Vísir - 20.03.1922, Blaðsíða 2

VflSíR
SigurÖur Kr. Pétursson: Lít svo
a‘ð samvinna sé æskilegri og
' en tilgangslaust þras og þræt-
, og væri þess vert, að leitast
fyrir tim! að koma á einhverri sam-
vinnövi'öleitni. Vera má, aö margur
Höfum fyrirliggjanði:
EmaiileTðror
F»iasoIðss;
frS fréttarltara yíaLe,
jS <y.rrififó ||
Khöfn x8; mars.
Frá Rússlandi.
Síma'ö er frá Moskva, a'ð mensh-
vikingar háfi viðurkent stjórn
bolshvíkinga, meö því a‘ð báöir
þessir flokkar eru sammála um
að sporna við ágangi erlendra auð-
manna, sem vilja hrifsa undir sig
auösuppsprettur landsins.
Uppreisnin í Fiume.
Uppreisnarmenn í FiUme hafa
sfett á stofn hermensku alræðisvald
í borginni.
óeirðir í Danmörku.
Vegna verkbannsins í Danmörku
hafa alvarlegar skærur oröiö í bæj-
unum Randers, Kolding og Hor-
sens. Ráöist hefir verið á þá, sem
vilja vinna og lögreglustjórarnir
oröíö aö biöja um riddaralið til
hjálpar lögreglunni. Iiafa oröið á-
kafar skærur me'ö verkamönnum
og hermönnum. Hinir síðarnefndu
hafa riðiS með brugðnum sverðum
á mannfjöldann, sem varist hefir
méð grjótkasti. Búist er við alls-
herjarverkfalli í Randers á mánu-
óag (í dag).
Khöfn 19. mars.
Gandhi dæmdur í fangelsi.
Gandhi (foringi þjóðernissinna
í Indlandi) hefir verið dæmdur i
6 ára fangelsi. .
Skaðabótagreiðslur Þjóðverja.
Símað er frá Þýskalandi, að
Þjóðverjar háfi greitt áttundu af-
borgun af hernaðarskuldum sín-
um. þó að gengi marksins fari sí-
lækkandi við .hverja afborgun.
Trámálafandariim.
Trútnálafundur sá, sem gétið var
1 síðasta blaði, hófst kl. 8 á laugar-
dagskvöld og stóð fram urn kl.
eitt um nóttina. Aðsókn var svo
mikil, að hvert sæti var skipað, en
fram með öllum veggjum stóð fólk
sent þéttast og alt út að ytri dyr-
um. Urðu þó margir frá a‘ð hverfa.
Áheyrendur fóru að tínast að hús-
inu góðri klukkustund áður en
byrjað var.
Formaður Stúdentafélagsius,
Afar ódýrt.
Vilhjálmur Þ. Gíslason, setti fund-
inn og setti þau íundarsköp, að
ræðumönnum skyldi heimilt að tala
tvisvar, fyrst 15 mínútur, en síðar
5 mínútur. Auk þess skyldi fyrir-
lesurunum heimilt a'ð svara fyrir-
spurnum í fundarlok, ef þær yrðu
fram bornar. Fundarskrifarar voru
Sveinn Víkingur og Gunnar Áma-
son.
Fundurinn fór vel og' skipulega
fram. Allir ræðumenn fengu ið
besta hljóð .og klappað var fyrir
þeim öllum i ræðulok. Hér fara
á eftir útdrættir úr sumum ræðun-
um, gerðir eftir því sem tíðinda-
rnaður Vísis hripaði meðan á um-
ræðunum stóð, en vitanlega hefir
mjög margt fallið niður, og ef til
vill eitthvað af þvi,. Sem höfurid-
arnir hefðu hvað lielst víljað láta
birta.
Síra Jakoh Kristinsson tók fyrst-
■ur til máls, og talaði stutt. Var
þetta efni ræðu hatts: Þessi fund-
ur mun mega teljast lokaþáttur
þeirra erinda, sem hér hafa verið
flutt um trúmál undanfarin kvöld.
Þykir vel við eiga, að flytja Stú-
dentafélaginu jægar þakkir fvrir
að stofna til þessa fagnaðar, því
að það kynni að gleymast í fund-
arlok. Eg hygg þetta tiltæki fé-
lagsins verði talið merkilegt, jafn-
vel stórmerkílegt. Einkanlega ætti
tvent að hafast upp úr því:
1. Ýmsir ættu að hafa vaknað
til umhugsunar um hin ýmislegu
efni, sem rædd hafa verið í fyrir-
lestrunum og
2. Fræðst að einhverju leyti
um stefnurnar.
Rithöfundurinn Carlyle hefir
sagt, að ekkert sé eftirsóknarverð-
ara en göfug áhugamál.
Hér hafa menn verið að túlka sín
göfugustu áhugamál undanfarin
kvöld og ætti jxað að verða til þess
að áheyrendur yrðu hæfari eftir
en áður til jiess að gera sér grein
fyrir hverri stefnu um sig. Ef til
'vill skýrist sumt enn betur á þess- '
um fundi, einkum ef hann yrði ill-
indalítill eða illindalaus, og yrði
þá gagnið enn meira.
Mér virðist ekki ástæða til þess
að menn leiði hér saman hesta
sína. Allir eru í raun og veru sam-
mála um ýmisleg meginatriðí, svo
sem að auka þroska mannanna og
framsókn þeirra. Er ])á álitamál,
hvort betra er að deila sí og æ
eða taka höndum saman um þau ■
mál, sem ekki jxarf um að deila.
Eg tel þó óhugsandi, að um sam-
steypu eða fullkomið samkomulag
geti vcrið að ræða í trúarefnum
En hvað sem því líður skal eg
ekki verða fyrstur til að bregða
brandi.“
segi.sem svo, að fátt sé sameigin-
legt með trúflokkum hér, og erfitt
verði að finna grundvöll. sem allir
geti bygt á. En þó eru fjögur mik
ilvæg málefni, sem vel gætu komiö
til greina:
1. Allir trúílokkar og andlegar
stefnur, sem hér eru, cru sammála
um, að glötun guðstrúar sé jjjóðar-
böl, ,og virðist j)á svo, sem taka
mætti saman höridum um verndun
trúaririnar.
2. Allir erú sammála um, að
Krists kenningar séu hinar feg-
urstu fyrirmyndir ; í því efni er
fullkomið samkomulag.
3. Allir þessir flokkar og stefn-
ur halda fast við ódauðleika-kenn-
ingarnar í einhverri mynd.
4. Flestallir eru á eitt sáttir um,
að siðferðiskenningar verði að
reisa á trúargrundvelli og greinir
stefnur hér ekki hið minsta á i
siðferðilegum málefhum.
Fyrir fám áratugum var guðs-
orð mest lesið á heimilum víðs veg-
ar um land. Nú munu húslestrar
víðast niður fallnir. Hafa þó eitt-
hvað verið teknir upp síðan pré-
dikanir prófessors Haralds Níels-
sonar komu út.
Hver stjórntuálaflokkur er fær
um að lialda úti blaði, en trúmála-
flokkarnir allir eru þess ekki
megnugir. Væri það íhugunarefni,
hvort þeir gætu ekki gefið út eitt
tímarit í sameiningu, þar sem hver
flokkur birti sínar skoðanir, án
f áleitni eða árása. Slíkt gæti vel
faríð saman, án ]>ess að ura sam-
steypu!væri að ræða í trúarlegum
efnum. Og til hvers er að vera sí-
felt að tala um kærleika og uin-
burðarlyndi, ef menn vilja forðast
það eins og heitan eldinn í fram-
kvæmdinni? (Framh.)
S k if timy n t.
Neðanskráð nefndarálit er fram
komið um jjingsályktunartillögu
um innlenda skiftimynt, sem
Magnús docent Jónsson hefir flutt.
Nefndarálitið er frá samvinnu-
nefnd viðskiftariiálanna, sem í eru
þessir menn: H. Steinsen, Ól.
Proppé, Sveinn Ólafsson, Sigurður
Jónsson, Magnús Jónsson, Björn
Kristjánsson, Sigurjón Friðjóns-
son, Einar Þorgilsson, Karl Ein-
arsson, Ingólfur Bjarnarson, Jón
A. Jónsson, Pétur Þórðarson. Enn-
fremur er fjárveitinganefnd sam-
þykk nefndinni.
Nefndin hefir athugað þessa til-
lögu og lætur í Ijós um hana svo-
felt álit:
í greinargerð þeirri, sem tillög-
unni fylgir, er sýnt fram á þörfina
á innlendri skiftimynt, einkum ti-
eyringum og tuttugu-og-fimm
eyringum, og verður það ekki end
urtekið hér, sem þar er sagt. En
nefndin Iiefir spurst frrir hjá ýms-
um aðiljum og sannfærst um, að
Jxar er ekki ofsagt af smápeninga-
leysinu, nema siður sje, því að
jafnvel koparpeningum mun safn-
' að til útflutnings nú upp á síð-
kastið, síðan fækka tók um hina
smápeningana. En auk þess, sem
jiar er greint af ástæðum fyrir
nauðsyn þess að afla innlendrar
skiftimyntar, má nefna það, að
síðan verðmunur kom á danska
krónu og íslenska, til halla fyrir
þá islensku, þá verður það tals-
verður baggi á þeim, sem flytja
þarf inn smápeninga, en það er
éinkum ríkissjóður, og næst á eftir
honum bankarnir. Ríkissjóður
verður að borga smápeningana í
dönskum krónum, en lætur ])á úti
sem íslenskar krónur. Þeir eru
fluttir úr landi, og þarf þá að afla
nýrra, og er þetta óstöðvandi
hringrás, þar sem ríkissjóður ber
hallann af gengismuninum. Síðan
á nýári í fyrra hefir ríkissjóður
einn flutt inn smápeninga fyrir
um 38000 kr., en það hefir verið
langsamlega - ófullnægjandi. Sést
af þessu, að það verður ekki svo
lítil upphæð, sem rikissjóður tap-
ar á því að (lytja inn smápening-
ana meðan gengismunur nemur
nokkru verulegu, einkum ef hann
ætlar að flytja inn nokkurn veg-
inn það, sem þörf væri á.
Þegar til þess kemur að ákveða,
með hvaða hætti sé best að ráða
bót á þessum vandkvæðum, er
einkum um 3 leiðir að ræða:
t) Að gefnir séu út seðlar, er gildí
t. d- i'o aura og 25 aura.
2) Að nota frímerki í þar til gerð-
um umbúðum, og
3) Að láta slá smámyntir.
Ad. 1. Reynslan með krónuseðl-
ana íslensku er ekki mjög hvetj-
andi þess, að haldá lengra eftir
þeirri braut, eins og meðferðin er
á þeim 'og útreiðin hér á landi. 1
raun réttri þyrfti, ef það ráð væri
upp tekið, að láta menn liafa með
seðlunuin veski til þess að geyma
])á i, en það væri alldýrt og óvist
að notað yrði.
Ad. 2. Frímerki í sérstökum, þar
til gerðum umbúðum eru notuð
sumstaðar, t. d. í Frakklandi, og
í sjálfu sér eru slíkir „peningar"
ekki óhandhægir, og ódýrir verða
þeir þar, sem kaupsýslumenn og
fyrirtæki kosta umbúðirnar fyrir
að fá að auglýsa á bakhlið „pen-
inganna". En ætti að taka þetta
upp hér, yrði að sjálfsögðu að hafa
vél til þess að setja málmumbúð-
irnar utan um frímerkin, og útbún-
ing til þess að setja auglýsinguna
á bakið, svo að hún máist ekki
þegar og fari illa, og við það yrði
að hafa mann eða menn, og er ekki
að órannsökuðu máli tök á að vita,
hvað kosta mundi. Talsverð af-
greiðsla yrði og á þessu, og óvíst,
að viðstöðulaust gengju út til aug-
lýsinga hér svo mörg stykki, sem
])örf væri á, og loks eru þessir
„peningar" ekki eins þægilegir og
nothæfir né jafendingargóðir og
málmmyntir.
Ad. 3. Þá er eftir sú leiðin, að
láta slá smámvntir úr málmi.
Upplýsinga hafði verið leitað af