæti orðið erfitt
fyrir hann að reka búskap í Krísu
vík, með því að reikna hverja
mínútu á réttum taxta og greiða
allt, sem viðkemur rekstrinum. Eg
held það þyrfti að sýna meiri ráð-
deild, en nú tíðkast hjá ríkinu og
ýmsum öðrum stofnunum.
Það er enginn vandi að standa
með útrétta hönd rukkarans og
taka með valdboði og ýmsum ððr-
um hætti fé af fólki, eins og nú
er gert, og koma svo sem vand-
lætari og skamma þá stétt, sem
fórnar sér enn í landbúnaði og
gefur mikið af vinnu sinni. Þeir
sem þá yrkju stunda teljast ekki
til rnikilmenna.
Ég get upplýst félagsmálaráð-
herra um það, að fólkið í sveitun-
um vinnur marga stund án þess
að fá daglaun að kvöldi, og verð-
ur oft að sætta sig við að verða
fyrir margvíslegu tjóni, sem verk-
ar sem mikil rýrnun á tekjum bú-
anna.
Já, „Það er valt völubeinið,"
meira að segja í „pólitík," hæst-
virtur félagsmálaráðherra. Hér á
Fljótsdalshéraði komu tvö mikil
affallaár 1962 og 1963. Mátti segja
að vorið kæmi aldrei eftir mikla
frostavetur. Kal var mikið í tún-
um og úthagi lélegur. Af bessu
leiddi, að töðufengur var helmingi
til einum þriðjungi minni, en á
meðalári og sums staðar minni.
Þetta skapaði bændum hér
óhemju erfiðleika. Fækka burfti
á fóðrum, fóðurbætiskaup voru
mikil og áburðurinn nýttist illa.
Kostnaðurinn af óáran þessari
verður ekki með tölum talinn og ■
hvílir því með ægiþunga á fólkinu,;
sem fyrir þessu varð. Kalið náði!
vítt um landið og hefur ekki enn !
náð sér. Þetta var tilfinnanlegt
tjón fyrir landbúnaðinn, sem
sennilega skipti hundruðum millj
ónum króna.
Alþingi hefur ekki hreyft hönd
eða fót til að létta landbúnaðinum
þessar búsifjar, nema styrk á end
urræktun túnanna vegna kalsins,
en það var tillaga frá þingmanni
úr Norðurlandskjördæmi eystra.
Ríkisstjórnin hefur heldur ekki
boðizt til að leggja fram fé úr
hinum digru sjóðum fjármálaráð-
herrans. Hann ætti að geta látið
eitthvað að mörkum, sem lýsti því
yfir á fundi á Héraði fyrir síðustu
kosningar, að viðreisnarráðstafan
irnar og fjármálasnilli hans væri
byggð á bjargi, eing og Fjallræða
Krists, og Jónas Pétursson væri
merkasti þingmaður bændastéttar
innar á þessari öld. Nú leiðbein-
ir Jónas á Klaustri í fjármálum í
fjárhagsnéfnd á Alþingi. Bændur'
þurfa því sennilega engu að kvíða.
Þó hann hafi venjulega hríðskolf-
ið, þegar milljón eða milljón
ir hafa verið nefndar í hans
áheym hér á Héraði.
Fjármálaráðherra er sennilega
að venja hann við upphæðirnar
og reyna með því að taka úr hon
um mesta hroliinn'. Ríkisútvarpið
skýrði frá því í vetur, að ríkis-
stjómin hefði geymt 10 milljónir
af brezka láninu og skákað því á
’borðið hjá Iðngarði h/f c/o
'Sveinn Valfells og fl. Það er
munur að vera maður. Samkvæmt
fmmvarpi til fjárlaga fyrir árið
1965 er áætlað að skattur og toll-
ar nemi 2754 milljónum. Þessi
skattheimta er öll fengin af fram
leiðslu, sem landsfólkið aflar með
einum eða öðrum hætti. í meðför-
um þingsins hækkar þessi skatt-
heimta mikið og nálgast að vera
1/5 af þjóðartekjunum. Söluskatt
ur af smásölu og þjónustu er
stór hluti tekna ríkisins. Með
þeim hætti er stuðlað að því, að
rýja af fólki stórar upphæðir, sem
alls kyns braskarar stinga síðan í
sinn vasa.
Landbúnaðurinn fer ekki var-
hluta af þessari skattheimtu frem-
ur en aðrir. Greiða þarf líka tolla
af vélum, tækjum, fóðurbæti og
öðrum efnum og rekstrarvörum,
sem beinlínis þarf á að halda við
matvælaöflun þjóðarinnar. Land-
búnaðurinn verður svo að keppa
við þessar aðstæður við hina
miklu kraftblökk við sjávarsíð-
una, og missa frá sér fólkið úr
sveitunum vegn aþeirrar skamm-
sýni sem kemur frá ráðandi öfl-
um i Reykjavík, sem meðal ann-
ars kom skýrt fram hjá félags-
málaráðherra og viðskiptamála-
ráðherra í síðustu útvarpsum-
ræðum. Sá fyrrnefndi talaði
um mikinn gróða og hátt
verðlag landbúnaðarvara, sá síðar
nefndi að nægilegt væri að fram
leiða landbúnaðarvörur fyrir inn-
lendan markað til að geta þann-
ig haft landbúnaðinn í landi hér,
og senda honum svo ónot, þegar
það þykir henta. Eru þetta þá
stefnumtö og hugsjónir Jafnaðar-
manna á íslandi, að níðast á fólki,
sem erfiðast á, en reynir samt að
þrauka í sveitum þessa lands og
framleiða þau matvæli, sem þjóð
in þarfnast og miklu skiptir um
líf hennar og heilsu, í von um að
geta blekkt fólkið í þéttbýlinu til
fylgis við sig með þeim Tiætti.
Ég vil ráðleggja þeim Emil og
Gylga að vera ekki að þreyta sig
á að túlka þannig fyrir fólki. En
athuga þá spillingu, sem grefur
um sig í fjármálum, verzlun og
alls konar „business“, sem þeir
telja sennilega heiðarlegri at-
vinnugrein en landbúnað. Það
er þægilegt að sitja í
höllum Reykjavíkur og láta
ráðandi öfl þar soga til
sín fjármagnið úr atvinnulífinu
og koma svo fram é sviðið og
nota að refsivendi þau forréttindi
og völd, sem sú yrkja hefur feng-
ið þeim í hendur. Þannig hugsar
Emil Jónsson sér jafnaðarstefn-
una nú til dags. Já, „það er hart
að heita Jón, en vera kallaður
Árni,“ sagði karl einn forðum.
Svipað má segja um Emil Jóns-
son félagsmálaráðherra og flokk-
inn hans. Ég vil spyrja ráðherr-
ann: Finnst þér flokkurinn
standa undir nafni? Það er
nauðsynlegt að félagsmálaráð-
herrann athugi vel sínn gang
ekki síður en aðrir og
reyni að átta sig á því, að það má
engum haldast það uppi að taka
sér forréttindi og völd, sem bein
línis troða þá undir, sem fást til
að vinna hin algengu störf til sjós
og lands og afla þeirra verðmæta,
sem öll önnur starfssemi bygg-
ist á.
Það þarf að eyða togstreitu á
milli stétta og starfshópa og um
fram allt að sjá svo um, að at-
vinnustéttir þjóðarinnar séu vel
haldnar og vel metnar í starfi sínu
og ráði meiru um gang þjóðmál-
anna.
Það er því nauðsynlegt, að lands
byggðin sé vel á verði um þá
óheillastefnu, sem við blasir
og reýni að ná sterkara tangar-
haldi á málefnum sínum. Þá mun
félagsmálaráðherra ekki haldast
það uppi; að ræða málefni land-
búnaðarins á þann veg, sem Emil
Jónsson gerði í útvarpsumræðun-
um.
Ég vil minnast á, að 80 þúsund
hektarar eru ræktaðir á íslandi,
en um 2 milljónir hektarar rækt-
anlegt land fyrir framtíðina. Þessi
fjársjóður er dýrmætur fyrir
framvindu landbúnaðarins og sjá-
anlegt að þangað er að leita, til að
tryggja búsetu og velmegun bjóð
arinnar í framtíðinni, til að
tryggja henni næg matvæli og
flytja út landbúnaðarvörur í stór-
um stíl.
Sýnt er, að nautgriparækt til
kjötframleiðslu getur verið arð-
vænleg, en til þess þarf að flytja
inn holdanautastofn af góðum
kynjum, fljótvaxin, sem hægt væri
að slátra 1 1/2 árs til tveggja
ára gömul. Fallþungi slíkra gripa
gæti verið 200—250 kg. eða meiri,
og fyrir þá fengist 10—15 þúsund
krónur.
Segjum, að næstu 10—15 árin
yrðu notuð til að koma upp slíkri
framleiðslu. Og landbúnaðurinn
framleiddi 100 þúsund slíka
igripi, sem er um 20 gripir á býli
Framhald á 22. síðu.
Þórir Bjarnason
bílstjóri, isafiröi
! í
Fæddur 10. jan. 1909.
Dáinn 12. des. 1964.
Við þau leiðarlok, sem hér eru
orðin, þegar Þórir Bjarnason er
dáinn, leita á huga minn liðnir
dagar. Ein lítil grein í blaði getur
að vísu ekki orðið fullgjör bauta-
steinn. En mig langar til að votta
minningu þessa látna manns vin-
semd mína og virðingu með því
að festa fáein orð á pappírinn.
Þegar ég var barn þekkti ég
enga veröld aðra en þá, sem smala
göturnar í dalnum heima lágu um.
Sjóndeildarhringurinn var ekki
stór. En amma mín kunni mikið
af ævintýrum og hún þreyttist
aldrei á að segja þau.
Ég man, að sagan um prikið,
sem hægt var að svífa á yfir fjöll
og dali átti hug minn allan. Ég
var rétt búin að hlaupa af mér
barnsskóna þegar sagan um ævin-
týraprikið varð að veruleika. Vest-
firzku fjöllin voru sigruð. Bíll og
bílvegur var kominn að hlaðinu
heima. Það opnaðist ævintýraheim
ur.
Enginn nema sá, sem hefur ver-
ið smali, getur fundið það ævin-
týri gerast að setjast upp í bíl
og svífa í honum hina sömu leið
og litlir, kannski sárir og kaldir
fætur báru hann áður. Það er
ljómi þessara ára, sem leikur um
nafn Þóris í huga mínum. Hann
hóf sérleyfisferðir milli fsafjarðar
og Dýrafjarðar strax og aðstæð-
ur leyfðu.. Hann hlaut óskiptar
vinsældir allra. Það var uppi
fótur og fit. Hann leysti allra
vanda, var boðinn og búinn hverja
stund. Það var óteljandi, sem
hann var beðinn að gera fyrir
utan hinn raunverulega verka-
hring. Hann gerði allt með þeirri
Ijúfmennsku sem var hans aðals-
merki.
Hann var daglegur gestur
á sumrin heima hjá föður mínum
og móður. Það var oft hellt upp
á könnuna og skipzt á fréttum
og gamni. Glaðværð og prúð-
mennska einkenndi hann.
Mér er mjög minnisstætt, hve
gleði hans var djúp og innileg,
þegar hann í byrjun september
1937 kom í eldhúsdyrnar heima
og sagði um leið og hann rétti
fram báðar hendur: „Takið í hend
urnar á mér, ég hef eignazt son.”
Þessi sonur hans óx og dafnaði,
varð hvers manns hugljúfi, ekki
síður en faðir hans. Eg hef aldrei
séð föður strjúka höfuð sonar síns
af meiri ástúð, stolti og gleði en
Þóri, þegar hann seinna fór að
koma með hann með sér yfir heið
arnar. Ég veit, að þannig hefur
hann unnað heimili sínu og börn-
um og eiginkonu allt til dauða.
Þessi drengur brást heldur ekki
föður sínum. Til ástríkis var hann
borinn og hann hóf nám sitt
snemma, lauk því og hóf lífs-
starfið við miklar og almennar
vinsældir. En það var í septem-
ber,1960, að ég rétti Þóri
höndina í síðasta sinn. Þá stóð
hann með konu sinni við dyr
Dómkirkjunnar í Reykjavík. Við
hlið þeirra stóð líkvagninn, hann
var að renna af stað með arð-
neskar leifar hins hugljúfa sonar
þeirra. Og nú, rúmum fjórum ár-
um síðar féll hið grimma sverð
dauðans aftur og faðirinn var
borinn hina sömu leið.
Þannig er lífið. Það kemur og
fer.
Sársaukanum virðast engin tak
mörk sett. En þeir, sem hér bera
harm í brjósti, eiga dýrmætan
sjóð. Fölskvalaus æviferill hmna
horfnu feðga léttir byrðina.
I fimmtán ár heyrði ég á tal
manna og kynntist sjálf Þóri
Bjarnasyni. Ég umgekkst vini
hans, viðskiptafólk og nágranna.
Ég heyrði aldrei falla um hann
eða á styggðaryrði. Ég hef heldur
ekki síðar haft spurnir af neinu
því, er rýrt gæti persónu hans.
Yfir landamæri lífs og dauða
flyt ég honum innilegar þakkir.
Hann átti mikinn og góðan skiln-
ing á, hversu ævintýrið að aka
í bíl var stórfenglegt fyrir sveita-
börn, sem ekkert þekktu af um-
heiminum. Við systkinin nutum
þess í ríkum mæli.
Ég er viss um það, .-:ð allt um-
stang þessara liðnu daga, begar
fjarlægðirnar voru aði hverfa og
fólkið streymdi svo að segja næt-
ur og daga inn og út um litla
bæinn iheima. Það var alltaf
snurðulaust vegna þess, að maður
inn, sem átti mestan þátt I að
flytja fólkið frá og til, Þórir,
var vammlaus í sínu starfi.
Það var aldrei óánægja og
aldrei árekstrar. Ég man ekki eft-
ir orði eða athöfn, sem féll á
annan veg. Þórir gat gert öllum
til hæfis, hann spurði aldrei um,
hvað hann fengi fyrir, heldur hvað
hann gæti gert. Hann hafði valið
sér þjónustustarf, og hann fram-
kvæmdi það með sæmd.
Nú er hann horfinn. Ailtof
snemma að okkar dómi, sem sá-
um að vegferð hans var öll þann-
ig, að gott eitt bjó honum í huga,
að gott gerði hann í verki, hann
var í því samkvæmur sjálfum sér.
Nú þegar aldarfjórðungur eða
rúmlega það er liðinn frá þeim
dögum, þegar ævintýrið um að
komast yfir fjöllin án erfiðis varð
að veruleika á æskuslóðum mín-
um, sé ég að þeir dagar hefðu
getað farið á annan veg en þeir
gerðu, hefði forsjónin ekki valið
mannkostamann sem miðdepil
þeirra mannflutninga, sem þá áttu
sér stað. Þórir valdi góða menn
með sér, og útkoman varð bví
sú, að í dag sé ég bjarma
mikinn stíga frá nafni hans. Geisl
ar frá þeim bjarma vona ég að
skíni inn í myrkur harms og trega
ástvina hans.
Það er áreiðanlega mörgum
efst í huga. sem þekktu Þóri, að
hann hafi með góðmennsku sinni
gert samferðina bjarta og heiða.
Hans er innilega saknað, sú
staðreynd, að „orðstír deyr aldrei
hvem sér góðan getur" mun fylgja
honum yfir landamærin miklu.
J.J.