Alþýðublaðið - 03.01.1957, Qupperneq 4

A t þ y ft u b ta ð f 3
Fimmtucíagur 3. janúar 195«
(
\
S
(
(
(
s
(
(
(
\
s
s
(
(
5
$
s
*
s
s
(
s
V
s
s
s
s
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Biaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Ólafur í kröppum dand
ÁRAMÓTAHUGLEIÐING
AR flokksforingjanna urðu
að vanda langt mál og athygl
isvert, þó að auðvitað séu
skiptar skoðanir um einstök
atriði. Hér skal aðeins
minnzt á eitt þeirra. Það er
S<i endurtekna firra Sjálf-
stæðisflokksins, er fram kem
ur í ummælum Ólafs Thors
um utanríkismálin. Þar held
ur hann því fram, að þessi
viðkvæmustu mál þjóðarinn
ar hafi verið gerð að heitustu
deilumálum síðustu kosninga
af ábyrgðarleysi. Og sök
þessi er færð á reikning
Framsóknarflokksins og Al-
þýðuflokksins með einu
pennastriki.
Með þessu er Ólafur
Thors aft telja íslenclingum
trú um, að samstarf Sjálf-
steðisfiokksins og Fram-
sóknarflokksins hafi rofnaft
á utanríkismólunum. Slíkt
er þó misskilningur. Fram
sóknarflokkurinn hefur
marglýst því yfir, að sam-
starfið hafi rofnað á úr-
ræðaleysi Sjálfstæðisflokks
ins í efnahagsmálunum.
Hitt er rétt, að afstaða
Sjálfstæðisflokksins til
þingsályktunartillögunnar
28. marz í vor átti sinn
mikla þátt í þróuninni, að
Sjálfstæðisflokkurinn þok-
aðist úr valdasessi. En á-
kvörðunin, sem úrslitum
réði, var tekin af honum
sjálfum. Hann skarst úr
leik með því að gerast and-
vígur stefnu þingsályktun-
artillögunnar, þó að þar
væru mótuð þau sjónarmið,
sem lýðræðisflokkarnir
hafa jafnan fylgt í þessu
máli og yfirgnæfandi meiri
hluti íslendinga hefur lýst
yfir fylgi við og oftar en
einu sinni. Viðbrögð Sjálf-
stæðisflokksins voru furðu
leg. Afstaða hans er óal-
andi og óferjandi af því að
hún felur í sér þá hættu,
að hér verði erlent herlið
hvað sem ástandi heimsmál
anna líður. Islendingar
munu aldrei fallast á slík
sjónarmið í varnarmálum
sínum. Og stefna þingsá-
íyktunartillögunnar frá 28.
marz hefur vissulega haft
mikil áhrif, þó að hún
verði ekki framkvæmd að
sinni vegna gerbreyttra
viðhorfa í heimsstjórnmál-
unum. Sjálfstæðisflokkn-
um er nauðsynlegt að átta
sig á þessum staðreyndum,
hvort sem honum líkar þær
betur eða verr.
Ólafur Thors fer og í ára-
mótahugleiðingu sinni hörð-
um orðum um Alþýðuflokk-
inn og Framsóknarflokkinn
fyrir samstarf þeirra við Al-
þýðubandalagið. Þetta hefur
áður heyrzt í íhaldsblöðun-
um, og flokksforinginn bæt-
ir engu nýju við. Þess vegna
mun ástæðulaust að fjölyrða
um málið. Hins vegar er
tímabært fyrir Ólaf að íhuga
málið frá fleiri sjónarmiðum
en áróðursviðleitninni.
Það er augljóst, að sam-
starf við kommúnista er og
verður miklum erfiðleikum
háð og eins þó þeir bregði
yfir sig gegnsæju dular-
gervi Alþýðubandalagsins.
Þetta á ekki aðeins við um
Alþýðuflokkinn og Fram-
sóknarflokkinn. Vandinn
verður sízt minni þeim
mönnum í Alþýðubanda-
Iaginu, sem ekki vilja vera
Moskvukommúnistar. Ólaf-
ur Thors hefur því nokkuð
til síns máls, þrátt fyrir á-
róðurinn og ýkjurnar. En
er ekki ömurlegt til þess
að hugsa fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn, að hann skuli tal-
inn verr fallinn til sam-
starfs um landsstjórnina og
lausn vandamálanna held-
ur en Alþýðubandalagið
með svartan blett Moskvu-
kommúnismans á sér? Svo
myndi ýmsum sýnast.
Ólafur Thors er kominn í
krappan dans, þegar hann
reynir að túlka stjórnmála-
viðburði ársins, er leið,
Sjálfstæðisflokknum í vil.
Verkin sýna merkin. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur
dæmt sig úr leik. Hann er
kominn úr ríkisstjórn og
Verður nú að una hlutskipti
úrræðalausrar og ábyrgðar-
lítillar stjónarandstöðu. Skýr
ingin er sú, að Ólafur Thors
trúir á ævintýri, en missir af
málefnum. Svo kemur til sög
unnar íslenzkur veruleiki og
gerir Sjálfstæðisflokkinn að
viðundri. Er nema von, að
Ólafur hallist og hristist
skrýtilega í slíkum dansi?
í Reykjavik
eru lausar til umsóknar. Umsóknir skulu ritaðar
á sérstök eyðublöft, sem fást hjá fulltrúa toílstjóra
í Hafnarhúsinu. — Umsóknarfrestur er til 1. fe-
brúar næsík.
Minn ingarorð
Steingrímur
I HAG verður á Akureyri
borinn til moldar Steingrímur
Jónsson frá Gautlöndum fyrr
um sýslumaður í Þingeyjar-
sýslu og síðar sýslumaður og
bæjarfógeti á Akureyri. Hann
andaðist á heimili sínu 29. des-
ember síðastl., rösklega 89 ára
gamall.
Steingrímur var fæddur á
Gautlöndum 27. desember 1867,
einn hinna þjóðkunnu Gaut-
landabræðra, sona Jóns Sigurðs
sonar á Gautlöndum og Sólveig
ar Jónsdóttur frá Reykjahlíð.
Hann fer af þessum heimi síð-
astur þeirra bræðra. Eftir lifir
í hárri elli ein systir þeirra,
Rebekka, ekkja séra Guðmund-
ar í Gufudal, móðir Haraldar
Guðmundssonar alþingismanns
og fyrrum ráðherra og þeirra
mörgu systkina. — Steingrím-
ur lauk embættisprófi í lögum
við háskólann í Kaupmanna-
höfn árið 1894 og gerðist sama
ár aðstoðarmaður í íslenzku
stjórnardeildinni í Khöfn. —
Arið 1897 var hann settur sýslu
maður í Þingeyjarsýslu og skip
aður í embættið næsta ár. Hélt
hann þvi embætti unz hann ár
ið 1920 var skipaður sýslumað
ur í Eyjaf jarð-arsýslu og bæjar-
fógeti á Akureyri. — Hann fékk
lausn frá embætti árið 1934, eft
ir að hafa gengt sýslumanna- og
bæjarfógetastörfum um 37 ára
skeið.
Steingrímur sýslumaður, sem
okkur samsýslungum hans var
svo tamt að nefna hann. gengdi
margskonar öðrum störfum og
virðingarstöðum. Hann var kon
ungskjörinn alþingismaður ár-
in 1906—16, átti sæti í milli-
þinganefnd um sambands-
málið 1907—8. Hann átti sæti
í hreppsnefnd Húsavíkur um
skeið, í stjórn Sparisjóðs Húsa-
víkur í 18 ár, í stjórn Kaup-
félags Þingeyinga, oftast vara-
formaður þess, frá aldamótum
og til ársins 1920. að hann
fluttist úr héraði. — Hann var
formaður Sam'bands Kaupfélag
anna árin 1905—10 og því fyrsti
formaður S. 1. S., í sóknar-
nefnd 'Húsavíkur um 20 ára
skeið, í byggingarnefnd Húsa-
víkurkirkju 1907—08 — Á
Akureyri var hann bæjarfull-
trúi árin 1923—29 og forseti
bæjarstjórnar þann tíma, átti
sæti í yfirskattanefnd Eyjafjarð
arsýslu og Akureyrar, í stjórn
Sjúkrasamlags Akureyrar og í
sóknarnefnd Akurevrar. —
Loks var hann prófdómari við
Menntaskólann á Akureyri allt
frá stofnun skólans. — Hann
var sæmdur riddarakrossi
Fálkaorðunnar 1930 og stór-
riddarakrossi sömu orðu 1940.
Steingrímur Jónsson kvænt-
ist árið 1896 og gekk að eiga
Guðnýju Jónsdóttur bónda á
Grænavatni í Mývatnssveit,
Jónassonar bónda þar, Jóns-
sonar, hina ágætustu konu,
sem lézt fyrir nokkrum
árum. — Börn þeirra hjóna
voru Jón sýslumaður í Borgar-
nesi, Kristján er sýslumaður
var í Stykkishólmi, Þóra, gift
Páli Einarssyni á Akureyri og
Sólveig er veiktist í bernsku af
heilabólgu og hlaut fyrir þá
sök aldrei fullan þroska. — Auk
þessara barna fóstruðu þau hjón
in upp Þórleifu Pétursdóttur
frá Gautlöndum, Norland.
Hér hafa verið raktir hinir
ytri drættir í starfsæfi Stein-
gríms sýslumanns og bæjar-
fógeta Jónssonar. Eins og yfir-
litið ber með sér, var líf hans
allt óslitinn ferill mikilsverð-
ustu embætta og trúnaðar-
starfa. — Tekur nú mjög að
sneiðast um þá kvisti þjóðar-
meiðsins, er áttu uppvöxt sinn
á síðustu áíatugum 19. aldar og
ekki sízt þá, er tóku við em-
bætti fyrir aldamót. — Er sér
stök ástæða til þess að veita,
við brottför, eftirtekt þeim
mönnum, er áttu rætur sínar
og reynslu frá tímum danskr-
ar embættisstjórnar á íslandi.
Fyrir 1904 vo:u landshöfðingi,
amtmenn og sýslumenn æðstu
embættismenn á íslandi. Fór
það saman, að þeir fóru með
umboð æðstu stjórnar landsins
og að þeir voru umboðsmenn og
trúnaðarmenn þjóðar sinnar
gagnvart hinni erlendu yfir-
stjórn. — Þessi valdskipan
setti með nokkrum hætti sér-
stakan virðingarsvip á embætt
ismannastétt landsins. — Stein
grímur Jónsson var alla stund
virðulegur fulltrúi þessarar
gömlu embættismannastéttar,
en, samþýddist þó jafnframt
allra manna bezt nýjum hátt-
um, enda var hann gæddur rík
um umbótavilja og framfara- J
hug. I
Eg hafði nokkur persónuleg
kynni og þó meiri afspurn af
Steingrími sýslumanni sem
dómara, Mér er óhætt að stað-
hæfa, að hann var mikill manna
sættir og var Ijúfara að jafna á- !
greining manna, en að beita'
vendi laganna. Um það fyllti
hann flokk þeirra hamingju-
manna, sem eru um of fágætir
í mannheimi, þar sem friðsemi
og mannkærleikur eru þó metn
ar æðstu dyggðir og eftirsókn-
arverðasta hjálpræði. — í þessu
sem öðru varð Steingrímur á-
gætur af verkum sínum, enda
var hann maður hlýr og ljúf-
mannlegur í allri viðkynningu
og virðulegur í allri breytni og
framgöngu.
Mér eru lítt kunn einkahugð-
armál Steignríms sýslunaanns.
Þó má og hér nefna tvent:
Honum var mannkynssagan og
söguskoðun einkar hugleikin
og þá einkum Rómverjasaga og
miðaldasagan. — Það er sann-
ast, að enginn maður er vel
menntaður nema hann kunni
meiri eða minni. skil söguþró-
unar. Var Steingrímur með ein-
dæmum fróður um forsögu
menningar hinna síðari alda og
munu sögurök og ráðgátur
þeirrar greinar hafa verið með- ■
al ljúfustu viðfangsenfa hans!
og umæðuefna. Ekki er mér
kunnugt um, að eftir hann liggi
ritverk um þessi fræði. Það
háði Steingrími mjög um einka-
ritstörf, að hann þjáðist
snemma af ritkrampa og varð
rithönd hans fyrir þá sök lítt
læsileg. Embættisbréf Stein-
gríms í Þingeyjarsýslu voru,
áður en ritvélar komu til sög-
unnar, skrifuð með hendi Bene-
dikts á Auðnum, fegurstu og
stílföstustu rithönd norður þar
og þótt víðar sé skyggnzt og
sem olli byltingu um rithand-
arsrnekk þingeyinga, enda mót-
ar enn í dag rithandarstíl
fjölda manna í Þingeyjarsýslu.
Annað hugðarmál Stein-
gríms sýslumanns, sem ég
nefni hér, var Menntaskólinn á
Akureyri. Hann gerist snemma
áhugamaður um stofnun skól-
ans og tók við hann miklu ást-
fóstri allt frá byrjun. Var hann
og alla stund, meðan líkams-
kraftar leyfðu, prófdómari skól
ans, eins og fyrr var greint.
Skylt er við brottför þesshátt
ar manna, sem Steingríms
Jónssonar frá Gautlöndum, að
ranna sjónum yfir ævi þeirra
og starf, svo sem ég hef hér, í
stuttum dráttum, leitazt við að
gera. — Þó verður mér jafnan
hugleiknari maðurinn sjálfur,
gerð hans öll og farnaður. —
Embættisskrúðinn er lagður til
hliðar. Verkin gleymast smám-
saman og grafast djúpt í grunni
þjóðarstarfsins. En maðurinn
sjálfur hefur lifað með þjóð-
inni .og hann heldur áfram að
lifa og starfa, í bókstaflegri
merkingu þeirra orða, í gerð
sinni, manntign sinni og glæsi
leik. — Við umskipti bessara
tímamóta í lífi Steingríms verð
ur hlutur hans harla góður,
með því að honum fylgir af
þessum heimi hugþokki, virð-
ing og hlýhugur allra manna,
er þekktu hann gerst.
Steingrímur Jónsson var hið
mesta glæsimenni, röskur með
alrnaður að vallarsýn, allra
manna fríðastur og bezt farinn
í andliti um svipmót og yfir-
bragð. Hann var ágætur
mælskumaður, rómurinn sterk-
ur og hreinn og málfar hans svo
glæsilegt að um hann lék ó-
venjuleg birta, er hann sté x
ræðustól.
Þess var áður getið að Stein
grímur var kvæntur ágætri
konu, Guðnýju Jónsdóttur frá
Grænavatni. Voru þau hjón
íFrh. á 7. siðu.I
Mynd þessi er tekin í Osló og sýnir norska hermenn raða sér
upp áður en þeir stíga upp í hina stóru Clobemasterflugvél
ameríska flughersins, sem á að flytia þá til Neapel í ítaiíu,
en það er fyrsti áfangi á leið þeirra til þess að taka við störf-
um hjá löggæzluliði Sameinuðu þjóðanna í Egyptalandi.