Alþýðublaðið - 01.05.1928, Qupperneq 2

Alþýðublaðið - 01.05.1928, Qupperneq 2
ttfiBYÐUBBAÐIÐ ALÞÝÐUBLAÐI3 kemur út á hverjum virkum degi. Afgreiðsla í Alpýöuhúsinu við Hveriisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. til kl. 7 síðd. Skriistofa á sama stað opin kl. S*/s—10Va árd. og ki. 8-9 síðd. SlMar: 988 fafgreiðslan) og 2394 (skrifsíofan). VeröJag: Áskriftarverð kr. 1,50 á mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 hver mm. eindálka. Prenísmiðja: Alpýðuprentsmi&jan (í sama húsi, simi 1294). Dagurinn. Eins og lesendur blaðsins haía séð, erista'rfsemi dagsins,1, loíglpá sér- stafclega kröfugöngunni, hagaö á nokkuð annan veg en undan far- ið. Fyrst safnast fóik sarnan kl. 2 við Iðnó eða í Bárunni, ef veð- ur verður vonit. Haraldur Guð- mundsson talar kl. 21/2. en að ræðu/ hans lokinni verður lagt af stað í kröfugönguna. Verður að þessu sinni staö- næmst á prem stöðum í bæn- um og par haldnar ræður; er pað gert til þess ^aö fólk, er heima á nálægt I>ei:m stöðum, geti hiustað á ræðumenn. Verð- ur fyrst staðnæmst á barnaleik- vellinum við Grettisgötu. Þar taiar Ólafur Friðriksson. Síðan verður gengið gegn um miðbæ á leikvöll viö Túngötu, en þar italar Stefán Jóh. Stefánsson hæstaréttar.lögmaöur. Verður því næst haidið um nokkrar götur í Vesturbænum og á A-ust- urvöll, og tala þar Jón Bald- vinsson, Sigurður Jónassoin og ef tii vill fleirj. LúðrasVeit verð- ur með í förinni og leikur ýms jafnaðarmanna- og hvatningar- lög. Mjög fjölbreytt skemtun verður í Iðnó í kvöld, og hefst hún kl. 81/2. ! tilefni af deginum kemur út sérstakt l.-mai-blað, með mörg- um greinum, Enn fremur er-u seld ú götunum l.-maí-merki og bréf- spjöld með kafla úr togaralög- unum, fyrstu alþýðukröfunni, er núðist. Kröfurnar í dag. Nefndir þær, sem kosnar hafa verið af verkiýðsfélögunum til lindirbúnings 1. maí, hafa komið sér saman um að beiia í kröfu- göngunni spjöld með eftirfara'ndi átetrunum: 1. maí er dagur verkalýðsins. Yfirrúðin til alþýðunnar! Fullkomið eftirlit með öryggi skipa! Bamaheimili handa munaðar- lausum börnum! Ednkasala ú afurðum landsins. Burt með úfengið úr landitnu! H-ollar íbúðjir fyrir alla! Kjósið aldrei íhaldsmann! Engin helgidagavinna! Réttláta kjördæmaskiftingu! Enga tolia á nauðsynjavörur! Kosningarrétt 21 úrs jafnt fyrir alla! Pr.phiLHnadRasmussen. Hingað kom í fyrra dag dr. phil. Knud Rasmussen, ekm af fræg- ustu og merkustu Dönum, sem nú eru uppi. Mun hann halda hér fyrirlestra við háskólann — og verða þeir allir um andlegt líf 0g menningu Eskimóa. Hafa 5 fyrlrlestrar verið ákveðnir — og verða þeir haldnir í kaup- þingss-alnum kl. 81/2 síðd. Er öll- um heimiil aðgangur ókeypis. Dr. Raismussen flytur fyrsta fyr- irlesturinn 2. maí, annan 4. maí, en um hina þrjú er ekki úkveðið., Dr. Raismussen er fæddur ú Grænlandi úrið 1879. Faðir hans var prestur og seinna kennari í grænlenzku. Móðir dr. Rasmus- sen var grænlenzk — o'g ólst hann upp í daglegri um-gengni við grænlenzk börn, lærði græn- lenzku til hlítar og kyntist öll- um hugsunarhætti Grænlendinga. iNú er hann allra marana fróð- astur um líf, háttu og menningu þeirra, hefir hafist við í Grænlandi alt af öðru hvoru og farið urn Grænland, Alaska og norðurhluta Kanadia margar rannsóknarferðir. Fjölda vísinda- rita hefir hann skrifað um ferðir sinar og athuganir — og er þar geysilegur fróðieikur saman kominn. A-uk þesis eru þau prýði- lega skrifiuð. Frá rannsókniunum, sem gerðar voru í 5. og ,síð- ustu rannsók-narferð hans, er skýrt í 12 bindum, og skrifar dr. Rasmussen 5 af þeim. Hann hefiir auk bóka sinna um Skræl- ingja skrifað bók um Lappliand. Húskólarnir í Edinborg og Ka-up- mainnahöfn hafa gert hann að hetðursdoktor; og hann hefir haldið víðs vegar um lönd fyr- irlestra um fræðigrein sína. Hing- að kemur ha-nn frú Bnglandi. Hefiir hann að undan fömu flutt fyrirlestra við enska húskóla. Með í förinni er fjölskylda hans. Tíðindamaður Aiþbl. hitti hann að rnáli í gær í Hótel ísland.; Hamn er frekar lágur vexti, þétt- vaxinn, dökkur yfirlitum, ungleg- ur pg fjörlegur í hreyfingum. — Ég hef:i nauman tíma núina, sagði hann — og ég vil helzt, að við tölum að eins um fyrir- lestrana í þetta sinn. Annars er alt af veikomið að hitta mig að múli. Tíðindamaðurinn vildi vita um upptök ferðarinnar. — Ég kom til íslands árið 1900 i stúdentahópnum dan&ka — og mig hefir aJt af langað hingað. Svo varð ég að iofa fjölskyld- unni, að hún gæti or&ið með mér, þegar af því yrði, að ég færi hingað. Og upphaflega útti þessi för að eins að vera skemti- för. Bn eins og þér vitið, hefir verið hér danskur sendikennari, en nú er úkveðið, að svo verði ekki framvegis, en danskir rit- höfundar og vísindamenn haldi hér Öðru hvoru fyrirlestra við húskóJainn. Og þegar menn nú visisu, að ég ætlaði hingað, var þess farið ú leit við mig, að ég byrjaði starfsemiina. — Og þér ætiið að tala urn manningu Skrælingja? — Jú, um amdlegt Hf þeirra og manningu. Fyrsti fyririesturinn verður inngangsfyririlestur. Þar skýri ég frú laindi og þjóð — og verður öll frúsögn mín bygð ú sjálfstæðum athugunum og Yís- indaiiegum grundvellii, en alþýð- leg að formi, svo að hver og einn g-eti haft hennar fuiil not.1 Bind ég mig ekki við Grænlend- inga eina, heldur lýsi einnig frændum þeirra í Ailaska og Ka- nada — og það verða menn að muna, að ég iýsi Skrælingjum á frumstigi, en ekki eins og þeir eru, þ-ú er Evrópumenningin er tekin að breyta þeim. Ég segi t. d. frú réttarfari þeirra. Þeir útkijú deilumál sín með skúld- skapar- og -söng-keppni. Þeir yrkja níð hver um annan og isyngja það. Annar fyrirlesturinn verður um lífis- og heims-skoðun þeirra, og býst ég við, að öilum, sem hafa einhvern úhuga ú frumrænu sál- arlífi, þyki n-okkuð ú frásögn minni að græða, því eins og ég h-efi tekið fram, er frúsögn mín bygð ú rnargra úra sjálfsathug- un, enda mun ég' skýra frú sam- tölum Skrælingja um þessi efni, samtölum, sem ég hefi verið heyrnarvottur að. — t þriðja fyririestrinum segi ég frú ímyndunarafii Skrælingja, sögum þeirra og kvæðum. Þei-r eiga fjölda af sögum og kvæð- um, er ganga mann frú mianini. Ég hefi skýrt frú sögum þeirra og sögnum í ritv-erki mínu „Myter og Sagn“, -sem kotmin eru af 3 bindi, en ú að verða 6. Skræl- ingjarnir trúa sögunum, og þeir segja ágættega frá. Enn fremur hafa þeir aiimikla leikarahæ-fi- leika. Þeir syngja og mæia ljóð af munni fram, og ég hygg, að engin þjóð yrki og syngi eips mikið og þeir — en ekkert^skrifa þeir. Leggja alt ú minnið. Fjórði fyrirtesturinn verður um særingamenn þeirra og preista. Þeir þurfa mikinn iærdóm, eru jafnvel alt að því 9 úr að læra.‘ Skræiingjar telja, að þeasir and- iegu leiðtogar þeirra læri mest og bezt af því að lifa einiífi í skaiuti náttúrunnar og verða að standast sem f-testar andlegar og líkamlegar þrautir. F;imti fyrirlesturinn fjallar um Iislendinga hina fornu ú Græn- Iandi, mök þeirra við Skrælingja og endalök. Skrælingjar kunna margar sagnir um Islendingana — og til eru teikningar, gerðar af Skrælingjum, sem sýna viðskifti þeirra og íslendinga. . . . — En fylgja ekki skuggainynd- ir neinum fyrirlestrunum ? — Jú, öllum nema fyrirlestrin- um um heimsskoðun Skrælingj- -anna. En svo les ég líka upp sögur og kvæði. Áður en tíðindamaöur blaðs-insi fór, fékk hann að líta ú nokkrar af bókum dok-torsins um Græn- iland. I .einni þeirra rqkst hamn ú grænlenzkt Ijóð, sem er þaranig, í lauslegri þýðingu: „,i -ljóðinu minnist ég morguns, síðsumiarmorgiuns, þú er ég sú röðulinn rísa og roða fljótið. Skinhvíitir hreinar voru ú beit ú bökkum þesis. Þeir tíndu mosann og drukku daggskært vatnið. Og fjörugir hreinkúlfaT hoppuðu í kring um þá. Og hjartað barðist í brjósti mér af gleði yfir græna landinu, af gteði yfir vænni veiði og Jöx'um, sem stikla gegn straumi." Bæja’rbúar ættu að sækja vel fyrirlestra dr. Rasmussens. Hjú homu'm fú þeir góða skemtun ogl mikinn fróðleik. Hann mun dvelja hér um 3 vikur. Hljómsveit Reykjavikur heldiur fjórða og siðasta hljóm- leik 'sinn i Garula Bíó í ikvald tundir stjórn Púls ísólfsson- ar. Einleikari er Emil Thorodd- sen, og leikiur hann klaverkon- sert í d-moll eftir Mozart með orkesturundirleik, og mú kallast nýnæmi að heyra hér klaverkon- sert í frummynd. Auk þess eru ú efnisskrúnni forleikur að óp- erunni Iphigénia in Aulis efti,r Gluck og symfónia í G-dur eftir Haydn. Hljómsveitin hefir nú á þriðja tug manna ú ,að skipa, og mú því segja, að samsetn- ing hennar sé einmitt ágætlejga fallin tii þes-s að Jeika þessi verk fyrstu klassisku tónsmiðanna. Reykvíkingar ættu að sýna hljóm- sveitinni, að þeir kunna að meta þann áhuga pg þá vinnu, sem allir einstaklingar hen-nar leggja fram. Galtómt hús er lélegt end- urgjald fyrir það, að fórna öll- um tómstundum sínum í að auðga hljómlistarlíf bæjarins. Jaf naðarmenn! Þér, sem hyllið hugsjón hug- sjónanna. Horfið og hlustið méð mér. Allar fjarlægðir hverfa, og vér iítum yfir. rúm og tíma. Sjújð fyikingu manna. Þeirhalda; hröðum skrefum úfram að settu marki. Þeir eru þrey-ttir eftir alt strit

x

Alþýðublaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.