Vísir - 27.02.1915, Blaðsíða 2

Þrælavers!un,
Eftír Þórólf Sigurðsson.
---- Nl.
a þeim tímum, er svertingja-
ánauðinni var svæsnast beitt í Suð-
”r-Evrópu og öðrum heimsa'lfum,
iétu hinir bestu menn þjóðanna það
mál svo til sín taka, að þrælaversl-
unin var ioks bönnuð að fullu og
öllu. Á þessari öld á þó fjöldi
manna af hvíta kynþættinum við
þrælkun að búa í föðurlandi sínu,
undir stjórn sinna eigin samlanda.
Mannréttindi þeirra eru höfð sem
verslunarvara, jafn miskunnarlaust
og tilfinnaniega eins og svertingj-
anna forðum, eigi að eins á Eng-
landi, heldur líka í öllum öðrum
menningarlöndum.
Þetta má eigi skilja á þann háft,
að ekkert sé nú hugsað eða unnið
að því meðal menningarþjóðanna,
að bæta úr þessari ánauð og kvöl.
— Síðustu áratugina hefir það ein-
mitt verið aðal-viðfangsefni ýmsra
bestn manna og þjóðmegunarfræð-
inga erlendis, að finna leið út v.r
þessu ánauðar-völundarhúsi. Marg-
ar stefnur hafa komið fram í þá
átt, en þeim erum vér fslendingar
alt of ókunnugir. Blöðin láta sér
annara um það, sem minna er í
varið ; dægurþras og skeyti um ytri
viðburði prenta þau hvert upp eftir
öðru, og af því eru óteljandi út-
gáfur. En um skoðanir og stefnur,
sem rísa upp eða eru ríkjandi í
félagsmálum og þjóðmálum erlend-
is, flytja þau naumast nokkurt orð,
sem verulegur fróðleikur er í, þó
að þar sé einkum að finna orsakir
til viðburðanna. Sama má segja
um tímaritin, að eins með örfáum
undantekningum.
Nú kann einhver að álíta, að
okltur varði alls ekkert um þetta.
Hér á landi eigi menn eigi við
neina þrælkun að búa.
En fyrst og fremst rná vera, að
eigi virðist það úr vegi fyrir oss,
að fylgjast með, kynnast þeim kenn-
ingum, sem skifta þjóðunum í flokka
og sníða stakkinn fyrir framtíðina.
í öðru lagi er það mjög mikil
fjarstæða, að við séum lausir við
það böl, sem þjakar öðrum þjóð-
um. Reynir eigi hver atvinnustétt
í landrnu að komast það, sem hún
getur gagnvart hinni, og draga í
sinn vasa ? Höfum við ekki tölu-
vert af sníkjudýrum, sem lifa án
þess að framleiöa sjálfir lífsviður-
væri, t. d. með því að vasast í
verslun og vöruviðskiftum annara
stétta, og skamta sér óhæfilega drjúg-
an hluta fyrir snúð sinn ? Virðist
dagl2unamönnunum svo auðgert að
ná hlut sínum og sanngjörnu kaupi
hjá þeim, sem vinnuna þiggja, eða
kjörin að öðru leyti svo, að þeir
geti lifað þolanlegu lifi ? Qeta þeir
sætt sig við óbeinu skattana, tolla
á nauðsynjavörum, sem harðast koma
niður á þurrabúðarfólki og altaf
hækka, ásamt húsaleigu o. fj.? Er
þaö heilbrigt, að opinber gjöld skuli
aftur á móti ekkert hækka á jörð-
um, sem margfaldast í verði fyrir
eftirspurnin?, t. d. í grend við
Reykjavík, og eru því sama sem
lokaðar fyrir þeim efnaminni ? Eru '
VÍSIR
A -
sveitirnar) vantar fólk til þess að ;
rækla jörðina og vinna haria upp,
og fólkið í kauplúnunum vantar
land tii þess að framfleyta á lífi sínu,
Á miklu fleiri atriöi mætti benda,
sem þjaka þjóðinni.
Mér virðist brýn nauðsyn að ráða
franr úr þeim mótsögnum, sem hér
menn sáttir með, að leggja á sig
gjöld, er stöðugt aukast, til þurfa-
manna, sem eru fulívinnandi. Skyn-
samlegra væri að leiðbeina þeim og
hjálpa til að fá sér jarðnæði í sveit-
um eða þá atvinnu. Landið (þ. e.
er ber.t á. Sumstaðar erlendis er
I mikið gert til þess, að bæta úr
; neyðinnimeö ýmiss konar góðgerða-
stofnunum, og það vinnur lítið
nieira í áttina, en þótt vatni væri
ausið í botnlausa tunnu. Þess vegna
eru ýmsar stefnur að ryðja sér til
rúms. Af þeim nefni eg að eins
jafnaðarmannasamtökin, margskonar
samvinnufélög til vöruframleiðslu og
verslunar, verkamannatélög, sem
gæta réttar vinnulýðsins og síðast
en eigi síst félög, sem vinna að
róttækum breytingum á skattalög-
gjöf þjóðanna og afstöðu almenn-
ings gagnvart jörðinni og náttúru-
gæðunum, þannig að opinber út-
gjöld hvíli á auðsuppsprettum og
náttúrugæðum eftir verðmæti, en
eigi á atvinnu manna og lífsviður-
væri. í einu orði sagt fe'ur þetía
í sér breytingar á ríkjandi skipu-
lagi þjóðanna, og hnúturinn verður
, ekki leystur á annan hátt, en með j
bættu skipulagi. Þessum málefnurn s
verður þjóðin að kynnast sem best, ■
og ef til vill gefst síðar tækifæri til
að útskýra þau nánar. Fyrsta grund-
vallarskilyrðið fyrir framförum þjóð-
arinnar er að mentast sem best í
þessa áit, til þess að hún geti
sprengt af sér fjötra vanans og van- j
þekkingarinnar, sem gefa kaupsýslu- j
j »agentum« og gróðabrallsmönnum j
tækifæri til að versla með eignir og !
réttindi alþýðumanna, eins og þeir j
væru þrælar. Ef hún hefði samtök
og þekking til þess að hafa beinni
og haganlegri verslun og vöruvið- j
skifti en nú, mundi það út af fyrir j
sig auðga þjóðina um margar milj.
króna. Þetta get eg sannað með
dæmum af árangri og ágóða bestu
kaupfélaganna hér á landi síðustu
árin. Alþýða manna í sveitum og
kaupstöðum og starfsmenn þjóðfél-
agsins eiga að taka höndum saman |
um þessi mál með félagasíofnun- j
um, nema burtu allar tálmanir sín j
á milli og óþarfa miðla.
Líkræðuskjall.
»Logið hrós uin Iátinn mann.
lénar enga kátínu,
l tils met eg þvætting þann
þó hann sé á látínu*.
Svo vaið gömium hagyröing að
orði, er hann sá íburðarmikið lof- ;
kvæði á latínu um látinn mann.
Og eg er ofboð hræddur um, að
kunnugum komi eitthvaó svipað í
hug, er þeir lesa það, sem Svein-
björn Björnsson yrkir og skraul-
ritarinn P. P. skrifar um Bakkus
heitinn. Vitaskuld er eðlilegt, að
menn yrki og mæli hlýlega eftir
iátinn vin sinn, enda þótt hann
hafi verið gallagripur í flestra manna
augum, og að því leyti er mönn-
unum vorkun.
En galli þykir það á líkræðu hjá
presti, ef hann skjallar svo, að
knnnugum finst stappa nærri nöpru
háði, og eg er hálfhræddur um, að
flestu heimilisfólkinu á þeim heim-
iluir, sem Bakkus dvald' að stað-
aldri á meðan honum entist aldur
til, finnist skjallið svipað háði, þeg-
ar talað er um »kærleiksuppsprett-
una«, og »guðdómseðlið« sem bú-
ið hafi í Bakkusi. — Það mætti
spyrja konur drykkjumanna, hvort
þær féllust á það.
En vitanlega situr ekki £ óvinum
Bakkusar, sem hafa gert hann land-
rækan, að fárast um þótt líkræðu-
skjallið takist svona óhönduglega,
og vinir hans verði til að benda á,
að »mannvitið«, sem flotið hafi úr
leglum Bakkusar, hafi verið í meira
lagi froðukent og flónskunni einni
til ánægju. — Sbr. vísuorðin.
»Úr legiinum mannvitið froðukent
flaut
svo flónskan hún þurfti ekki meira«.
Annað mál er hitt, hvort ekki sé
rétt að klappa í bróðerni á öxlina
á skáldinu, og biðja hann að gæta
sín fyrir öfgum og ofstæki, þegar
hann fer að skamrna leiðtoga bann-
manna, og nefna þá t. d. orðglópa.
Öðru visi hann áður kvaö um þann
manninn, sem skrifaði einna áhrifa-
mest á móti Bakkusi, sem sé Björn
heitinn Jónsson, fyrv. ráðherra.
Mörg eru skáldaleyfin að vísu, j
en naumast er þó skáldi vansalaust
að lýsa svo þjóð sinni, sem Sv. B.
leyfir sér í þessari vísu:
f
»Hver þolir að sjá slíka þjóðkrílis-
mynd,
sem þefar af snaikandi báli,
um leið og hún krýpur og kútvelt-
ist blind
á kviksyndi af lygum og táli«.
Það er heldur ekki beinlínis fjarri
ofstækinu, þegar P. P. gefur í skyn,
að »heimskan, hræsnin, lítilmensk-
an og drotnunargirnin* hafi oröið
til að reka Bakkus úr landi. En
lökust eru slík stóryrði þeim, sem
lætur þau úti, og því þarfleysa að
skifta »ér af þeim.
í alvöru talað, lýsir bragur Svein-
bjarnar ótrúlega litlum kunnugleik
á bölinu, sem Bakkus hefir valdið,
bæði hér í bæ og annarsstaðar, ein-
staklega miklu þröngsýni gagnvart
starfi bannmanna og fádæma lotn-
ingarskorii gagnvart heilögum guði.
Það er ótrúlegt, að skáldið hefði
ekki getað lofað Bakkus og skamm-
að bannmenn, án þess að vera að
lasta guð og níða alla þjóðina,
eins og mér virðist gert með ann-
ari eins vísu og þessari:
En Jehóva grét, því að guðsmynd var
spilt,
hann grét, en hann varð þó hálf
feginn
að losast við þjóðskrímslið afskræmt
og ilt,
sem asnaðist glötunarveginn*.
Annar eins samsetningur dæmir
sig sjálfur í augum ahra gætinna
manna, hvað sem skoðun þeirra á
bannlögunum líður. Hjalti.
18. febrúar.
Vísi hafa borist bresk blöð frá
18. þ. m., deginum, þá er Þjóð-
verjar höfðu boðað að hefja skyldi
árásirnar á verslunarflota Breta fyrir
fult og alt. Eru þar tekin upp um-
mæli eflir »Norddeutsche Allgemeine
Zeitung« um horfurnar framvegis
frá þýsku sjónarmiði.
Þýsk ummæll.
»Þýskaland getur ekki búist við
miklum árangri á fám dögum«,
stendur þar. »Þjóðverjar gera ráð
fyrir því, að England muni halda
sínum skipum heima í höfnum og
hleypa að eins út hlutlausum skip-
um, í því skyni, að koma Þjóð-
verjum til þess, að sökkva þeim og
lenda þannig í missætti við hlut-
Iausar þjóöir Þýskaland verður því
að fara gætilega fyrst um sinn.
Ekki verður pað auglýst opinber-
lega, hvað kafbátar vorir hafast að,
fyrr en hálfum mánuði eftir þ.
18. febr.
Tundurdufl fyrir enskum
höfnum.
Yfirmenn þýsku kafbátanna munu
gera það, sem hægt er til þess, að
greina þjóðerni verslunarskipanna,
Auðvitað ætlum vér að leggja tund-
urdufl úti fyrir enskum höfnum, og
er oss það fyllilega leyfilegt, þar eð
allar enskar hafnir hafa verið ófrið-
lýstar. Kafbátar vorir hafa útbúnað
til þess, að leggja tundurdufl og
munu neyta þess, sem mest þeir
mega. Foringjar kafbátanna geta
gert athuganir til þess, að þekkja
hlutlaus skip úr, en duflin eru blind,
og verða sjófarendur hlutlausra þjóða
að láta sér skiljast þetta fyllilega*.
— Blaðið bætir því við, að Bretar
séu vissir að þegja um tjón sjálfra
sín, og geta einungis hlutlausra
skipa, sem Þjóðverjar hafi sökt.
Jafnvel hjálparskip.
Enn hafa Bretar þá fregn frá
Bandaríkjunum eftir sendiherra Þjóð-
verja þar, að hjálparskip, sem komi
inn á ófriðarsvæðið, geti átt það á
hættu, að verða fyrir kafnökkva-
árásum. Það er fullyrt, að bresk
kaupskip hafi þótst vera hjálparskip.
Bretar sjálflr
þykjast ekki munu draga úr skipa-
ferðum sínum, en all-áhyggjufuliir
viröast þeir þó vera yfir horfunum,
enda drifu að fregnir allmargar
þessa dagana um kaupskip, sem
Þjóðverjar höfðu sökt. T. d. fann
eitt skip í Ermarsundi eigi fyrr en
skeyti gekk í gegnum það. Skips-
höfnin koir.st í bátana, allslaus, en
ilt var í sjó og náttmyrkur, og vissu
menn eigi hvað varð af einum bátn-
uin, er 9 manns var á, en hinum
bjargaði tundurspillir einn, er þar
var á slangri. Kafnökkvinn sjálfur,
sem skeytið hafði sent, kom upp
rétt sem snöggvast, en hvarf síðan.
— Mikið kapp segja blööin að sé í
Bretum, að búast til varnar gegn
kafbáta-ófögnuðinum.