Vísir - 07.08.1918, Blaðsíða 2

V í %í S
Samsæti
er ákveðið að halda
lierra Árna Eggertssyni
erindreka íslands í Yesturheimi, næstkomandi þriðjudagskveld, 13.
þ. m., kl. 8^/a, í Iðnaðarmannahúsinu.
Þeir sem vilja taka þátt í samsæti þessu eru beðnir að skrifa
sig á lista í Bókverslun Isafoldar, og vitja aðgöngumiða þangað,
í síðasta lagi á laugardag.
Reykjavík 7. ágúst 1918.
Forstöð uneíndin.
Löðarbelgir
uýkomnir í
heildsöluversliut
A. Guðmundsson.
V IS1 R.
Aig'raiiila bi&iaÍBt I AðsUtrscí
14, opm frá kl, 8—8 á hverjom dagi,
Skrifatoía 6 saaia sUi.
Simi 400 P. 0. Box 887.
Rltstjórina til viilals frft Kl. 2—3.
Preatsraiijan & Langafag i
eðmi 183,
AuglýBizgum Teitt móttaka i La»4e
Btjönmaai aftir kl. 8. 4 kvlildin.
Anglýsingavari: 50 anr. bvez em
d&lki i itærri aagl, 5 anra orðt i
gmácngíýeingnes ste! óbreyttn letri.
Þrjú bréf
frá Björnstjerue Björnsson.
iii.
6. apr. (18)70.
Eftir bréfi yðar er eg ekki al-
veg viss um, hvort heldur þér
farið svo að mér af herkænsku,
ellegar þér skiljið mig í raun og
veru ekki til fulls, og hvað eg
er að fara í þessu máli. Hvort
sem heldur er, etendur mér á
sama.
Mér er ljós nauðsyn þess, að
þið gerið hrein fjárhagsskiftin
við Dani. Eg skil, að það er
rangt hjá mér, þegar eg notaði
orðið „Tilskud" (tillag); eg vissi,
hvað undir steini lá, en eg valdi
þetta orð af því að það var stutt,
— og það var rangV.1). Mér
er ljóst tilkall ykkar, réttur ykk-
ar til sjálfstjórnar. Eg skil að
ykkur verður að, vera trygð
sjálfstjórn áður en þið farið að
eiga við okkur.
En: þetta er ekkert af því,
sem mest á ríður; það, sem mest
áríður er það,sem breyta máíslandi
úr aumu vesældarlandi í mikið
og framtíðarríkt land, og óskilj-
anlegt er mér, að nokkur —
framar öllu nokkur íslendingur
— geti sagt: Láttu það bíða!
Pyr en atkvæðagreiðsla hefir
farið fram, fáið þér Normenn
ekki til þess að líta svo fult og
rétt í þessa átt, að þeir hætti
sér út i stórframkvæmdir á
ströndum íslands.Atkvæðagreiðsl-
an mun hrinda hér af stað þjóð-
fundum, mun raimagna hugi
manna! Þá má búast við öllu,
jafnvel eldmóði í kaupmanna-
stóttinni. Hér eru logar í land-
inu, en þeir blossa ekki upp,
nema það súgi og blási.
í atkvæðagreiðslunni getur á-
skilist hvað sem vera vill, Hún
getur blátt áfram heimtað sjálf-
stjórn, að áður útkljáðum reikn-
ingum við Dani.
Ennfremur: Niðurstaðan af at-
kvæðagreiðslunni þarf ekki að
vera skilnaður íslands við Dan-
mörku; að eins ef ísland fær
fiskiveiða- (og verslunar-?) sam-
1) Björnson hafði þá (1870)
ritað tvær greinar í „Norsk Folke-
blad“ (nr. 10 og 12) um „Island
og Norge".
band við oss og útkljáðan reíkn-
inginn við Danmörk, má það
vel fyrir oss framvegis vera í
sambandi við Danmörku. Ekki
er, hvort sem er, að öðru stefnt
en /heill íslands, að ísland sé
endurunnið til handa Norður-
löndum, ísland fyrir velmegun
og framkvæmdarsemi gert að
öflugum þætti í menningarlífi
Norðurlanda, sem það munleiða
þjóðlegan gust yfir og hrinda
því af afli í fang hiuum þrótt-
mikla anda liðinna tíma, en
undir hans drottinvald verðum
vér aftur að ganga.
Atkvæðagreiðsla er herkænsku-
bragð, það alls eina, sem að
haldi kemur.
Durfi fé til þess að framkvæma
hana (borga mönnum, sem ferð-
ast hringinn í kring í landinu),
þá verður að útvega það hór í
landi.
Látið yður vera þetta ljóst, að
það er atkvæðagreiðsla, sem hef-
ir áhrif í kappræðunum, kveikir
í kaupmönnunum í Björgvin og
Stafangri, hrindir af stað þjóð-
fundum vorum, gerir málið að
norsk-íslensku máli; nú er það
ekki nema dansk-íslenskt.
í náinni framtið kemur sim-
inn frá Ameríku yfir ísland, Nor-
eg, Rússland, og þá verður úr
þVí lítill vandi að koma honum
í fiskiverin á íslandi. Gufuskipa-
ferðirnar koma varla af sjálfu
sér öðruvÍ8Í en sem fáeinar til-
raunir. Hér verður ríkið vissu-
lega að ríða á vaðið, og það
er víst, að norska rikið beitist
ekki fyrir slíku nú sem stendur,
fyr en norskt fjármagn á ís-
landi neyðir það til þess.' Að
alkvœðagreiðslu afstaðinni er
annað mál. Þá geta gerst furðu-
verk.
Eg er óbifanlegur í trá miuni
á atkvæðagreiðslu; Um það efni
skrifa eg nú fleirum, og meðal
annars mönnum, sem mikil á-
hrif hafa1).
Blað mitt er hius vegar aiveg
og að öilu heimilt og reiðubúið
til greiðleika yðar máls, jafnvel
þótt að þvi ræki, að einstök
tölublöð hefðu ekkert annað en
greinar nm ísland, og jafnvel,
þó að það leiddi til danskra for-
mælinga.
Eg er yðar þakklátur og viu-
veittur
Björnst. Björnson.
Til Jóns Sigurðssonar!
1) Hér mun meðal annars átt
við Hilmar landshöfðingjaFinsen,
sem var vinur Björnsons. Finsen
mun heldur hafa stökt vatui í
norska eldinn,og 9. júlí um sumar-
ið . 1870 þykir Jóni Sigurðssyni
Bjömson vera farinn að dofna,
og kennir það Finsen (Bréf,
Rvik 1911, bls. 497). En ýmsar
greinar um Island komu í „Norsk
Folkeblad" eftir þetta. Þær voru
ekki eftir Björnson, en munu
hafa staðið i sambandi við tii-
boð hans í niðurlagi þessa bréfs.
Bresk blöð
og samningarnir.
Svohljóðandi símskeyti hefir
Yiðskiftafélagið fengið frá Ceutral
News.
London í gær.
Blöðin hafa öll, nema T i m e ?,
birt ágrip af dansk-íslensku samn-
ingunum, en ekkert þeirra hefir
iátið í ljós skoðun sina á mál-
inu.
Bllarnir.
Bílarnir eru orðnir svo almenn
plága, að merkilegt má heita, að
ekki skuli fyrir löngu vera búið
að fyrirskipa frekari hömlur á
athæfi þeirra, en gert hefir verið.
Þeim er leyft að teppa hálft
Austurstræti, þegar svo vill verk-
ast, og það hefir komið fyrir, að
bílstjórarnir hafa skift um hringa
og slöngur á miðju strætinu, án
þess að taka nokkurt tillit til
annarar umferðar. Með öðrum
orðum, hafa það fyrir viðgerðar-
stöð.
Um aksturshraðann er ekki að
tala. Hann er stundum á út-
strætum langt fram úr hófi.
í stað þess að vera þarfleg
samgöngutæki, eru þeir að miklu
ieyti að eins flutningatæki fyrir
skemtanasjúkan slæpingjalýð,sem
útþaninn og borginmannlegur
litur með meðaumkun á góða
og starfandi borgara.
Þegar kvölda tekur hefst akst-
urinn út úr bænum og inn í
hann. Og er þá synd að segja,
að það séu tómir málleysingjar,
sem bilana fylla. Hávaðinn,
söngurinn og óhljóðin eru sam-
boðin Indiánum á aðalhátíð. —
T. d. var það fyrir fáum kvöld-
um, að alkunnur drykkjuslarkari
og kaupskaparprangari fór í bíl
upp úr bænum. Einhver, sem
með honum var í bílnum hólt í
fæturna á honum, en hann teygði
sig berhöfðaður út úr bílnum,
kallandi, grenjandi, gólandi og
syngjandi. Og þetta gleðibragð
var á honum alla leið frá Orett-
isgötu og inn fyrir Rauðará, en
þar tók fjarlægðin hann frá mér.
Nokkuð oft hefir það og kom-
ið fyrir, að bílar flytja drukna
menn inn í laugar. Ea eins og
menn vita, þá er fátt um karl-
menn þar, aðra en gæslumenn
lauganna, og gefur að skilja, að
þeir þykja þar ekki góðirgestir.
Enda virðist svo sem sóma- og
ábyrgðartilfinning þeirra bíistjóra
sé á fremnr lágu stigi, sem taka
að sér slíkan akstur. Því hvað
mundi einn bilstjóri og einn
laugavörður ráða við það, að
5—6 druknir menn, innlendir
eða útlendir, skaðbrendu sig ekki
í laugunum eða þá misbyðu
sómatilfmningu þvottakvenna.
Allir ærukærir menn verða að
játa, að slikt má ekki þolast.
Kvöld- og næturakstur bilauna
raskar svo mjög svefnró okkar
verkamanna, að fyrir löngu hefði
átt að vera búið að banna hann.
Og tímabilið frá kl. 10 að kvöldi
til kl. 5 að morgni er okkur svo
dýrmætur hvíldartlmi, að við
viljum ekki alveg þegjandi láta
iðjulausa næturslarkara stela hou-
um trá okkur.
Ef þessu vandræðaástandi held-