Alþýðublaðið - 05.10.1955, Page 5

Eíiðvikudagur 5. október 1855
A t þ ý g u b [ a S I §
e
Ólafur Þ. Krisfjénsson:
a
ÞAÐ kann að þykja undar-
legt, að Alþýðuflokksfélag hafi
ekki verið stofnað í Hafnarfirði
fyrr en 5. okt. 1930, ekki sízt
foegar þess er gætt, að Alþýðu-
flokkurinn þar var orðinn svo
öflugur í janúar 1926, að hann
vann hreinan meirihluta í bæj-
arstjórnarkosningum, er þá
fóru fram. Getur það verið, j
mættu menn spyr ja. að flokk- ,
'ur hafi getað náð slíku fylgi án
jþess að hafa nokkur félagssam-
tök til þess að treysta á?
En þróun þessara mála hafði
Verið hin sama í Hafnarfirði og
víða annars staðar á landinu.
■Verkalýðshreyfingin hafði skap
að Alþýðuflokkinn, hin faglega
og pólitíska starfsemi var svo
samslungin, að ekki varð á
milli greint. Stjórnmálaforingj-
arnir voru jafnframt meðal
fremstu baráttumanna í sam-
tökum stéttarfélaganna. Á f-und
um verkalýðsfélaganna voru
Helgi Sigurðssort
núverandi formaður.
Valdimar Long
stofnandi félagsins.
baráttumálin rædd, fólk hvatt
til starfa og hert til átaka. Hver
sigurinn af öðrum var unninn.
Árið 1914, tveim árum áður
en Alþýðuflokkur íslands var
stofnaður, hafði verkamannafé-
lagið Hl'íf í Hafnarfirði beitt sér
fyrir því, að þáverandi formað-
ur félagsins náði kosningu sem
bæjarfulltrúi. Síðan hafði Hlíf
haft sérstakan lista í kjöri við
hverjar bæjarstjórnarkosning-
ar, og að sjálfsögðu var hann
jafnan skipaður Alþýðuflokks-
mönnum, enda fvlgdu alíir for-
ystumenn félagsins þeim flokki
og langsamlega flestir félags-
menn. Það er ekki fyrr en 1931,
að Sjálfstæðismönnum fjölgar
í Hlíf, þegar þau ákvæði voru
sett í samninga félagsins við at-
vinnurekendur, að Hlífarmenn
gengju fyrir allri vinnu á félags
svæðinu. Þá var vitanlega loku
fyrir það skotið, að Hlíf gæti
framvegis verið sá pólitíski fé-
lagsvettvangur Alþýðuflokks-
ins sem hún hafði verið áður.
En þá hafði Jafnaðarmannafé-
lagið í Hafnarfirði — eins og
Alþj'ðuflokksfélagið hét þá —
verið stofnað haustið áður. og
tók það að nokkru leyti við
flokkslegu hlutverki Hlífar-
fundanna.
Jafnskjótt og Alþýðuflokkur
Islands var stofnaður, hneigð-
' ust til fylgis við hann ýmsir
menn, sem ekki voru verka-
menn og ekki áttu beinlínis
heima í sarhtökum þeirra, þótt
víða um landið skipuðu þeir sér
í félag með verkamönnum og
bæru meira að segja sums stað-
!ar félagsstarfsemina uppi. All-
'margt manna, sem fylgdu Al-
j þýðuflokknum að málum, stóðu
þó utan verkalýðsfélaganna og
tóku ekki þátt í neinni félags-
starfsemi innan flokksins þar,
i sem ekki voru til starfandi jafn
aðarmannafélög. Þetta var ein
aðalorsökin til þess, að Jafnað-
I armannafélagið í Hafnarfirði
var stofnað. Því var ætlað að
i ná til þessara manna, en að sjálf
jsögðu gerðust, forystumenn úr
verkalýðshreyfingunni einnig
félagsmenn í hinu nýja félagi.
Það ýtti einnig undir stofnun
félagsins, að ungir Alþýðu-
( flokksmenn í Hafnarfirði höfðu
jstofnað með sér félag, F.U.J.
fyrir hálfu öðru ári, og starfaði
það með miklu fjöri.
j Nokkrir menn höfðu undir-
búið stofnun Jafnaðarmanna-
1 félagsins, og var Valdimar Long
kaupmaður formaður þeirrar
nefndar. Átti hann einnig mik-
inn þátt í að undirbúa fyrstu
lög félagsins. En fyrsti formað-
ur félagsins var Gunnlaugur
' (Frh. á 7. síðu.)
Patreksfirði,
14. september.
j MERKISATBURÐUR skeði
j hér í gærkvöldi, þriðjudaginn
j 13. sept., er þrír þjóðkunnir
j hljómlistarmenn héldu tónleika
j í kirkjunni og fluttu fögur tón-
iverk eftir innlenda og erlenda
höfunda af frábærri sniili.
Listamenn þessir voru: Dr.
Páll ísólfsson, Björn Ólafsson
og Guðmundur Jónsson. Þarf
j ekki að kynna þá frekar. Allir
1 þekkja þá í gegnum útvarpið.
En það var einmitt Ríkisút-
varpið, er stóð að þessum hljóm
: leikum, sem eru þeir fyrstu af
þessu tagi í hljómleikaför
■■ þeirra félaga um Vestfirðina
1 alla, og .jafnframt þeir fyrstu
af þessu tagi, sem haldnir eru
á íslandi.
Það var Guðmundur Jónsson,
þessi alþýðlegi en framúrskar-
andi listamaður, sem fyrstur
manna kom með þessa uppá-
stungu, að útvarpið stæði fyrir
svona hljómleikaför um landið
allt. Tilgangur fararinnar er,
eins og dr. Páll sagði í stuttu
ávarpi á undan hljómleikun-
um, að komast í nánari tengsl
við landsfólkið og gefa því kost
á að njóta lifandi tónlistar, en
um slíkt gæti ekki verið að
ræða í gegnum útvarpið.
Það, sem auðkenndi þessa
tónleika, var að mínum dómi
einkum það, hversu efnisskrá-
in var fjölbreytt. Eða allt frá
fúgum Bachs til íslenzkra
sálmalaga og norsks alþýðu-
lags eftir Ole Bull, en hámarki
sínu náðu tónleikarnir í leik
Björns Ólafssonar á fiðluna, er
þeir fluttu saman dr. Páll og
hann Corelli-tilbrigðin eftir
Tartini. Eg segi af ásettu ráði
hámarki. Því við eðlilegar
kringumstæður hefðu þessir
tónleikar náð hámarki, er dr.
Páll flutti hina alkunnu Tocc-
agaíönpannn
DANS EINN rumbuættar, er
aiefnist mambo, hefur orðið
mjög vinsæll hér á landi undan-
farið, að minnsta kosti lög þau,
er hingað hafa borizt og eiga
skylt við nefndan mambo.
Eitt fyrsta lagið, sem hingað
foarst, var „Papa loves mambo“,
sungið af ameríska dægurlaga-
söngvaranum Perry Como.
Á sínum yngri árum, er
Perry ólst upp í námuborg í
Pennsylvaníu, átti hann enga
<ósk heitari en verða rakari. Fað
ár hans sá honum fyrir námi,
og rétt fyrir tvítugt var hann
farinn að vinna sjálfstætt og
græddi um 40 dollara á viku.
— Láttu þér þetta nú nægja
bg vertu þakklátur fyrir, sagði
faðir hans. Skoðun hans var sú,
að nóg hefði sá, sér nægia léti,
og þannig varð það fram eftir
árunum, að Perry undi glaður
við sitt á rakarastofunni. En
svo gripu örlögin í taumana, og
áður en fólk væri fyllilega búið
að átta sig, var Perry Como
orðinn frægur söngvari og
.græddi fé á tá og fingri. Og það
má með sanni segja, að hinar
síauknu vinsældir rakarans frá
Pensilvaníu hafa ekki breytt
honum hið minnsta. Hann er
ávallt undir það búinn að vakna
af draumnum einn góðan veð-
urdag við það að verða að fara
Perry Como.
á rakarastofuna og klippa hér
frá morgni til kvölds.
GAGNKVÆM VIRÐÍNG.
Þegar hann hóf feril sinn sem
söngvari, hópaðist um hann
ungt fólk, eins og flsstar upp-
rennandi stjörnur. Sumt af
þessu unga fólki lét öllum ill-
um látum af hrifningu, og stúlk
urnar létu líða yfir sig. Með
fáum hnyttnum athugasemdum
sagði Perry þeim, að hann
kærði sig ekkert um hrifningu
þeirra, ef hún væri ekki túlkuð
á annan hátt, og síðan má segja,
að gagnkvæm virðing hafi ríkt
milli hans og áheyrenda, sem
er rneira en hægt er að segja
um allar stjörnur skemmtana-
lífsins. Þegar hann svo ræðir
við æskufólkið eftir söng-
skemmtanir eða á förnum vegi,
hikar hann ekkert við að segja
því meiningu sína á leti, óvand
virkni, sóðaskap og yfileitt
mannasiðum þeim, sem honum
firnnst of mikið af.
Stúlka ein, sem nagaði miög
neglur sínar, bað hann eitt sinn
um rithandarsýnishorn, en er
hann sá neglur hennar, leit
hann þannig til hennar, að hún
hætti þessum leiða ósið.
ER ENGUM LÍKUR.
— Það er ekki hægt annað
en láta sér þykja vænt um
Perry, ef maður einu sinni hef-
ur kynnzt honum, segir einn
vina hans, og félagar hans með
al skemmtikraftanna segja: —
Þegar Guð skapaði Perry þá
j sá hann að nú haíði honum tek
'izt ao skapa hinn fullkoxnna
mann og honum varð svo mikið
uiii þetta, að honum gleymdist
að setja í hann gallana, enda
segja vinir Perrys, að hann sé
engum líkur. Hann sé hinn við-
felldnasti og umburðarlyndasti
í þeirra hópi.
BEZTI FÉLAGINN.
Roselle kona hans, er frá
sama þorpi og hann, og þegar
hann hóf að syngja til hennar
mansöngva sína, uppgötvaði
hún strax, hvað í honum bjó
og hvatti hann til frekari dáða
á sviði söngsins. Þau giftust í
júlí 1933, en þá var hann 21.
árs. Það var þannig kona hans,
sem uppgötvaði hann og hefur
verið bezti félagi hans í blíðu
jog stríðu. Oft var Perry ragur
við að sækja um vinnu sem
söngvari, en þá sagði hún að-
' eins: — Því þá ekki að revna,
1 ef þetta mistekst getur þú allt-
j af snúið þér að rakarastofunni
aftur.
VÖGGUSTOFA í BÍL.
1935 bairt) Ted Weern honum
að syngja með hljómsveit sinni,
1 en Perry ætlaði að afþakka boð
! ið sökum þess, að honum fannst
það rangt gert gagnvart hljóm-
sveitinni, sem hann söng með.
Þessu lauk þó með því, að hann
réði sig hjá Ted, .sem gat greitt
(Frh. á 7. síðu.)
ötu og fúgu í d-moll eftir Bach.
Og þannig mun það sennilega
fara á ísafirði, sem er eini stað-
urinn á öllum Vestfjörðum,
sem hefur yfir að ráða sæmi-
legu kirkjuorgeli. Hér á Pat-
reksfirði er orgelið ekki nbt-
hæft og hefur ekki verið það
um árabil, enda margsinnis
beðið um nýtt orgel af organ-
ista kirkjunnar, sem verið hef-
ur hinn sami undanfarin fimmt-
án ár, en er nú hættur m. a.
sökum þess, að enginn, sem ber
snefil af virðingu fyrir tónlist-
inni, getur verið þekktur fyrir
að nota slík hljóðfæri nema i
ýtrustu vandræðum. Dr. Páll
varð því að leika hin göfugu
Bach-verk á lítið stofu-har-
mónium, sóknarnefnd og söfn-
uði Patreksfjarðarkirkju til
ævarandi niðurlægingar, er
ekkert getur bætt fyrir annað
en hispurslaus ákvörðun um
að fá nýtt og vandað orgel í
kirkjuna, sem ekki er svo stórt
átak fyrir jafnstóran söfnuð.
(Hygg ég, að þessi orð geti gilt
fyrir fleiri staði en Patreks-
fjörð). Hljómleikarnir stóðu í
hálfan annan klukkutíma, og'
stóð dr,- Páll ekki upp frá
hljóðfærinu allan tímann, þai'
sem hann lék einnig undir fyr-
ir Guðmund Jónsson. Söngur
Guðmundar var tvímælalaust
sá hluti hljómleikanna, sem
snart hjarta almennings einna
mest. Hann söng þarna hvert
lagið öðru falllegra af djúpri
tilfinningu og næmum skiln-
ingi á lagi og texta. Einna á-
hrifamest þeirra Iaga, er Guð-
mundur söng, fannst mér vera
Faðir vor eftir Malotte. ís-
lenzku sálmalögin voru einnig
mjög falleg og framburður
söngvarans sérlega vandaður.
Já, það má segja, að þarna
hafi verið eitthvað fyrir al3a
og langt um meira af alþýðlegri
tónlist, en maður á að venjast
í útvarpinu sjálfu, þegar um
,,klassíska“ tónlist er að ræða.
Margir sögðu við mig, að þeir
hefðu ekkert þarna að gera,
þeir skildu ekkert í þessari
symfóníu-músik. Þetta er satt
og rétt. Útvarpið er búið að
hrinda miklum hluta hlustenda
frá viðtækjum sínum þegar
þeir vita, að ,,klassisk“ músik
er í útvarpinu. Vegna þess, að
þessi „klassiska" músik hefur
alla tíð verið alltof þung fyrir
meginhluta hlustenda, hún nef-
ur verið þeim framandi frá
upphafi, af eðlilegum ástæð-
um, eins framandi og rímurnar
okkar almenningi í Þýzka-
landi. Með þessu háttalagi
hafa forráðamenn tónlistarinn-
ar í útvarpinu unnið tónmenn-
ingu landsins óbætanlegt tjón.
Fólkinu leiðist þessi tónlist,
hún snertir það ekki nokkurn
hlut hversu vel sem hún er
flutt. Og til þess að hæna fólk-
ið aftur að „klassisku“ tónlist-
inni, þarf nú helmingi meira
átak heldur en þurft hefði, ef
rétt leið hefði verið valin í
upphafi. En nú ætlar útvarpið
að bæta fyrir þessi mistök, og
ég held, að það hafi valið réttu
leiðina. Fara út á meðal fóllts-
: ins og túlka hina fögru list,
1 ekki í sinni stórbrotnustu
! mynd, heldur fyrst og fremst
iþað einfalda, alþýðlega og jafn
í framt íegursta. Því það er stað
1 reynd, hvort sem um er að
'ræða Baethoven, Michael Ang-
I FramfoaH á 7. síðu.