Alþýðublaðið - 13.10.1956, Síða 5

Laugardagur 13. okí. 195G
Alþýgublagtg
5
Herra forseti
FRAMSÖGUMENN minni-
Muta kjördeildanna fluttu hér
inn í sali alþingis þref það, sem
varð um kosningabandalag Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins fyrir síðustu kosning-
ar. IJm ekkert eitt mál urðu
meiri umræður í kosningabar-
áttunni, bæði á fundum, út-
varpsumræðum og í blaðaskrif-
um, heldur en um þetta kosn-
ingasamstarf, enda leituðust
andsíæðingar þessa kosninga-
foandalags við, að gera það að
höfuðádeilumáli sínu gegn Al-
þýðuflokknum og Framsóknar-
flokknum.
ÚTRÆTT MÁL.
• Því verður vart neitað, að
setía mál hafi raunar þegar fyr
ir kosningar verið útrætt, bæði
vegna þess, að hvað sem líður
fyrirætlunum flokka, þá ráða
kjósendur sjálfir með frjálsum,
leynilegum kosningarétti sín-
am, hvaða fulltrúar kosnir eru
á löggjafarsamkomu þjóðarinn-
ar, og eins vegna hins, að rétt
kjörin þar til bær stjórnarvöld
Siafa fjaliað um lögmæti þess
kosningasamstarfs, sem Al-
þýðuflokkurinn og Framsóknar
flokkurinn stofnuðu til fyrir
síðustu kosningar og kveðið
uipp í því máli úrskurði, sem
sraunverulega hefðu átt að vera
endalok þessa deiluefnis og er
sraunar svo í huga megin-
þorra þjóðarinnar.
KÆRUÞVÆLAN KEMUR.
Þegar landslistar flokkanna
voru lagðir fyrir landskjör-
stjórn í maímánuði s. 1. bar
Sjálfstæðisflokkurinn fram
Jkæru, þar sem hann krafðist
þess, að úrskurðað væri, að Al~
þýðuflokknum og Framsóknar-
flokknum skyldi sameigin-
lega úthlutað uppbótarþingsæt-
um, samkvæmt samanlagðri at-
kvæðatölu þeirri, er þeir hlytu
við kosningarnar eins og einn
flokkur væri.
KÆRUNNI HAFNAÐ.
Um þetta atriði varð lands-
kjörstjórn ekki á eitt sátt. Töldu
tveir landskjörstjórnarmenn,
þeir Einar B. Guðmundsson hrl.
og Vilmundur Jónsson land-
læknir að taka bæri kröfu Sjálf
stæðisflokksins til greina og út-
hluta uppbótarþingsætum til
Alþýðuflokksins og Framsókn-
arflokksins sameiginlega. —•
Þrír landskjörstjórnarmenn,
þeir Jón Ásbjörnsson hæsta-
réttardómari. Vilhjálmur Jóns--
son hæstaréttarlögmaður og
Sigtryggur Klemensson ráðu-
neytisstjóri, og þar með meiri
hluti landskjörstjórnar, töldu
hins vegar að kæran væri ekki
byggð á lagarökum og höfnuðu
henni. Þar með hefði átt að
vera kominn endanlegur úr-
skurður um höfuðefni þeirra
mótbára, sem hafðar voru uppi
um lögmæti kosningabanda-
lags Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins.
UMRÆTUR ÆSKILEGAR.
Jón Ásbjörnsson hæstaréttar
dómari, táldi ennfremur, að
listi sá, sem Alþýðuflokkurinn
bar fram í Reykjavík og Fram
sóknarflokkurinn studdi og sá
listi, sem Framsóknarflokkur-
inn bar fram í Árnessýslu og A1
þýðuflokkurinn studdi, hafi
'ekki verið með þeim hætti að
að þeir gætu talizt í samræmi
við kosningalög og fórust hon-
um svo orð um þetta í bókun
á fundi í landskjörstjórn 28.
maí s. 1. með leyfi hæstvirts
forseta, „að hann telji, að með
framboðslista Alþýðuflokksins
í Reykjavík og framboðslista
Framsóknarflokksins í Árn.es-
sýslu beri að fara sem ut-
anflokkalista, nema á þeim
verði gerð breyting, sem hann
mun skýra nánar. Lítur hann
svo á að þeir geti ekki talizt
framboðslistar einstaks flokks,
eins og þeir eru nú úr garði
gerðir“.
Rök hans fyrir þessu voru
þau, að listar þessir voru skip-
aðir mönnum úr tveim flokk-
um. I samræmi við þetta bar
Friðjón Skarphéðinsson.
hann fram í landskjörstjórn svo
hljóðandi tillögu:
„Lista Alþýðuflokksins í
Reykjavík og lista Framsóknar
flokksins í Árnessýslu telur
landskjörstjórn utanflokka
lista og mega því frambjóðend
ur flokka þessara á þeim list-
um ekki standa á landslistum
flokka þessara að framboðslist-
um þeirra í greindum kjördæm-
um óbreyttum. Ber að veita A1
þýðuflokknum og Framsóknar-
flokknum frest til úrbóta, ella
verði landslistar þeirra ekki
teknir gildir“.
EKKI TEKIÐ TIL GREINA.
Þessi tillaga var felld með 3
atkvæðum gegn 2. Með henni
a
KVIKMYNDAÞÁTTUR

ÞAÐ ’HEFUR næstum verið
erfitt að velja milli góðra
snynda undanfarið og verður
slíkt að teljast gleðilegur vott-
'ur framfara á þessu sviði.
Kvikmyndahúsin hafa flest
verið með góðar myndir og sum
með slíkar afbragðsmyndir, að
telja verður það fólk sem ann-
ars fer í kvikmyndahús, en ekki
sér þær, eitthvað undarlegt.
Skal þá fyrst fræga telja Göt-
«na eða Veginn, sem Bæjarbíó
í Hafnarfirði sýnir og á vafa-
lítið eftir að vinna hér þá mestu
Ihylli, sem nokkur mynd ársins
íhefur unnið eins og alls staðar
annars staðar, sem þessi mynd
kefur verið sýnd. Myndin er
svo hugljúf og indæl, að vart
hefur sézt annað eins. Leikur
Giulieítu Masini hlýtur að
bræða jafnvel hörðustu stein-
Jhjörtu svo átakanlega eðlileg-
lur er hann. Anthony Quinn leik
'ur engu síður en hún, en hlut-
verk hans er að vera hrottinn
og ofurmennið, sem ekkert læt-
ur sér fyrir brjósti brenna.
Hann er oft hrottalega sannur
í leik sínum. Riehard Basehart
leikur hlutverk sitt af mikilli {
innlifun í hlutverki fíflsins,
engu síður en Giulietta, sýnir
það bezt, hve vel honum tekst
með hlutverkið meðan verið er
að myrða hann. Án þess að sjá
mynd þessa getur enginn verið.
Næst verður að telja Kyrtil-
inn, sem vissulega er eitt af því
bezta, sem sézt hefur hér lengi.
Þarna er tæknin að vísu ekki
alveg fyrsta flokks, en mátti
ekki vænta einhverra byrjunar
galla? Leikur í myndinni ef aft-
ur á móti prýðilegur og efnis-
meðferð furðulega rétt, eftir
bókinni, sem er meira en hægt
hefur verið hingað til að segja
um amerískar myndir sama eðl-
is. í mynd þessari virðast. þeir
loks hafa sameinað hið bezta,
er þeir gátu til slíkrar skaffað,
góða leiðara og leikstjóra, auk
þess að fara satt og rétt með
staðreyndir og vera ekki að
trana fram á sviðið persónum,
sem enginn mannlegur leikari
er fær um að leika. Jesú sést
þarna að vísu, en aðeins á þann
hátt, er engan særir.
Davy Crockett hefur orðið
ákaflega vinsæll á Gamla Bíó.
Þó svo að aldan, sem myndað-
ist í Bandaríkjunum af hrifn-
ingu á þessum manni. sé liðin
hjá þar, eru enn leyfar henn-
ar að skola strendur fjarlægra
landa eins og íslands. Það virð-
ist ætla að fara svo að Davy
verði aðeins augnabliksfyrir-
brygði, en ekki eins fastur í
sessi og Hrói Höttur, Buffalo
Bill o.fl.
Brandarakarlinn Bob Hope,
er alltaf jafnskemmtilegur á
Tjarnarbíó.
Harðjaxlarnir í Stjörnubíó
er sögð vera hvorki fugl né fisk
ur.
Austurbæjarbíó • hefur mest
verið með þýzkar myndir und-
anfarið og flestar allgóðar. Ein
af þeim er Fuglasalinn.
Að tjaldabaki í París sló í
gegn eins og búast mátti við,
en nú er hver að verða síðastur
að sjá hana.
Svo er Filmia byrjuð með
sínar ágætu myndir og eftir
nöfnunum, sem heyrzt hafa,
verður að þessu sinni ýmislegt
góðgæti á boðstólum.
Arstími kvikmyndanna er
sem sé byrjaður og má vissu-
lega segja, að vel sé af stað
farið.
greiddu atkvæði Jón Ásbjörns-
son og Vilmundur Jónsson en
gegn henni Einar B. Guðmunds
son, Sigtryggur Klemensson og
Vilhjálmur Jónsson.
Þar með var kominn úr-
skurður um öll ágreiningsatriði
um framboð Alþýðuflokksins
og Framsóknarflokksins og
þannig fóru alþingiskosning-
arnar fram frá kjósendanna
hendi, í trausti þess að hér
væri um endanlegan úrskurð
að ræða.
KJÖRBRÉF MEÐ FYRIR-
VARA.
Eftir kosningarnar þegar
landskjörstjórn úthlutaði upp-
bótarþingsætum og gaf út kjör
bréf til landskjörinna þing-
manna, kom ágreiningur sá,
sem verið hafði í landskjör-
stjórn áður, að nokkru leyti aft
ur fram. — Þeir Einar B. Guð-
mundsson og Vilmundur Jóns-
son undirrituðu kjörbréf lands-
kjörinna þingmanna Alþýðu-
flokksins og varamanna með
fyrirvara með tiivísun til til-
lögu þeirrar. sem þeir fluttu áð
ur í landskjörstjórn. En þrír
landskjörstjórnarmenn, þeir
Jón Ásbjörnsson, Sigtryggur
Klemensson og Vilhjálmur Jóns
son, undirrituðu án fyrirvara.
Jón Ásbjörnsson ritaði undir
kjörbréf hv. 3. landskjörins
þingmanns Gylfa Þ. Gíslasonar
með skírskotun til greinargerð
ar, sem hann lét bóka á fundi
nefndarinnar 9. júlí s.l., en þar
segir hann, að hann telji „að
landskjörstjórn beri nú að út-
hluta uppbótarþingsætum eftir
landslistunum, eins og þeir
liggja fyrir, miðað við atkvæða
magn hvers þeirra um sig,
enda hafi kjörgögn ekki leitt
neitt nýtt í ljós, er hnekki
þessu“.
ÞINGSÆTI EFTIR LANDS-
LISTUM FLOKKA.
Það er því skoðun Jóns Ás-
björnssonar, að úr því að lands-
kjörstjórn á sínum tíma hafn-
aði tillögu hans, um að úr-
skurða lista Alþýðuflokksins í
Reykjavík og lista Framsókn-
arflokksins í Árnessýslu utan-
flokkalista og nöfn þeirra
frambjóðenda, sem á þeim voru
,af landslistum flokkanna, beri
að úthluta þingsætum af lands-
listunum eftir þeim óbreyttum.
ÞVÆLAN ENDURVAKIN.
Mál þetta hefur nú komið til
kasta alþingis þar sem hv.
minnihluti kjördeildanna
hefur lýst sig andvígan því, að
kjörbréf landskjörinna þing-
manna Alþýðuflokksins verði
tekin gild. Þar með hefur Sjálf-
stæðisflokkurinu flutt þetta
deilumál hingað inn á alþingi,
deilumál, sem allur þorri kjós
enda telur útrætt mál og því
illa farið að eyða tíma alþingis
í deilur um það. En fyrst að
svo er komið, verður ekki hjá
því komizt, að rekja að nokkru
þau rök, sem ég álít vera fyrir
því, að taka beri þessi umdeildu
kjörbréf gild.
FÁRÁNLEG SKOÐUN
Því er haldið fram af hálfu
framsögumanna minnihluta
kjördeildanna að Alþýðu-
flokkurinn og Framsóknarflokk
urinn sé í þessu sambandi einn
þingflokkur vegna þess, að þeir
hafi gengið til kosninga í kosn-
ingabandalagi um sameiginlega
frambjóðendur og sameiginlega
stefnuskrá. Ég er einn þeirra
mörgu, sem tel þessa skoðun
tvímæialaust ranga.
í 27. gr. og 28. gr. kosninga-
laganna eru ákvæði um það,
hvernig framboðum skuli hagað
bæði í einmenningskjördæm-
um, kjördæmum þar sem hlut-
fallskosning fer fram og lands-
listaframboð. Það er staðreynd,
enda hefur enginn treystst til
að mótmæla því, að Alþýðu-
flokkurinn hefur fullnægt öll-
um kröfum laganna í þessu
efni.
Yfirlýsingar frambjóðenda
í kjördæmum og meðmælendla
eru ómótmælanleg sönnunar-
gögn um það, fyrir hvaða flokk
fram er boðið. Yfirlýsing
flokksstjórnar voru skilyrði
þess að viðkomandi frambjóð
endur voru teknir á landslista.
Kjörstjórnir hafa ekkert vald
til þess og alþingi ekki held-
ur, að ákveða, að frambjóð-
andi tílheyri öðrum flokki eitx
þeim, sem hann sjálfur og með
mælendur hans lýsa yfir, að
hanrt Tajóði sig fram fyrir, og
það eru heldur ekki rök fyrir
því, aft landskjörstjórn efta
alþingi gti bætt á lista flokks^
franibjóðendum sem flokks-
stjórnir neita að viðurkenna
sem frambjóðendur flokksins.
En í afstöðu Sjálfstæðisflokks
ins telst raunverulega. það, að
alþingj beri að líta svo á, að
allir frambjóðendur Fram-
sóknarflokksins skuli teljast
frambjóðendur Alþýðuflokks-
ins eða gagnstætt að frambjóð-
endur Alþýðuflokksins skuli
teljast frambjóðendur Fram-
sóknarflokksins eða í þriðja
lagi að frambjóðendur þessara
tveggja flokka tilheyri ein-
hverjum nýjum flokki.
GETUR ALÞINGl FLUTT
MENN MILLI FLOKKA?
Auðvitað er slíkt fjarstæða,
þar sem það liggur augljóslega
fyrir. hvernig frambjóðendur
þessara tveggja flokka eru fram
boðnir. Með þessu væru fram-
bjóðendur og meðmælendur
sviptir rétti sínum til þess að
ráða sjálfir. fyrir hvaða flokk
þeir eru í kjöri og þeir styðja,
og fiokksstjórnir sviptar rétti
til þess að ráða, hvaða fram-
bjóðendur þær viðurkenna.
Fyrir slíkum tiltektum
finnst að sjálfsögðu eng-
inn iagabókstafur.
Þá hefur því verið haldið
fram, að framboð Alþýðuflokks-
ins og Framsóknarflokksins
hafi verið sameiginleg við síð-
ustu kosningar. Þetta er auð-
vitað algjörlega rangt. Þegar
hvert einstakt framboð er at-
hugað sést að íramboð Alþýðu-
flokksins eru allstaðar ein-
göngu á hans vegum borin fram
af Alþýðuflokksmönnum ein-
göngu í hverju kjördæmi fyrir
sig og samþykkt af flokksstjórn.
Sama máli gegnir um framboð
Framsóknarflokksins. Þau voru
aðeins framboð þess flokks, en
ekki Alþýðuflokksins.
FRAMBJÓÐENDUR ÞURFA
EKKI AÐ VERA FLOKKS-
BUNBNIR.
Það skiptir að sjálfsögðu
engu máli hér þó að sumir af
frambjóðendum Alþýðuflokks-
ins hafi ekki verið meðlimir
flokksins. Um slíkt eru fordæm
(Frfa,. á 7. síðu.)