Alþýðublaðið - 12.04.1957, Qupperneq 7

pöstudagur 12. april 1957
AlþýCiiblallig
Benedikt Gröndal:
r f ■ K B|
i IVI
nain á m
Herra forseti.
ALLSHERJARNEFND hefur
raétt ýtarlega um tillögu 10.
landkjörins, Péturs Pétursson-
ár, um innflutning véla í fiski-
foáta. Einnig hefur nefndin rætt
óhófléga kappsiglingu fiskibáta
á mið, en þeirri 'áskorun var
foeint t.il nefndarinnar við um-
yæðu um tillöguna, að hún at-
hugaði einnig þá hlið þessa
máls.
Nefndin hefur orðið* sam-
imála um að mæla með tillög-
uriríi svó breyttri:
■ Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta fram fara
rannsókn sérfróðra manna á
því:
a) hvort eða hvernig hægt sé
að koma í veg fyrir óhóflega
kappsiglingu fiskibáta á mið
•og hindra þannig óþarft slit
véla og báta og sóun verðmæta
vegna tíðra vélaskipta í bátum,
og
b) hvort eða hvernig unnt sé
áð haga innflutningi á vélum í
fiskibáta þannig, að aukin
trygging fáist fyrir kaupum
lientugra véla og nauðsynlegar
TILLAGA Péturs Péturssonar á alþingi
um rannsókn á innflutningi véla í fiskibáta
hefur nú. verið samþykkt. Allsherjarnefnd ..
sameinaðs þings; fjallaði um málið og bætti
inn í tillöguna athugun á kappsiglingu bát-
anna á miðin. Benedikt Gröndal, formaður
allsherjarnefndar, hafði franisögú fyrir nefnd- ■
ina og gerði það með ræðu þeirri, er hér birtist.
birgðir varahluta veiði ávallt
til í landinu.
Néfndin varð sammála um
þessa afgreiðslu, nema hvað
einn nefndarmanna gerir fyrir-
vara, en annar var fjarstaddur.
Allsherjarnefnd ræddi all-
mikið um það, hvort unnt sé að
skipuleggja innflutning véla í
fiskibáta, og sáu nefndarmenn
ýmsa erfiðleika á slíkum að-
gerðum. Þó var öllum ljóst, að
rík þörf væri umbóta á þessu
sviði. Um þetta segir til dæmis
skipaskoðunarstjóri, Hjálmar
Bárðarson:
,,Framangreinda tillögu tel
ég mjög athyglisverða. Vélainn
flutningur hefur verið mjög til-
STULKNAKLÚBÚAR
ÞAÐ er þekkt staðreynd hjá
flesíum nágrannaþjóðum okkar,
að mun erfiðara er að ná sam-
an stúlkum tii tómstundastarfa
<og hvers konar námskeiða, sem
drengir sækja af miklum áhuga.
Þetta hefur valdið miklum á-
foyggjum, sérstaklega hjá þeim,
sem séð hafa um rekstur hvers
konar æskulýðshúsa.
Stúlkur lóta innrita sig í stór-
iim stíl til hvers konar starfa og
áhugamálanámskeiða, en gefast
flestar upp og hætta á miðjum
tíma eða fyrr. Drengir eru aft-
ur á móti mun þolinmóðari og
halda það yfirleitt út og er því
auðveldara að halda þeim frá
götunni og hvers konar kyn-
þroskaaldurshættum.
í Sviss var því ákveðið að
reyna ekki að troða í stúlkurn-
ar hvers lconar áhugamálum og
neyða þær til að taka þátt í
námskeiðum, sem þær ílestar
tóku þótt í með hangandi hendi.
Var því innréttuð deild í Æsku-
lýðshúsi Bernarborgar þar sem
eingöngu var ætlað að dvelja
stúlkum að kvöldi dags og hafa
þáð huggulegt eins og segja má.
Þarna eru herbergi, sem þær
geta dvalizt í og hlustað á hljóm
íist frá Bach til rock ’n roll.

Þarna má auk þess fleygja sér
út af í þægilega stóla og bara
teygja úr sér. Skoða nýjustu
tízkumyndir frá síðum kvöld-
kjólum til rock ’n roll pilsa. Það
er stungið að þeim á lítið áber-
andi hátt hvernig raunverulega
eigi að klæða sig og hvernig
ekki.
Þarna er sem sé allt, er ung-
ar stúlkur á aldrinum 13—20
ára girnast. Frændur okkar Dan
ir sáu, að ástandið hjá þeim var
sama og annars staðar, en vitan-
lega var þar ekki síður vilji fyr-
ir hendi að bæta úr þessum
málum en í Sviss og því fór svo,
að á síðasta hausti hóf ,,Ung-
domshuset" á Nörrevold, sem er
eitt stærsta sinnar tegundar á
Norðurlöndum, starfsemi á sama
grundvelli fyrir ungar stúlkur.
Engin námSkeið, engin trúmál,
sem oft hættir svo við að vera
ýtt að unglingunum á leiöinleg-
an hátt á svona stöðum, alger-
lega frjálst val áhugamála og
algert frelsi til að stunda þau
án nokkurra banda frá ein-
hverju föstu fyrirkomulagi.
Færi vel að þetta yrði reynt
hér í hinni nýju æskulýðshöll,
en hér er án efa ekki síður þörf
fyrir þessa starfsemi en erlend-
is.
vilj.anakenndur undanfarin ár,
og vélasalar eru mjög rnisjafn-
lega færir um að veita'nægj-
anlegar og sannar upplýsingar
um tæknileg atriði vélanna.
Þar eð útgerðarmenn eru held-
ur ekki alJir vélfróðir menn,
háfa stundum. orðið leið mistök
í vélakaupum.
Vélategundum fjölgar stöð-
ugt hér í fiskiskipum, og ,þar
með eykst þörfin fyrir vara-
hlutabirgðir. Mörgum umboðs-
mönnum er um megn fjárhags-
lega að hafa hér á eigin kostn-
að miklar birgðir varahluta, og
ekki munu verksmiðjur hafa
varahluti hér á eigin kostnað,
enda erfiðleikum háð vegna ís-
lenzkra innflutningsákvæða."
Þá segir svo í álitsgerð frá
Fiskveiðasjóði íslands:
„Að sjálfsögðu mundi Fisk-
veiðasjóður fagna hverjum
þeim ráðstöfunum, sem gætu
tryggt. sem skynsamlegasta með
ferð þessara mála og þeir aðil-
ar, sem málið snertir mest, þ. e.
sjómenn og útgerðarmenn,
gætu sætt sig við.“
Annar aðalmatsmaður Fisk-
veiðasjóðs, Kristinn Einarsson,
segir sv.o:
„Hvað viðkemur hentugum
og góðum vélum, bæði um
stærð og endingu, svo og um
varahlutaþörf, álít ég, að heppi
legasta leiðin væri sú að fela
einhverri stofnun eða stofnun-
um í landinu og þá fyrst og
fremst skipaskoðun ríkisins að
sjá um og leiðbeina mönnum
um vélakaup, stærð og gerð.
Að sjálfsögðu þarf þessi stofn-
un að hafa aðstöðu til að sann-
reyna þær vélar, sem boðnar
eru til innflutnings, bæði hvað
snertir stærð og aðra kosti og
skip, sem hún er ætluð í. Hvað
viðvíkur varahlutum, tél ég
skilyrðislaust sjálfsagt að leyfa
ekki innflutning véla nema
með því skilyrði, að framleið-
andi þeirra véla, sem fluttar
eru inn í landið, ætti hér vara-
hlutabírgðir í vörzlu umboðs-
manna sinna, nægilegar til að
fyrirbyggja stöðvun báta, sem
svo oft hefur komið fyrir, jafn-
vel á aðalvertíð, vegna skorts á
varahlutum.“
Af þessum ummælum má sjá,
að hér er um veigamikið vanda
mál að ræða, sem fullkomin á-
stæða er til.að íhuga og athuga
gaumgæfilega. Hníga öll rök
varðandi vélainnflutninginn að
því, að umrædd rannsókn eigi
að fara fram.
KAPPSIGLINGAR BÁTA
Á MIÐ.
Þá kem ég að himi-meginat-
riði þessa máls, kappsiglingu
báta á fiskimiðin, en einmitt
þessi kappsigling er höfuðorsök
þess, hve oft er skipt um vélar
í báturn hér á landi. Um þetta
segir skipaskoðunarstjóri:
„Öllum ber saman um, að
■ íslenzk erl&nd árvalstléS - \
Ætfjarðarkvæði anno 1953 j
eflir Hannes Sígfússon :
VETRARLANGT yfir landið ji
leituðu móðir vindar •
flettu bylgjublöðum :
blásinn mel lásu :
þyrluön ryki rauðu :
riðu sörlum skýja " • " *'
skimuðu krók og kima :
á kaldi moldu. :
Störðu stjörnubleikar ■
stóreygar nætur, flevguðu *
kurlaðan gróður, kaljörð :
kastijósi tungls, *
féllu skuggar af fjöllum *
íyiltu byggð og dali ■ :
hrundu í hljóðu brim.i :
um hraunflúð dökka. :
• ■ » -
m
m
Sálduðu hvítum salla «
seiðker ellidauða :
vöfðu hjúpi af hreinleik :
hrjóstur sorablökk :
svo að auðvelt yrði :
úlfahjörðum vinda :
reikul spor að rekja ■
renna í dreyraslóð. ■
Vetrarlangt yfir landið :
leituðu móðir vindar ■
þess sem þér er kærast: ■
þar sem eldur brann jj
fyrr í gígsins fylgsni :
flæðir lindin heita ■
fóstrar blóm og frestar ■
frostsins veldi um sinn.
m
m
ÍB
Kannski blæðir birtu ■
bleikri um æðar skýja ■
kannski opnast augu ■
allra linda á ný :
renna gullnir röðlar :
rjúfa umsát vetrar ■
fyrr en heitu hjarta *
hennar bæðir út — ? :
vélastæi'ð svonefndra land-
róðrabáta sé prðin óhófleg. Þess
ber og að gæta, að hér er ekki
vélastærð aukin vegna þarfa
fiskveiðanna sjálfra, heldur
vegna kapphlaups milli bát-
anna að komast sem fyrst á
miðin. Fjárhagslega væri það
raunverulega enginn óhagur,
þótt hver bátur þyrfti t. d.
hálfri klukkustund lengri tíma
til að komast á miðin, en mikið
vélarafl kostar meira í stofn-
kostnaði, og eyðir meiri olíu en
eðlilegt má teljast. Hins vegar
eru þau lögmál fyrir ganghraða
skips, að þegar vélarorka ákveð
ins skips er komin að vissu
marki, eykst ganghraði sáralít-
ið brot úr milu, ef nokkuð, jafn
vel þótt hestaflafjöldi sé tvö-
faldaður. Sjálft meinið, sem or
sakar þetta kapphlaup, er fyr-
irkomulag veiðanna, og auðvit-
að er eðlilegast að ráða bót á
meininu þar sem það er, þ. e.
a. s. með meiri gæzlu og skipu-
iaghingu á veiðisvæðum,'1
Um þetta sama atriði segir
Kristinn Einarsson:
„Það er því að mínu áliti
vissulega rétt, að stækkun á
vélum í gömlum bátuni hafi í
mörgum tilfellum farið út í
öfgar og sé langt frá því aö
vera hagkvæm og að mestu
leyti sóun verðmæta. Þegar svo
er, að of mikið vélaafl er notað
í gömlu skipi, verður afleiðing-
in oft sú, að skipið liðast, hamp
þéttun losnar og sjóhæfni skips-
ins minnkar."
Um þetta segir enn fremuir
reyndur skipstjóri, Magnús
Grímsson, í bréfi ti.1 Fiskveiða-
sjóðs:
„. .. ég óttast, að með þeirri
notkun, sem nú er á vélum
fiskibátanna, sem róa úr landi
á vetrarvertíð hér sunnan-
lands, verði vélarnan skamm-
lífar í bátunum, ekki eingöngu
vegna óhóflegs slits, heldur
einnig að mönnum muni finn-
ast þær of litlar, þ. e. bátui'inn
Framhiíld á 8. síðu.