Tíminn - 05.02.1965, Blaðsíða 10

22
FÖSTUDAGUR 5. febrúar 1965
TÍMINN
MINNING
Þórir Jónsson
Fæddur 11. apríl 1923.
Dáinn 11. oktáber 1964.
Þótt fjarlægist nú þær haust-
nætur, sem grönduðu tveim bát-
um og 7 mannslífum frá litla
þorpinu við Önundarfjörð, langar
mig til að minnast horfins kunn-
ingja og vinar, sem var einn af
þeim, e’r þar lótu lífið.
Það er ekki ætlunin að ræða
um hin miklu vatnaskil, er skilja
að líf og dauða, ekki heldur að
skrifa ævisögu.
En það er svo mikil heiðríkja
yfir þeim dögum ævi uiinnar, er
leiðir okkar Þóris lágu oft um
sama veginn, að mér finnst falla
stór skuggi á þann heiða himin
minninganna, þegar ég veit, að
við eigum aldrei framar eftir að
hittast, aldrei að geta rifjað upp
hve oft var gama að lifa, hve oft
var hlegið og gert að gamni sínu,
allt var fjör og gaman.
Helkuldi dimmra haustnótta
var óralangt í burtu. Nú
eru leiðir allar skildar. Móð-
ir, sonur, unnusta, systkini og
vinir hafa háð baráttu við sorg-
ina. En tímans milda hönd breið-
ir lín yfir sársaukann. Hinar
vinnandi hendur, sem ekki hafa
ennþá verið burtu kallaðar, taka
fastar á, svo að brotsjóar flæði
ekki inn um þau skörð, sem
höggvin voru svo ósegjanlega víða
í frændgarð Önfirðinga þessa óveð
ursdaga.
Mér er hugþekkt að minnast
Þóris. Hann var ljúfmenni.
Hann var einn af þeim mörgii,
sem heilluðust af afli bílsins, og
naut þeirra unaðssemda að stjórna
honum. Með bílinn man ég hann
einkum. Hann spurði þá ekki um
tíma eða borgun, ef vinur eða
kunningi þurfti fyrirgreiðslu. Að
vinna var hans aðalsmerki. Hann
fór sturidum greitt um veginn,
kannski var það veikleiki hans,
en fram úr sínum eiginn góða
dreng sá ég hann aldrei aka.
Við mættumst eitt sinn sem oft-
ar sitt á hvorum bílnum. Við
tókum tal saman og mér þótti
hann fara tæpt á vegkantinum
og hafði orð á því. „Heldurðu, að
við þurfum út fyrir veginn til að
deyja?“ sagði hann.
Nú hafði hann lagt bílnum sín-
um og hafið lífsbaráttu sína á
hinu breiða hafi.
En með dauða sínum sannaði
hann þá lífsskoðun, að Durtfarar-
stundin er ekki miðuð við þenn-
an heim.
Á miðri ævi í fullu starfi var
hann burtu tekinn. Eftir á finnst
mér, að þannig — einmitt þannig
hlyti hann að deyja. Han var svo
þrunginn af vinnugleði, svo spurri |
ingalaus um orsakir og afleiðing-
ar, að ekkert raskaði ró hans. Ég
held, að hann hafði alltaf verið |
ferðbúinn. 1
Ég veit, að brosið í augum -,ans,!
sem í rauninni sagði .meira um
hann en orð eða gjörðir, það hef-
ur ekki slokknað fyrr en bau
luktust aftur í hinsta sinn.
Þannig man ég hann, góðan og
glaðan með innilegt bros i aug-
um.
Ég er þakklát fyrir ánægjustund
ir þær, sem við áttum saman. Ég
þakka líka alla vinsemd, hlýhug,
hjálp og greiðvikni, sem hann
sýndi foreldrum mínum. „Það eru
lög, að skuggar fylgi skini.“ Við
sem ennþá sjáum þau ljós, sem
eru þessa heims, ættum að til-
einka okkur glampa þeirra, pá
getur endurskinið eytt skuggun-
im þegar þeir falla.
Það er gæfa manns að eignast
góða samferðamenn, 'sama hvort
tíminn er stuttur eða langur. Þór-
ir Jónsson — Bóbó — kveð ég
og nafni hans fylgja ekki skuggar
frá minum sjónarhól. Öll kynni
mín af fjölskyldu hans eru góð.
Á heimili því, sem hann var fædd-
ur og uppalinn, þeirra hjóna Guð-
rúnar Arnbjarnardóttur og Jóns
Eyjólfssonar kaupmanns á Flat-
eyri, hefi ég að vísu aðeins dvalið
sem gestur, en þar mátti sjá, að
virðing fyrir því góða og höfðing-
legt yfirbragð og fas var og er
þess aðalsmerki. Reisn sinni hef-
ur frú Guðrún haldið þrátt fyrir
það að hafa misst mann sinn fyrir
árum síðan. Ég veit, að hún hef-
ur einnig nú borið harm sinn af
þroska og skilningi þeirra, sem
lengi hafa lifað og lagt rækt við
skaphöfn sína.
Davíð Stefánsson endar kvæði
sitt, Skiptapar þannig:
„Sjö eru spjót í brjósti blíðrar
móður
þó blessar hún sitt líf, sinn höggna
gróður,
sem áður skreytti skógarlönd.
í hverri byggð er bleikt og
opið rjóður
og brotið skip við hverja strönd.
Eg veit, að hin, önnur heimili
vina minna, frænda og kunnugra
við Önundarfjörð, sem misstu
sína á bátunum tveim bera harm
sinn með stöðuglyndi því, sem
hörð lífsbarátta hefur alið þeim
í brjósti mann fram af manni. !
Þeir fylla ekki aftur hin „opnu
rjóður." En ég veit, að umhyggj-
an fyrir þeim viðum, sem enn
prýða skóginn, veitir beim hugg-
un harmi gegn. Þannig eru kynni
mín af því fólki.
Ég sakna Þóris. En kannski á
enginn harmur heima við minn-
ingu hans. Ég sé hann í anda
á víðfeðmu himinsins landa, þar
sem enginn vegur fær sett hon-
um takmörk, engin alda hrifið
hann frá hugðarefnum sínum. Þar
sem hann er frjáls. Inn í þann
himin sendi ég kveðju mína.
J.J.
AFRÍKA
Framhald at 13. síðu.
erfiðustu viðfangs fyrir banda-
menn, aðalvirkið er nú safn.
Á ferð og flugi um Afríku.
Það hefur verið mjög fróð-
legt að kynnast löndum og j
þjóðum hér hjá hvíta fólkinu i
í Afríku. Þetta eru einu lönd- i
in sem eftir eru, að meðt. Ang
ola og Mosambik. þar sem hvít
ir eru nógu fjölmennir til
að halda uppi vestrænni
menningu og síðum. Um 33
ný Araba og svertingjaríki
hafa verið stofnuð að undan
förnu í Afríku og hafa Rúss-
ar og Kínverjar flutt inn þar
sem Bretar og Frakkar fluttu
út. Frelsið í þessum ríkjum
hefur farið í handaskolum og i
eina frelsið sem svertingjarn-
ir hafa er að svelta og allt
er í niðurníðslu t.d. i Kenya.
Það er því engin furða þótt
hvítir ráðamenn hér séu treg-
ir til að afhenda svertingjum
þau glæsilegu þjóðfélög sem
hvítir menn hafa byggt hér
upp með erfiði og fyrirhyggju.
það sést þegar söfn eru skoð-
uð, hve undraverð afrek
hafa verið unnin hér. Þar eð ég
hef verið sendur á vegum fyr-
irtækisins víða um þessi lönd
hefur mér gefizt kostur á að
meta og gera samanburð á því
sem fyrir augu ber og hitta að
máli merka menn sem eru leið
andi öfl í þessum löndum og
kynnzt sjónarmiðum þeirra.
Víst er, að sjá má málefni
Afríku frá öðrum hliðum, ef
ekki er stuðzt við þekkingu á
málefnum.
Hvíta fólkið og svertingjarnir.
Það má skrifa mikið um sam
búð hvítra og svartra á þess-
um slóðum. Upplýsingaskrif-
stofur landanna hafa verið
mjög hjálpsamar við að kynna
mér þessi mál. Þegar svert-
ingjarnir hópast í milljónatali
til borga hvita mannsins skap-
ast vandamál, sem eiga sér
enga hliðstæðu: Steinaldar-
menn ætla að taka þátt í atóm-
öldinni. Þetta fólk hefur sína
siði, tungumál og venjur og á
nær ekkert sameiginlegt með
hvíta fólkinu. Það hefur t.d.
byggt yfir um 6—700 þús.
heimilislausra svertingja í Jo-
hannesarborg, sem áður lágu
í skúmaskotum og sköpuðu
glæpatímabil í borginni. Þeir
búa nú í einbýlishúsum utar
í borginni en hvíta fólkið í
sínu hverfi. Vegna óþrifá, há-
vaða og undarlegra hátta geta
þeir ekki búið í fjölbýlishúsi
því þeir kveikja sér bál, þegar
þeim dettur í hug, hvort held-
ur inni eða uppi á þaki. Það
er ekkert kynþáttaliatur, því
var útrýmt með kommúnism-
anum, sem var að byrja að læð
ast hér. um. Margir svertingj-
anna eru bezta fólk, en aðrir
kunna sér ekkert hóf í lög-
brotum, ef einn í fjölskyld-
unni hefur vinnu, slæpast
kannski nánustu ættingjarnir,
ef þeir vilja eignast Buick eða
transistortæki vinna þeir sér
fyrir því, stundum í félagi.
„Geturðu útvegað mér vinnu,“
sp, rði næturvörður (svartur) á
hóteli í Rhodesiu. „Ég vil hafa
meiri laun.“ Ég benti hon-
um á, að það vantaði menn
í lögregluna og járnbrautirn-
ar, þar sem hann fengi sömu
laun og hvítir. „Þá borga þeir
ekki fæði, húsnæði o.fl,“ sagði
sá svarti. Þar sá ég vinnuflokk
svertingja vera vikum saman
að brjóta niður lítið íbúðarhús,
sem heima hefði verið molað
STJAKAÐ VIÐ
Framhald af 14 síðu
brigðu, fullþroska fólki ljóst, að
enginn er sá gæðamatur né holl
fæða til, að ekki sé auðgert lyst-
ugum lýð að neyta til óhófs, er
venjulega leiðir til heilsutjóns og
oft til bráðadauða. Svo er raunar
um ýms mannlífsgæði, að nota má
eða misnota, svo að til óheilla
horfir lífsgleði og lífshamingju.
Ekki man ég betur, en að hafa
á prenti séð þá fullyrðingu fram-
setta af heilsufræðingum og lækna
viti, að hæsta dánartala mannfólks
ins um hinn svokallaða menntaða
heim, þá frá eru talin stríðsdráp
og náttúruhamfara misþyrmingar
og dauði, stafi af ofáti. Hér rekum
við okkur einmitt á veigamikla
ástæðu til hinna skæðu hjarta-
sjúkdóma, það er ofneyzla ýmissa
í eðli sínu hollra fæðutegunda.
Önnur athyglisverð reynsla sýnir,
að kyrrsetur og líkamlegt
áreynsluleysi á sína sök til þessa
sjúkdóms. Hún mun enn vera í
nokkru gildi hin gamla aðvörun:
„í svita þíns andlits skaltu þíns
brauðs neyta." Það verður að telj-
ast eðlileg ósk hvers einstaklings,
að fá notið þeirrar hamingju, er
líkamshreysti og góð heilsa fær
skapað, en þá má enginn vitandi
þverbrjóta þær undirstöðureglur,
sem heilbrigðina skapa.
Veit ég, að í nútíma þjóðfélagi
okkar hafa skapazt þannig at-
vinnuskilyrði allmörgu fólki í borg
og þéttbýli að sitja allan tilsettan
vinnutíma dag hvern í mjúkstól-
um við ýmislega skrifvinnu, án
allrar líkamsáreynslu, en mögu-
leika í lófa lagða til nokkurrar
líkamlegrar áreynslu hefur þetta
kyrrsetufólk með gönguáreynslu,
sem áreiðanlega er ein hollasta
líkamsáreynsla, sem mannslíkam-
inn yzt sem innst fær notið.
Doktorinn drap á það, hvað ég
og raunar flestir vissu, að dreif-
býlislýðurinn, bændafólkið ís-
lenzka, hefur mjög lítið af hjarta-
sjúkdóma faraldri að segja, en á
hitt minntist doktorinn ekki, hvað
valda mundi, en þeirri spurningu
er auðsvarað — það er hófsemi
í neyzlu og dagleg og daglöng
líkamleg áreynslustörf. Þó bver-
á klukkustund. Með góðri að-
stoð tekur það um 50 ár að
koma þessu fólki á menningar
stig hvítra, sagði erl. embætt-
ismaður. Og þeim er hjálpað
til að koma upp skólum, verzl-
un og iðnaði í heimalöndum
ættflokksins undir stjórn sér-
menntaðra svertingja. Víst er
að góð samvinna er með stjórn
um hvítra og leiðtogum og ætt
arhöfðingjum svartra, til að
hindra þær ófarir sem orðið
hafa i Kongo og öðrum svert-
ingjaríkjum, endurtaki sig hér
og leggi þessi glæsilegu þjóð-
félög í rúst.
Viggo Oddson.
Gamalt, þýzkt fallbyssustæði í Pretoríu
brýtiir þetta fólk (bændafólkið)
doktorsboðorðin, það neytir mik-
illar nýmjólkur, borðar smjör og
etur feitt kjöt, nýtt reykt og salt-
að. Vissulega á þetta fólk líkams
hreysti sína, vinnuþol og dáð alla,
að verulegu leyti að þakka hinu
nefnda hollfræði ásamt fleiri lífs
hollustuháttum þess.
Þær staðreyndir, er ég hér að
framan hefi á bent, koma flestar
þvert við doktorsprédikununum
og geta menn nú gjört upp við sig
hverjar skoðanirnar séu líklegri
til sanns, doktorsfullyrðingar eða
lífsreynslurökin.
Ekki er nú þar með allt búið,
því að til viðbótar doktorsfræðun-
um eða öllu heldur í framhaldi
af þeim, gerist það að fram á
ritvöll stígur í búnaðarblaði og
er sporadrjúgur í fylgd með
doktornum einn úr ráðunauta-
hópi ísl. bændastéttar (að vísu
ekki matarfræðingur, heldur ullar-
fræðingur). Hann vill láta íslenzka
bændur þverbeygja frá þeirri við-
leitni um undanfarin ár að fram-
leiða sem feitasta og bætiefnarík-
asta nýmjólk. Hann virðist einn-
ig vilja láta gjörbreyta dilkakjöts
framleiðslunni í fáum orðum sagt,
hann virðist vilja horkjöts og hor-
mjólkurframleiðslu að ráðum
doktorsins.
Já, ekki er nú öll vitleysan eins,
þó er hún alltaf söm við sig.
Þorbjörn Björnsson
frá Geitaskarði.
er formaður ....
Framihald af bls. 19.
tárlega. Það mundi þá gera 1000
itil 1200 milljónir.
; Þetta er eitt af mörgu, sem
sýnir gífurlega möguleika land-
búnaðarins. Almannavaldið þarf
að vinna með bændastéttinni til
að þetta megi takast. Á meðan
við erum að ná upp holdanauta-
stofninum, sem tekur nokk-
urn tíma, verðum við að efla uxa-
rækt af blendingi frá Gunnars-
holti og því bezta af íslenzka stofn
inum. Sama er að segja um sauð-
fjárræktina. Hana þarf að efla og
gera aðstöðu við hana bærilegri.
Margt fleira kemur til mála, sem
ekki verður rakið hér að sinni.
Þetta vil ég benda félagsmálaráð-
herranum á og mætti líka vera
til skilningsauka fyrir viðskipta-
málaráðherrann.
Það þarf að vinda bráðan bug
að því hjá þeim þjóðum, sem lík-
legar væru til að kaupa af okkur
landbúnaðarvörur, að kynna bær
og reyna að afla lánsfjár til upp-
byggingar landbúnaðinum.
Eg hef einkum snúið geiri mín-
um að forystu Alþýðuflokksins
um þessi mál, vegna þeirra um-
mæla, sem þeir sem ráðherrar við
hafa um landbúnaðinn. Því fer
þó fjarri, að þeir séu einir um það.
Ýmsir liggja í leyni og láta sér
vel líka þeirra tal. Er því þeirra
hlutur sízt betri. Ég er þeirrar
skoðunar, að mikilla umbóta sé
þörf í landbúnaðinum og prófa
þurfi nýjar leiðir. Það þarf því
að hefja sókn og gera samgöngur
greiðar, koma á rafmagni á öll
býli í landinu til að tryggja bú-
setuna.
Hið góða land, sem bíður starf-
andi handa, ætti að vera sú gull-
trygging, sem dygði til að hrinda
því í framkvæmd.
Ég er reiðubúinn að ræða þessi
mál við formann Alþýðuflokksins,
hvenær sem er og skýra honum
nánar frá mínum skoðunum í
þessu. Og í von um að svo megi
verða, lýk ég máli mínu að þessu
sinni.
Skrifað á Þorláksdag 1964,
IEinar Ö. Björnsson,
Mýnesi.