Vísir - 26.05.1918, Blaðsíða 3

' VÍSIR "
13 kr. hækkunar eða 50 kr.
hækkunar ?
Athugið þessi meginrök menta-
málanefndar, og hyggið að um
leið, hvo líklegt sé, að slíkar
röksemdir hafi nokkurntíma ver-
ið bornar fram í alvöru, utan
þings.
Verkalaun öll fara síhækkandi,
og mér vitanlega hefir enginn
talið það varhugavert, hvorki
fyrir þá sök að verðgildi peninga
sé „mjög á reiki“, né af öðrum
ástæðum.
Og þingið gerir sig líklegt til
að veita einstöku mönnum eftir-
laun og launaviðbætur og minn-
ist þá ekki einu orði á reikult
verðgildi peninga.
Sjálfum sér hafa þingmenn
veitt launahækkun og dýrtíðar-
uppbót, og óhræddir stungið því
fé í vasa sinn, þrátt fyrir það þó
að gildi peninga hafi verið „mjög
svo á reiki“.
Sannast er það, að þessi kenn-
ing mentamálanefndar mun ekki
hafa heyrst fyr, að varasamt sé
að hækka verðlag á vinnu (kenn-
ara einna) vegna þess, að pen-
ingaverð kunni einhverntíma að
breytast.
Gaman væri að vita hvaðan
nefndinni er komin þessi fjarstæða.
Sennilega er hún úr sama Ginn-
ungagapinu og ýmislegt annað
sama eðlis, sem fram hefir kom-
ið í umræðum um fræðslumálin
í þinginu.
Jörundur fór hörðum orðum,
sem von var, um þá óhlutvendni
í vali kennara, sem talsvert hefir
borið á. Urðu nokkrir bændur
óværir undir þeim ummælum, og
kváðust ekki þekkja annað en að
samviskusamlega væri frá því
gengið út um sveitir landsins.
Ber eg síst brigður á að þeir
hafi farið þar með rétt mál, að
þ e i r hafi ekki komið auga á
annað en alt sæmilegt í þeim
efnum.
En um þetta þýðir ekkert að
deila, hvorki við þingbændur né
aðra.
Því verður aldrei hrundið, að
við kenslu hafa fengist og fást
enn menn, sem eru gersamlega
óhæfir. í>að er marg sannanlegt,
að fræðslu- og skólanefndir hafa
tíðum valið eftir lægstu launa-
kröfu og engu öðru. í>ær hafa
ráðið til kenslu fólk, sem hefir
verið einn vetur á unglingaskóla,
og dæmi veit eg þess, að skóla-
nefnd notaði mann, sem hún
treysti sér ekki til að veita kenn-
arastöðu, til þess, að bjóða laun-
in niður fyrir öðrum, sem hún
vildi fá til starfsins.
Enn fremur er það sannanlegt
að þing og skólan. hafa nú um
nokkurt skeið unnið að því í
sameiningu að hrekja frá kenslu-
störfum og eyðileggja ýmsa bestu
kraftana, með þeirri helgrímu,
sem snarað hefir verið á kenn-
arastéttina; en svo kalia eg þau
smánarlaun, sem lögin ákveða
kennurum. Og neðri deild hefir
nú sýnt, með því að fella frum-
varp stjórnarinnar, að enn um
stund á að halda þessu fyrirtæki
áfram.
J?óraninn Jónsson kvartaði um
það, að kennarar þættust hafa
meira vit á fræðslumálum en
aðrir menn. Ekki er mér kunn-
ugt um að þeir láti mikið yfir
sér í þeim efnum. En hitt er
vitanlegt og sjálfsagt, að kenn-
araskólamenn, að minsta kosti,
bera langt um meira skyn á
uppeldismál heldur en bændur
og alþýða manna yfirleitt, sem,
að fáeinum undanteknum, geng-
ur á snið við alla vitneskju um
þau mál.
Og talsvert hefði bað verið
viðkunnanlegra, ef Þ. J. hefði
getað sagt eins og satt er, og
fundist gleðiefni, að til er þó
flokkur manna, sem með áhuga
kynnir sér uppeldismál og hefir
því eðlilega langtum meira vit
á þeim, en hann sjálfur og fjöld-
inn.
En það er nú svo, að þeir
sem minst vita, láta jafnan drýgi-
legast yfir vitsmunum sínum og
fróðleik.
Annars er skemst frá því að segja
að ræða Þórarins bar vott um ein-
hvern þann litilfjörlegasta skiln-
ing á fræðslumálum, sem eg hefi
orðið var við.
Vonandi gegur Ed. milli bols
og höfuðs á frv. mentamálan.
Nd, Og að óreyndu er sjálfsagt
að vænta þess að hún horfi
hærra og eygi lengra í þessu
máli en Nd. gerði.
Hún mun athuga það, að verði
frv. stjórnarinnar felt, þá neyð-
ast flestir nýtustu kennararnír,
sem vitanlega geta allavega velt
sér, til að hætta kenslu og hverfa
að öðrum störfum, sem óvíst er
að þeir vilji eða geti losnað við
að stríðinu loknu, þegar von er
um að kensla verði launuð sæmi-
lega. Og hverjum er þá ætlað
að taka við barnafræðslunni? Um
nýja kenslukrafta getur ekki
verið að ræða fyrst umsinn, þar
sem Kennaraskólanum hefir ver-
ið lokað um óákveðinn tíma.
H. B.
Frá AlþingL
í Nd. var mest rætt umkvik-
myndaskattinn og að lokum var
frumvarpið í gær samþykt, þó með
þeirri breytingu, að skattinn
skyldi heimilt að ieggja á allar
opinberar leiksýningar og skemt-
anir. — Þingsál. um hækkun
námsstyrks háskólasveina (um
50°/0), og fjárveiting til áhalda-
kaupa handa Röntgenstofnun-
inni voru samþyktar.
í Ed. var þingsál. um mómýra-
rannsókn hleypt til síðari um-
ræðu með litlum atkvæðamun.
135
trúöi einu einasta oröi af sögunni, þó aö
þeir létu sem þeir tryöu.
Eg fann að hél' VOl'U eilihverjar blekking-
ar í tafli og þóttist sannfærður um aö: aö-
komumennirnir væru mér ekki óvinveittir.
ÞaS var sá úteygSi einn, sem vildi mér ilt.
Hann haföi boriö þaö á mig, aö eg hef'öi
rá'öist á sig og hann haföi fariö1 meö staö-
lausar lygar.
Aðkomumennirnir spuröu mig nú spjörun-
um úr um moröiö og flótta Xeniu.
Trúnaðarma'öur hennar er bróðir þessa
manns þarna, mannsins, sem eg mætti, þegar
liann kom út úr húsinu sem morðið var framið
í. Og maðurinn, sem myrtur var, líktist mjög
mikið ungum manni, sem opnaði fyrir mér
dyrnar að húsinu hérna.“
„Já, einmitt,“ sagði sá meði brennivínsnef-
ið; „svo að þér þykist sjá mikinn svip með
þeim myrta og þessum unga manni?“
„Vissulega.“
„Þér segist vera læknir. Hafið þér þá aldrei
lieyrt talað um skynvillur og ofsjónir?“
„Eg segist ekki vera annar en eg er,“ hróp-
aðíi eg reiður. „Eg er læknir, og ....“
„Jæja, jæja, við tökum það alt trúanlegt,
sem þér segið,“ greip hann fram í.
„Og alt sem þér hafið logiö upp mér við-
víkjandi,“ sagð,i sá úteygði með svo mikilli
fyrirlitningu, að það sauð í mér reiðin.
William le Queux: Leyuifélagið,
136
„Eg hefi ekkert sagt, nema það sem satt
er!“ hrópaði eg.
„Þá skal eg segja yöur, að þér eruö ekki
Vesey læknir, og ennfremur, að alt sem þér
liafið sagt er hauga lygi.“
„Þey, þey!“ sagði sá sköllótti í ávítunarróm.
„Segið þér þetta aftur,“ æpti eg til Janeskó,
„þá skal eg berja yður sundur og saman!“
Og eg óð að honum með krepta hnefa. Hann
haföi gert alt til að espa mig og eg er lík-
lega dálítiö skapbráður.
En nú þótti honum nóg að gert og hann
ávarpaöi aðkomumennina á þessa leið:
„Nú hafið þið, herrar mínir, sjálfsagt séö
nóg og heyrt. Hann er, vesalingurinn, alveg
sturlaður, eins og þið getið sjálfír borið vitni
um.“
„Sturlaður,“ sagði eg höggdofa. „Þér nefn-
ið mig röngu nafni, ásakiö mig um að hafa
ætlað að myrða yður og nú segið þér að eg
sé sturlaður! Hafið þér fleiru að bæta við?“
Aðkomumennirnir tveir voru eitthvað að
hvíslast á að baki mér og eg eg snerist hvat-
lega á hæli og sagði með þjósti:
„Gerið þér svo vel að segja það hátt, sem
yöur býr í brjósti.“
„Jæja,“ sagði sá sköllótti, „það er best að
vera hreinskilinn við yður, lierra Sebright.
Við neyðumst til þess að hafa yður hér í
haldi þangað til á morgun.“
137
„1 haldi. Hvers vegna?“
„Til þess að bíða þess, að þér getið fært
sönnur á, að þér séuð sá sem þér segist vera.“
„Það get eg hæglega sannað.“
„Einfaldast er að fara heim til yðar á
morgun og þá getur þjónninn yðar auðvitað
sagt hver þér eruð. Við förum með yður
þanga. Eða hafið þér nokkuö á yður, sem
sannar það sem þér segið?“
Eg leitaðí í vösum mínum, en fann ekkert.
Eg haíöi haft fataskiíti áður en eg fór.
„Eg hef því miður ekkert,“ sagði eg. „En
ef þér viljið síina heim til mín og tala við
þjóninn minn, þá getur hann strax sagt yður
hver eg er.“
„Það er of seint í kvöld,“ var svarið.. „Þér
veröið að vera hér til morguns, og þá skuluð
þér fá að hitta þjóninn yöar.“
„Þér eruð með í samsærínu gegn mér!“
hrópaði eg.“ Þiö hafið leitt mig í gildru.“
„Nú er nóg komiö,“ sagði sá dökkklæddi.
„Komið þér nú upp í herbergið yðar. Kl. io
í fyrramálið förum við að finna þjóninn yð-
að og hann kannast þá auðvitað við yður og
þá verður endi bundinn á þetta mál.
Þeir gengu nú til dyranna og opnaði þær,
og sá eg að tveir risavaxnir, heldur hrotta-
legir en sæmilega klæddir, náungar stóðu
þar fyrir utan.
Eg þverneitaði að fara upp stigann og hót-