Vísir - 15.07.1922, Blaðsíða 2

VÍSIR
v , '« , .....d'
Hðlum fyrirliggjawdl:
Þakjárn nr. 26, 6,7, 8, 9 og 10 fets,
Þakpappa,
jGauchada4 Gaddavír,
Gaddaví rskeu gi.
Þeir sem hafa hugsað sér &ð panta
eru vin3amlega beðnic* að tala við okkur hið fyrsta
Jóh. Olaísson & Co,
• Spánarmál enn.
Eg gat síöast um þa'S, hvílíkt
óvit þaS er, aö hugsa sér, aíS unt
sé fjrir þjóöina a‘ð bæta nú á sig
þeim halla, sem viö yrðum að hafa
af því, að fá hámarkstoll á Spán-
arfiskinn. í fundarályktuninni er
talað um það, „að lækka á ein-
hvern hátt innlendar tollbyrðar"
útvegarins. Það á auðsjáanlega að
iíta svo út, sem hér þurfi ekki
nema eitthvað lítið eitt. En það
er vitanlegt, að létta yrði öll-
um innlendum tollbyrðum af út-
veginum og mundi þó ekki líkt
því verða fullnægjandi til þess
að hann gæti haldið áfram. Það
yrði beinlíni’s að borga honum,
bæta honum upp þetta feikna
gjald, sem hann yrði að leggja
í lófa Spánverjans. Mönnum yrði
það víst ekki óljúft, að auka við
skattana, sem nú renna í ríkissjóð-
inn, öðru álíka miklu í spánska
ríkissjóðinn!
í ályktuninni er talað um þann
sjálfstæðis, menningar og siðferð-
is hnekki, sem vér bíðum við að
slaka til á bannlögunum.
Þetta er hverju orði sannara,
og það er best í hverju máli, að
þora að horfast í augu við sann-
leikann. Það er hnekkir og herfi-
legt ólán, að verða að slaka til á
þessari löggjöf. Það er ólán að
lenda í ræningja höndum og heyra
skipunina: Peningana eða lífið!
Það er ólán að lenda í ófriði og
tapa, eins og t. d. Þjóðverjar, verða
að auðmýkja sig, hafa réttarpróf
samkvæmt skipun frá erlendu
valdi, yfir bestu sonum þjóðar-
innar, rífa niður mannvirki, láta
af hendi skip og vélar, þola er-
lendan her inn í landinu o. s. frv.
Hver neitar að alt þetta sé ólán
og hnekkir ? En hver hikar þó við
undir slíkum kringumstæðum að
klóra í bakkann og kjósa líf og
hmi meðan kostur er á? Og hverj-
um verður með rétti lagt út til
skammar, þótt hann láti undan í
reyfara höndum? Ef vér hefðum
gefist upp fyrir gaspri andbann-
inga og ólöghlýðni drykkjumanna,
þá hefði mátt tala um að vér hefð-
um orðið oss til skammar, en ekki
þótt vér séum beittir valdi.
Og hvar er sjálfstæði okkar,
weaning o. s. frv. eftir að við höf-
um kollsiglt fjárhagsfleytunni?
fívar mundu þeir þá sýna sig vin-
•umsnoq f sijaœ
So sjptreq ‘!)40dx9 'tjjsq 'SSÆq
-susnœq •siajfl -uius9p ,8q */i I
•q?s 09'I ? nsjnqns Qtuioq^
XOA
ir okkar, úti um heim, sem nú hafa
eggjað fastast til að fórna öllu?
Eg geri heldur lítið úr „foryst-
unni“ og því glamri öllu og lotn-
ingunni, sem fyrir þjóð vorri væri
borin úti um heiminn eftir að hún
héfði fórnað fyrst efnum sínum og
svo — bannlögunum á eftir.
Já, „leita tafarlaust nýrra mark-
aða“. Auðvitað er hægt að „leita“
tafarlaust, en það verður líklega
talsverð töf á því að þeir finnistj
nýir markaðir sem bæta upp
Spánarmarkað vorn, besta fisk-
markað í heimi. Og þó að nýir
markaðir skapist smám saman
fyrir ærið fé og fyrirhöfn, þraut-
seigju og nákvæmni, þá er það
ekki annað en -það sem við þurf-
um, að auki við Spánarmarkaðinn.
Loks vill fundurinn að Alþingi,
ofan á alt hitt, veiti „öflugan fjár-
styrk til útbreiðslu bindindisstarf-
semi í landinu“ o. s. frv. — Hann
verður víst öflugur fjárstyrkurinn
sá, eins og aðrir fjárstyrkir, þegar
búið er að drepa útveginn okkar
og það sem á honum hvílir! Og
það verður ekki erfitt fyrir
barnakennarana,að „fræða“ nem-
endur sína um „áfengisáhrifin“
þegar frá líður. Annars er ekki
vel ljóst, hvers vegna á að vera að
kenna slíkt bóklega, ef bannið
verður gert áhrifamikið. Eru
„áfengisáhrifin“ svo skemtilegur
liður í lífinu, að það megi ekki
gleymast í bannlandinu hvernig
þau eru?
Það vakir sjálfsagt eitthvað
fallegt fyrir fundarmönnum með
þessu, en það er held eg ekki vel
ljóst, hvað það er.
Nei, það sem heimta á er það,
að ef Alþingi sjái sér ekki fært að
halda bannlögunum óskertum, þá
skuli það veita til bindindisstarf-
semi á frjálsum grundvelli veru-
lega ríflega upphæð og til þess að
vinna að því inn á við og út á við
að við getum sett okkar bannlög á
aftur, og þau þá kannske betri en
áður vegna fyrri reynslu, bæði
undir bannlögunum og eftir að
þeim var slept.
* *
Sögaleg lýsing
íslenskrar réttritunar um rúmt
hundrað ára
eftir
Jóhannes L. L. Jóhannsson.
Sannarlega er bæklingur þessi
mjög þörf hugvekja, þvi það er
illhægt að kenna íslensku í skólum
nú, eftir þeim mótsagna-ríku regl-
um sem löggiltar eru. Þar ber öll-
um góðum kennurum saman. Sam-
kvæmt fyrirsögninni, eru í ritinu
bæði saga og lýsing þeirra höfuð-
stafsetninga, er mestu hafa ráðið
í skólum vorum og bókmentum,
um síðasta aldarskeið. Þar er stutt-
lega en rökfast skýrt frá kostum
og göllum hverrar fyrir sig. Með
ljósum dæmum sýnir höfundur
liversu mikil nauðsyn oss er, að
komast út úr þvi rangritunarrugli,
sem nú gildir. Og í endalok máls-
síns kemur hann með ákveðnar en
hóflegar umbætur. Það hlýtur líka •
að vera tómur klaufaskapur, að
geta ekki haft fasta bókstöfun og
góða í íslenskunni, mállýskulausri
tungu, með miklum bókmentum,
óslitnum öldum saman. Hér á landi
er síst ástæða til að taka ritháttar-
hringl Færeyinga, og umfram alt
Norðmanna, til fyrirmyndar, því í
nýnorskunni hvílir alt ritmál festu-
laust á kviksandi. Þar er alt á til-
raunaskeiði, innan um bókmenta-
snauðan mállýskugraut í landinu.
Vér höfum þar á móti fasta og
fornhelga undirstöðu á að byggja.
Höfundur ræður til að snúa aftur
að hinni velgrunduðu réttritun
Halldór Friðrikssonar (eða Konr.
Gíslasonar). Þar er líka ágætur
grundvöllur fundinn. Samt stingur
höfundur upp á að breyta þar til
' i fjórum atriðum. Tvö af þeim eru
samkvæm því, sem eru höfuðatrið-
in í blaðamanna-stafsetningunni.
Þau eru að rita é fyrir je og ft fyrir
pt, þar sem uppruni krefur. Hin
atriðin eru að rita einfalda sam-
hljóðendur á undan d og t, og enn-
fremur sl, sk, st (en láta uppruna
ráða annarsstaðar). Það er víst
sjálfsagt að veita þvi samþykki,
því framburður segir þar líka til
að svo verði að gera. Svo vill hann
að hætt sé að hafa z í fleirtölu mið-
myndar af sögnum, öldungis eins
og það hefir aldrei verið haft í
eignarfalli nafna og lýsingarorða
(en að öðru leyti skal z haldið).
Það er nú þetta atriði sem helst
munu verða skiftar skoðanir um,
því margir vilja alveg útrýma z
og telja það mikinn hægðarauka.
Einnig munu ýmsir minnugir
muna það, að Björn heitinn Ol-
sen hélt mjög á móti z, og taldi
saman stílavillur skólapilta, til að
sýna, að á fáu væri þeim fremur
hætt við að flaska. En nú aftur á
móti kvarta ýmsir kennarar bein-
línis undan því, að z-leysið auki
stórum stílavillur. Það gangi svo
illa að fá nemendur til að rita ekki
„íslendskur“, „stendst“ o. s. frv.
sem er á móti reglunni og'fram-
burðinum líka. Og svo eru margir,
sem kunna illa við að missa z.
Það verður því liklega rétt, einnig
í þessu, að fara eftir tillögum höf-
undarins. Gott væri, ef þetta nýja
rit yrði til þess, að koma lögun á
réttritunarmálið, þvi nú ríkir al-
menn óánægja með stjórnarráðs-
stafsetninguna.
Gamall kennarí.
Heilsufa? Lenins.
Maður einn, sem hefir fengið
beinar og nákvæmar fréttir af Len-
in, segir að fregnirnar af heilsu-
leysi hans séu mjög orðum aukn-
ar. Hann hafi fengið slæmaa
magakvilla, en sé nú þegar laus
við sjókdómseinkennin, en þurfi
nolckra stund til þess að ná sér
til fullnustu. Tsyurupa, sem hefir
verið nánasti samverkamaður Len-
ins, og þekkir starfsaðferð hans
og vilja út 1 æsar, annast störf
hans í bráð.
Vinir Lenins eru alveg öruggir
um að honum batni, ef hann að
eins taki sér næga hvíld. Hann er
veiðimaður ágætur, og notar fríið
vafalaust til veiðiskapar.
Fréttin um það, að mynda ætti
sérstaka nefnd til þess að taka við
af Lenin, er nú borin til baka sem
algerlega tilhæfulaus.