Vísir - 18.07.1919, Blaðsíða 2

V I S 1 K
Ca rlsberg-umbúðir.
Her með leyfum við okkur að vekja atliygli kaupanda á
Cai'ls'berg’-öli á því að ekki er leyfilegt að selja umbúðirnar.
því þær eru aðeins lánaðar með þvi skilyrði að þær séu endur-
sendar við fyrstu möguleika til Carlsberg.
Við mæiumst til að heiðraðir kaupendur seudi nú með Botníu,
eins mikið og þeir gota, vegna mjög mikiliar íiöskueklu í Kaup-
mannahöfn.
Nýkomið
íjölbr-. firval aí
Dömu- og Barnakrögom
Frá Alþingi.
Tóbakstollur og „vatuaran.
£itt af tekjuaukafrunivörpnni
stjórnarinnar (um breytingu á i.
gr. tollaganna) fer mebal annars
fram á stórkostlega hækkun á tó-
bakátollinuni. Frumvarpib var til j
2. umræöu i n. d. í gær, og'uröu j
umræður nokkrar um framkomnar .
breytingartilíögur*- frá B. R. Ste- j
fánssyni og P. ( Htesen, sem töltröu
máli tóbaksmanna og vildu ekki '
láta hækka tóbakstollinn svo mjög.
Aíælti! þeir vel og skörulega meö
tillögum sinum, einkum P. O.
Sagöi hann aö margir menn vildu
heldttr vera svangir en tóbakslaus-
ir. og meö tollhækkuninni Væri
niöst á fátæklingum og gamal-
niennum, sem litla ánægju heiðu
af ööru en tóhakinu. Ilve n a u ö-
synlegt nienn teldu sér tóbak.
mætti marka af þvi. aö jress værtt
dæmi. aö menn heíðu horgaö 20
- 30 kr. fyrir pundi‘5. — Fjár-_
málaráöherra 'skaut jtví j>á aö
ræöutrtanni. aö jtess væri einnig
dæmi. aö svo hátt verö væri horg-
aö’ fyrir viskí-flöskuna. og væri
viskí jtó ekki taliö nauösynlegt. P.
O. hrást illa viö. og’ spuröi ráö-
herra hvort h a n n vfssi dæmi til
jtess, aö viski væri selt hér, og þaö
fyrir þetta verö, en ráöherra sagöt
aö veröiö væri oröiö jtetta hátt á
viskíintt í útlöndum ! — Siöan vortt
breytingartillögurnar feldar meö
17 atkv.-gegn 7. og tollhækunar-
frv. samþykt út úr deildinni.
Næsta mál á dagskránni var
vatnalagafrv. meiri hluta fossa-
nefndar, frh. r. umræö'ti. Fyrstur
tók til máls E i n a r A r n ó r s-
s o n. Hann kvaö nteiri og' ntinni
liluta fossanefndar í oröi kveönu
sammála um ílest aöalatriði rnáls-
ins, syo sent 11 m þaö, aö varlega
vrði 'aö fara í þaö, aö veita set-
leyfi til aö virkja vatnsföll. Þó
kvaö hann niðurstöður minni hlut-
ans ekki vera í sem bestti sam-
ræmi viö það, jtví ;iö hann vildi
leyfa ,,Títan“ aö virkja tvo fossa
í Þjórsá á næstu 5 árum, en vatns-
afl jæssara fossa væri taliö um
140 jnis. hestöfl, og mundi Jmrfa
aö flytja unt 10 þús. útlendra
manna inn í landið, til aö hagnýta
])aö afl. Frá „eignarrétti". einstak-
linganna kvaö hann jtannig gengiö
í frv. minni hb, aö hann yröi lítils
viröi. Þá drap ræöumaöur á þaö,
aö Sv. Ól. heföi haldiö Jtvi fram,
aö ef einstaklingarnir yröu nú
sviftir eignarrétti á vatni, þá
mundi aö lokunt svo fara, aö land-
iö vröi líka af jveim tekið. Sagöi
ræöum., aö svo gæti aö vísu vel
fariö, en þeir ntenn, sem líkleg-
astir væru til aö beita sér 'fyrir
þvb væru Sv. ÓI. nákomnari helo-
ur en nieiri liluta fossanefndarinn.
ar, en jtaö væru t. d. ménn jteir,
sem gæfu út tímaritiö „Rétt“ (og
sumir af „d ímans“ mönnum, t. d.
J. ].. lieföi liann getað bætt viö.)
FTeföi jafnyel heyrst, aö einhverjir
þeirra myndu veröa í kjöri viö
næstp þingkosningar, af hálfu
,.framáóknarflokksins“. En þaö
j>ætti et til vildi miklu skifta, aö
landeigendur fengi haldiö vatninu.
þó aö landiö yröi tekiö undan. —
Fnn tóku ]>eir til máls Sv. Ól. og
Bjarni Jónsson. Var 1. umræöu
siðan’ frestaö á ný og frv. vísaö
lil nefudarintiar, sem kosin var í
fyrradag. I il sömu ncfndar fóm
hin frumvörpin þrjú, sem fram eru
komin f.ra meiri hluta fossanefnd-
arinnar.
Salttollur.
Fram er komið i n. d. frumvarp
um 12 króna innfultningstoll af
hverri srnálest salts, sem til lands-
ins er flutt. Fjárhagsnefndin hefir
tekiö aö sér aö flytja frumvarpiö
aö tilmælum stjórnarinnar, og ger.
ir j)á grein fyrir því, aö „auðsætt
er. aö landsverslunin veröur fyrir
miklttm halla á saltversluninni, en
svo er ti! ætlast, aö halli þessi verði
bættur meö gjaldi jressu —-— og
ráögert er. að lög þessi standi eigi
lengur en nauðsynlegt er til þess
aö fá endurgreiddan hallann á
: verslun landsins meö salt.“
Nytsemi steinolíu
í friði og ólriði.
Þess var nýlega getiö í \ ísi, a'ö
steinolía heföi fundist á Bretlandi,
og vakti ])aö mikla eftirtekt. En
svo segja fróöir menn, aö fyrir
eitthvaö 70 árum hafi olía fundist
bæöi á Englandi og Skotlandi, ein-
mitt á þeim söniu stpðvum, sem ol-
ían hefir nú fundist. Fn svo var
þaö lítiö, aö ekki J)ótti tilvinnandi
aö’vinna hana, en jressar ensku
tilraunir tiröu til þess, aö olíuleit
var hafin í Bandaríkjunum, og ])aö
varö upphaf auöæfa Johns Rocke-
fellers, sqm talinn er auöugasti
maður í heimi. Eignir hans eru nú
metnar á 200 miljónir sterlings-
punda og áriö sem leiö voru 68
miljónir smálesta af olíu unnar i
Bandarí'kjunum. Er jraö og orðtak,
aö „ljós RockefeIlers“ lýsi nú urn
allan heim, og má.til sanns vegar
íærast.
Menn fundu til j)ess hér á landi,
hvaö olíttleysiö var tilfinnanlegt
sum ófriöarárin, —- en hvað mun
þá í öö.rmn löndum, J)ar sem olían
má heita lifæö margra athafna á
sjó. landi og i lofti, bæöi í friöi
og ófriði.
Curzon lávarðúr sagöi nýlega,
áo bandamenn hefðu „flotið til sig-
urs á steino)íuöldunuin“. Allar bif-
reiðar bandamanna, allar fallbyssu-
dráttarvélarnar, allar flugvélar og
sjúkravagnar — alt var j)aö knúiö
meö oliu. Stærsta herski]) Breta,
„Queen Elísabeth“, brendi olíu og
margt annara herskipa og allir kaf-
bátar.
Miljónir smálesta aí olíu gengu
til hernaðarins niikla. A sjó, landi
og i lofti, var hún notuö.
F.n nú, jíeg'ar friöur er á kom-
inn, er olían notuÖ til friðsamlegra
starfa, til mótorbáta, bifreiða og
dráttarvéla, sem notaöar eru í stór-
uni stíl viö landbúnað.
,.()littkonuhgarnir“ sagja, að
fljótandi efni sé framtíöár elds-
r.eyti. Og j)aö er ekki ósennilegt,
einlctun |)egar j)ess er gætt, aö kola-
vinsla í Bretlandi er alt af að
rýrna,- Auk ])ess er olian hrein-
legri, fvrirferöarminni og betri afl-
gjafi. líf Mauritaníu væri breytt i
motorskip, mætti minka vélarúm-
in um <70%, og |)ó gæti hraöinn
aukist við j)á breytjngu.
Notkun steinolín vex nú svo óð-
fluga um allan beim. aö Banda-
rikjamenn eru hræddir um, aö
olíulindir |>ar vestra veröi allar
tæmdar eftir 30 ár.
Þess veg’na er ekki undarlegt,
j)ó að mikil leit sé nú gerö víös-
vegar um heiminjn að steinolíu,
enda er nú kappsamlega leitaö og
grafiö víösvegar um Suður-Aim-
ríku, Indland, Mesópotamíu, Pers.
íu, Egiftaland og víöar.
Og nú hafa Bretar hafist, handa
á ný, til aö leita að steinolíu, og
j getur j>aö skift íslendinga miklu,
| hvcrnig sú leit tekst. ]>ví aö jvang-
aö væri oss ódýrast aö sækja olíu.
í Rúmeníu, Ungverjalandi, Gali-
zíu og Kákasus eru miklar oliu-
lindir, en ]>ær voru ónýttar í styrj-
öldinni, og veröa ekki unnar aö
svo stöddu.
Olíulindirnar í Persiu, Egitta-
landi og Mexicó eru „vonarpen-
ingur" vegna sífeldra uppreisna,
verkfalla og óþjóðalýðs á jreim
slóöum.
Bretum er ])aö vel ljóst, hvert
feiknagagn þeim væri í að finna
góöar olíulindir heima fyrir. Þjóð-
verjar vissu og vel, að „olían
mundi drekkja sjer“. og ])ess vegna
lögött ])eir miklá áherslu á aö
sökkva olíuskipum Breta, enda
var ])aö ,,ómælt“, sem ])eim tókst
aö konta fyrir kattarnef, meðan
olían var flutt á seinskreiöum skip-
ttm. En þá fengu Bretar sér önnur
og hraöskrei'ðari, og úr því tókst
alt vel.
Þar sem olía er í jöröu, er og
miki'ð gas, sem gýs upp, Jregar
borað er niður í olíuna, stundum
er þrýstingurinn svo mikill niðri
fyrir, aö olían J)eytist 50 fet og
jafnvel hærra í loft upp, fyrst í
staö, eins og hveragos.
Enskur lávarður hefir gengist
fyrir þessari nýju olíuleit á Bfet-
landi og fékk 50 þaulæfða Banda-
ríkjamenn til að starfa með sér.
Hafa j)eir nú fundið olíu á 7 stöð-
um. og er það ætlun þeirra, að
þar muni miklar birgðir fólgnar,
en fullreynt er það ekki enn, því
að steinoliulindir geta stundum
brugðist skyndilega, þó að þær
virðist góðar í fyrstu.
En ef námurnar reynast svo vel,
sem búist er viö, ])á verða þær-
Bretlandi til ómetanlegs -arðs og
J>á þarf ekki aö éfa, aö oss, nábú-
uni þeirra, skini gott af þeim.
PriiidiBB af Wales.
Prinsinn af Wales, elsti sonur
Georgs Bretakonungs, ætlar aö
ieröast vestur urn haf í sumar,
fyrst til Canada ■ og síöan um
Bandaríkin.
Ensk blöö eru fjölorö ‘um J)etta
ieröalag, teija J)aö fyrirboða vax-
andi vináttu ntilli Bandaríkjanna
ogBretlands, og vestanblööinfagna
mjög yfir heimsókninni, og ætta aö
veita prinsinum dýríegar viötökur.
Mörg blöð ræöa og um j)aö, eins
og hvert annað opinbert mál, hve
æskilegt ]>aö væri, að prinsinn tæki
sér konu af amerískum ættum.
Segja })au, aö allir hirðsiðir hafi
breyst svo í styrjöldinni, aö engin
nauösyn sé á því lengur, aö príns-
inn gangi að eiga konu af kon-
ungsættmn. Stéttarígur eigi að
hverfa og ekkert væri betur til
]>ess falliö aö rótfesta vináttu milli
ajlra enskumælandi ]>jóða en j>að,
aö prinsinn sækti drotningarefniö
vestur um haf:
„Amerisk drotning mundi mega
sín mikils, til þess a'ö tryggja þjóð-
bandalagið“, segir eitt bresku
blaðanna nýskeð.
Slíkar tengdir milli Bretlands og
Bandaríkjanna yrði öflugri en
nokkrir ríkjasamningar, til þess að
halda ttppi samvinmt jtessara öfb
ugustu rtkja heimsins.
Ekki er gott að vita, hvaö úr
Jtessu veröur, en væntanlega vitn-
ast J>aö með haustinu!