Vísir - 22.08.1924, Blaðsíða 3

!7fSIK
vcrður af mörgum málsögulegum
sökum, óg er ]?að ]?á í samræmi við
íangalmennasta framburðinn á Is-'
íandi enn í dag. Loks má nefna
norska framburðinn ljóta, á ho (t. d.
fyvalur f. hvalur), sem gengur norð-
anlands og vestan, gagnstætt við
það. sem Sunnlendingar og Aust-
firðingar hafa, sem ]?arna halda enn
fornum framburði. Við þennanorska
aðskota-framburð, (sem skólarnir
eru víst of hirðulitlir með að lag-
færa), er alls eigi hægt að tala um
nokkurn mismun í ættarheimkynn-
um landnámsmanna vorra, |>ví að
hann var J>á eigi orðinn til í Nor-
-vegi.
Svo er fleira athugavert við ]?essa
imyndun um upprunann á tilbrigð-
um máls, í héruðum á Islandi nú.
Væri hún rétt, þá ætti t. d. Breið-
firðingar og Eyfirðingar að tala
s-ama málstilbrigði, því bæði héruð-
in eru runnin vestan um haf og mik-
ið til af sömu ættinni, en það er langt
frá að málið sé eins í báðum. Sömu-
leiðis ætti Bcrgfirðingar og Rang-
æingar að hafa sömu málstilbrigði,
Jrvr að bæði héruðin vóru aðallega
runr.iri af mönnum sama lands-væð-
is í Norvegi, en þó er þar í milli
ósamræmi í máli. Og svona mætti
halda áfram urn ,alt landið.
pað er auðsætt að öll rækileg
rannsókn á mállýskum í Noregi um
900, er óframkvæmanleg, af því að
þá vantar css öll gögn, nema fáein
kvæði, sem ekkert fræða um þetta
efni. Rannsókn á norsku .mállýsk-
unni um 1200, þegar allgóð mál-
gcgn eru fengin í ritverkum, sann-
ar einnig næsta lítið um málsástand-
ið fullum 300 árum áður. J?ví frem-
ur á þetta heima um rannsóknir á
núverandi mállýskum í vestanfjalls
héruðum Norvegs, nema þá helst
til að sýna hversu málið þarna er
stórólíkt því er það var fyrir 700
árum. En um það hvernig norsk
tunga var íyrir 1000 árum eða í
lok 9. aldar, getur slík rannsókn
hins vest-ncrska nútímaframburðar
eiginlega ekkert sagt, sem áreiðan-
legt sé, og þarna myndi þó þurfa
cmkar-nákvæma fræðslu um mörg
smáatriði. Fyrir framburð ‘ inna
ýmsu landnámímanna vorrá, getur
því alls eigi fengist nýtileg fræðsla
af þessum alla vega afskraemdu og
roargkvísluðu norsku nútíðar-mál-
lýskum. Aftur geta þær í föstu sam-
bandi við norsk fcrnskjöl, skýrt
fremur ve! sumar þær íslensku mál-
breytingar, sem gerðust á miðöldinni
(1300—1600) og bent á upptök
fæirra.
Niðurstaðan hjá mér, verður þá
sú, að hafi dálítill rnállýskumunur
(sem trúlegt er) verið í bygðum
þeim í mþðurlandinu, sem forfeour
vorir kómu frá, þá hafi sá munur
dipast alveg af, við samblöndun
manna hér. Svo eftir að alþingi var
á komið, studdi s.ú fjölmenna sam-
koma mjög að þessari jöfnun máls-
ins og efldi fesíing einnar sérstakr-
ar íslenskrar mállýsku. pingstaður-
inn var líka mjög hentuglega sett-
ur. Hann var alveg á fjórðungamót-
um þeirra Sunnlendinga og Vestfirð-
mga og í nálægð við fjölmennustu
héruð Norðurlands, Húnaþing og
Hegranesþing. Austfirðir vóru vitan-
lega afskektastir, enda vóru þeir að
miklu leyti sem heimur sér, alla forn-
öld og miðöld og því koma Austfirð-
ingar miklu minna við landssöguna,
en menn hinna fjórðunganna. Af
Austurlandi hafa því tiltölulega
færri komið venjulega til þings, held-
ur en annars staðar tíðkaðist, en í
staðinn hafa Austlendingarnir var-
ist best spillandi málnýjungum alt til
vorra daga, og haldið einna lengst
fornum og ágæturn málseinkennum.
.Jóhanrtes L. L. Jóhannsson.
Slys.
—*
í fyrradag varð það sot-glega
slys milli Vestntannaeyja og
lands, að tveir menn druknuðu
af heyflutningabál, þeir Simo-n
Eyjólfsson frá Miðey óg Jóbann
tiuðjónsson frá Kirkjubæ í Vest-
niannaeyjum. Slysið atvikaðist
svo, að sex mcnii voru að flytja
hey út í Eyjar. Háfermt var og
rofnaði búlkinn, cn fjrrrir menn
fcllu i'yrir borð og varð ekki
nema tveim þeirra bjargað, bað-
um mjög þjökuðum.
Sódavatns-
útfiutningnrinn.
Ein vörutegund er nú komin i
íslenskum útflutningsskýrslum. sem
ekki heíir sést J>ar aður. og það
er sódavatnið. Að visu er hér
ekki um liáar tðlur að ræða, enda
er þetta aðeins byrjtin, dálítiil vís-
ir, sern ekki er ólíklegt að eigi
fyrir höndum að dafna vel.
, Forstjóri gosdrykkjaverksmiðj-
unnar „Sirius“, hr. Frans Ander-
sen heíur skýrt Verslunarlíðindum
þannig frá tildrögunum:
Snemma i síðastliðnum apríl
mánuði fengu 2 hóteleigendur í
Abetdeen á Skotlandi sódavatn frá
„Siríus“ á Lagarfossi, Þótti þeim
)>að svo bragðgott, að Jieir pönt-
uðu sótavatnssendingu þegar í stað.
Voru J>á sendar Í500 flöskur 19.
apríl og var verðið (cif) 439 kr.
85 aur. 80. júli voru svo sendar
enn á ný 800 fl. f. kr. 233,56.
Hingað tit hefur ekki verið sent
meira út, en pantanir eru komn-
ar fyrir náiega jafnmiklu og út
helur verið flutt.
Vegna margvíslegs koslnaðar
hefur þetta sódavatn orðið dýrara
en hægt var að fá það anuars-
staðar frá. En þrátt fyrir það
selilist það svo vet, vegna þess að
það þótti öðru sódavatni betra.
Þelta er i sjálíu s<;r ekki undar-
legt [>egar þess er gætt hvað veld-
ur, að það er hreina Hvendar-
brunnavatuið, sem gjörir drykkinn
svo svalandi og Ijúflengan.
Þetta góða vatrt þekkja allir
Reykvikingar og íleiii, en hitt er
sennilega færri kunnugt urn, að
fyrir mörgum árum seiuli Ásgeir
fer tit Stykfeishólms, Króksfjarðar og Satthóímavíkur á irtorgun 23. þ.m^
Flutningur afhendist t dag. '
Nic. Bjarnason.
Keikningar
viðvíkj&ndi flugleiðangri Bandarikjanna og ítala óskast sendir mér
fyrir kl. 12 á morgun.
Fétnr Þ. J. Gnnnarsson.
heit. Torfason efnafræðíngur vafit
tit rannsókna og fékk það svar,
að óvíða mundi fást annarsstaðar
hreinna eða betra.
Sé gert ráð fyrir að eRirspurn
eftir íslensku sódavatni fari vax-
andi frá útlöndum, sem ekki er
ósennilegt, eftir því sem fleirt kynn-
ast því og kunna að meta gæði
þess, þá mæta tilfinnaniegir erfið-
leikar sem er fjárskorturinn, því
þá mundi þurfa aflmikið reksturs-
fé. En bér eru byrjendur, sem
verða að fikra sig áfram stuðn-
ingslitið, og eru jafnvel svo óheppn-
ir að beina að sér erlendri athygli
á hafltíinum, sem eru framleiðslu
þeirra þrándur i götu. Að visu
mun flösku-innflutningur frjáls, en
án nokkurs innihalds. Gjörir þetta
vöruna dýrari en hun annars
þyrfti að vera, ef framleiðsiukostn-
aðurinn léttist með innflutningi öls
eða annara löglegra drykkja.
Er það leilt er þing og stjórn-
arvöld, í stað þess að styðja, gjöra
ógagn þarflegum fyrirtækjum, sem
ekki óliklega hafa allmikla fram-
tíðarmöguleika í sér fólgna.
„Verslu.narttðindi“'
Hift ísl. gavðyrkjnfélag
ráðgerir að halda sýningu á
matjurtum, blómurn og garðyrkju-
áhöldum, að rúmri viku liðinni t
Barnaskólanum.
Samsöngnr
Karlakórs K. F. U. M í baraa-
skólaportinu verður vafalalaustfjöl-
sóttur, því sjálfsagt vitja allir vinna
það til að greiða öriítið fyrir að
njóta hans i næði, eu það skorti
mjög á siðast er kórinn söng úti
í sutnar, þvi að þá gerðu börnin svo
mikinn usla, að nær ekkert heyrð-
ist til kórsins. Er þetta ráð þvi
tekið og meðfram vegna þess, að
söngurinn fer ekki eins „út t véð-
ur og vindu þarna í baruaskóla-
portinu, þar sem veggic eru á
þrjá vegu.
„LessiTg Mf
(Fönix-duftl,
egta franskt, er besta og ódýrastál‘
þvottaðnftið. — Biðjið um |>að.
i heildsölu hjá
hf. CaH Ilöepfeer.
Kartöflnr
besta tegnnd
ný ko m nar.
Jéaatan Þorstemssðn.
Símar 464 og 864.
Skrifstoínlierbergi
2—4, TTfeðarlega á Laugaveginum,
öll með sérinngangi, miðstöðvar-
hitun, rafmagni, linofeum, á gólf-
um, tvötöldum gluggum og ágæt-
um forstofuinngangi, eru til íeigu.
A. v. á.
Veðrið í morgun.
Hiti í Reykjavík 7 st., Vestrn.—
eyjum 11, ísafirði 7, Akureyri 6„
Seyðisfirði 9, Grindavík 8, Stykk-
ishólmi 8, Grímsstöðum 4, Raufar—
höfn 6, Hólum í Homafirði II,
pórshöfn í Færeyjum II, Kaupmh.
14, Utsire 13, Tynemouth 12, Jarit
Mayen 4 st. Loftvog Iægst yfir
Noiðursjónum. Veðurspá: Kyrt og,
bjart veður.
Messað
verður í fríkirkjunni í Hafnarfirði-
kl. 2 næstk. sunnudag. Síra Olafur
Ölafsson.
Fylla
kom að norðan í gær; hefir ver—
ið þar að strandvöraum í sumar.
Lagarfoss
fer í dag frá Kaupmannahöfiu
áleiðis hingað. , j
Áheit
á Strandarkirfeju 5 kr. frá K. Láx-
ussyni (afhent Vísi).