Vísir - 23.02.1915, Blaðsíða 2

y.í&iR
Tyrkland og ófriðariun
(Yflrllt).
- .' i
í fljdtu bragöi virðist Tyrkinn
ekki svo burðugur, að Þjóðverjum
hafi getað þótt vcrulegur slægur í
því, að fá hann í lið með sér, enda
hafa þe.r fráleitt gert það i þeitri
von, að hann myndi veita þeim
beinlínis sjálfur það vígsgengi, er
gert gæti herslumuninn í Evrópu-
styrjöldinni. Það er annað, sem
fyrir þeim vakti. Tyrkjasoldán þyk-
ist vera arfþegi spámannUns, nokk-
urs konar páfi yfu öllum Múham-
eðs-trúarmönnum, og séu þeir allir
skyld r að gegna sein einn maður,
er hann bjóði þeim út í »stríðið
helga«, allsherjar styrjöld gegn þe m
kristnu hundum, sem nann þykist
þurfa að berja á i það og það
skftið. Ef þetta tækist og allir
Múhameös-dýi kendur takju hönd-
um saman, þá væri Tyikinn voða-
legur fjandmaður. Svo inilcið eiga
öll stórveldin, ekki síst Bretland,
undir ýmsum þjóðum þeir ar trúar.
Það hefir nú verið teynt í þetta
sinn, að hefja »striðið helga«, en
yfrleitt má segja, að su tilraun hafi
mistek'ist. Tyrkir hafa mjög fáa
fengið með sér af trúbræðrum sín-
um meðal annara þjóða. L'ggja
ti! þess margar orsakir, og sú þó
fyrst og fremst, að hinum þjóðun-
um þykja þeir eigi rétt bornir til
oddvitastöðu þeirrar, er þeir hafa
hrifsað sér með valdi. Emkurn eru
Arabar, landar spámannsms, ól„nægð-
ir, því að þar sálu »kahíamir« áð-
ur, og leikur þeim sífeld öfund á
ríki Tyrkja. Þessa misklið hafa
Bretar notað sér ösparf, lif þess að
emangra Tytki og halda hinuin
öðrum þjóöuin Múhameðs trúar til
vináttu við sig.
En þrátt fyrir þetta fer því mjög
fjarri, að þáittaka Tyrkja i ófriðin-
um sé lítils verð. Hún fjölgar
stórum viðfangsefnum þeim, sem
fjalla verður um, þá er til hiðar-
samninga kemur og getur haft í för
með sér takmarkalausar og óút-
reiknanlegar byltingar og breyting-
ar á innbyrðis afstöðu ríkjanna eftir
á. Sést þetta best, ef það er at-
hugað, hve mörg og mikil land-
flæmi hafa flækst inn í ófriðinn
sökum hennar. Þau eru ekki færri
en 5, og öll stór.
1. Egyptaland.
Þar hafa Bretar nylkað kýr Fara-
ós að undanförnu, og eru þeir því
síður en ekki vinsælir þar i landi,
en hins vegar er lýðurinn dáðlaus
og vanur kúguninni, og svo yrði
hvorki Tyrkjum né öðrum greið-
farið þangað með her um eyði-
merkur þær, er Móses hraktist um
forðum með fsiaelslýð. Munu því
Bretar telja það létt verk, að halda
hlut sínum þar. Þar hafa þeir og
gért fyrstu tilraunirnar til þess, að
sundra Múhameðsmönnum, ,er þeir
viku Kedívanum frá völdum, en
gerðu einn af afkomendum spá-
mannsins í kvenlegg að soidáni yfir
landinu ar guös náð og smni. Láta
þeir mjög af því, hve vel þetta
mæiist þar tyrir, og hyggjast að
gera Kairó að keppinauti Mikla-
garðs og ef tif vill að halda þes--
um manni fram til jafns við Tyrkja-
soldán. Þó er hitt eigi ólíkleg'a,
að þeir vilji hafa embættið óveitt,
til þess að geta haft það fyrir beitu
í öðru landi, og það land er
2. Arabía.
Hvenær sem Bretar eiga í ein-
hverjum erjum við Tyrki, pá er það
siður þeirra, að kveykja uppþoi í
Aiabíu, og hafa þeir stundum vanó
til þess drjúgum skildingum, en
stundum hefir þess ekki einu sin> i
þurft við. A'öbum hefir veiið
meinilla við það, er Tyikjastjóri
hefir verið að gefa einkal.yfi t>l
jámbra: talagninga og annarar ný-
breytni, einkum þó Þjóðverjum ul
Bagdad brautarinnar. Og við þeita
bæt st enn fremur það, að Atabar
þykjast eiga að veia öndvegis| jóö-
in meðal Múhameðsmanna, þar sem
þeir eiga helg.istaðina Mekka og
Medína, og ef Bretar gætu inagnað
eir.hvern Arabjhöfðingja ti> þe»-.,
að e|ja kappi við Tyrkjasoidán urn
höfðingjadæmið, þá gæti það orð ö
opiiin voði Tyrkjum og riki þeir a
meðal trúbræðra sinna.
3. Mesopotamía.
Þetta toina menningarland við
fljótin Evfrat og Tigris, er enn eirt
af þeim löndum, þar sem hags-
munir B e a og Tyrkja og fleiri
þioða rekast á. Þar hafa Breíar
og Þjöðverjar einkum togast á un
endastöð Bagciadbrautarinnar, eins
og hrátt skinn. Hún átti fyrst að
l'ggja í Kuveir, og voru þá Bretar
fljótir til að leggja það hérað und-
ir sig, en nú er Basta orðinn mikiu
þýðingarmeiri stað r fyrir Breta,
einkum til þess, að gæta þaðau
skipaferða um fljótin og til þess,
að stemma stigu fyrir því, að ófrið-
urinn berist tu Indlands. Þegar ul
ófriöaiins kom, flýilu Bietar sér og
sem mest þeir máttu að taka Basra.
4. Litla-Asia og Armenía.
Þar rekast einkum á hagsmumr
Rússa og Tyrkja, en margar þjóðir
eiga þar þó ítök í. Þar hafa Frakk
ar og Þjóðverjar kept um leyfi tii
járnbrautalagninga. Oegnum Litlu-
Asíu liggur Bagdadbiautin þýska,
sem enn vantar miöstykkið í, en
F.akkar eru að flækjast í kringum
hana með margar hliðarbrautir. En
í norð-austuthorni Litlu-Asíu eru
þó aðal-ófriðaistaðirnir, Armenía,
sem Rús^ar og Tyrk r hafa bari.»t
um um lángan aldur. Og þeir
hafa jafnvel ekki verið einir í leikn-
um. Ef þeir heföu fengið það, þa
væru Rú-sar sennilega löngu búmr
að skaka Tyrkjuin þaðan brott, þu
að þarna hefir verið aðal-þröskuld
unnn á le.ð þeirra til sjóar gegn-
um Tyrkjaiönd. Þetta hafa Bretai
vitað, og því hafa þeir sí og æ
stutt Tyrki gegn Rússum.
Það má því af líkum ráða, að
Bietar muni ékki vera neitt sérlega
ánægðir yfir því, svona undir niðri,
að ver*a nú að horfa upp á það,
að Rússár leiki þama lausum hala,
og verða jafnvel að óska þeimsig-
urs. Það er enginn vafi á því, aö
þaö er snjallasta bragðið hjá Þjóð-
'"Tjum í því, að flækja Tyrki inn
í ófriðinn, að þeir nafa þannig ýft
við gömlum. ríg meðal tjandmanna
sinna. Og Rússar virðast líka vita
jiað vel nú, hvað þe.r mega bjóða
sér. Sazonow hefir ekki getað stilt
sig um það, að láta í Ijósi gleði
sí.ia yfir því, hvernig Bretar standi
nú gagnvart Tyrklandi.
Að vísu kynnu sumir að ætla,
að Bretum væri óhætt að láta þýska
og rússneska hagsmuni bítast þarna
og eyða hvora öðrum, en þá er
hættan sú, að þau tvö lönd slái
sér þar saman, fyrr eða síðar, gegn
hagsmunum Breta. tlíkt hefir leg-
i ? í lotunum áður, og þótt nú sé
j. uð og gott eitt milli Rússa og
Bieta, þá gæti þó hernaður Rússa
i Arneníu orðið lil þess — eink-
iun ef þeim gengur vel —, að
Er.gland kysi friðmn fyrr, en eftir
þau þijú ar, sem sumir haía gert
nð fyrir aö ófriðurinn standi. Ef -
i; þann tíma gæti margt verið farið
að horfa annai veg við þar eystia,
en i ú á sér stað. Frh.
‘JU&d’u atmetvtv\t\Qs
Vatnið þrýturl
í sumar sem leið bar það oft
við í þurkum, að vatuið þraut i
Austurbænum J þsim húsum, sem
háu standa. Bar mest a þessu á
þeim dögum, er miklu vatni var
eytt við fiskverkun, til þvotta eða
annars þvíiÍKS.
Þegar frostin lögðust að í haust,
urðu aftur hreinustu v..u„ ræði nuð
vatuið. Eins og menn muna skarst
bogai tjóri i malið, lét lannsaka
þaö og gerði um það ráöstafamr.
Kom það þá í Ijós, að vainsskort-
urinn var ekki itbúnaðinum við
vamsveituna að kenna, eius og
margir hötðu ætlaö, heldur hinu,
að vatninu nafði verið eyit i gegnd-
arleysi. Eítir ráðstöfunum borgar
stjóra og endurbótum reyndist vatn-
iö nóg handa bænum og meira en
það, ef það er skynsamlega notað,
eiida bar þá ekkert á vatn skorti
um hrið.
En nú er aftur tekið að sækja
í sama horfið. Nú verðum við, sem
e.stir erum, að sakja vatnið niður
a Grettisgötu eða lengra með ær-
tnni fyrirhöfn. Þetta sýmr að menn
eru aftm t.knir að misbrúka vatn-
ið, líldega helst með því, að láta
það stieyma á nóttunni, vegna frost- |
hæuunnar. Þess vegna er það nauö
syniegt, að skerpa eitirlihð með !
þessu, áður en verra veröur af,
því að þetta ástand er eigi aðeins
bagilegt fyrir emstaklinga, heldur
getur það jatnvel verið stór hættu-
legt lyrir bæinu. Hvernig fer, ef
eldur kernur upp í þessum hluta
bæjarins og ekkert vatn fæst til
þess að s:ökkva? Og hvað segja
þi váiryggingarfélögin eftiráPÆtli
þau spyrji ekki að því, hvort bær-
inn hafi ekki haft vatnsveituna í
lagi ? Og ef það reynist, að svo
hafi ekki veriö, hvar standa menn
þá ?
---------------------
Svensk blöð
um bresku kafbátana f
Eystrasalti.
Blöð frá Stokkhólmi fullyrðá,
að árás á þýsk beitiskip fram-
undan Rögen, hafi verið gerð af
stórum, nýtísku-kafbátum bresk-
um, sem nafi verið stjórnað af
breskum sjóliðsforingjum og
oreskri áhöfn.
Kafbátar þessir hafa þó ekki
komið núna inn í Eystrasalt
heldur fyr, að Ifklndum í sept-
ember.
En hvernig hafa þessir bátar
komist í gegn um sundin milli
Norðursjávarins og .Eystrasalts ?
Sumir álfta, að kafbátum þess-
um haf heppnast að komast gegn-
um Eyrarsund, þó virðist þetta
mjög ótrúlegt, þar eð hin afar-
mikla umferð og grynningar hljóta
að hafa tálmað kafsiglingu þeirri,
sem hefir verið nauðsynleg, til
þess, að komast gegn um sund-
ið. — Frá annari hlið er fullyrt,
að breskir sjóliðsforingjar hafi í
trúnaði sagt, að þeir hafi lagt
leið sína gegnum Stóra-belti,
þrátt fyrir það, þóit það sé sett
tundurduflum. Þeir hafi sigit í
kafi og bátarn;r farið það djúpt,
að einungis það nauðsynlegasta
af augunum (periskopunum) hafi
verið ofansjávar. Þeir fóru í kjöl-
far verslunarskipa, sem höfðu
herlóðs, gegnum tundurduflabelt-
ið. Alltr kafbátarnir tóru sinn í
hvort skiftl og sérhver með sitt
verslunarskip til leiðsögu. —
Á leiðinni voru bátarnir á hverri
mínútu í stór hættu, sumpart
áttu þeir á hættu að þeirra yrði
vart og sumpart að þeir lentu á
tundurduflum, þar eð skipaleið-
in gegnum beltið er mjðg bugð-
ótt. Opt var hættan á því, að
þeir sæust, svo mikil, að þeir
urðu að leggjast kyrrir á marar
botni til þess, að komast í kjöl-
far skipa með herlóðs. Það kom
oft fyrir, að þeir fóru fram yfir
hámark köfunartímans. Með af-
armiklum erfiðleikum, hefir þó
bátunum tekist að komast inn í
Eystrasalt, og eru Þjóðverjar
gramir yfir því að þeir einnig hafi
komist framhjá varðskipum þeirra
fyrir sunnan Stóra-belti og stend-
ur mesti stuggurj-af bátum þess-
um.
Danir vilja ekki trúa þessari
ferðasögu og halda því fram, aö
svo framarlega sem til séu bresk-
ir kafbátar í Eystrasalti, seni kom-
ist hafi þangað eftir að ófriður-
inn liófst, hljóti þeir að hafa
farið gegnum Eyrarsund, þar sem
þar sé op n leið fyrir minni skip,
en Stóra belti sé svo lammlega
lokað með tundurduflum, að þar
komist enginn í gegn án þeirra
vitundar.
Hverju á nú að trúa?
Bakkusar-bragurlnrt
eftir Svelnbjörn Björnsson, fæst
í prentsm. Sveins Oddssonar,
Lindargötu 16 og 27. 10 aura.
Einn af þeim efstu.