Vísir - 25.02.1915, Blaðsíða 2

V I
^IR
Þrælaverslun.
Eftir Þórólf Sigurðsson,
Þegar rætt er um ánauð og kúg-
un og myrkur-tímabil þjóðanna, er
venjan sú, að v.tna til fyrri alda,
er einveldið ríkti og þrælaverslun-
in. Flestir líta svo á, að slíkt til
heyri einungis liðna tímanum og
telja, að við lifum á frelsis- og
þingræðisöld. Enda verður það
naumast rengt eftir yfirborðinu að
dæma. En þegar nánar er krufið
og athuguð kjör fjölmennustu stétta
þjóðfélaganna, reyníst þetta gróflega
falsld. Mikill hluti af verkamanna-
lýð stórborganna á við verii kjör
að búa og meira ranglæti, en títt
var á einveldistímunum. Og ýkju-
laust má segja, að ennþá sé versl-
að með mennina eins og þræla
til þcss að vernda sérréttindi — eða
réttara sagt órétt — einstakra auð-
manna og stétta, sem hafa verri af-
leiðingar en keisaraeinveldi.
Meiri hluti ráðandi manna meðal
þjóðanna lokar augunum fyrir þessu
og vill ekki skilja það.
Vér íslendingar höfum minna
haft af þessu að segja, sem betur
fer. En í þess stað fengum vér
að kenna á verslunareinokunin ,i
og mörgu fl.
Þeir atburðir, sem gerðust forð-
um í Tyrkjaránsferðinni hingað til
lands, geyma þó minningar þræla-
verslunarinnar blóði skráðar um ald
ur og æfi í sögu vorri. Þá voru
fieiri tugir íslendinga brendir inni
og skotnir, og 3—4 hundruð manns
seldir í ánauð1).
Til sönnunar því, sem eg sagði
um kúgun og kvöl mannkynsins nú
á tímum, vil eg benda á nokkur
atriði úr þjóðlífi helstu menning-
arþjóðarinnar, eigi eldri en frá síð-
astliðnu ári.
Fyrir skörnmu las eg greinar-
korn í útlendu blaði um verslun-
arsamning, sem tveir auðmenn höfðu
gert með sér í Lundúnaboig síðastl.
vor. Annar maðurinn var hertog-
inn af Bedford, en hinn þingmað-
ur úr neðri málstofunni í flokki
afturhaldsmanna. Eru það talin ein-
hver stærstu kaup, sem *prívat«-
menn hafa gert sín á milli. Her-
toginn seldi þingmanninum dálítinn
lóðarskika í Lundúnaborg fyrir 180
milj, kr. Slík viðskifti má telja
samboðin öðrum eins höfðingjum.
En hvað var það svo í raun og
veru, sem þessir heiðursmenn versl-
uðu með ? Var það lóðin ein út
af fyrir sig, eins og talið er? Nci,
alls eigi!
Grundvöllurinn einn hefði aldrei
orðið seldur fyrir þetta verð —
það voru einungis m e n n og
mannréttindi. Blátt áfram
1) Ágætt yfirlit yfir þessa við-
burði hafa menn nýskeð fengið í
fyrirlestrarsal háskólans. En þar
hefir áreiðanlega verið rýmra á á-
heyrendabekkjunum, hel Jur en í
Bíóleikhúsunum þau kvöldin ; gef-
ur það ásamt mörgu öðru furðu
merkilegar upplýsingar um þroska
og mentunarþrá meiri hluta höf-
uðstaðarbúa!
sagt: hvítir menn, frjálsir(l), inn-
fæddir Englendingar, komnir af
hinum engil-saxneska kynþœtti, voru
seldir við þessu verði.
Ef þú skilur þetta eigi, lesari
góður, skal það útskýrt nokkru nán-
ar. Og taktu nú eftir!
Vegna hvers viidi hinn auðugi
þingmaður borga fyrir nokkra
□ metra af landi þessa geysimiklu
fjárupphæð (180 milj. króna) ?
Skyldi hann ætla að plægja blett-
inn og gera úr honum aldingarð,
eða að byggja þar hús ? Fjarri fer
því.
Tilgangurinn var sá, að fá af-
stöðu til þess, að taka framvegis í
sinn vasa það 1 ó ð a r g j a I d ,
sem hertoginn hafði áður krafist af
þeim mönnum, sem bjuggu á
lóðinni.
Það búa um 100,000 manns á
þessari umræddu lóð. Þ e i r eiga
að borga skattinn, r ú m 1 e g a
renturnar af hinni áðurnefndu upp-
hæð (180 milj.). Höfðingjarnir
meta þrælana þessu verði, með það
fyrir augum, að þeir strjúki ekki
úr vistinni — þ. e. flytji eigi burt
af lóðinni. Þá er hætt við, að lóð-
in yrði eigi meira virði, en dálítill
kartöflugarður, og hinn nýi eigandi
grípi heldur í tdmt. En það eru
engar líkur til, að þeir flytji burtu;
hvert sem þeir færu, mundu þeir
fyrir hitta jafnstrangan húsbónda
og skattgírugan, Þess vegna halda
þeir kyrru fyrir og greiða framvegis
sínar álögur möglunarlaust.
Fimm af hundraði af 180 milj.
kr. eru 9 miljónir króna í ársrentu.
Blessaður löggjafinn hefir því fram-
vegis rétt til þess, að heimta 9 milj.
króna í skatt á ári af þeim, sem á
lóðinni búa — og auðvitað miklu
meira, ef hann getur fengið það —
án þess að gera nokkurn skapað-
an hlut annan, en gefa kvittun fyrir
peningunum.
Hann skipar þeim að gera svo
vel og koma með peningana, ann-
ars verða þeir reknir út á gaddinn.
Almúgamennirnir strita og sæta
færi til þess, að komast sem Iengst,
hver gegn öðrum. Þeir pretta
hverir aðra, skammast og örvílnast.
Sumir komast af, en aðrir mega
víkja út á götuna og niður í fá-
tækrahverfi borgarinnar, heimkynni
glötunarinnar (sannkallað helvíti).
Lóðareigandinn skeytir því engu;
skipar þeim aö koma með pening-
ana, eða fara burtu ella.
Enn fremur verða þeir að greiða
aðrar álögur, til samgöngu- og lög-
reglumála, skóla og spítala, fátækra-
frainfærslu o. s. frv. Skattarnir eru
margir og miklir, sem almúgamað-
urinn veröur að greiða, *(vort sem
nokkuð verður eftir af kaupi hans
til fæðis og klæða handa fjöl
skyldunni.
Hvað sem því líður, heimta lóð-
areigendurnir miskunnarlaust ' sína
peninga, og geta spent bogann eftir
vild, án þess að stjórn og löggjaf-
arvald ríkisins sporni nokkuð við
því. Frh.
Gefið til Samverjans. Það
gleður þá sem bágt eiga.
Þýskar fregnir.
Þýsk blöð á ensku.
Mikið vinna Þjóðverjar til þess,
að afla sér fylgis hlutlausra þjóða,
og þó einkum Ameríkumanna. Eitt
er það, að þeir gefa út sérstök stór-
blöð á ensku, til þess að breiða
út skoðanir sínar meðal enskumæl-
andi manna í Evrópu, fyrst og
fremst Ameríkumanna, og reyndar
beggja megin hafsins. — »The
Continental Times« kemur í einu
út í Rotterdam, Lucerne, Berlín,
Geneva, Wien og Róm, og má því
nærri geta, að það hafi meira en
litla útbreiðslu. Vísi hefir, meðal
annars borist eintak af því frá 10.
þ. m., og er þar heldur saumað að
spjörum Breta á tungu sjálfra þeirra.
Harðar sakargiftir,
F aðið segist unna Japansmönn-
um sannmælis um það, að þeir
hafi fylgt alþjóðalögum í því, að
fjandskapast ekki við friðsama borg-
ara, þýska og austurríska. Einkum
er þess getið, að þeim hafi verið
látið það frjálst, að skjóta málum
sfnum til dómstólanna í Japan,
hvenær sem var. Aftur á móti
hafi Bretar ekki hagað sér svo
diengilega, og telur blaðið svo upp
svndaregistur þeirra á þessa leið:
1 Þegar eftir það, er lýst hafði
verið yfir því, að friðinum væri
slitið, voru allir karlkyns þegnar
Þýskalands og Austurríkis & Ung-
verjalands frá 17 til 55 ára, þeir
er f Englandi voru, eða nýlendum
krúounnar (öðrum en Ástralíu,
Canada og Nýja-Sjálandi) reknir
saman á Iiðsgeymslustöðvar.
2. Þýskum og austrísk-ungversk-
um »firmum« var bannað að eiga
nokkur viðskifti framar. Þau áttu
að fá sér enska eða hlutlausa um-
boðsmenn, til þess að binda enda
á yfirstandandi viðskifti.
3. í. nóvember kom sú fregn
frá Hong Kong (og síðar sams
konar skýrslur frá öðrum lýðlend-
u«n), að öllum Þjóðverjum, sem
þar voru, hefði verið stungið í
einum hóp inn í fangelsið kínverska.
Hafði þeim verið skipað að hætta
atvinnurekstri sínum og enskir keppi-
nautar þeirra oftast settir til þess,
að gera upp búin.
4 f þýsku nýlendunum í Vest-
ur-Afríku voru allir Þjóðverjar,
karlar og konur og einnig trúboð-
ar, teknir höndum og látnir vera
Blámöniium til athlægis. Karlmenn-
irnir voru látnir í hergeymslu-kvíar,
en kvenfólkið var flutt,
alveg eins og búfénaður,
til Englands, undir um-
sjón svertingja og með
þeim mesta sóða-aðbún-
aði, sem hugsast getur.
5. Yrkt lönd og bústaöir Þjóð
verja var alt sainan upptækt gert
með valdboði og selt við uppboð
fyrir VlO eða x/5 hluta sannvirðis.
Þ. 7. desbr. voru sett ný lög í
Sundanýlendunum (Strait Settle-
ments) og Indo-China, er bjóða
að Ioka skuli meö valdi öllum
veislunum óvinaþjóðanna, þar á
meðal þeirra félaga, er lögskráð eru
í Bretalöndum, ef l/B hluti hlutaíjár
eða stjórnar eða meira er þýsk&r
eða Austurrísk-Ungverskur.
Starf »skifta-ráðendanna«
segir blaðið að sé það, að selja
eignirnar og slíta félagsskapnum,
eða starfseminni. Fyrir þetta fá þeir
2 % af fénu að ómakslaunum.
Síðan eiga þeir að gera reiknings-
skil og borga afganginn inn í ein-
hvern banka, sem landstjórinn nefn-
irtil. Að því búnu á að ónýta
allar bækur, bréf, skír-
teini, skýrslur og gögn
félaganna, og enn frem-
ur greinagerðir skifta-
ráðenda sjálfra. — Þetta
segir blaðið að sýni það best, til
hvers refarnir séu skornir. Þessum
mönnum sé óhætt að hafa í frammi
rán og fjárdrátt alveg blygöunar-
laust, án þess að óttast þurfi að
nokkuð kornist upp, því að sann-
anirnar séu úr sögunni f krafti lag-
anna!
Óvœnt efnl, — Bretar fullir!
Blaðið bætir því við, að þessar
nýlendur séu ekki undir stjórn
breska þingsins, heldur nýlendu-
málaráðuneylisins beinlínis, og sýni
þetta bæði spillingu stjórnarinnar
og vandræði, er hún grípi til slíkra
ráða. í annari grein í sama blaði
er og mikið sagt af því, hve margt
gangi nú á tréfótum hjá Bretum.
Eitt er það, að herliðið, sem verið
er að æfa, sé heldur í rneira lagi
drykkfelt. Er einkum látið af því
urn Canada-liðið. Átti að hafa
orðið að loka gildaskálum, nema frá
kl. 11 tii kl. 9 á daginn, og menn
þó að vera orðnir þreifandi fullir
fyrir miðjan dag, jafnvel fyrirliðar(I).
— Þá eru og venjulegar sögur af
því, hve Bretum gangi iiia að safna
hernum, þótt allra bragða sé til
þess neytt. T. d. átti ekki að hafa
fengist nema einn maður af 30 þús-
undum, sem staddir voru við knatt-
leik einn o. s. frv.
Steinsmiðurinn.
(Arabisk saga).
Það var einu sinni fátækur stein-
smiður, sem lifði á því, að höggva
steina úr bjargi miklu. Hann hafði
nóg til síns viðurværis, og rétt hjá
kofa hans rann silfurtær lækur. —
En hann var samt ekki ánægður.
Nálægt honum var borg mikil, og
í henni bjó dómari, sem allir urðu
að lúta. Þessu reiddist steinsmið-
urinn. Einn dag, þegar hann hvíldi
sig í forsælu trés eins, óskaði hann
að hann væri dómarinn. —----
Hvað varð ? Þetta! Hann sat í
sal miklum, klæddur dýrindis fatn-
aði með gullsaumaðan túrban á
höföi sér, og sjá, salurinn fyltist
fólki, sem leitaði ráöa hans ogallir
lutu honurn til jarðar. — En þá
kom stórvesír landsins, og dómar-
inn varð að krjúpa fyrir þessum
volduga manni. Úr andliti hans
skein auðmýktin, en innan brjósts
ólgaði rciðin. — »Bara að eg væri
stórvesír«, óskaði hann. — í sanra
andartaki stóð hann frammi fyrir
hásæti kalífans. — Allir hinir göf-
ugustu í ríkinu krupu fyrir fótunj