Alþýðublaðið - 07.06.1956, Blaðsíða 5

Fímmtudagur 7. júní 1956
AlþýgublaSiS
Skáldgestir frá Noregi
MEÐAL fulltrúanna á, nor- !
ræna leiklistarþinginu eru þrír
merkir skáldgestir frá Noregi
— Herman Wildenvey, Aslaug
Vaa og Ragnvald Skrede. Slíkr-
ar heimsóknar er skvlt að geta,
þó að annir dagsins leyfi aðeins
örstutt mál.
Wildenvey þarf ekki að
kynna íslendingum. Lárviðar-
skáld Noregs kom hingað fyrir
tveimur árum og las Ijóð sín í
áheyrn fjölmennis. En Herman
Whldenyey var löngu áður kom
inn til íslands í andlegum skiln
ingi. Ámis skáld okkar eiga
honum margt og miltið að
þakka, og ljóðelskir íslending-
ar hafa lesið kvæði hans í fjöru-
tíu ár sér til ríkrar gleði list-
rænnar nautnar. Þess vegna er
óþarft að segja deili á mannin-
ttm og bókmenntastarfi hans.
En sannarlega er ánægjulegt, að
Herman Wildenvey skuli leggja
leið sína hingað öðru sinni, og
s%'0 er hann ungur, þótt sjötug-
ur sé, að hann flutti við setn-
ingu leiklistarþingsins nýtt
kvæði til íslands, og mun hafa
lokið því í flugvélinni á leið-
Inni yfir hafið.
Aslaug Vaa er í fremstu röð
Jandsmálsskáldanna í Noregi.
fagurkeri orðlistarinnar, sem
íúlkar fíngerðar og persónuleg-
ar tilfinningar í biæfögrum og
hljómþýðum ljóðum. Hún fædd
íst 1889 og kvaddi sér ekki
hljóðs á norsku skáldaþingi fyrr
en 1934, en kom brátt í verk
Hiörgum stórsigrum hófseminn-
ar og vandvirkninnar, Ennfrem
lur hefur Aslaug Vaa þýtt á
norsku leikrit annarra eins höf-
unda og Lorca, O'Neills og Mo-
liére og hinar unaðslegu smá-
sögur eftir þýzka snillinginn
Gottíried Keller. Hér er kvæðið
Duva og dropen, en það telur
Aslaug Vaa sjálf eitt af beztu
Ijóðum sínum:
Det kurra ei duve
ved bekken Mahala
í skuggen av palmur
og drivkvite kala.
No kurrar ei duve
i fjelli her nord.
Ben svævde nok dansande
negrar ifjor.
Det dogga ein drope
av Mahala bekk,
pá eldflugevengjer
og kaffebuskhekk.
Ein yrande várkveld
i bjprkelid,
eg kjende vel dropen
mot panna mi.
Ei duve . . . ein drope
og andre dei ting
slaer ltringom kloden
ein levande ring.
Hermaii Wildenvey
Ja, duva og dropen
forkynner mitt sinn
at heile jorai
er bustaden min.
Ragnvald Skrede er yngstur
þessara norsku gesta. Hann
fæddist árið 1904 og er kennari
að menntun, en var um árabil
blaðamaður við Verdens Gang
og hefur lengi undanfarið skrif
að ritdóma fyrir Dagbladet í Os
ló, getið sér frábæran orðstír í
því starfi og þokazt í fvlkingar-
brjóst norskra menningarfröm
uða. — Jafnframt er Skrede
mikilhæfur og viðurkenndur
þýðandi og sérstætt og svipmik
ið Ijóðskáld. Hann yrkir á lands
máli og tók við forustunni af
Tor heitnum Jonsson. Kunnur
gagnrýnandi hefur komizt svo
að orði, að Ragnvald Skrede sé
arftaki Olavs Nygards sem túlk
andi mannlífsins og örlaganna í
norsku ljóði — og þvílík viður-
kenning! Kvæðabækur hans eru
þrjár talsins. Fvrst kom ,,Dst
du ikkje veit“ 1949, þá ..I open
bát pá havet“ 1952 og loks ,,Den
kvite fuglen“ árið, sem leið. Af-
köstin eru ekkert undrunarefni,
en ærin saga af árangri skálds-
ins. Undirritaður telur Ragn-
vald Skrede tvímælalaust með-
al snjöllustu fulltrúa yngri
skáldakynslóðarinnar á Norður-
löndum. Því til sönnunar skulu
hér tilgreind tvö kvæði hans.
Hið fyrra er Til ein falk:
Stig pá harde veiiger
mot morgonsky!
No — medan her du baskar,
blir verda ny.
Kom deg ut or svarmen
og stig, falk, stig!
Framhald é ?. -iíPfcj
lllCCdMKIMIIMIIMMIIIMMIMIMMlMIMIItMllllliMfMIIMMIIMKI
til »
= Frá kosnmganefnd: |
Ml ■
í greiðsla stendur yflr |
: í REYKJAVÍK er kosið hjá bæjarfógeta. liosið er ■
5 hvern virkan tlag kl. 10—12 f. h. 0g 2—6 og 8—10 e. h. i
» en á sunnutlögum kl. 2—6. Kjörstaður er MclafjSuiHnn 5
: (leikfimissalurinn). ■
Kjósendur, er dveljast erlendis geta kosið í skrif- >
S stofum sendiráða, aðalræðismanna, ræðismanna og Vara- l
» ræðismanna íslands erlendis. ÁRar upplýsingar cru veitt- •
» ar í skrifstofu Alþýðuflokksins í Alþýðuhúsinu við Hverf- ■
S isgötu, símar 5020 og 6724. I
Gerið skrifstofunni upplýsingar um þá kjósendur, \
“ er dveljast að heiman, hvort heldur er hér eða erlendis, ;
: Greiðið atkvæði sem fj’rst. ■
s " kosninganefnd. :
....................................... niimim„imnm
KOSNINGABARÁTTAN virðist ætla að
verða óvanalega hörð að þessu sinni, enda ekki
að undra, þar- sem nú berjast tveir aðilar líkir
að styrkleika, þótt ólík séu málefnin. Annars
vegar er Sjálfstæðisflokkurinn, sem berst fyrir
völdum og hagsmunum fámennrar klíku, en
hins vegar Alþýðuflokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn, sem að þessu sinni hafa sameinazt
um þróttmikla umbótastefunskrá, sem ætla má
að geti að nokkru breytt hag alþjóðar til batn-
aðar.
Upjjhaf kosningabaráttunnar er með þeim
endemum, að slíkt hefur aklrei fyrr þekkzt hér
á landi, og mun einnig einsdæmi meðal sið-
menntaðra þjóða. En þar er átt við hina ósvífnu
kæru Sjálfstæðisílokksins vfir landslistum and-
stæðinganna.
Ekki fer hiá því. að óhug hafi slegið á alla
hugsandi menn í landinu, þegar kunnugt varð
um kæruna. Hvarvetna um land allt spurðu
menn sjálfa sig: Er það mögulegt að stærsti
stjórnmálaflokkur landsins. eða öllu heldur for-
sprakkar hans, séu sokknir í svo djúpt fen of-
stækis og siðleysis, að þeir ætli að reyna að
vinna kosningarnar með hreinu ofbeldisverki?
Og því miður urðu menn að svara spurningunní
játandi. Þó er enn vafasamt. hvort menn al-
mennt hafa gert sér fyllilega ljóst, hvað er hér
á seyði, og hvers vænta má af þeim sömu herr-
-um, sem að kærunni stóðu, ef þeir ná valdaað-
stöðu í landinu.
Það er vitað. að Sjálfstæðisflokkurinn er mál-
efnalaus flokkur. Hin eina hugsjón hans er
hagsmunir dálítillar auðmannaklíku í Reykja-
vík, og þá fyrst og fremst Thorsarafjölskyld-
unnar, svo að hún fái enn um skeið velt sér í
auði og völdum á kostnað alþjóðar. ITinu hefðu
menn ekki viliað trúa fvrr en í síðustu lög, að
foringjar flokksins með dóm'smálaráðherra og
forsætisráðherra þjóðarinnar í fararbroddi,
væru orðnir s\ro gjörsnej'ddir allri siðferðis-
kennd, að þeir gætu gripið til beínna ofbeldis-
aðgerða og lögleysu til þess að sigrast á and-
stæðingunum. enda þótt alkunnugt væri. að
þeir væru gripnir æði örvæntingar og haturs.
En öll þeirra viðbrögð, síðan kunnugt var, að
umbótaöflin í landinu hygöust taka höndum
saman til að sigrast á sameiginlegum óvini,
hafa sýnt meiri hræðslu og meira ráðleysi en
dæmi eru til fyrr í íslenzkri stjórnmálabaráttu.
Hver heiðarlegur maður og stjórnmálaflokk-
ur hefði vitanlega tekið uop baráttuna með
venjulegum voþnum lýðræðisins, þ. e. frjálsum
umræðum á opinberum vettvangi blaða og
mannfunda. En slíkt var fjarri foringjum í-
haldsins íslenzka. í stað röksemda í umræðum
er notað persónulegt níð um andstæðingana. og
þegar sýnt var. að bað mundi ekki lengur duga,
því að allur landslýður hefur nú fyllzt viðbjóði
á þeirri baráttuaðferð Morgúriblaðsins og fylgi-
bleðla þess, þá skyldi nú gripið til kraftmeiri,
vopna. í staðinn fyrir eiturgas mannníðs og
rógs, skyldi nú nota vetnissprengjur ofbeldis og
lögleýsis. Af þeim toga var spunnin kæran yfir
landslistunum.
Engum manni dettur það í hug í alvöru, ao
íhaldsbroddunum með sjálfan dómsmálaráð-
herrann sín á meðal hafi ekki verið ljóst, ao
kærah hafði enga stoð í lögum, og ef hún hefoi
verið tekin til greina, þá var framið skýlaust
lagabrot. En hvers vegna var þá kært? Það er
auðsætt. Einn af meðíimum landskjörstjórnar
er löngu þjóðkunnur að því að hafa sérstaka
löngun til að gera sprell, þegar færi gefst. Hann
hafði þegar látið hafa eftir sér. að hann teldi
kosningabandalag Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins ólöglegt. og mundi ekki viður-
kenna landslista flokkanna. er þeir kæmu fram.
Slík tútneskia var íhaldinu kærkomin, þessum
manni mundi mega treysta. Síðan hafa forkóli-
arnir í blindni sinni haldið, að siðleysl í stjórn-
málum væri svo rótgróið meðal flokksmanna
sinna, að flokksmenn þeirra í landskjörstiórn-
inni mvndu meta meira hagsmuni Ólafs Thors
og f iölskyldu hans en lög þjóð"”tnnar. Slík ó-
st'ífni er því furðulegri þar sem um var að
ræða einn dómara hæstaréttar. En von forkólí-
anna brást. Þótt dómsmálaráðherrann hefc*
verið fús að samþykkja lögleysuna, brást'hæsta-
réttardómarinn ekki skylau sinni.
En mál þetta bregður skýru ljósi yfir eðli og
innræti Sjálfstæðisflokksins, eða öllu heldur
foringia hans. Það sýnir einnig, hvers vænta
má. ef þessir menn fá meirihlutaaðstöðu í stjórn
landsins. Það er í stuttu máli þetta: Lög lands-
ins verða virt að vettugi til þess að flokksfor-
ingjarnir fái haldið valdaaðstöðu sinni. Inn-
leitt verður einræði í líkingu við nazismann
þýzka. Til þess að tryggja völd þeirra Ólafs
Thors og Bjarna Benediktssonar verða stofnaö-
ar stormsveitir af Heimdellingum, þessum, sero.
fóru til Vestmannaeyja. Andstæðingar valdhai'-
anna verða ofsóttir og fangelsaðir. Þess vérður
vandlega gætt, að dómarar landsins dæmi ekkí
nema stjórninni í vil. eins og þeir herrar ætl-
uoust til að landskjörstjórn gerði. Þetta má lesa
út úr kæru Sjálfstæðisflokksms út af lands-
kjörslistunum. Við næstu kosningar verður því
fyrst og fremst kosið um. hvor^framvegis eigi
að drottna lýðræði qg réttur í landi voru eða
þjóð vor eigi að verða siðlausu einræði að bráð.
Fvrstu árás einræðísins var hrundið. 111 yar
hin fyrsta ganga Sjálfstæðisflokksins í kosn-
ingabaráttunni. Það er nú á valdi yðar, kjós-
endur góðir, að láta þar margar illar eftir fara’
og versta hina síðustu af þeim öllum verða
gönguna á kjördegi 24. júfií 1956.
Örvar-Ocldur.
ÓSAMKOMULAGIÐ með
franska forsætisráðherran.um
Mollet og aðstoðarforsætisráð-
herranum fyrrverandi Mendés-
France vegna Alsírdeilunnar
hefur í raun réttri staðið síðan
ráðuneytið var myndað undir
forystu Mollets, eða nánar til-
tekið frá því í febrúar síðaslliðn
um, þegar Mollet lét tindan
síga fyrir mótmælahreyfing-
unni í Alsír og fórnaði Catroux,
sínum fyrsta ráðherra í Alsir.
Varla er það þó eingöngu fyr
ir þetta ósamkomulag, sem
Mendés-France gengur úr ríkis
stjórninni. Mun honum og hafa
þótt sér heldur naumt skarnmt
að olnbogarúm í stjórn, sem að
meirihluta er skipuð jafnaðar-
mönnum og fundist sem hann
væri þar fjötraður á höndum
og fótum.
Þeir Mollet og Mendés-
France kjósa báðir að halda
föstum tengslum við Frakk-
land og Alsír, og báðir gera þeir
sér ljóst, að til þess að slíkt
megi verða, hlýtur að verða að
koma á róttækum umbótum í
Alsír, bæði félagslegum, póli-
tískum og efnahagslegum. Ó-
samkomulagið er fyrst og
Guy Mollet
fremst um leiðir en ekki tak-
mark og hvað eigi að meta mest
í þessu sambandi.
Mollet hefur lagt fram frum
varp um frjálsar kosningar í
Alsír, sem ekki er þó ráðgert aö
fari fram fyrr en kyrrð er kom
in á í landinu. Þess vegna hef-
ur hann sent liðsauka til Alsív
og um leið skorað á uppreisn-
arseggina að leggja niður vopn,
en þeirri áskorun hefur v.í.tan-
lega ekki verið sinnt. Enda þótt
uppreisnarmenn vantreysti
ekki loforðum Mollets, eiga
þeir eins víst að stjórn íhaíds-
manna komist aftur á í Frakk-
landi þegar minnst varir og
hafi öll loforð fráfarandi
stjórnar að engu.
Ráðuneyti Mollets hefur ekki
öruggan meirihluta í þinginu,
og það hefur hvað eftir ar.naö
komið í ljós hve miklu Frakk-
ar, búsettir í Alsír, ráða um
stefnu stjórnarinnar í Alsírmál
unum. Frönsku landnemarnii’
þar eru nefnilega algerlega mót
fallnir öllum jöfnuði gagnvart
Aröbum. Kröfurnar um vopna
hlé eru því að verulegu leyti ó
raunhæfar, en hins vegar ekki
á neinn hátt öruggt, að takazt
| megi sð koma á friði í landinu
Framhald á 7. síðu.