Alþýðublaðið - 25.04.1928, Blaðsíða 2

ttBBÝÐUBBAÐIÐ
Forsetap aSpiragis
eselta að lána svalip
alpingislaássiiis til
pæðisliafida 1. maí.
Forma&ur 1 .-imaí-nefndar innar
sótti fyrir hönd Fulltrúará'ösins
til forseta alpingis um leyfi til
að láta halda ræöur á svölum al-
þingishússins á þessum hátí'ðis-
degi verkalýösins.
Svo sem kunnugt er, hefir fjötdi
félaga ár eftir ár fengið svaliir al-
pingishússins lé'öar til ræðuhalda
án þess, aö nokkur hafi nokk-
tim tíma haft nokkuð við það
a'ð athuga, enda er það eini staö-
■urinn í miðbænum, sem hægt er
a'ð flytja ræ'ður á, svo að mikill
mannfjöldi nái að heyra.
. Forsetarnir neituðu þessari
beiðni Fulltrúaráðsins með 2 at-
kv. gegn 1.
Er þetta uppátæki þeirra næsta
undarlegt. Þó er ástæðan, sem
þeir báru við, en,n þá hjákátlegri.
Hún var sú, að eigi sé viðeigandi
að lána svalirnar til „pólitíískra
fundahalda".
Heyr á endemi!
Fundi er vitaskuld ekki hægt
að halda á svölunum. Mannfjöld-
inn safnast auðvitað saman á
Austurvelli og á götunum kring
um hann. Pað er enginn funidur
á svölunum, þótt 2 eða 3 menn
öytji þar ræður, og tæplega get-
sur það talist vanhelgun þótt þar
sé min:st á „pólitík". Pað er meira
en broslegt, að íorsetunum skuli
finnast það „óviðeigandi“ að tala
um pölitík á svölum alþingishúss-
ins. Hvar má þá tala um „poli-
tík“, ef ekki einmitt 'þar?
Næsta verk hæstvirtra forseta
verður líklega að úrskurða „pól-i-
tík“ óviðeigamdi innan veggja al-
þingishússins og banna með öllu
umræður um hana þar.
Sálarrannsóknarfélag íslands
hleldur fund í Iðnó annað kvöld
kl. 8i/2. Verður sérstaklega minst
áttatíu ára afmælis spiritistisku
ibreyfingariimar. Jakob Jóh. Smári
adjunkt flytur erindi. Á eftir fara
íram umræður. Loks verða kosn-
íngar.
„íslandið“
, &r íkvöld til útlanda.
Islenzknr heimilisiðnaður.
Sýning Heimilisiðnaðarfélags
íslands.
Heimilisiðnaðarfélag íslands
starfar að því að bæta og auka
.íslenzkan ■ heimilisi'ðnaö. Öðru
hvoru hefir það haft námsskeið,
bæði hér í Reykjavík og út um
sveitir.
Hinn 5. janúar s. 1. hófst hér
í bonginni vefnaðarnámsskeið, er
félag þetta stofnaði til. Stóð það
í 3 mánuði — og var kenslu-
gjald 75,00 kr. Sex — og stund-
um sjö — stúlkur tóku þátt í
námsskeiðinu. Húsrúm leyfði
ekki meiri þátttöku. Ungfrú Bryn-
hildur Ingvarsdóttir kendi. Hún
er frá Akureyri.
Fyrir skömmu var haldin sýn-
ing á því, er ofið var á náms-
skeiðinu. Á sýningunini ga:fst
mönnum kostur á að sjá margs
konar vefnað, t. d. krossvefnað,
glitvefnað, salonsvefnað og
spjaldvefnað. Alt vtír, íslenzkt að
gerð — og flest úr íslenzku efni.
Parna voru níu tegundir af
gluggatjöldum, dyratjöld úr ísl.
ull, borðdúkar, veggdúkar, gólf-
dúkar, sessur og kjölaefni úr ísl.
ull, svo falleg, ,qið hver hispursmey
myndi þykjast af þeim fullsæmd,
hvað þá þær, er sniða sér frekar
stakk eftir efnum og ástæðum.
Enn fremur rúmábreiður, ábreið-
ur á legubekki, upphiutssvuntur,
handklæði, diskaþurkur og sokka-
bandafeorðar svo prýðilegir, að
þykja myndu hinar fegurstu legg-
ingar á skartmeyjarkjóla. Hagai
hendur og ágætur listasmekkur
höfðu þarna að verki verið, og
víst er um það, að þessi sýning
sanna'ði það fyllilega, sem margir
hafa haldið fram, að fært er ís-
lenzkum húsmæðrum að vefa
heima hjá sér tjöld, dúka, á-
breiður og fataefni, sem eru ó-
dýrairi, haldbetri og fegurri en
flest það, er allur almenningur
getur veitt sér úr búðunum.
Sýniragin var Heimilisiðnaðarfé-
lagi íslands, kenslukonunini og
nemendunum til hins mesta sóima.
Stjórn Heimilisi'ðna'ðarfélagsins
skipa frú Guðrún Pétursdóttiir,
Halldóra Bjarnadóttir kenslu-
kona, lfstamennimir Ríkarður
Jónsson og Björn Björnsson,
Maggi Magnús læknir, Matthias
Pórðarson þjóðmenjavörður og
Sigurjón Pétursson verksmiðju-
stjóri.
II.
Ekki þarf lengi um að litast á
Þjóðmenjaisafninu til þess að sjá,
að islendinigar hafa verið lista-
menn á vefnað, smíði og fl., sem
til heimilisiðnaðar getur talist.
Enda þekkja það flestir, sem í'
sveit eru uppaldir, að margt,
bæði karla og kvenna, var alt í
senn, iðjusamt, handlagið og
smekkvlist. En því miður hefir
íieimilisiðnaði mjög hrakað á
seinni árum, einkmn þó heimdlis-
iðnaði karia, og smekkvísin virð-
íst fara þverrandi víða í sveitum,
í stað þess, sem hún ætti aö
aukast með aukinni fræðslu og
aukinni víðsýni. Raunar var fjöldi
heimila áður fyrr, sem mesti ó-
menningarbragur var á, en mynd-
arheimilin höfðu við að búa stað-
betri og heilsteyptari menningu
en nú er til að dreifa í flestum
sveitum. En það ætti oss að vera
bæði mentunarmál og metnaðar,
að sem flest heimili á landinu
bæru vott iðjusemi og smekkvíisi.
Nú er það svo, að vart sést
nokkur hlutur eða nokkurt fat á
islenzku sveitaheimili, sem ekki
sé eins oig dottinn ofan úr ein-
hverri upphæða-rusIaskTínu. Vist-
arverur fólksins eru vanalega svo
snauðar að allri sannri prýði, að
vænta mætti, að þar byggju Ástr-
aliu'blámenn. í svefnherbengjum
hjóna eða gesta eru kannsko
handklæðahenigi, hvít með rauð-
litaðri danskri setningu. Á kodd-
anum stendur „Sov södt“, „God
Nat“, „God Morgen" eða eitthvað
álíka frumlegt, áhrifaríkt og ís-
lenzkt. I eldhúsinu hjá „fínna“
fólki er svipað hengi, og á það
er saumað „Kobber skal skinne
som Guld“. 1 gestastofu er borð
með köflóttri dúkdruslu, með
postulínshundi á, stólgarmar, sem
alt af eru að detta í sundur, og
bekkræfill, sem 'svo er ónýtt á
fóðrið, að göt koma strax á horn
og höfðalag. vÁ veggjunum er hin
margvislega'sta prýði!! Þar er
aldur mannsins, Nikulás sálaði
Rússakeisari, Jesús Kristur, Jón
Sigurðsson, Manúel fy/rr verantíi
P'Ortúgal'Skonungur, María mey,
orrustain viö Mukden . og engifl
með igeysistóra hvíta vængi og
stjörnur í hárinu. Flestar eru
myndirnar af svipaðri gerð og
þær, sem hinn háæruverðugi
herra funtíarstjöri bæjarstjórnar
Reykjavikur hefir á boðstólum og
setur út í gluggana á búð sinni,
mentuðum mönnum til hneyksl-
unar og hugarangurs og þeim til
auignatáls, er skortir skilyrði til
að sjá skömmina. Sjálít er fólk-
ið á beimilunum klætt í einhverjar
tíruslur, skjóllitlar og svo hand-
ónýtar, að þær tíetta sundur, þá
er þær hafa verið nokkra daiga
notaðar við vinnu. Þá þarf að
bæta, og ekki ait af samlitt við
hemdina, svo að flíkin lítur út
eftir nokkrar vikur eins og hún
hafi verið upphafleiga gerð úr
misliitum pjötlum. Svo að ekki sé
nú minst á það, að bæturnar geta
lent á svo óheppilega staði, að
þær minna á innsiigli eða setn-
inguna „aðgangur baninaður".
III. &
Hvað á svo að gera til þess að
bæta úr skák? Jú, það á að kenna
fólkinu, konum og körlum, að búa
sér til heimilisprýði, gagnsmuni
og gagnsflíkur með fögru formi,
úr entíinigargóðu efni — og þá
fyrst og fremst því, sem því er
auðveltíast aö veita sér. Þetta er;
ekki að eins menningarlegt, hielö-
ur og f járhagslegt atriði. Reynste
sumra annara þjóða hefir þegajn
sýnt og sannað — og sömuMð-
is þessi sýning Heimilisiðnaðarfé-
Jags Islands — að hægt er á
stuttum tíma að kenna fólki að
búa til hina gagnlegustu, prýði-
legustu og sniðfegurstu hluti.
Það hefir sýnt sig, áð á stutt-
um námsskeiðum er hægt að
kénna sæmilega hagvirkium pilt-
um að smí'ða alls konar amboð,
margs konar sniðfagra, ótíýra og
einfalda húsmuni, veggprýði
ýmiSs konar o. s. frv. Það má
einnig á stuttum tíma kernia
stúlkum að prjóna, sauma og
vefa, í íslenzkum stíl og úr ís-
lenzku efni, flíkur, dúka og
dregla, tjöld og ábreiður o. fl. af
því tæi, er heimili þurfa til gagns
og prýði — og gera það þann-
ig úr garði, að það sé haldbetra
og fegurra en það, sem nú er
keypt alldýru vér'ði og flutt um
langa vegu frá ófyrirleitnu'm
kaupmöngurum.
IV.
Því verður ekki neitað, að mik-
ið er skóilunum um það að kenna,
að islenzkar, hagvirkar og list-
fenigar konur hafa í heimiilisiðn-
aði leiðst út á þá glapstigu, sem
þær flestar ganga á nú. I skól-
unum hefir þeim verið kent að
sauma ,Avísböndu, „Skrjvúnder-
lög“ og myndaramma með alls
konar ókennilegum jurtum og
villimenskulegu flúri, svo að ekki
sé nú minst á híalínsdúkana. Frá
hugmyndasnauöum og smekk-
lausum 'kenslukonum og sköla-
stýrum hefir þetta breiðst út um
lantí alt. Þá hafa Landakotsnuran-
uirnar og aörar álíka hágöfugar,
þarfar og þjóðilegar stofnanir gerfc
mikið aið því að kenna stúlkum
að sauma ,tskiliríu, sem ekki er
hægt að segja að séu lítils rnetin.
þegar á það er litið, að íslenzkar,
bændakonur, embættismannafrúr
og kauptúna-maddömur víðsVeg-
ar af landinu senda dætur sínar,
til höfuð'Staðarins kannske þrjá
vetur í röð, einungis til þessi að
læra að sauma sjfk djásn, stúlku-
tetrunum sjálfum til andlegrar og
líkamlegrar bæklunar.
Það fyrsta ,sem er að ■ gera, er
að taka algerlega fyriT alla kenslu
Húsmæður
Dollar - stangasápan
hreinsar betur og er miklu
mýkii fyrir fötin og hendur-
nar en- nokkur önnur
þvottasápa,
Fæst víðsvegar.
í heildsölu hjá
Halldóri Eiríkssyni,
Hafnarstræti 22. Sími 175.