Alþýðublaðið - 12.04.1928, Blaðsíða 2

KBBYÐUBIiAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ |
j kemur út á hverjum virkum degi. ;
J Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við ;
< HverHsgötu 8 opin irá kl. 9 árd. j
j til kl. 7 síðd.
< Skrifstofa á sama stað opin kl. j
J 9 Vs—10 V* árd. og kí. 8—9 siðd.
í Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 j
j (skrifstoian).
j Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á j
\ mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 j
j hver mm. eindálka.
J Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan j
* (i sama husi, sömu simar).
Drápskljrfjarnar.
Fær pjóðin velt af sér
fieim byrðnm, er á
hsma vorn lagðar s
stjéraartið íhaldsins?
i.
Fálm íhaldsmannu.
Þriðjudaginn 3. p. m. birtist
grein í „Morgunbla'ðinu" með
iíkri fyrirsögn og að ofan er rit-
uð. Ber greinin öll glögg merki
gáfnafars pess, er reit hana, ag
frámunaiegrar ósvífni pes,s, er
skipaði fyrir um efni hennar.
Slíkar greinir er raunar engin ný-
iunda að sjá. í málgögnum í-
halidsflokksins, og pað er ekki
til aö mótmæla peirn blekkingum
og staðleysum, er hún flytur, að
pessi grein er rituð, heldur er
tækifærið að eins notað til að
sýna Ihaldsflokkinn nakinn og
forkóifa hans berstrípaða fyrir
augum alpjóðar.
Flestir bjuggust vlð, að íhaldið
myndi ekki í nánustu framtið
hætta sér út á pann ís, er pað
íyrirfram gat vitað, að pað fengi
ekki fótað sig á. En krakkaskap-
urinn er svo mikill í íhaldslíð-
inu, að pað otar í blindni ritpeð-
um sínum út í eina ófæruna ann-
arr verri, og svo verða flokksr
menniirnir, hinir gætnaTÍ og
glöggskygnari, sí -og æ að út ata
tedg á pví að draga fíflin úr for-
aðinu.
Þeir, sem pekkja samsetningu
og eiginleika íslenzka ihalds-
fiokksins, vitá, að par er enginn
sanr.'.iginlegur vilji, engin fórsjálmi
og eifgin festa. Ált er par á ring-
ulreið og í tvístringi. Þessu ein-
kenni flokksins hefir aldrei verið
betur lýst en á fundk er íhalds-
félagið „Vörður“ hélt rétt eftir að
úrslit síðustu kosninga voru kunn.
Jón Þorláksson, Magnús fyrrv.
idósent o. fi. af forkólfunum
rnættu harðri andstöðu á peim
fundi. Þeir reyndu að útlista fyrir
Garðari Gíslasyni o. fl., er illa
gátu polað ósigurinn, að hann
væri ekki peim að kenna, heldur
lægi hann í pví, hve Alpýðuflokk-
urinn 'væri vel skipulagður, að
Jónas frá Hriflu væri svo mikill
slægvitringur, og að jafnaðar-
menn „héldu svo fjandi vel á
málunum". En fundarmenn gátu
ekki unað við pessar skýringar.
jr,
Og fuá einum ræðumanninum
kiom pessi ágæta lýsing á ihalds-
fliokknum og forkólfum hans:
„Þetta eru blekktngar, ósigurinn
er. pví aö kenna, aö piö hélduö,
aö allir huiidárnir bœru rriatá-
dorar“. Þeir pekkja sína hedma-
menn, félagarnir í „Verðd“, og
peir hafa líká áredðánlega liitt
parna naglann á höfuðið.
En prátt fyrir pað, pótt forkólf-
arnir viti, hvaða álit flokksbræður
peirra hafa á peim og hve lítið
traust er borið tii peirra, prátt
fyrir pað, pótt peim sé Ijóst, að
peir mega vel gæta að pví að
reka ekki tungu sína of langt út
úr sér, ef ekki á að klippa hana
úr munni peirra með peirra eigin
skærum, pá gaspra peir hátt og
gapa og iáta ritara sína og skarn-
sveina hvað eftir annað kaista auri
sinna eigin afglapa að dyrum
annara flokka, er reyna af fremsra
megni að lyfta pjóðinni úr pví
feni, er íhaldið feldi hana í.
Þeir, sem lásu pessa umgetnu
grein í „Mgbl.“, svo og greinarnar
um kolatollinn og hækkun tekju-
skattsins á háum tekjum, undruð-
ust mjög, hve íhaldið er áræðið.
En pegar minst er málsháttarins
um fífl í foraði, pá verður
„dirfskan“ skiljanleg, — en hlægi-
leg um leið. ' Meira.
„ Vi9IIBndinu.
Það eru mikil viðbrigði fyrir
reykvíska leikhúsgesti að sjá, nú
„Villiöndina" eftir pau ' litilf jör-
legu leikrit, sem sýnd hafa verið
undainförnu. Og mifcið má leik-
endunum bregða við pá áreynslu,
sem peir purfa nú á sig að leggja.
„Vil,liöndin“ er snildarlegt leik-
rit og afarerfitt viðfangs. En Ieik-
féllaginu og leiðbeinanda eru sýn-
ingarnar til sóma, pó að nokkrir
misbrestir séu á, að leikritið
njóti sín til fulls. Heildaráhrifin
vprða ekki ein,s styrk og vænta
mætti, og leikurinn Vjrðist ganga
full seint og treglega.
Efni leiksins hefir áður verið
rakið hér í blaðinu. Skal pví ekki
út í pað farið, en minst nokkuð á
meðferð hlutverka.
Indriði Waage leikur Hjálmar
Elidal. Hjálmar er ramflæktur í
vef blekkinga og lífslyga, en .auð-
sjáanlega er ætlast til pess af
höfundi, að hann sé glœsilegUr
yfirborðsmaður, pví að ekki væri
eÖIilegt, að nokkur maður glæpt-
ist á jafn ómerkilegum manni ,og
Hjálmar á að vera, ef hann skorti
glæsilegt mikillæti. En hjá Indriða
skortir hann glæsimenskuna. Ann-
ars Ieikur Indriði Hjálmar mæta-
vel, sVo sem hann hefir hugsað
sér hann.
Haraldur Björnsson leikur Gre-
gers Werle. Það kemur fram í
k'ikritinu (í spurningu, er Gína
ber upp fyrir manni sinum, ,er
hann kemur úr veizlunni) að Gre-
gers á að vera mjög ófríður maö-
ur — og par sem hann hefir
dvalið 16—17 ár utan við pá
menningu, sem hanin ér uppalinn
við, mætti ætla, að hánn væri éigi
sérstaklega snyrtilegur eða líkur
pví að vera mikill heimsmaður.
En hann er á leiksviðiriu ,fríðuf
maður sýnum, og eimmitt gerfi ,og
•látbragð pannig, sem um heims-
mánn væri áð ræða. Annars er
leikur Haralds góður að mínu viti
— og víða ágætur. Setningarnar
eru sagðar með peiirri æsingu og
peim skappunga, er vænta má
hjá æstum og einstrengingslegum
hugsjónamanni — og augnaráð,
svipbrigði og hreyfingar svo sem
ætla mætti að væri hjá slíkum
manni. En galli er pað, ,ef til vill,
að hann virðist alt af jafn æstur,
ált af eins og hann ,.sé með öndiina
í hálsinum.
Steinpór Guðmundsson frá Ak-
•ureyri leikur Relling lækni. Er
leikur hans sviplítill, einkum peg-
ar hann á að segja xbeizkyrði, bit-
urt og hvast. Þá er hann alt of
góðlátlegur og skerpulaus.
Brynjólfur Jóhainnesson leikur
gamla Ekdal ágætlega. Gamli
maðurinn verður hjá honum frum-
ieg, eðlileg og skemtileg persóna.
Loks má nefna Tömais Hall-
grímsson. Hann leikur Werle
stórkaupmann. Skortir mjög á, að
hann leiki Vel. Hann virðist engin
svip- eða radd-brigði eiga til.
Þá er kvenfólkið.
Arndís Bjömsdóttir leikur Hed-
vig — og gerir pað snildarlega.
Tekst henni að láta áhorfendur
gleyma pví, að hún sé að leika.
Emelía Indriðadóttir leikur Gínu
Ekdal. Leikur hennar er einnig
góður. Mér finst hún skilja vel
hlutverk sitt, og hún nær peirri
samúð áhorfendanna, sem prátt
fyrir alt er ætlast til að Gínu falli
í skaut.
Marta Kalman leikur frú Sör-
by — lítið hlutverk.
Á undan leiksýningunni á annan
dag páskja las Þorsteinn Gísla-
son skáid upp skörulegt kvæði,
er hann hefir ort um Ibsen.
Bæjarbúar ættu að fjölmenna í
leikhúsið pessi fáu kvöld, sem
„V:illiöndin“ verður leikin — og
sýna pað, að pað sé meisti mis-
skilningur, að ekki megi bjóða
peim annað en léleg og .alvöru-
laus leikrit.
Fyrir að ráðast í slíkt stör-
virki sem að sýna „Villiöndina",
eiga Leikfélagið og leiðbeinandi
annað betra skilið en að ,hún sé
leikin fyrir hálfu húsi.
Loks vil ég benda á, ,að maður
sá, sem á Iðnó, virðist rólyndur
og ekki sérlega hugsandi um líð-
an peirra, er, Leiklist' vilja sjá, par
e() hann hefir ekki enn, prátt fyrir
ítrekaðar óskir og áskoranir, séð
sér fært að setja nýja .bekki í
leiksalinn. Bekkir peir, sem nú
eru, minna menn ópægilega á
píningartæki miðaídanna — að
minsta kosti pegar tekur að liða
á langan íeik.
GuÖm. Gíslason Hagalín.
Alplitffi.
Efri deild.
Frv. um síidareinkasölu orðið
að lögum.
í fyrradag voru í deildinni sam-
pykt lög um tilbúinn áburð og
lög um heimild fyrir ríkisstjórnina
til að innheimta tekju og eigna-
skatt með 25 % viðauka.
í gær voru sampykt lög um
einkasölu á útfluttri síld og lög
um menningarsjöð.
Neðri deild
Varð skip af r umvarpið.
Við 3. umr. um varðskipafrv.,
sem fór fram í gær í n. d., bar
Sigurjón Á. Ólafsson fram breyt-
ingatillögur pess efnis, að ein-
göngu skipstjórar, stýrLmenn og;
vélstjórar á varöskipunum skyldu
vera sýslunarmenn ríkisins, en um
skyíidur og störf háseta og kynd-
ara á skipunum giltu ákvæði sigl-
ingalaganna, ásamt samnings-
bundnum reglum, er gilda á ís-
Ifinzkum, verzlunarskipum, og;
skyldu samuiingar um laun pess-
ara manna vera sainbljóða peiim,
er á hverjum tíma gilda á verzl-
unarskipunum. Mætti og sfcipstjórL
eigi svifta pá starfi fyrirvaralaust,,
nema peir hefðu gerst brotlegir
saimkvæmt almennuni sjölögum,
endia væri pá brottvísunin tilkynt
dómsmálaráöuneytimu, svio að pað
gæti athugað málavexti. Þótt
merki'legt megi heita, náði engin
af pessum tíllögum sampykki
deildarinnar, og sameinuðust í-
haldsmenn og „Framsóknar"-
flokksmenn gegn peiim, eins ogi
áður gegn breytingatíllögum Héð-
ins við 2. umr. frumvarpsins. Þó
fór svo, að sampykt var ,með 17,
aticv. gegn 7 svofeid tiillaiga, eir
Jöhann Jós., J. A. J. og Hákon
báru fram: „Kaupgreiðslur tí:l
fullgildra háseta og kyndara séu
hafðar í samræmi við slíkar,
greiðslur á strandferðaskipi rikiS-
ins.“ Tillaga pessi var í fram-
haldi af öðrum, er peir iluttu,
um hækkun á launum skipstjóra
og stýrimanna varðskipanna frá
pví, sem var í frv. Launi skíp-
stjóra og yfirstýrimanna höfbu
áður verið hækkuð nokkuð í e.
d. frá pví, sem upphaflega var í
frv., en nú brá svo við, að tíll-
lögur urn frekari hæikkun á ,laiun-
um peirra vóru sampyktar, ogj.
greiddu sumir „Framisóknar“-fl.H
menn pví atkv., en minni hækkun-
artíllögur á launum 2. og 3. stýri-
manns voru feldar. Eins og frv.
er nú, eru byrjumarlaun skipstjör-
anna ákveðin 6500 kr„ er hækkl
upp í 8000 kr., yfirstýriimanna
3800 kr., er hækki upp í 5000,
aninars stýriimannis 3200 kr. upp
í 3600, priðja stýrimanns 2800 kr.
upp í 3200, yfirvélstjóra á varð-
skipi með 700 hestafla vél eða
stærri 5000 upp í 5600 kr„ undir-
, vélstjóra 3800 upp í 4400 kr.,
priðja vélstjóra 3000 upp í 3600
kr„ en á skipi með minni vél hafí
yfirvélstjóri 4600 kr. byrjunarlaun,.