Alþýðublaðið - 03.05.1928, Blaðsíða 2

I

SÉB6ÝÐUBBAÐIÐ
jALÞÝÐUBLAÐIÐ
j kemur út á hverjum virkum degi.
5 Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
; Hveriisgötu 8 opin frá kl. 9 örd.
} til kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kl.
1 9J/j — lOVj ári. og kl. 8—9 síðd.
< Slmar: 988 lafgreiðslan) og 2394
I(Bkrifstoian).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
j hver mm. eindálka.
i Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
| (í sama húsi, simi 1294).
Erlent aaðvald
og
íslenzk leppmenska.
íslendingar hafa háð langa og
harða baráttu við erlent — og
£>á sérstaklega danskt — auðvald.
Um aldir hvíldi danska einokun-
arverzlunin á p]'óðinni eins og
mara. 1 Danmörku sátu stórrikir
verziuna'rburg'eisar, lifðu í reilyst-
ingum praktuglega og höfðu rík-
isvaldið í hendi sér, enda fleygðu
þeir í það vænum fúlgum, sem
það síðan eyddi í sukk og svMl
og vitfirringsl/egar og ronlausar
styrjaidir við nágrannaþjóðirnar,
Svía, Þjóðverja og Breta. En úti
á íslandi ráku þjónar auðvalds-
ins danska erindi jþess miskunnar-
laust. Ait, sem Iandsmenn þurftu
að kaupa, var rándýrt og svikið,
alt, sem þeir höfðu að selja, var
þeim stórum vangoidið. Ekkert
var gert fyrir aiþýðuna íslenzku
af ríMsyaldinu — og þegar óáran
þrengdi að, féll alþýðan úr hor
þúsundum saman. Hún hafði
engan rétt. Kúgararnir, auðvaldið
dansika, hafði allan réttinin. Hin-
ar allra minstu misgerðir alþýð-
unnar v:ið þá voru launaðar með
ströngustu refsingum.
Fyrir atbeina mikilla manma,
sannarlegra alþýðuleiðtoga, er
dæmdu auðvaldið erlenda hörð-
um dómum, var mestu kúguninni
iétt af. En aldrei hefir erlent auð-
vald slept að fullu tökunum hér.
Alt af hefir það haft auga á osis,
haft gát á hverri -smugu, sem
það gæti smeygt sér í. Það
keyrði fjötra lánsverzlunar á al-
þýðuna íslenzku — gerði hana að
þýjum. á þann hátt. Það réði
heiftarlega á sjálfsbjargarvið-
leitni alþýðurmar, kanþfélags's'kaþ-
og enn fremur hefir það af al-
efli reynt að bæla niður stjórn-
máialeg samtök henmar. 0g ef
til vill hefir viðleitni þess tii
vaida og kúgunar hér á landi
aldrei verið svo ákveðin, öflug og
hættúleg sem hún er nú.
Erlenda a.uðvald.ið hefir séð, að
ef það gengi beint framan að
landsmönnum, þá gæti það ekki
haft neina von um að ná svcc
mjklum völdum hér á nýjan leik,
að ísienzk alþýða yrði alge’riega
siálfstæðislaus þý þess. Það hefir
því kosið þann kost, að feigja
sér íslenzka þjóna. Og því hefir
tekist það.
Danskir peningamenn eiga sem
kunnugt er mikið af hlutafé
stærsta blaðs íhaldsflokksins ís-
lenzka. Þeir láta blaðið verja all-
ar athafnir erlendra peninga-
manna á lamdi hér, danskra,
norskra, enskra o. s .frv. — því
að auðvald allra landa stendur
saman gegn sjálfsbjargar- og
f.relsis-viðleitni alþýðunnar. Þeir
láta það einnig verja stjórnmáia-
afg.löp íslenzkra íha(fdsforkóIfa, er
þeir drýgja í þágu erlends auð-
vaids. Enn fremur hefir það ver-
ið látið rægja leiðtoga íslenzkrar
alþýðu til sj.ávar og sveita, gera
árásir á samtök alþýðunnar og
reyna að telja henni trú um, að
hún geti ekki bjargast án aúð-
valdsins erlenda og hálf-erlenda.
Er það sama grýlan og ávalt hefir
veríð notuð tiil þess að hræða ís-
lenzka alþýðu, þá er hún hefir
sótt fram og reynt. að leyisa aif
sér viðjarnar. Hún átti ekki að
geta bjargað sér án forsjár
danskrar einokunarverziunar. Hún
átti ekki að igeta dregiö fram iíifið,
ef fslendingar fengju að hafa
stjórn fjármála sinna. Henni
var sagt, að öllu mundi í voða
stefnt, ef alþingi fengi löggjaíar-
vald. En alilr vita, hver raunin
hefir orðið. AJlt það, sem alþýðu-
.'Ieiðtogarnir pg frelsisvinimir hafa
kornið til leiðar, hefir orðið oss
til blessunar. En þrátt fyrir þetta
notar auðvaldið erlenda sömu
Mekkinguna og áður, lætur mál-
gagn sitt á íslandi, stærsta blað
íhaldsflokksins, berja hana blá-
kaida fraim. Einkanlega hefir það
gengið fram fyrir skjöfdu í vörn
sinni á þjónum erlends auðvailds
og sókn sinni á hendur a'lþýðunni,
síðan það að sö.gn á liðnuim vetri
íét .leppa sína kaupa flest þau
hlutabréf í blaðinu, sem voru inn-
tend eign.
Þjónusta íhaildsleiðtoganna við
auðvaldið erlenda er þó kann ske
enn þá ailvarlegra tinianna tákn
en yfirráð þeirm yfir blaðinu.
Alþjóó veit það, að Jón Þorláks-
son, annar aðalforingi íhalds-
manna, er af dönisku auðvaldi
kjörinn tii þesis að .gæta hags-
muna þess gegn hagsmunum ís-
fenzkrar alþýðu. Það vita og allir,
að erlent rikisvald hefir sæmt Jón
hinum virðulegustu tignarmerkj-
um — og fyrir hvað annað en
góða þjónustu getur honum veizt
sú riáð? Hve alvarilega og á-
kveðið hann fylgir alheimskúg-
unarstefnu auðvaldsins, má sjá
af því, að hann geldur verkal-
mönnum sínum Jægra kaup en
ákveðið er, lægra kaup en svo,
að þeir geti framfieytt á þvi fjöl-
skyldum sínum — og nú hafa
þeir orðið að gera verkfall.
Þá er það ekki siður á aillra
vitorði, að hinn aðalforinginn er
kunnur að margs konar eftinláts-
semi við erlent auðvafd. Allir
vita, að hann iét norsku auðvafdi
ííðast það í Kroissanesi í Eyjafirði
að hafa stórfé af íslenzkum sjó-
mönnum. Allir kannast við það,
að hann hefir leyft erlendu auöfé-
Jagi að nota hér á landi erlenda
verkamenn í bfóra við islenzkan
verkaJýð. Öllum er kunnugt, að
hann fékk feynifétagi erlendu í
hendur stóran sjóð, er skyldi vera
tiil fræðslu hér á landi. Og þá
mun enginn islendingur vera svo
fáfróður, að hann ekki viti skiil á
þjónustu hans við enskt auðvald.
Það mól hefir verið skýrt ræki-
ilegia hér í blaðniu, og það skaf
ekki rakið hér að þessu sinnL
Hins skal látið getið, að í skýrslu
þess manns, er fenginn var til að
athuga fyr.irkomulag Skelfélags-
ins, var skýrt frá þvi, að rianglega
hefði verið skýrt frá til hluthafa-
skrár um innborgun hlutafjárins
og að stjórn félagsins hefði méð
því brotið í bág við ákvæði hluta-
félagalaiganna. Enn frernur var það
dregið í vafa, að meiri hluti
hlutafjár væri raunverulega inn-
lent fé. Einnig var það uppfýst,
að „Olíusafan" h.f. hefði ekki
verzlunarfeyfi. Þá skal og frá því
sagt, að íslenzka stjórnin hefir
eigi séð sér annað fært en fyrir-
skipa réttarrannsókn út af þessu,
og mun enginn íslenzkur ráðherra
annar en Magnús Guðmundsson
íhald'sforingi haía þjónað svo
dyggilega erlendu auðvaldi, að
stjórnarvöld landsins yrðu að
fýrirskipa réttarrannsókn.
„Mgbl.“ hefir undan farna daga'
hamast gegn fulltrúum verka-
manna, reynit að tortryggja þá á
allar lundir og svívirt og spott-
að eftir getu verkamenn þá, er
tóku þátt i hátíðahöldunum 1.
mai. Veit erienda auðvaldið sem
er, að vart mun af veita, þó að
reynt sé að feiða athyglina friá
þjónum þess, íhaldsráðherrun-
um. Það veit, að vart mun fólkið
trúa fullyrðingu'num um lýðholl-
ustu íhaldsins, þegar Jón Þorláks-
son borgar verkamönnum sinum
svo fágt kaup, að þeir neyðast tiil
að gera verkfall. Það veit sem
er, að vart mun trúað verða
stóru orðunum um löghlýðni og
þjóðrækni íhaldsins, þegar Magn-
ús Guðmundsson og félagar hans
hafa sýnt svo mikla hoflusitu
ensku auðvaldi, að rikisstjórnin
rsfenzka hefir ekki séð sér annað
fært en fyrirskipa réttarrannsóton.
I Danmörtou berst alþýðan gegn
auðvaldinu, sem notar hvert tæki-
fperi til .að vinna bug á samtökum
henniar og fyrir nokikrum áratug-
um tók einræðisvald í öllum mál-
um ibjóðarinnar í sínar hendur.
D.anska alþýðan hefir veitt ís-
lenzkri alþýðu lítilfjörlegan styrk
til hjálpar í haráttunni gegn sama
fjandsamlega valdinu og dönsk
alþýða sjálf á við aö striða — og
er það hliðstætt þvi, er þýzk a.1-
þýða styrkir franstoa og frönsk
þýzka í baráttunni við auðvaldið.
Eins og auðvaldið í heimin.um
berst í fylkingu gegn hagsmun-
uin allrar alþýðu, eins berst al-
þýða allra landa sameinuð gegn
vélráðum auðvaldsins. Og þó að
auðvaldsmáfgiagnið danska hér á
SSP'-’’? —t --------------------------------------
landi reyni að leiða athyglina frá
sjálfu sér og öðrum þjónum er-
lends auðvalds, með því áð
freista að gera alþýðuleiðtog-
ana tortryggilega, þá mun íslenz.k
alþýða sjá úlfinn í sauðargær-
unni, ekki sízt nú, þegar ihaldið
hefir sýnt, betur en nokkru sinni
áður, að rslenzkt land og íslenzk
þjóð er. í þess augurn að eins
verzlunarvara.
Kaupdeilait
við
byggingar.
Samikomulag tooanst á í gær
um hyggingavinnuna, og mun
kaupið nú alls istaðar vera Dags-
brúnartaxtinn, n-ema hjá fjórum
bygg.mgameisturum, er gerðir
voru v.ið sérstakir samningar. Við
einn þedrra var samið Wm mán-
aðarkaup, er svarar nokkurn veg-
inn til Dagsbrúnartaxtans, en við
þrjá byggingameistara var, sö'kum
lengri vinn,utíma, samið þannig,
að fcaupið verði 1 kr. 20 aur. frá
1. júní.
Verði reynt að borga lægra
kaup en Dagsbrúnartaxtaim við
einhverjar byggingar, rerður
vinna lögð þar niður, þar til
gengið er að taxtanum.
A9 gefnu tilefni.
Ég verð í upphafi að þakka
starfssystur minni hér í hæ, ung-
frú Ruth Hanson, fyrir áhuga
þann og góðvild, er hún hefir
sýnt mér, er hún sat danzsýn-
ingu mína í Gamla Bíó s. I.
þriðjudag. Ungfrúin hefir alger-
lega misskilið ^nisskrá mína.
Þar ,sem ungfrúin virðist ætlia
sér að gagnrýna mig persónu-
Iega og er svo nærgætin, að
fræða almenning ,um hæfileika
mina sem .danzmanns og danz-
ara, er óg sanmfærðuir um, að
allir sæihilega greindir menn
muni lúka upp einum niúnni um,
að dómar hennar um mig eru á
afar-veikum velli reistir. Ungfrú-
in heldur því fram, að ég sé
lítilsigldur sem kennari og henni
óþektur, en samt gefur hún, til
kynna, í hverjum flokki starfs-
bræðra minna óg teijist. .
I þau íólf ár, er óg hefi haff
danzstofnun í Kaupmannahöfn,
hefi ég innrætt kennaraefnum
þeim, sem ég útskrifa, eina meg-
inreglu: Gagnrýnið að eins starfs-*
bræður yðar, þegar þér vitið, að
hvatir yðar séu heiðarlegar.
Ég vil nota tækifærið til þess
að þaktoa ungfrúnni fyrir það,
að hún nokkru fyrir fyrri sýn-
inguna bauð xriér aðstoð sína,
sem meðdanzari minn á sýning-
unum hér í bæ.
Ég skal taka það fram, að ég
er sammájn ungfrú Hanison um
aödáun hennar á meðdanz'ara