Vísir - 19.02.1923, Blaðsíða 4

Vlsil
Leir & glervöruYersi,
Bankistreti 11
Selar íyrir hálfvirði allar þær myndastyttar
sem nú »ru fyrirliggjandi, i dag og næstu daga.
Lestrarfélap, kvenna
heldur skemtifund kl. 8V2
annað kveld í Iðnaðarmanna-
húsinu. Verður mjög vandað til
skemtananna, svo að slíks eru
varla dæmi áður.
Alþýðufræðsla.
Hæstu hlynir íslenskrar menn-
ingar eru vaxnir upp úr jarðvegi
alþýðunnar. Jkir hafa þeir dreg-
ið til sín þann nærandi safa, er
gert hefir þá svo laufgaða og
íturvaxna, að þeir hafa getað
veitt öðrum skjól. Fyrir því
verður að rækta þann jarðveg
sem best. Komist hann í órækt,
er öllum íslenskum menningar-
gróðri hætta búin. Og það er
ekki laust við, að margur þyk-
isl sjá votta fyrir óræktarmosa
útlendra áhrifa hér og hvar í
þessum frjósama jarðvegi.
þeirn f jölgar stöðugt, ritunum
sem þýdd liafa verið úr útlend-
um málum, hvers kyns sögum,
sem margar væru betur óþýdd-
ar. Bókagerð fer vaxandi, þrátt
fyrir margvíslega erfiðleika. J?að
þykir ekki sæma siðaðri þjóð,
að láta rílcið hafa verulegt ettir-
lit með útgáfu bóka. Bókaútgef-
endur verða að hafa lausar hend-
ur. En það er annað, ér ríkið
getur gert. það getur greitt fyr-
ir útgáfu verulega góðra bóka.
pað getur stuðlað að því, að
jarðvegurinn sé ekki látinn fara
í órækt, — að alþýða manna eigi
völ á verulega góðum bókum,
er komi út árlcga. J?egar talað
er um verulega góðar hækur,
er átt við þau rit, er hafa ákveð-
ið menningargildi og verða til
að menta livern þann mann, er
les þau. Slík rit eru t. d. sígild
skáldrit og fræðirit. Bókaleiðin
er greiðfærasta leiðin, ér íiggur
lil vaxandi menningar. J?að er
sú leið, er flestir geta farið. Sér-
hver hugsandi maður getur afl-
að sér mcntunar af bókum, ef
þær eru fáanlegar hæfilegu
verði. En bókakostur okkar ís-
lendinga er helst til takmarkað-
ur. Margar eru þær fræðigrein-
ir, er lítið eða ekkert hefir verið
ritað um á íslensku. Reyndar
eigum við margar góðar bækur,
þar sem fornrit okkar eru, en
þau veita helst lil einliliða ment-
un, þótt það sé sú undirstöðu-
mentun, er vér megurn ekki án
vera. Bókmentir seinni tíma eru
að vísu meiri að viixtum en
minni að kostum og helst til
fáskrúðugar. Fyrir þvi er ekki
um annað að gera, svo framar-
lega sem þjóðin á að þokast i
menningaráttina, en að auðga
bókmentir okkar með úrvalsrit-,
um annara þjóða, betur en gert
hefir verið.
petla hafa margir bestu inenn
þjóðarinnar séð fyrir löngu. —
Ýmsir miklir gáfumenn og rit-
höfundar hafa lagt fram krafta
sina tii þess að beina þjöðinni
hraut inn i hugmyndariki ann-
ara þjóða, með því að vinna að
þýðingum ágætra rita. Meðal
þeirra mætti nefna Jón porláks-
son, Sveinbjörn Egilson, Jónas
Hallgrímsson, Benedikt Cxrön-
dal, Steingrím Thorsteinsson,
Matthias Jochumsson, Bjarna
Jónsson frá Vogi o. fl. Öllum
þessum mönnum hefir verið það
Ijóst, að það þurfti að auðga ís-
lenskar bólcmentir að úrvalsrit-
um annara þjóða og að alþýðu-
mentun er og verður fjöregg
þjóðarinnar. ]?ó munu flestir
þessir menn hafa gert sér það
ljóst, að ekki lesa allir Islending-
ar þessar úrvalsbækur, er Jieir
liafa J?ýtt. Jónasi Hallgrímssyni
hlýtur að hafa verið það ljóst,
-að fleiri mundu lesa Tistrans-
rímur en Stjörnufræði dr. G. F.
Ursins. En hvað um það. pað
er ekki mæhkvarði á nytsemi
bóka, hve margir lesa þær, held-
ur hvort bókin er vel lil þess
fallin að hafa sjálfmentandi á-
lirif á þá menn, er lesa liana.
J?að má til dæmis gera ráð fyrir
því, að fleiri hafi lesið ,Kapitolu‘
en kvæði Hómers. pó mun eng- !
inn maður þora að segja, að liún
„Kapitóla“ hafi meira menning-
argildi, og að meiri fengur liafi
verið að fá liana þýdda á is-
lensku en þeSsi sígildu söguljóð.
I
Ýmsir útgefendur hafa ráðist
í að gefa út alþýðurit, er opnuðu
þjóðinni útsýn yfir þann andlega
heim, er mentaðri hluti alþýðu
annara landa lifir í. En alt af
hefir lyr eða síðar strandað á
þessu sama: fárskorti. Slík rit
ganga fremur seint út og borga
sig illa. J?að cr því ekki um ánn-
að að gera en ríkið sjái um út-
gáfu alþýðlegra fræðirita, sem
þýdd eru úr útlendum málum.
Próf. Sig. Nordal vekur máls
á því í siðasta Andvara, að J>jóð-
vinafélagið taki að sér þá hug-
mynd, er hann ritaði um í Skírni
árið 1919 og ýmsir hafa ritað
um síðan. Hugmynd hans var
sú, að rikið léti gefa út 100—-
150 arkir skáldrita og jfræð|-
rita nokkurn veginn jöfnum
höndum. En það má mikið á
milli vera að gefa út 150 arlcir
eða ekki neitt, enda vill próf. Sig.
Nordal heldur að ráðist sé í
það að gefa út eitthvað minna
en að eklcert sé gert. pingið mun
og háfa synjað einstökum mönn
um uiri styrk til að gefa út slík
rit, af því að það mun hafa haft
í huga áð koma þessari hug-
mynd fram í einhverri mynd.
pjóðvinafélagið mun nú sækja
um styrk til að gefa út um 60
Stofa með rafmagni og' for-
stofuinngangi til leigu. A. v. á.
(124
Budda tapaðist í gær með kr.
40 og lykli. Skilist á afgr. Vís-
is gegn l'undarlaunum. (131
arkir á ári, mentandi alþýðurita.
pað félag hefir nú starfað i full
fimtíu ár og getið sér góðan
orðstír. Er því ekki nema mak-
legt, að það fái að færa út kví-
ar sínar. Stjórn þess er og skip-
að hinum ágætustu mönnum
sem er trúandi til.að sjá þjóð-
inni fyrir úrvalsritum, ef fjár-
skortur verður ekki til að binda
þá á höndum og fótum í þessum
efnum.
Allar líkur eru til, að þingið
veiti félaginu slyrkinn. Oss er
kunnugt um, að ýmsir þing-
menn eru máli þessu hlyntir og
telja því fé vel yarið, er verður
til að menta þjóðina. peim er
það fyllilega ljóst, að mentun al-
þýðu má ekki vera undir tilvilj-
un komin. pai- verður að vinna
að með viti og eí'tir þeim regl-
um, er hagkvæmastar þykja.
Með öðrum þjóðum eru gefnir
iit fræðiritafloþkar, svo að fróð-
lciksgjörn alþýða á kost á því að
fylgjast með öllum helstu nýj-
ungum, er verða á ýmsum svið-
um almennra vísinda.
E11 hér ineð okkur cr öðru
máli að gegna. peir er lesa ekki
nema íslensku liafa naumast
hugmynd um ýmsar þær fræði-
greinir, er margt og mikið hef-
ir verið ritáð um við hæfi al-
J?ýðu, t. d. bæði á ensku og
þýsku og meira að segja á Norð-
urlandamálunum. Reyndar get-
um við ekki gert okkur von um
að verða að nokkru sinni færir
um að keppa við stórþjóðirnar i
þessum efnum. En við getum
reynt að stíga fáein spor i sömu
ált og þær hafa stikað áfram.
Ef við reynum það ekki, verðum
við að sætta okkur við að sjá
íslenska alþýðu setjast um kyrt,
þar sem aðrar þjóðir hafa áð
fyrir löhgu á framsóknarför
sinm’. Og í áfangastaðnum er
fátt annað til bjargar en úrgang-
ur og leifar, er aðrir hafa eftir
skiíið.
* * *
Tómir pokar undan hveiti og
rúgmjöli, til sölu. Davíð Ólafsson,
Hverfisgötu 72, Sími 380. . (9$.
Stór konsolspegill til sölu af-
ar ódýrt. A. v. á. (139
Orgel óskast tiikaups nú þeg-
ar. Lindargötu 8 B. (129
Veðdeildarbréf til sölu. A.v.ú,
(125
Til sölu buffet, ruggustóll,
bókahilla, bárnarúm. Uppl. á
Lokastíg 25, niðri, eftir kl. 6
siðd. (121
Nýr riffill til söhi. Verð kr.
15,00. Til sýnis á skrifstofu Sig.
Skúlasonar, Lækjargötu 6. (120
Nýlegt tveggjamannafar ósk-
ast keypl. A. v. á. , (119
Gotf orgel til sölu. A. v. á.
(118
Hús og lóðir til sölu. Uppl. á
Njálsg'ötu 13 B. (117
Talið við mig áður en þér lái-
ið gera við hjólhesta yðar; hefi
alt þeim lilheyrandi og ávalt ný-
ir hjólhestar til sölu. Besta teg-
und. pekt merki. Sigurþór Jóns-
son. (111
Besta saumavélaolía, sem tii
landsins hefir komið, fæst hjá
Steinþór Jónssyni úrsmið, Aðal-
stræti 9. (113
Bcstan rikling í borginni hefir
versl. Jökull, Laugaveg 49. —
Sími 722. ' (132.
Karlmannsháttar gerðir upp
að nýju. Vatnsstig 3, þriðja hæð
(115
Stúlka vön matreiðslu. óskast
í vist nú þegar.
Ásta Ólafsson,
Aðalstræti 2. (129
Vönduð og heilbrigð stúika
óskast í vist strax. Uppl. í síma
903. (128
Stúlka óskast í vist um mán-
aðartíma. Bjargarstíg 6, uppi.
(127
Saumaðar kápur og kjólar.
Vönduð og ódýr vinna. Til við-
tals frá ld. 2—6. Sími 1081. (123
Föt eru hreinsuð og pressuð,
á Baldursgötu 1, uppi. (116
Stiilkur gcta fengið tilsögn í
að sauma og sníða kjóla og káp-
ur. Til viðlals frá kl. 2—6. Simi
1081. (122
Félagsprentsmiðjan.